Τις τελευταίες μέρες έχουν επιδοθεί σε πραγματική «εκστρατεία» αρθρογραφίας, επαφών και συναντήσεων με πρόσωπα εκκλησιαστικά και πολιτικά προκειμένου να αποδείξουν ότι το Πρόγραμμα Σπουδών που εκπόνησαν είναι και χριστιανικό και σύγχρονο και αναγκαίο για την παιδεία μας και παιδαγωγικά ορθό και θεολογικά ορθόδοξο.
Παράλληλα προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι ίδιοι έχουν πέσει θύματα συκοφαντικής, ψευδούς, ανεύθυνης και αντιεπιστημονικής κατακρίσεως από αναχρονιστικούς, συντηρητικούς, οπισθοδρομικούς, φανατικούς, ζηλωτές, σκοταδιστές, φονταμενταλιστές θεολόγους, πανεπιστημιακούς καθηγητές, μοναχούς, ιερείς και Επισκόπους.
Προς πάσα κατεύθυνση διακηρύσσουν ότι οι αντιτιθέμενοι στο σωτήριο έργο τους «θα καταστρέψουν το μάθημα» διότι δεν έχουν ούτε την επιστημοσύνη, ούτε την προνοητικότητα που δήθεν έχουν αυτοί «οι εμπειρογνώμονες»!
Εκείνοι και μόνον εκείνοι «οι εκλεκτοί» γνωρίζουν τι πρέπει να γίνει!
Εκείνοι και μόνον εκείνοι «οι επίλεκτοι» μπορούν να σώσουν το μάθημα… «αλλάζοντας του τα φώτα»(!), φυσικά με το αζημίωτο, εφόσον τα Προγράμματα αυτά χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ.
Δεν λένε όμως ποτέ από ποιους θα το σώσουν και με ποιο τρόπο, εφόσον διατείνονται ότι τελικά το μάθημα και με το δικό τους Πρόγραμμα, παραμένει ορθόδοξο!
Άραγε έχουν λάβει υπόψη στους σχεδιασμούς τους «οι ειδικοί επί του μαθήματος των Θρησκευτικών», τις δυο επιστολές που εστάλησαν το 2010 από τον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ προς θεολόγους όπου διαφαίνονται οι προθέσεις του για το μάθημα των Θρησκευτικών;
Μήπως θεωρούν τελικά, αφελείς και τους «φίλους» και τους «εχθρούς» του μαθήματος; Μήπως πιστεύουν ότι λέγοντας στους μεν ότι το μάθημα είναι ορθόδοξο και στους άλλους ότι είναι «ανοιχτό»-θρησκειολογικό θα καταφέρουν να τους ξεγελάσουν; Με αυτά τα υποκριτικά, επικοινωνιακά τερτίπια είναι δυνατόν να σταθεί το μάθημα στο σχολείο;
Είναι αμετανόητοι και άκαμπτοι. Για να πετύχουν το στόχο τους που δεν είναι άλλος από το να «περάσει» το Πρόγραμμα Σπουδών τους και να γενικευθεί η εφαρμογή του σε όλα τα σχολεία, τα «βάζουν» με όλους:
Πρώτον, με τους παραδοσιακούς επισκόπους, που δεν επιτρέπουν με τις παρεμβάσεις τους και τη στάση τους να βγει μια θετική για το Πρόγραμμα τους απόφαση της Συνόδου, η οποία θα τους είναι χρήσιμη ως επιχείρημα προς την Πολιτεία, ότι δηλαδή και η επίσημη Εκκλησία είναι σύμφωνη με τις προωθούμενες αλλαγές. Είναι ανάστατοι γιατί δεν κατάφεραν να πετύχουν το στόχο τους αυτό παρόλο που είναι γνωστές στους «παροικούντες εν Ιερουσαλήμ», οι εκκλησιαστικές διασυνδέσεις τους.
Δεύτερον, τους φταίνε οι Αγιορείτες και κυρίως οι δύο σεβάσμιοι Γέροντες, ο Ηγούμενος της Μονής Γρηγορίου π. Γεώργιος και ο Προηγούμενος της Μονής Ιβήρων π. Βασίλειος που με κείμενα – παρεμβάσεις τους αντιτάχθηκαν ξεκάθαρα στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών. Παραπλανήθηκαν, λένε διότι έπεσαν θύματα παραπληροφόρησης! Δεν διστάζουν μάλιστα, να παραδώσουν «μαθήματα μετάνοιας» και ασκητικής ζωής στους σεβάσμιους Γέροντες, που ανάλωσαν τη ζωή τους στο Άγιον Όρος! Ίσως όμως αν οι σεβαστοί Γεροντάδες ασπάζονταν την «εμβάδα» των εισηγητών του Προγράμματος να τους συγχωρούνταν το τόλμημα να εκφέρουν την αντίθετη γνώμη τους.
