από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»
Ο δούλος των δούλων του Θεού
Σήμερα, ευσεβείς χριστιανοί, η αγία μας Εκκλησία μας παρουσιάζει ένα πρότυπο πνευματικό, έναν αστέρα πρώτου μεγέθους από τη αρχαία Δυτική Εκκλησία πού τότε ήταν ενωμένη με την αγία μας Ορθοδοξία. Τελεί τη μνήμη του αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου, του Πάπα της Ρώμης.
Γεννήθηκε το 540 στη Ρώμη από γονείς ευκατάστατους.
Σε ηλικία 30 χρόνων έγινε πραίτορας της Ρώμης.
Ύστερα όμως από 5 χρόνια, αφού πια είχε αποθάνει και ο πατέρας του, άφησε και τις τιμές και τα αξιώματα και τα πλούτη, επούλησε τα πατρικά του κτήματα, τα όποια και είχε κληρονομήσει, εμοίρασε τα χρήματα του στους πτωχούς και ακόμα ίδρυσε 7 Μοναστήρια. Τα έξι βρισκόταν στη Σικελία και το ένα στο λόφο Σκαύρο της Ρώμης. Εδώ στο Μοναστήρι της Ρώμης του αγίου Ανδρέου ασκήτεψε και μάλιστα τόσο αυστηρά, πού κλονίστηκε η υγεία του. Αρκετά χρόνια έκανε και Ηγούμενος.
Η αρετή του ήταν τόσο ξακουστή πού σύντομα ανέβηκε όλους τους βαθμούς της Εκκλησιαστικής ιεραρχίας και το 590 υστέρα από την πίεσι όλου του λάου εξελέγη Πάπας της Ρώμης.
Όλος του ο βίος από την εποχή της ασκήσεως του στο Μοναστήρι του αγίου Ανδρέου ήταν ένας βίος αφιερωμένος ολοκληρωτικά στην υπηρεσία των δούλων του Θεού. Και σαν Ηγούμενος και σαν Πάπας εφιλοξένησεν αγγέλους γιατί ήταν τόσο φιλόξενος, ώστε να δικαιωθή και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος πού είπεν ότι δια της φιλοξενείας «έλαθον τίνες ξενήσαντες Αγγέλους».
Δεν εφούσκωσε από υπερηφάνεια με το αξίωμα του το Παπικό, ούτε και παραδειγματίστηκε από τον Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως που πήρε τον τίτλο «Οικουμενικός», αλλά προτίμησε να ονομάζεται «δούλος των δούλων του Θεού», μιμούμενος πιστά το παράδειγμα του Κυρίου μας, ο όποιος εδίδαξε και απέδειξε ότι για να είναι κανείς πραγματικά πρώτος πρέπει να είναι δούλος όλων των άλλων.
Ο Κύριος «περιεζώσατο λέντιον και έπλυνεν αυτών τους πόδας». Το ίδιο όμως συνέβαινε και στην ένδοξη Βυζαντινή περίοδο από όλους τους Μοναχούς, σύμφωνα με τα τυπικά των ιερών Μονών. Στους ξένους προσκυνητές επρόσφεραν ζεστό νερό και οι ίδιοι τους έπλυναν τα πόδια και υστέρα τους παρείχαν πλούσια φιλοξενία.
Το ίδιο έπραξε και ο άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος, έγινε κοινωνικός εργάτης και υπηρέτης ολόκληρου του ποιμνίου του. Δεν εγνώριζε να είπη ποτέ όχι και να αποστραφή τον «αιτούντα». Πάντοτε εφιλοξενούσε όσους πτωχούς συναντούσε. Έτσι ενώ κάποτε υποδέχθηκε δώδεκα πτωχούς ανθρώπους και τους παρεκάλεαε να καθίσουν στο τραπέζι του, έβλεπε ταυτόχρονα, αλλά μόνον αυτός, και ένα δέκατο τρίτο, λαμπρό στο πρόσωπο και σπουδαίο στο παράστημα. Τον εκράτησε και ερωτούσε να μάθη το όνομα του και εκείνος χωρίς να του είπη το όνομα του απεκάλυψε μόνον ότι ήταν άγγελος Κυρίου πού απεστάλη ειδικά για να τον προστατεύη και τον περιφρουρή.
