από την εφημερίδα «Δημοκρατία», 7/4/2011

Λίγες ημέρες πριν από την Εβδομάδα των Παθών

το αιρετικό έργο «Οι πληγές του Χριστού»

του Βρετανού εικαστικού θα φιλοξενείται

στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Ένας τεράστιος σταυρός ύφους τεσσάρων μέτρων, με φωτογραφίες από τραυματισμένα σώματα και τίτλο «Οι πληγές του Χριστού». Μια «Αγία Τράπεζα» με έναν σταυρό διακοσμημένο με χάπια. Μια αργυρή πληγωμένη καρδιά, διάτρητη από ξυράφια και βελόνες, τυλιγμένη σε συρματόπλεγμα, που παραπέμπει στο ακάνθινο στεφάνι του Ιησού. Και φυσικά το περίφημο ανθρώπινο κρανίο, ενός μέτρου, καλυμμένο με διαμαντόσκονη.

Ακόμα κι αν δεν δούμε τον ίδιο τον δημιουργό (που πλέον δεν ακολουθεί τα έργα του) στο Μακεδόνικο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στη Θεσσαλονίκη, η έκθεση του «Νew Religion» προκαλεί το κοινό, λίγες μόλις μέρες πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Η «Νέα Θρησκεία»

Στη χώρα μας ο αμφιλεγόμενος καλλιτέχνης Ντάμιεν Χερστ φέρνει για πρώτη φορά την πλέον (αν)ορθόδοξη δουλειά του, τη λεγόμενη «Νέα θρησκεία», που σήμερα εγκαινιάζεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και αποτελεί συνδιοργάνωση με το Βρετανικό Συμβούλιο και την Paul Stolper Gallery του Λονδίνου.

Οι διοργανωτές διαβεβαιώνουν πως δεν πρόκειται για ασέβεια. Η έκθεση, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2007 σε μια Αγγλικανική Εκκλησία (δημιουργώντας απέξω τεράστιες ουρές από κόσμο), φέρνει στο επίκεντρο τη σχέση μεταξύ επιστήμης και θρησκείας, εγείροντας -με τον χαρακτηριστικό τρόπο του καλλιτέχνη- ερωτήματα που αφορούν τον τρόπο που και οι δύο γίνονται αντιληπτές.

«Υπάρχουν τέσσερα σημαντικά πράγματα στη ζωή: η θρησκεία, ο έρωτας, η τέχνη και η επιστήμη. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, λειτουργούν ως εργαλεία που σε βοηθούν να βρεις ένα μονοπάτι μέσα στο σκοτάδι. Κανένα από αυτά δεν λειτουργεί τόσο καλά, αλλά βοηθούν. Από αυτά,  η επιστήμη φαίνεται να είναι το  σωστό. Όπως η θρησκεία, που παρέχει μικρή ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά στο τέλος» λέει ο ίδιος, σε συνέντευξη του που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης.

Τα εκτιθέμενα αντικείμενα φιλοδοξούν να «σπάσουν» τα θρησκευτικά κλισέ. Μεταξοτυπίες, γλυπτά, κατασκευές και ζωγραφικά έργα, όλα τοποθετημένα με τρόπο που δημιουργεί την εικόνα ενός παρεκκλησίου. Ιατρικά διαγράμματα αλλά και μεταξοτυπίες, όλα είναι έργα που βασίζονται σε θρησκευτικές εικόνες, τίτλους, συνειρμούς. Από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα της έκθεσης και το «The skull beneath the skin», δηλαδή «Το κρανίο κάτω από το δέρμα», μια μεταξοτυπία ενός λαμπερού ολόγυμνου κρανίου με διαμαντένια δόντια, όμοιο με εκείνο που το 2007 είχε ο ίδιος «μοσχοπουλήσει» για 100.000.000 δολάρια.

Η έκθεση ολόκληρη ή μέρος αυτής έχει παρουσιαστεί στο Victoria & Albert Museum στο Λονδίνο, στο Palazzo Pesaro Papafava (Βενετία), αλλά και σε πολλά μουσεία του κόσμου.

Η έπαυλη στο Μελικό

Στη συλλογή του εκκεντρικού καλλιτέχνη, που η περιουσία του υπολογίζεται στις 300.000.000 λίρες, συγκαταλέγεται και ένας καρχαρίας βουτηγμένος μέσα στη φορμόλη.

Ο Χερστ πλέον μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο Λονδίνο και το Μεξικό, όπου διατηρεί έπαυλη. Έχει την πολυτέλεια να μην ασχολείται για την προβολή και τη διακίνηση του έργου του, καθώς έχει μια ομάδα από έμπιστους, οι οποίοι ασχολούνται με τις εκθέσεις του αλλά και τις πωλήσεις.

Info: Στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Εγνατία 154, Θεσσαλονίκη), από τις 7 Απριλίου έως και τις 31 Ιουλίου. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει κάνει η Άρτεμις Ποταμιάνου.

***

Θρησκεία σε χάπι

του Γιώργου Καρουζάκη

Η «Νέα Θρησκεία» του Ντέμιεν Χερστ, η έκθεση του «τρομερού» μεσήλικα της θρυλικής γενιάς των «νέων Βρετανών καλλιτεχνών», αποκαλύπτεται αύριο στη Θεσσαλονίκη. Αν και ο σταρ της σύγχρονης τέχνης εκθέτει πρώτη φορά στην Ελλάδα και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, δεν θα μας κάνει την τιμή να παραβρεθεί.