Κάλεσαν μάλιστα, τον π. Βασίλειο σε «απολογία» και ενώ αυτός με αυθόρμητο τρόπο και αγαθότητα καρδιάς τους μίλησε, αυτοί κατόπιν δεν δίστασαν να δημοσιοποιήσουν όσα λέχθηκαν σε αυτές τις «κλειστές-ιδωτικές» συζητήσεις που είχαν κάποιοι από αυτούς με τον π. Βασίλειο, παρουσιάζοντας τα από τη δική τους σκοπιά και με δικά τους σχόλια όπως ήθελαν τα πράγματα. Αυτό είναι λοιπόν το ήθος που φέρνει η «σύγχρονη» θεολογία τους; Όλη αυτή η συμπεριφορά όμως, αφήνει μάλλον μια οδυνηρή επίγευση που μονάχα με όρους πνευματικής πατροκτονίας μπορεί να περιγραφεί!
Καλούνε τους πάντες και κυρίως τους εκκλησιαστικούς άνδρες να διαβάσουν το Πρόγραμμα Σπουδών και να μην ακούνε τις φήμες που διασπείρουν οι ακραίοι… Να και κάτι με το οποίο συμφωνούμε με τους συντάκτες του Προγράμματος Σπουδών! Η ανάγνωση του Προγράμματος Σπουδών από κάθε ενδιαφερόμενο είναι πράγματι αυτό που ζητάμε και εμείς από την αρχή. Έχουμε τη βεβαιότητα ότι η μελέτη του Προγράμματος θα φανερώσει στον καθένα το μέγεθος της αλλοίωσης του ορθοδόξου μαθήματος που επιχειρείται με αυτό.
Τρίτον, τους φταίνε οι Θεολόγοι, πανεπιστημιακοί και καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε αυτούς σχεδόν απαγορεύουν την έκφραση γνώμης, την ελευθερία κινήσεων και παρεμβάσεων προς διάφορους φορείς προκειμένου μόνον αυτοί να έχουν αυτό το προνόμιο. Πρέπει όλοι να μείνουμε αδρανείς και να αφήσουμε ανοιχτό το πεδίο σε εκείνους μόνο, για να μπορούν ανενόχλητοι να προχωρήσουν τα σχέδιά τους.
Αυτή η συμπεριφορά τους φανερώνει ότι διακατέχονται από μια ιδιοκτησιακή αντίληψη απέναντι στο μάθημα των Θρησκευτικών. Κάνουν όμως μεγάλο λάθος, το μάθημα των Θρησκευτικών δεν είναι μόνο δικό τους αλλά είναι κτήμα όλου του ορθόδοξου χριστιανικού λαού και όλοι το πονάμε και το αγαπάμε.
Ήδη γράψαμε αρκετά και δεν αξίζει περαιτέρω αναλύσεως και απαντήσεως η τακτική που ακολουθούν οι συντάκτες του Προγράμματος Σπουδών για τα Θρησκευτικά ούτε έχει καμία σημασία να μιλάει κανείς σε ώτα μη ακουόντων.
Ένα μόνο πρέπει να γνωρίζουν: Δεν πρόκειται να παύσουμε να επαγρυπνούμε, να αντιστεκόμαστε και να αγωνιζόμαστε ενάντια στην καταστροφή της θρησκευτικής αγωγής που επιφέρει το Πρόγραμμα τους. Ο αγώνας μας αυτός θα συνεχισθεί μέχρι την απόσυρση του διότι, όπως έχουν αποδείξει οι ουκ ολίγες εμπεριστατωμένες κριτικές, αυτό αντιβαίνει στις αρχές της παιδαγωγικής επιστήμης, της ορθόδοξης Θεολογίας και στις επιταγές του Συντάγματος για το περιεχόμενο της ελληνικής παιδείας.
Και κάτι τελευταίο. Με όλα όσα ανίερα και αυταρχικά λέγουν και πράττουν έχουν αναιρέσει όλα τα στοιχεία που αφορούν το σεβασμού του άλλου, την «ανοιχτότητα», το «διάλογο», την αποδοχή της «ετερότητας» και τα παρόμοια που τόσο μεγαλόφωνα διακηρύσσουν.
