Στό μονοπάτι τῆς πολιτιστικῆς ἀνάπτυξης, συναδελφωμένος μέ τούς δρομεῖς βιοπαλαιστές τῆς ἐποχῆς μου, συνοδεύω, θαυμαστικά, τίς φάλαγγες τῶν μαχητῶν στίς θεαματικές ἐξορμήσεις τους καί στίς ἐντυπωσιακές κατακτήσεις τους. Ἀλλά, δέν εἶναι λίγες καί οἱ περιπτώσεις, πού τό σκοτάδι τῆς σκοπιμότητας καί ἡ ἀσάφεια τῶν ἰδιόπλοκων σχεδιασμῶν θολώνουν μέσα μου τό ἀνάπτυγμα τῶν μοντέρνων ὁραμάτων, πνίγουν τίς ἐλπίδες καί διακινοῦν, στό βάθος τῆς ψυχῆς μου, ἕνα αὐθόρμητο στεναγμό ἤ ἀνεβάζουν στό μάτι μου ἕνα ἀπροσδόκητο δάκρυ.

     Ἐφημερίδες, τηλεοπτικά κανάλια, ψυχροί ἀναλυτές τῆς μοντέρνας κουλτούρας, κομματικοί διαφημιστές ἤ ἐπικριτές τῶν προγραμμάτων τῆς κατεστημένης ἐξουσίας, ἐρεθίζουν ὅλους μας, ὁλοένα καί περισσότερο. Κρατοῦν ἀδιάκοπα ἀνοιχτή τήν ἀτζέντα τῆς κοινωνικῆς καί τῆς πολιτιστικῆς μας ἀνάπτυξης. Ταξινομοῦν καί καταχωρίζουν τίς ἐξελίξεις. Ὑποδαυλίζουν, μέ τήν ὀξύτητα τῆς γραφίδας τους, τά ἐνδιαφέροντα καί τίς ἀγωνίες τοῦ κοινωνικοῦ σώματος. Ἐπαινοῦν τούς ὁμόφρονες καί σύμψυχους. Ψέγουν τήν ἀντίπερα πτέρυγα. Καί-ἀπό στιγμή σέ στιγμή-ἐναλλάσσουν στόν πίνακα τῶν συμπερασμάτων τους τή ζητωκραυγή καί τήν ἀπόρριψη.

     Ἀδιαμφισβήτητος στόχος τῆς νεωτερικότητας, πού περνάει ἀπό τούς σχεδιαστές στούς καταναλωτές, εἶναι ἡ διεύρυνση καί ἡ παγίωση τῆς εὐμάρειας. Τό ἄνοιγμα τῆς ψυχῆς καί τῶν ὁραμάτων της στό γοητευτικό πλοῦτο. Ἡ μετοχή στό τρελλό πανηγύρι τῆς ζωῆς. Τό θριαμβικό, μαζικό πέρασμα στή Συβαριτική χλιδή καί στήν ἀκόρεστη ρωμαϊκή φιληδονία. "Φάγωμεν, καί πίωμεν, αὔριον γάρ ἀποθνήσκομεν"(Α΄ Κορινθ. ιε΄32).

     Καί σύνθημα, πού ἀδιάκοπα ἀναπλάθεται καί φωτίζεται ἀπό τούς παραγωγούς τῶν ἀγαθῶν καί ἀπό τούς καρπωτές τοῦ συστήματος τῆς μανιακῆς κατανάλωσης, εἶναι ὁ συνεχής ἐκσυγχρονισμός καί ἡ ἀέναη δοκιμή τῶν νέων κατασκευῶν καί τῶν πρόσθετων ἀνέσεων. Ἐντυπωσιασμένες οἱ μάζες, προσφεύγουν στήν ἐμπορευματοποιημένη εὐτυχία. Στή βιτρίνα τῆς κοσμικῆς μαγείας. Στά παζάρια τῶν ἐκμοντερνισμένων ὑποδειγμάτων σκέψης. Στό κύκλωμα τῆς ἀδέσμευτης ἀξιολόγησης τῶν ἐπιλογῶν. Στή συντροφιά τῆς ἀτέρμονης διασκέδασης. Στή μαχητική ὁμάδα προσπέλασης στούς ἀνθόκηπους τῆς τρελῆς χαρᾶς.

