Δοξάζουμε τον εν Τριάδι προσκυνούμενο Θεό, διότι φθάσαμε στο τέλος του παρόντος Συνεδρίου, διότι κατορθώσαμε να φέρουμε σε πέρας ένα μεγάλο άθλο: Δηλαδή, να οργανώσουμε ένα Διεθνές Συνέδριο ψηφιακών μέσων και Ορθόδοξης Ποιμαντικής, φέρνοντας σε επαφή και επικοινωνία ορθοδόξους χριστιανούς από όλα τα μέρη του κόσμου. Στο Συνέδριό μας συμμετείχαν 72 ομιλητές, επίσκοποι, ιερομόναχοι, πρεσβύτεροι, διάκονοι, μοναχοί, μοναχές, ακαδημαϊκοί, καθηγητές Πανεπιστημίου, νομικοί και ειδικοί στη χρήση του διαδικτύου από 21 χώρες.
Η όλη διοργάνωση του Συνεδρίου υπήρξε, όπως καταλαβαίνετε, ιδιαίτερα κοπιώδης. Από την άλλη όμως, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι λυπούμαστε, διότι θα στερηθούμε τη φυσική σας παρουσία. Ωστόσο, ελπίζουμε ότι τώρα που γνωρισθήκαμε από κοντά, θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μέσω του διαδικτύου. Τα θεμέλια αυτής της συνεργασίας τέθηκαν αυτές τις τρεις ημέρες στη διάρκεια των εισηγήσεων, των συζητήσεων, των διαλειμμάτων και της μετοχής μας στην υψηλότερη μορφή επικοινωνίας, τη θεία Λειτουργία. Οι υπεύθυνοι της Πεμπτουσίας, του Orthodox Christian Νetwork και του Bogoslov, που αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα της συνεργασίας, πιστεύουν ότι το παρόν Συνέδριο αποτελεί την αφετηρία. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο ενώπιόν μας και σε αυτή την πορεία θέλουμε και άλλους συνοδοιπόρους.
Οι εργασίες του Συνεδρίου μας τελούσαν υπό την Υψηλή Αιγίδα της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και είχαν την ευλογία του επιχώριου Μητροπολίτη Σεβ. Μητροπολίτου Γλυφάδος κ. Παύλου, ο οποίος αγκάλιασε την πρωτοβουλία μας και τη στήριξε ποικιλοτρόπως.
Στο Συνέδριό μας συμμετείχαν είκοσι και πλέον Μητροπολίτες και επίσκοποι από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μεταξύ αυτών, ο Σεβ. Μητροπολίτης Κισσάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, εκπρόσωπος της Α. Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου, ο Πανιερ. Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, εκπρόσωπος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ο Θεοφιλέστατος επίσκοπος Μεσαορίας κ. Γρηγόριος εκπρόσωπος του Μακ. Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Χρυσοστόμου, εκπρόσωπος του Μακ. Αρχιεπισκόπου και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου, εκπρόσωποι άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών και πλήθος κληρικών και λαϊκών.
Στις εργασίες του Συνεδρίου τέθηκαν πολλά θέματα που αφορούν τη χρήση του διαδικτύου, το οποίο αποτελεί ένα μεγάλο ανθρώπινο επίτευγμα, ένα μέσο και ένα εργαλείο για τη διευκόλυνση των ανθρώπων. Αυτό το μέσο μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί, ώστε ο λόγος του Θεού να «τρέχει και να καρποφορεί». Στις συνεδρίες και τις στρογγυλές τράπεζες αυτού του τριημέρου επισημάνθηκαν τα προβλήματα και οι κίνδυνοι που δημιουργούνται από την αλόγιστη χρήση του, αλλά παράλληλα τονίσθηκε και η θετική του πλευρά.