***
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡ. ΥΦΑΝΤΗΣ, ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ E. ΣΤΡΙΛΙΓΚΑΣ, ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΝΕΥΡΟΚΟΠΛΗΣ, ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
Μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την εκπόνηση
Νέου Προγράμματος Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου
Θεσσαλονίκη-Ηράκλειο, 2.11.2012
Προς:
την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος
Ιω. Γενναδίου 14, Αθήνα
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι,
προ ημερών είδε το φως της δημοσιότητας επιστολή, με ημερομηνία 25-9/8-10-2012, την οποία απέστειλε στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ο προηγούμενος της Ι. Μ. Ιβήρων αρχιμ. Βασίλειος Γοντικάκης, προκειμένου να εκφράσει την «έντονη αντίδρασή» του απέναντι στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Μαθήματος των Θρησκευτικών για την υποχρεωτική εκπαίδευση.
Το περιεχόμενο της επιστολής του αγιορείτη γέροντα μας λύπησε βαθιά και γι’ αυτό μαζί με άλλους συναδέλφους (κληρικούς και λαϊκούς από τη Μέση και την Ανώτατη Εκπαίδευση) επιδιώξαμε προσωπική συνάντηση μαζί του. Πράγματι, ο αρχιμανδρίτης Βασίλειος συνάντησε μέλη της συντακτικής επιτροπής του Νέου Προγράμματος Σπουδών, καταρχάς στο Ηράκλειο Κρήτης (αρχικά με δική του πρωτοβουλία, καθώς επίσης και με την προτροπή του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου), στις 24, 25, 26, 27 και 28 Οκτωβρίου, και στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη, την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012. Στις συναντήσεις αυτές παρόντες ήσαν κληρικοί και λαϊκοί θεολόγοι, εκπαιδευτικοί που έχουν διδάξει το νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα πιλοτικά σχολεία και σχολικοί σύμβουλοι θεολόγων.
Η συνάντηση στη Θεσσαλονίκη, έγινε στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και ήσαν παρόντες ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης, ο καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, η Μαρία Συργιάννη, σχολική σύμβουλος θεολόγων, ο Γρηγόρης Μαυροκωστίδης, θεολόγος στη ΜΕ, και δύο εκ των συντακτών του Νέου Προγράμματος (οι υπογράφοντες Παναγιώτης Υφαντής, επίκουρος καθηγητής, και Θανάσης Νευροκοπλής, θεολόγος καθηγητής στο Αρσάκειο Λύκειο Θεσσαλονίκης).
Αφού εκφράσαμε με ειλικρίνεια στον πατέρα Βασίλειο την εύλογη θλίψη μας για το περιεχόμενο της συγκεκριμένης παρέμβασής του, τον ρωτήσαμε ευθέως: α. αν προτού συντάξει την επιστολή είχε διαβάσει το Πρόγραμμα Σπουδών και β. αν συνειδητοποιούσε ότι η συγκεκριμένη του παρέμβαση ήταν μια σαφής αμφισβήτηση των προθέσεων και του ίδιου του εκκλησιαστικού φρονήματος των συντακτών του, εφόσον -όπως ο ίδιος αναφέρει στην επιστολή- ένιωσε ότι «κάτι ιερό και άγιο προδίδεται από το κεφάλαιο της Πίστεώς μας». Ο αρχιμ. Βασίλειος αρχικά απέφυγε να απαντήσει, όμως εντέλει, ο ίδιος ομολόγησε ότι δεν γνώριζε το περιεχόμενο του Προγράμματος Σπουδών. Όπως μας εξήγησε, έτυχε να πέσει στα χέρια του ένα τεύχος του περιοδικού της Π.Ε.Θ. «Κοινωνία», αφιερωμένο στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών (το ίδιο αναφέρει και στην εν λόγω επιστολή), το οποίο περιείχε αποκλειστικά απόψεις ορισμένων επικριτών του Προγράμματος Σπουδών. Στη συνέχεια μας είπε ότι επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον π. Γεώργιο Καψάνη, ηγούμενο της Ι. Μονής Γρηγορίου, ο οποίος τον ενημέρωσε ότι «ο ενορχηστρωτής του νέου Προγράμματος είναι ο Γιαγκάζογλου, το δεξί χέρι του Αρχιεπισκόπου» (sic), ωσάν και μόνο το όνομα ενός διδάκτορα Θεολογίας, Διευθυντή του περιοδικού «Θεολογία» και Συμβούλου στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο να αποτελεί τεκμήριο ενοχής! Αξίζει να επισημανθεί εν προκειμένω, ότι