     Ἡ ἀπορία, πού προκύπτει, καθώς παρακολουθοῦμε τά σύγχρονα, ὁρμητικά ρεύματα πρός τήν ἀδέσμευτη εὐμάρεια καί πρός τήν ἀπόλαυση τῆς κραιπάλης: Ἀναβαθμίζουν τόν πολιτισμό μας; Ἀνεβάζουν τήν ἀξία "ἄνθρωπος"; Συντάσσουν καινούργια χρονικά πολιτιστικῆς δημιουργίας καί δίνουν εὔσημα στούς σοφούς ἐγκεφάλους, πού τά ὁραματίστηκαν καί τά σχεδίασαν καί στή γενιά μας, πού τά ἀποδέχεται καί τά ἀπολαμβάνει;

     Μή βιαστεῖτε νά φιμώσετε αὐτή τήν ἀπορία, παραπέμποντας σέ κάποιες αἰσιόδοξες ἀποτιμήσεις τῆς τηλεοπτικῆς ὀθόνης ἤ σέ κάποια εὐφρόσυνα ξεσπάσματα τῆς ἄγουρης νεότητας. Ἡ πληροφορική τέχνη καί ἡ δημοσιογραφική ἀποτίμηση τῆς καθημερινότητας, ἄν τίς προσέξουμε, θά διαπιστώσουμε, ὅτι ἀναρτοῦν προβλέψεις κινδύνων, ἐκεῖ, πού τά χρυσοστόλιστα ἅρματα τῆς ἀστείρευτης εὐμάρειας καί τῆς χρυσῆς εὐτυχίας τρέχουν ἀνυποψίαστα. Καί μᾶς πληροφοροῦν, ὅτι πίσω ἀπό τούς σταθμούς τῆς ἐντυπωσιακῆς διαφήμισης, βρίσκονται οἱ ἔμποροι καί ἐκμεταλλευτές τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας. Ἐκεῖνοι, πού πουλοῦν ἀπόλαυση, ἀδιαφορώντας, ἄν ἡ πρόσθετη ἱκανοποίηση προσφέρεται στήν κρημνώδη κατωφέρεια καί ἄν ἡ ἀποδοχή τῆς προκλητικῆς διαφήμισης ἀποτελεῖ ἀναμέτρηση μέ τήν ἀποτυχία καί μέ τόν ὄλεθρο.

     Θά μποροῦσα νά μεταφέρω ἐδῶ σειρά ἀτελεύτητη σοβαρῶν ἐπισημάνσεων, πού-ἄλλοτε ἐκ προαιρέσεως καί ἄλλοτε ἐκ παραδρομῆς-προσδιορίζουν τούς κινδύνους καί φωτογραφίζουν τά θύματα. Ἀλλά ὁ στενός χῶρος δέν μοῦ παρέχει τήν εὐχέρεια. Θά ἀποφύγω τήν ἐπίμονη διακίνηση στίς περιοχές καί στίς πρακτικές τοῦ κινδύνου, ἀλλά δέ θά παραλείψω νά ἀνασύρω ἀπό τήν ἀρχειοθετημένη καί λησμονημένη "πληροφόρηση" λίγα, ἐλάχιστα, περιστατικά, πού μαρτυροῦν καί, ταυτόχρονα, διαμαρτύρονται γιά τήν πτωτική καί ἐκβαρβαριστική πορεία τοῦ μοντέρνου πολιτισμοῦ μας.

     1. Εἴδηση σέ ἑλληνική ἐφημερίδα-ἀπό ἐκεῖνες, πού καταχωροῦνται στίς τελευταῖες σελίδες καί σέ σύντομη διατύπωση-ἐνημέρωνε τούς ἀναγνῶστες, ὅτι "ὁ τζίρος τῆς βιομηχανίας τοῦ Sex εἶναι μεγαλύτερος ἀπό τό τζίρο τῆς πολεμικῆς βιομηχανίας". Αὐτή ἡ πληροφόρηση ὑπονοεῖ, ὅτι πίσω ἀπό τήν ὀργιώδη διαφήμιση τοῦ Sex διακινεῖται ἡ σκοπιμότητα τῆς κερδοσκοπίας. Καί, κατά δεύτερο λόγο, ὑπονοεῖ ὅτι ὅλοι ἐκεῖνοι, πού ἰδιοποιοῦνται τά ἀμύθητα ἔσοδα, δέν ὀρρωδοῦν βλέποντας τίς τραγικές συνέπειες τῆς ἐπαγγελματικῆς τους εὐφορίας. Τό ἔϊτζ, πού ὁδηγεῖ τά νειάτα στήν περιθωριακή ἀπαξία καί στό θάνατο. Καί τίς ψυχολογικές ἐμπλοκές, πού κουρελιάζουν τήν προσωπικότητα. Γιά τούς βιομήχανους τοῦ Sex, ὅλα αὐτά εἶναι ἀσήμαντες λεπτομέρειες. Ἀρκεῖ, πού τρέχει ὁ παράς καί γεμίζουν τά θυλάκια. Γιά τόν πολιτισμό μας, ὅμως, εἶναι προδοσία, καί διολίσθηση στό βοῦρκο.