«Η μοίρα του ανθρώπου» κατά τον Χερστ

 Πάμπλουτος και από τους λίγους εικαστικούς που έχουν συμφιλιωθεί με την τεράστια οικονομική αξία της τέχνης τους, ζει ανάμεσα στο Λονδίνο και στην έπαυλή του στο Μεξικό. Οταν πηγαίνει, μάλιστα, διακοπές εκεί, έχει την υψηλή προστασία πρώην κομάντο των Βρετανικών Ειδικών Δυνάμεων (SAS). Ας μην ξεχνάμε ότι δεν έχει μόνο θαυμαστές, αλλά και φανατικούς εχθρούς. Μόνο στο Facebook έχουν εμφανιστεί αρκετά «γκρουπ» χρηστών που εκφράζουν ανοιχτά την απέχθεια και το μίσος εναντίον του, αποκαλώντας τον «απατεώνα» και «τσαρλατάνο» της τέχνης.

Οι αίθουσες του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης μοιάζουν τις τελευταίες μέρες με το εσωτερικό ενός ιδιόμορφου παρεκκλησίου. Είναι γεμάτες από τα «αλλόκοτα», θρησκευτικά σύμβολα του καλλιτέχνη. Μια πρώτη μορφή της έκθεσης είχε παρουσιαστεί το 2007 σε αγγλικανική εκκλησία του Λονδίνου, προκαλώντας ανάμεικτα ή και επιθετικά συναισθήματα.

Στο ελληνικό μουσείο οι επισκέπτες μπορούν να δουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της εικαστικής πρακτικής του καλλιτέχνη, του τρόπου που δουλεύει και της θεματολογίας του.

- Ένας σταυρός διακοσμημένος με χάπια, ως πολύτιμα υλικά που υπόσχονται, όπως και η θρησκεία, αγαλλίαση, μακαριότητα και ευτυχία περιλαμβάνεται στα εκθέματα.

- Πάνω στη δική του Αγία Τράπεζα, μια ντιζάιν μινιμαλιστική κατασκευή, έχει τοποθετήσει έναν σταυρό, μια αργυρή καρδιά διάτρητη από ξυράφια και βελόνες και τυλιγμένη με συρματόπλεγμα (αναφορά στο ακάνθινο στεφάνι), ένα χάπι, υποκατάστατο της Θείας Κοινωνίας, μια παιδική νεκροκεφαλή-πρωτόλεια μορφή του μετέπειτα έργου του «For The Love of God».

Από την έκθεση, που επιμελείται η ιστορικός τέχνης Αρτεμις Ποταμιάνου, δεν λείπουν φωτογραφίες σωμάτων με τραυματισμένα μέλη, στα σημεία εκείνα που βρίσκονταν οι πληγές του Ιησού. Ο «Μυστικός Δείπνος» με τη μορφή ενός παγκόσμιου χάρτη έχει υπογραμισμένες επάνω του 13 περιοχές του πλανήτη με πυρηνικά όπλα. Στον ίδιο έργο, κάτω από την Αμερική φιγουράρει το όνομα του Ιούδα Ισκαριώτη, ενώ κάτω από του Ισραήλ το όνομα του Ιησού Χριστού.

Οι «Δώδεκα Απόστολοι» συμβολίζονται με χάπια. «Θεωρώ ότι το χάπι "Ιούδας" σε "ρίχνει" ενώ το Ιησούς Χριστός σε "ανεβάζει"», λέει ο ίδιος. Ενώ το «Αγιο Πνεύμα» είναι η φωτογραφία ενός λευκού περιστεριού πάνω από την επιγραφή «Ο Θεός είναι ο άνεμος πίσω από τις φτερούγες σου» που ο καλλιτέχνης εντόπισε στο Μεξικό.

Μέσω της έκθεσης ο Χερστ επιχειρεί να εντοπίσει ομοιότητες ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη και να αναρωτηθεί αν η θρησκεία είναι ακόμη ένα φάρμακο, αν μπορούμε να καταπιούμε τον Ιησού σαν χάπι, αν η τέχνη είναι η νέα θρησκεία. Ακόμη κι αν ο τρόπος που προσεγγίζει αυτά τα ζητήματα δεν είναι ριζοσπαστικός, επισημαίνει απρόβλεπτα και με υπόγειο χιούμορ τη σύγκλιση τέχνης και θρησκευτικού συναισθήματος.

Ο Ντέμιεν Χερστ γνωρίζει ότι αρκετά από τα σύμβολα που χρησιμοποιεί είναι μπανάλ και κιτς. Δεν μπορεί,όμως, να τους αντισταθεί. «Δεν ξέρω αν μπορείς να αποδυναμώσεις το μυστήριό τους. Το περιστέρι, το κρανίο, η σταύρωση αντέχουν λόγω της δύναμής τους. Ακόμα και στην κιτς εκδοχή τους, αντέχουν. Είναι δύσκολο να εξηγήσεις πώς γεννιέται ένα έργο. Συνήθως είναι μια απλή ιδέα - η Θεία Ευχαριστία μοιάζει με ασπιρίνη». Μόλις το σκέφτομαι συνειδητοποιώ ότι δεν είναι τυχαίο, με αυτή την σημασία πουλούν και τις ασπιρίνες», σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης.

Από τα πρώτα χαρακτηριστικά έργα του, άλλωστε, το «Α Thousand Years» του 1990 με τη γυάλινη προθήκη, όπου ένα κομμένο κεφάλι αγελάδας καλύπτεται από μύγες και σκουλήκια, μέχρι τη διάσημη βιτρίνα με τον νεκρό καρχαρία στη φορμαλδεΰδη, ο εικαστικός συνδυάζει θεμελιώδη ανθρώπινα ζητήματα -τον θάνατο και την ευθραυστότητα της ύπαρξης- με την πρόκληση, την ειρωνεία και το σοκ.

info: Διάρκεια έως 31 Ιουλίου. Συνδιοργάνωση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με το British Council και την Paul Stolper Gallery του Λονδίνου.

Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=265471