Αλλά και η αντιαιρετική του και ιεραποστολική του δραστηριότητα δεν υστερούσεν από την κοινωνική. Το 596 με ιεραποστόλους εκχριστιάνισε τους Αγγλοσάξωνες.
Με τα συγγράμματα του αναδείχθηκε συγγραφέας ασκητικός, ηθικός, κανονικός, Εκκλησιαστικός πατέρας και διδάσκαλος της Εκκλησίας.
Έγραψε 850 περίπου επιστολές γεμάτες από ηθικές συμβουλές. Το 391 έγραψε βιβλίο με τίτλο «βίβλος ποιμαντικού κανόνος» σπουδαιότατο μεταφρασμένο και στα Ελληνικά από τον άγιο Αναστάσιο τον Β' Πατριάρχη Αντιοχείας. Ακόμη έγραψε ερμηνεία στον Ιώβ, Ιστορική, τυπική και ηθική και πολλές ομιλίες, καθώς επίσης και λειτουργικές ευχές.
Αλλά το δημοφιλέστερο και περισσότερο γνωστό σύγγραμμά του είναι «οι Διάλογοι» πού έγραψε το 593 νοσταλγώντας τα όμορφα πνευματικά χρόνια της μοναχικής του ζωής και πολιτείας. Μέσα σ' αυτό το βιβλίο από το οποίο έλαβε και την προσωνυμία ο άγιος «Διάλογος» περιγράφει βίους και θαύματα ιταλών ασκητών και προσπαθεί με διαλογικό τρόπο να κατάδειξη την αιωνιότητα της ψυχής.
Κατά το Συμεών το μεταφραστή τα συγγράμματα του αγίου Γρηγορίου ήταν γεμάτα από πνεύμα Θεού γιατί «Πέτρος ο Αρχιδιάκονος αυτού εξηγήσατο, ιδείν λέγων περιστεράν λευκήν, εν τω γράφειν αυτόν, τω αυτού προσεγγίζουσαν στόματι, και οιόν εξηγουμένην και συνεξορμώσαν προς τα γραφόμενα».
Ο Αρχιδιάκονος του Πέτρος είδε όταν εκείνος έγραφε ένα λευκό περιστέρι πού επλησίαζε στο στόμα του και του ενέπνεε και του εξηγούσε τα γραφόμενα.
Ευσεβείς χριστιανοί, η ταπείνωσι του μεγάλου αυτού Πάπα και αγίου της Εκκλησίας μας του εξασφάλισε τον τίτλο του μεγάλου. «Ο μείζων εν υμίν έστω πάντων δούλος» εσυμβούλεψε ο Χριστός μας τους Μαθητές.
Ποιος από εμάς έχει δικαίωμα να υπερηφανεύεται για ευμορφιά, για πλούτο, για αξιώματα και μόρφωσι και αλλά; «Τί έχεις ο ουκ έλαβες, ει δε και έλαβες τι καυχάσαι ως μη λαβών»; έρωτα δίκαια ο Απόστολος των Εθνών. «Πάσα δόσις αγαθή και πάν δώρημα τέλειον άνωθεν εστί καταβαίνον από του Πατρός των Φώτων» αποφαίνεται ο Μέγας Βασίλειος και ο ιερός Χρυσόστομος.
Όχι, λοιπόν, υπερηφάνεια και περιφρόνησι των μικρών δήθεν ανθρώπων, αλλά ταπείνωσα και εξυπηρέτησι όλων ανεξαιρέτως κατά το παράδειγμα του Κυρίου μας, των πανευφήμων αποστόλων του του άγιου Γρηγορίου του Διαλόγου, του οποίου η ταπείνωσι είθε να καταυγάζη πάντα το βίο μας.