     2. Τό Ἀμερικάνικο περιοδικό Life δημοσιοποίησε κάποτε μιά εἰδική ἔρευνα, γιά τίς συνέπειες τοῦ καπνίσματος καί τήν ἔρευνα αὐτή φιλοδόξησε νά τήν παρουσιάσει στή χώρα μας μιά καθημερινή ἐφημερίδα. Ὁ προβληματισμός, πού ἐκδιπλώθηκε στό τραπέζι τῆς ἔρευνας, περιοριζόταν στήν ἐκτίμηση καί στή σύγκριση τοῦ κέρδους καί τῆς ζημίας. Τό κάπνισμα βλάπτει τήν ὑγεία. Αὐτό εἶναι διαπιστωμένο. Ὁδηγεῖ στήν περιθωριοποίηση, στήν ἀρρώστια καί στό θάνατο. Ὅλα αὐτά ἔχουν κόστος. Καί γιά τήν ἐπιχείρηση, πού μισθοδοτεῖ τόν καπνιστή καί γιά τούς μηχανισμούς τῆς περίθαλψης καί γιά τά ταμεῖα τῆς συνταξιοδότησης. Ἄν ἐρευνηθεῖ τό θέμα ἀπό τήν ἄλλη σκοπιά, προκύπτει, ὅτι ἡ βιομηχανία καί ἡ ἐμπορία τοῦ καπνοῦ εἰσφέρουν πλοῦτο καί στά κλιμάκια τῆς βιομηχανίας καί στό κράτος, πού καρποῦται τούς φόρους. Ἡ μελέτη καί ἡ συγκριτική διερεύνηση ὁδήγησε στό συμπέρασμα, ὅτι τά κέρδη ἦταν περισσότερα ἀπό τίς ζημιές. Καί ἀφοῦ βρέθηκαν περισσότερα τά κέρδη, ἀποφασίστηκε νά ἀφεθοῦν ἐλεύθερες οἱ βιομηχανίες νά παράγουν τό δηλητήριο τοῦ θανάτου καί οἱ καπνιστές νά τό εἰσπνέουν, ἔστω καί ἄν αὐτή ἡ εἰσπνοή δρομολογοῦσε στήν τελική ἐκπνοή. Τώρα, στή χώρα μας καί σέ πολλές ἄλλες χῶρες τῆς ἀνατολῆς καί τῆς δύσης, καταβάλλεται προσπάθεια νά περιοριστεῖ τό κάπνισμα, γιά νά διασωθοῦν οἱ ἀνθρώπινες ὑπάρξεις ἀπό τό μαρασμό καί ἀπό τό θάνατο. Ἡ μεγάλη, ὅμως, χώρα τοῦ Ἀτλαντικοῦ, πού διεκδικεῖ προνόμια παγκόσμιας ἡγεμονίας, ἐξακολουθεῖ νά διακινεῖ τό ὀλέθριο προϊόν της καί νά γεμίζει τά ταμεῖα της.

     3. Ἔμπνευση σκοταδιστική καί ἐξουθενωτική τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας καί-κατά προέκταση-τοῦ ἱστορικά καταξιωμένου πολιτισμοῦ μας εἶχαν καί οἱ δικοί μας, οἱ Ἕλληνες, ἐκλεγμένοι, ἡγέτες καί πλοηγοί τῶν ὁραμάτων τοῦ λαοῦ μας. Μέσα στήν αἰφνίδια καταιγίδα τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, στό σκοτεινιασμένο ὁρίζοντα τῆς ὑπερχρέωσης καί στόν κλοιό τῶν ἀπειλῶν τῆς ἑπόμενης μέρας, οἱ ἄρχοντές μας σοφίστηκαν νά στήσουν σέ κάθε γειτονιά τῆς ἐξουθενημένης καί παγκόσμια διασυρμένης πατρίδας, σέ βουνά καί σέ παραλίες καζίνα καί λέσχες τυχερῶν παιχνιδιῶν, ἀγορές τῶν συνειδήσεων καί τῶν κρυφά φυλαγμένων ἔσχατων ἀποθεματικῶν, γιά νά ἀπομυζήσουν τό μερίδιο τοῦ φόρου καί νά ἱκανοποιήσουν τούς ντόπιους ἤ τούς ξένους δανειστές μας. Νά καλέσουν τούς ὑπάρχοντες θαμῶνες τῶν καζίνων νά πυκνώσουν τήν παράταξή τους, νά διευρύνουν τό τζίρο, νά ἀδειάσουν τίς δικές τους τσέπες-παίζοντας-καί νά ἐμπλουτίσουν τά ἄδεια συρτάρια τῆς φορομπηχτικῆς μηχανῆς. Καί, προχωρώντας ἀκόμη περισσότερο, νά βγάλουν τή νεολαία μας, ἀπό τόν ἀνοιξιάτικο ἀνθό τῶν ὁραμάτων της, στό παζάρι τῶν "τυχερῶν" ἀναμετρήσεων, γιά νά τήν καταντήσουν ράκος ἀπαξιωτικό καί ἀνίκανο γιά πολιτιστικές ἀναζητήσεις.

     Ἔχοντας μπροστά σας τέτοια μηνύματα καί τέτοιους σχεδιασμούς, βρίσκετε τό κουράγιο νά ὑποστηρίξετε, ὅτι βηματίζουμε στόν ἀνηφορικό δρόμο τῆς ἀέναης προόδου καί τῆς γραφῆς μιᾶς πολιτιστικῆς ἱστορίας, πού θά τιμήσει τή γενιά μας καί θά ἐμπνεύσει τή διάδοχη;