η αήθης στηλίτευση του προσώπου του κ. Στ. Γιαγκάζογλου αναπαράγεται συστηματικά από διάφορα φονταμεναλιστικά ιστολόγια ζηλωτικής υπεράσπισης της “ορθοδοξίας”, στα οποία καθυβρίζονται μεταξύ άλλων τόσο ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος όσο και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Προκαλεί δε απορία το γεγονός, ότι οι δύο αγιορείτες πατέρες φαίνεται να υιοθετούν αδιαμαρτύρητα τη συκοφαντική λάσπη των ποικιλώνυμων ή ανώνυμων φανατικών κύκλων. Στη συνέχεια, ο π. Γεώργιος παρέπεμψε τον π. Βασίλειο για περαιτέρω πληροφορίες στα κείμενα του καθηγητή του Τμήματος Ποιμαντικής στο ΑΠΘ κ. Ηρακλή Ρεράκη. Κατά την μαρτυρία του π. Βασιλείου, ακολούθησε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ίδιο τον καθηγητή για πληρέστερη ενημέρωση. Υπενθυμίζουμε στην πατρική Σας αγάπη ότι ο π. Γεώργιος Καψάνης έχει ήδη παρέμβει στον δημόσιο διάλογο, με μια απορριπτική του Προγράμματος τοποθέτηση, την οποία όμως και αυτός είχε θεμελιώσει πάνω στις διαβολές, την εμπάθεια και την επιστημονικά σαθρή κριτική του προαναφερθέντος καθηγητή.
Στη συνέχεια, εκθέσαμε με νηφαλιότητα το μείζον διακύβευμα για το Μάθημα των Θρησκευτικών και την επιτακτική ανάγκη ανανέωσής του, προκειμένου να αγκαλιάσει όλο το φάσμα του μαθητικού δυναμικού και να αναβαθμισθεί ο ρόλος του στο σύγχρονο εκπαιδευτικό και ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον. Μάλιστα, συμφώνησε με την οπτική μας και δήλωσε ότι νιώθει πιο κοντά μας απ’ όσο στους θιασώτες μιας στενά ομολογιακής ή και κατηχητικής εκδοχής των Θρησκευτικών.
Ωστόσο, η απροθυμία του να αναθεωρήσει τη στάση του με μια νέα επιστολή στην Ιερά Σύνοδο ή, έστω, με μια προφορική παρέμβασή του σε δημόσιο βήμα, οδήγησε αβίαστα στα ακόλουθα ερωτήματα, που με την ίδια ειλικρίνεια του απευθύναμε:
Πώς είναι δυνατόν ένας αγιορείτης γέροντας να κατηγορεί επί «προδοσία της Πίστεως» ανθρώπους, των οποίων το έργο δεν γνωρίζει παρά μόνον μέσω -αποδεδειγμένα ατεκμηρίωτων-επικρίσεων;
Πώς είναι δυνατόν ένας πνευματικός πατέρας να καταφεύγει σε μια τέτοια βαρυσήμαντη καταγγελία προς την Ιερά Σύνοδο, προτού καν γνωρίσει τους υποτιθέμενους «προδότες» και συνομιλήσει με αυτούς για τις θέσεις τους;
Πώς είναι δυνατόν ένας έμπειρος πνευματικός να εμπλέκεται -με έναν τόσο πνευματικά ανεύθυνο και ποιμαντικά επικίνδυνο τρόπο- σε έναν δημόσιο διάλογο, συμπαρατασσόμενος με την πλευρά αυτών που υβρίζουν και συκοφαντούν, σπιλώνοντας συνειδήσεις και σκανδαλίζοντας αμέτρητες άλλες;
Εντέλει, πώς είναι δυνατόν ένα ένσαρκο παράδειγμα ισόβιας μετάνοιας, ενώ εμμέσως ομολογεί ότι βιάστηκε να αστοχήσει εξαιτίας ελλιπούς και μονομερούς ενημέρωσης, παρόλα αυτά αρνείται να επανορθώσει;
Ο συνομιλητής μας δεν απάντησε στα παραπάνω ερωτήματα, επιδιδόμενος σε σχοινοτενείς, αντιφατικές και, οιονεί, ρητορικές υπεκφυγές για την αξία της «ελληνορθόδοξης παράδοσης από τον Ηράκλειτο μέχρι την έκρηξη της ορθόδοξης θεολογίας». Η συνάντηση έληξε με την υπόσχεση από μέρους του να βρει και να μελετήσει -έστω και εκ των υστέρων- το κατακριθέν Πρόγραμμα.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι στις συσκέψεις που πραγματοποιήθηκαν με τον π. Βασίλειο στο Ηράκλειο, μάλιστα η τελευταία παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου, οι συνάδελφοι θεολόγοι, κληρικοί και λαϊκοί -μεταξύ των οποίων και ο υπογράφων Γεώργιος Στριλιγκάς, Σύμβουλος Θεολόγων και μέλος της συντακτικής ομάδας του Νέου Προγράμματος Σπουδών του Μαθήματος- του έθεσαν περίπου τα ίδια ερωτήματα και έλαβαν τις ίδιες απαντήσεις: Πως, δηλαδή, όταν συνέταξε την επίμαχη επιστολή, δεν είχε διαβάσει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών και πως σε γενικές γραμμές συμφωνεί με τις θέσεις τους• πλην όμως, και εκεί, αρνήθηκε να επανορθώσει με μια νέα επιστολή.