Συγκεκριμένα, επισημάνθηκαν αφενός οι αρνητικές πλευρές της κατάχρησης, της παράχρησης, αλλά και των υπερβολικών προσδοκιών που δημιουργεί ακόμη και η απλή χρήση των σύγχρονων ψηφιακών μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης. Τονίστηκαν, επίσης, οι κίνδυνοι που απειλούν το ανθρώπινο πρόσωπο και τη σχέση του πιστού με το Θεό και την Εκκλησία μέσα στην πραγματικότητα που δημιουργούν οι καινοφανείς αυτές δυνατότητες. Mέσα στο σκηνικό αυτό, οι προειδοποιήσεις της πατερικής διδασκαλίας για τις συνέπειες της πολυδιάσπασης της ανθρώπινης υπόστασης αποκτούν νέα επικαιρότητα.
Από πολλές πλευρές κατατέθηκε η διαπίστωση ότι τα διακριτικά στοιχεία της εποχής μας, είναι η ”ψηφιοποίηση” της ζωής, δηλαδή η είσοδος της τεχνολογίας σε όλες τις εκφάνσεις της: την εργασία, την ενημέρωση, την εκπαίδευση, τη φιλία, τις διαπροσωπικές σχέσεις και αλλού. Όλα αυτά αλλάζουν και την ”ταυτότητα” τού προσώπου που πέρα από την πραγματική της αξία, προσλαμβάνει και μια εικονική διάσταση. Οπότε, γίνεται λόγος για μια νέα ανθρωπολογία. Για παράδειγμα, μια μικρή συσκευή ενός «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου μπορεί να αποτελεί προέκταση και αχώριστο σύντροφο του ανθρώπου. Ακόμη η κοινωνία γίνεται διαδικτυακή, παρουσιάζεται ως ζωντανός οργανισμός και τα τεχνικά δίκτυα ως το νευρικό σύστημά της.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, πολλοί συμμετέχοντες ανέδειξαν την ιεραποστολική πρόκληση που πλέον προκύπτει από τα νέα κοινωνικά δεδομένα που διαμορφώνουν οι σύγχρονες τεχνολογίες. Προέβαλαν, δηλαδή, το πολυδιάστατο ποιμαντικό καθήκον που επιτάσσουν οι ψηφιακές συντεταγμένες του βίου μας. Στο ίδιο πνεύμα, παρουσιάστηκε η ανταπόκριση του πιστού λαού του Θεού στις πρωτοβουλίες που κατά τόπους αναλαμβάνονται για την επαφή του με τους θησαυρούς της χριστιανικής πνευματικότητας.
Έτσι, μέσα από τη συνάντησή μας δόθηκε η ευκαιρία σε πλείστους όσους αδελφούς και αδελφές, από όλες τις γωνιές της Γης, να παρουσιάσουν το ψηφιακό τους έργο, τους προβληματισμούς και τους καϋμούς τους, τους πειραματισμούς, τα αδιέξοδα και τα οράματά τους. Κοντολογίς, μετέφεραν στην ομήγυρή μας την πλούσια συνολική εμπειρία τους και την ανάπαυση από τη γεύση των καρπών των προσπαθειών τους. Παρουσιάστηκαν τρόποι αξιοποίησης των ευκαιριών της συνέργειας των ψηφιακών μέσων στη διαμόρφωση αυθεντικής χριστιανικής συνείδησης, δημιουργία ψηφιακών βιβλιοθηκών για την παροχή στους φιλομαθείς των αψευδών πηγών της χριστιανικής παραδόσεως, τυπολογίες του ακροατηρίου τους και τα συμπεράσματα από τα αιτήματα του σύγχρονου ανθρώπου.
Μέσα από όλα αυτά μάλιστα, δόθηκε η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να γνωρίσουν μία διάσταση, η οποία δεν είχε συνειδητοποιηθεί ακόμη στο σύνολό της: εννοούμε τη σχέση του ορθόδοξου μοναχισμού με το διαδίκτυο, την πρόσληψή του από το χώρο της ασκητικής παράδοσης και τις προτάσεις που κομίζουν οι μοναχοί και μοναχές στο έργο της ιεραποστολής και του (επαν)ευαγγελισμού του κόσμου.
