από την ιστοσελίδα του: www.sostikalogia.com

Αν ένας, απευθυνόμενος σε έναν κληρικό του πει, άγιε πάτερ,  και εκείνος του απαντήσει, άγιος δεν είμαι, είναι αυτή η απάντηση θεολογικά σωστή;

Αυτή καθ’ αυτή η δήλωση ότι δεν είναι άγιος είναι σωστή, αφού ο ίδιος το διαβεβαιώνει. Ως απάντηση όμως στην προσφώνηση, άγιε πάτερ, είναι περιττή, γιατί δε ρωτήθηκε, αν είναι άγιος, και μάλιστα με τη σημασία που αυτός έδωσε στη λέξη άγιος. Εδώ πρόκειται για λανθασμένη επικοινωνία. Άλλα λέει η προσφώνηση, άγιε πάτερ, και άλλα εννοεί ο «πάτερ». Ας δούμε  λοιπόν  τι σημαίνει  η προσφώνηση, άγιε πάτερ, και θα γίνει αντιληπτό  το  ότι η απάντηση, άγιος δεν είμαι, δε χρειάζεται. Με αφορμή όμως  το ερώτημα αυτό, ας πλατύνουμε λίγο το θέμα γύρω από τη σημασία της λέξης άγιος, γράφοντας τα παρακάτω:

α) Το άγιο ποτήριο μετά την κατασκευή του, και   πριν ακόμη βρεθεί στην αγία τράπεζα, είναι ένα απλό αντικείμενο που ίσως να βρίσκεται στη βιτρίνα του καταστήματος. Όταν όμως τοποθετηθεί στην αγία τράπεζα για τη μεγάλη του χρήση, για να μη πούμε αποστολή, επειδή δεν ταιριάζει η λέξη, τότε λέγεται άγιο, επειδή είναι πλέον αφιερωμένο στο Θεό ως λειτουργικό σκεύος.

β) Το παράδειγμα αυτό με το άγιο ποτήριο, που  λέγεται  άγιο,  επειδή  είναι  αφιερωμένο, ισχύει και, όταν πρόκειται για ανθρώπους που είναι αφιερωμένοι, κατά κάποιο τρόπο, στο έργο του  Θεού. Για παράδειγμα  ας  αναφέρουμε  το  εξής  γνωστό από την Αγία  Γραφή,  «καθώς  γέγραπται  εν  νόμω  Κυρίου  ότι παν άρσεν διανοίγον μήτραν άγιον τω  Κυρίω  κληθήσεται» (Λουκ. β’,23). Εδώ, «άγιον τω Κυρίω» σημαίνει  αφιερωμένο  στον Κύριο.

γ) Σύμφωνα με τα παραπάνω, έχει επικρατήσει   να προσφωνείται, έστω και σπάνια, άγιος όποιος επιτελεί επίσημα ένα διακόνημα στην Εκκλησία, ακόμη και ας μη είναι ιερέας. Δεν είναι άγνωστες, για παράδειγμα, οι φράσεις, άγιε επίτροπε, άγιε ιεροψάλτα, άγιε ηγούμενε, αγία ηγουμένη, άγιε πάτερ κ. ά. Αυτές  οι προσφωνήσεις σχετίζονται  με το διακόνημά τους, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, και όχι με την αγιότητά τους. Δεν είναι προσωπικές, δηλαδή σαν να έλεγε κανείς, Άγιε Νικόλαε, Άγιε Νεκτάριε κ.λ.π.

δ) Άρα, για να επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα, η απάντηση, άγιος δεν είμαι, στην προσφώνηση, άγιε πάτερ, και σε κάθε άλλη παρόμοια, δεν είναι θεολογικά σωστή και, αν μη τι άλλο, φανερώνει θεολογική άγνοια. Και όμως, υπάρχουν περιπτώσεις που αυτή η απάντηση, δηλαδή να πει, άγιος δεν είμαι,  πρέπει να δίνεται με τον κατάλληλο βέβαια τρόπο. Ας αναφέρουμε μόνο δύο.

Πρώτον, εάν πρόκειται με την απάντηση αυτή, η οποία μπορεί να  συνοδεύεται  και από άλλα λόγια, να ωφεληθεί πνευματικά  ο συνομιλητής του που τον τιμάει με την προσφώνηση  «άγιε».

Δεύτερον, αν διακρίνει ο κληρικός ότι πρόκειται για προσωπική και τιμητική διάκριση  αυτού, δηλαδή π. χ. έναν ιερέα να τον προσφωνεί  κάποιος άγιο, επειδή τον έχει για καλό,  και τον άλλο να μη τον προσφωνεί άγιο, επειδή δεν τον έχει για καλό.

Στις  περιπτώσεις  αυτές, και  όχι  μόνο,  ασφαλώς χρειάζεται η διευκρίνιση από τον προσφωνούμενο, άγιο,  ότι δεν είναι άγιος. Αν όμως πει κάποιος  π. χ. σε έναν Δεσπότη, άγιε Δέσποτα, δεν υπάρχει λόγος να του δηλώσει ο Δεσπότης ότι δεν είναι άγιος.

Ας κλείσουμε όμως το θέμα με το εξής περιστατικό, αν βέβαια έχει γίνει ακριβώς έτσι. Λέγεται ότι ένας ήρεμος και πράος μοναχός, ακούστηκε κάποτε να διώχνει με φωνές από το κελί του μία γυναίκα. Όταν του είπαν οι άλλοι που περίμεναν απ’ έξω, τι έγινε πάτερ, αυτός απάντησε. Με είπε άγιο. Ουδέν σχόλιο, γιατί αρκούν τα όσα γράφτηκαν παραπάνω.