Επισημαίνεται ότι στις συναντήσεις της Κρήτης, οι παριστάμενοι θεολόγοι -μεταξύ των οποίων και θεολόγοι που έχουν διδάξει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα πιλοτικά Σχολεία- ομοθυμαδόν επισήμαναν στον π. Βασίλειο πως οι κατηγορίες των επικριτών ότι τάχα «το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών είναι θρησκειολογικό ή πανθρησκειακό ή ότι εστιάζει στη διδασκαλία θρησκευτικών πληροφοριών ερήμην των παιδαγωγικών χαρακτηριστικών των παιδιών», είναι παντελώς ανυπόστατες.
Εκφράζοντας τα αισθήματα και των άλλων συναδέλφων που παρευρέθησαν σε αυτές τις συζητήσεις, Σας εξομολογούμαστε ότι -για όλους εμάς που αναγνωρίζαμε στο πρόσωπο του αρχιμανδρίτη Βασιλείου έναν εμπνευσμένο θεολόγο και εκφραστή του μοναστικού ήθους- η οδυνηρή επίγευση της πρόσφατης συνάντησης μαζί του μονάχα με όρους πνευματικής παιδοκτονίας μπορεί να περιγραφεί.
Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι,
Θεωρήσαμε σκόπιμο να Σας μεταφέρουμε το περιεχόμενο της συνομιλίας μας με τον π. Βασίλειο, γιατί φρονούμε ότι φωτίζει το πλαίσιο σύνταξης της επίμαχης επιστολής του, με την οποία τόσο άδικα επιχείρησε να απομειώσει/κλονίσει την επιστημονική επάρκεια, την παιδαγωγική ευαισθησία και, κυρίως, το εκκλησιαστικό φρόνημα των συντακτών του αλλά και όσων θεολόγων εκπαιδευτικών εργάζονται καθημερινά για την πιλοτική εφαρμογή του. Ατυχώς με την επιστολή του πατρός Βασιλείου καταγράφηκε, πέρα από την τόσο αβασάνιστη κατάκριση, και μια ανερμήνευτη παραδοξότητα: Να καταγγέλεται στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ένα Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών το οποίο έχει ως καθοδηγητική και οργανωτική αρχή την εκκλησιαστική προτροπή για καταλλαγή και αλληλοπεριχώρηση. Ένα Πρόγραμμα Σπουδών το οποίο -με τα ίδια τα λόγια της επιστολής του πατρός Βασιλείου (!)- «Δεν βλέπει εχθρούς αλλά μόνο φίλους. Δεν αμύνεται για να σωθή. Αλλά θυσιάζεται για να σώση όλους. Θεωρεί φίλους και αυτούς που το σταυρώνουν. Δεν καταργεί εχθρούς γιατί δεν έχει. Καταργεί την έχθρα. (...) Γιατί η αλήθεια της αγάπης δεν χωρίζει, αλλά ενώνει».
Με υιικό σεβασμό και την ελπίδα
να «μετατραπεί ο πειρασμός σε ευλογία»
Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, Επ. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.
Γεώργιος E. Στριλιγκάς, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων
Αθανάσιος Ι. Νευροκοπλής, Θεολόγος καθηγητής