Οι παριστάμενοι συμφώνησαν εξ ολοκλήρου πως η «έξοδος» στον κυβερνοχώρο δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς προετοιμασία και προϋποθέσεις. Απαιτούνται κατάλληλα πνευματικά εφόδια, υψηλή συναίσθηση της ποιμαντικής ευθύνης που φέρει ο διαχειριστής του μέσου και οπωσδήποτε εγκυρότητα και ευαγγελικό ήθος στην εκφορά του λόγου τους. Επιπλέον, να μη λησμονείται ότι το διαδίκτυο δεν είναι παρά ένα μέσο και επομένως οφείλουμε να μην το χρησιμοποιήσουμε αλόγιστα, αλλά με τρόπο ασκητικό, που σημαίνει πως πρέπει να εμφορούμαστε από πνεύμα σύνεσης, εγκράτειας και ευθύνης απέναντί του. Μόνο έτσι, θα διέλθουμε από τις αυταπάτες της εικονικότητας και οι δράσεις μας θα έχουν απτές και ευεργετικές συνέπειες στην πραγματική ζωή.
Πολλές πλευρές προέβησαν σε ιδιαίτερα αξιόλογες προτάσεις πάνω στις προοπτικές ανάπτυξης και συντονισμού του έργου των πνευματικών ιστοσελίδων. Έτσι, κατατέθηκε η πρόταση συνέχισης του τριήμερου γεγονότος που ζήσαμε εδώ με άλλα συνέδρια αλλά και τη δημιουργία ενός μόνιμου οργάνου που θα προωθεί τη συνεννόηση, την κατάρτιση και την αλληλοενημέρωση των υπευθύνων των ιστοχώρων αυτών – οι οποίοι, και αξίζει να σημειωθεί αυτό, λειτουργούν επί το πλείστον σε εθελοντική βάση και κινούμενοι από καθαρά ιεραποστολικό ζήλο. Τέθηκε, ακόμη, η αναγκαιότητα πιστοποίησης από κάποιον ανεξάρτητο φορέα των μέσων εκείνων που διαθέτουν τα στοιχεία εγκυρότητας και αληθούς πνευματικής οικοδόμησης του κοινού τους.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών μας, είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε ακόμη και άλλα συναφή ζητήματα, όπως η αξιοπιστία της εκκλησιαστικής ενημέρωσης και της αναγκαιότητας αναμετάδοσης των εκκλησιαστικών ακολουθιών. Ακόμη, προσήλθαν ειδικοί και μάς διαφώτισαν σχετικά με επιμέρους ζητήματα που συνδέονται στενά με τις χρήσεις του διαδικτύου. Έτσι θίχτηκαν οι παρενέργειες ή και απειλές κοινωνικής, ιατρικής, ψυχολογικής, ποινικής κ.ά. φύσης, που ελλοχεύουν κατά την έκθεσή μας στον κυβερνοχώρο.
Είναι αλήθεια ότι το διαδίκτυο αναπτύχθηκε εκτός της Εκκλησίας, οπότε είναι αναμενόμενο να εκδηλώνεται κάποιου είδους αμηχανία σχετικά με την κατανόηση και την ενδεδειγμένη χρήση του. Αυτό όμως κάθε άλλο παρά εμποδίζει τη σύγχρονη ορθόδοξη σκέψη να αξιοποιεί τις δυνατότητές του, να το εντάσσει επιτυχώς στη δυναμική των δράσεών της και να το εξαγιάζει στο μέτρο των δυνατοτήτων της προς δόξαν του Τριαδικού Θεού. Τρεις ημέρες εντατικών εργασιών το απέδειξαν αυτό.
