Τον Νοέμβριο που μας πέρασε συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από τον επαναπατρισμό της εικόνας της Παναγίας Σουμελά στην Ελλάδα.
Η εικόνα παρέμεινε θαμμένη στα ποντιακά χώματα, μοναδική οικήτορας και μάρτυρας της ερήμωσης του μοναστηριού, μέχρι την ώρα που ένας από τους τελευταίους μοναχούς της μονής εφοδιασμένος με “έγγραφο διαταγή” του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ινονού έλαβε την εντολή να πάει στον Πόντο...
Κείμενο
Μ. Λεβαντής
Από την εφημερίδα "Μακεδονία" του 1931
Αφήγηση
Ιερομόναχος Αμβρόσιος Σουμελιώτης
Συνέντευξη
Βαρβάρα Χαραλαμπίδου
Επιμέλεια αφιερώματος, κείμενο, συνέντευξη
Στέλιος Κούκος
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Η εισαγωγή του αφιερώματος
Η πλατυτέρα των Ποντίων εικόνα της Παναγίας Σουμελά σύμφωνα με την παράδοση αποτελεί έργο του Αποστόλου Λουκά και έφτασε στον Πόντο από την Αθήνα - εκεί έφερε το όνομα Αθηνιώτισσα.
Η άφιξή της στο όρος Μελά, εξ ου και το όνομα με το οποίο μας είναι γνωστή, μοιάζει με παραμύθι και κατά συνέπεια είναι περιπετειώδης - πιο σωστά θαυματουργική. Αφού, όπως θα διαβάσετε στις σελίδες του αφιερώματός μας, η εικόνα βρέθηκε εκεί με δική της θέληση...
Το ίδιο περιπετειώδης όμως ήταν και η επιστροφή της μετά από 16 αιώνες παραμονής στο όρος Μελά, και μάλιστα και πάλι στην Αθήνα, απ' όπου ξεκίνησε.
Το ιερό κειμήλιο του ελληνισμού, η προστάτις και παραστάτις των Ποντίων στις χαρές και στις λύπες τους, τις οδυνηρές μέρες του ξεριζωμού από τις προγονικές εστίες δεν συνόδευσε τον πικραμένο και θανάσιμα αποδεκατισμένο ποντιακό κόσμο στις νέες εστίες του στην Ελλάδα.
Από τους μοναχούς της μονής κρίθηκε πως θα ήταν πιο ασφαλές το περιπόθητο αυτό κειμήλιο να κρυφτεί για να διαφυλαχθεί. Έτσι η σεπτή εικόνα της Παναγίας θάφτηκε μαζί με άλλα κειμήλια.
Ίσως και οι μοναχοί να πίστευαν πως όλο αυτό ήταν ένας εφιάλτης και πως μια μέρα θα γυρνούσαν όλοι πίσω και πως η Παναγία, σαν καλή αρχοντάρισσα του τόπου, θα περίμενε εκεί και θα τους υποδεχόταν, για να συνεχίσουν το χερουβικό από εκεί που το άφησαν...
Λίγα χρόνια μετά, όταν οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας άρχισαν να εξομαλύνονται κάπως, ο τούρκος πρωθυπουργός Ινονού έκανε δεκτό το αίτημα του ομολόγου του Ελευθερίου Βενιζέλου να γυρίσει η εικόνα στην Ελλάδα.
Την αποστολή αυτή ανέλαβε ο ιερομόναχος Αμβρόσιος Σουμελιώτης, εφημέριος σε ναό της Θεσσαλονίκης, ένας από τους τελευταίους μοναχούς του μοναστηριού. Και εδώ αρχίζει η περιπέτεια για την ανεύρεση και την επιστροφή της.
Θα την παρακολουθήσουμε μέσα από τις σελίδες της "Μακεδονίας" του 1931 και την αφήγηση του ίδιου του ιερομόναχου Αμβρόσιου Σουμελιώτη. Και διά του λόγου το ασφαλές θα το "επικυρώσουμε" με τα έγγραφα της επίσημης παράδοσης των κειμηλίων, που φέρουν την υπογραφή του ιερομόναχου και βρέθηκαν να πωλούνται σε δημοπρασία. Ευτυχώς κατέληξαν σε καλά χέρια.
