Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2008

***

Λίγα λόγια για το περιεχόμενο του βιβλίου

Ο σημερινός Ελληνισμός πρέπει να επιζήσει όχι μόνο «για να μη χαθεί ο φυλετικός μας σπόρος», αλλά κυρίως διότι είναι η μόνη ακόμη ελεύθερη φωνή της Ορθοδοξίας και ο φορέας της οικουμενικής αποστολής της. Για να συνεχίσει όμως αυτή την αποστολή του ο Ελληνισμός, πρέπει να γνωρίζει και να ενσαρκώνει τις ελληνορθόδοξες ρίζες του. Η Εκκλησία μας, παρά την αναπόφευκτη ασυνέπεια κάποιων εκπροσώπων της, συντηρεί τα υγιή και γόνιμα στοιχεία της εθνικής μας ταυτότητας, διατηρώντας την έξω από κάθε τάση σωβινισμού και φυλετισμού. Στην προϊούσα πολτοποίηση της εποχής μας σώζει την ελληνικότητα στα στοιχεία εκείνα πού προσλήφθηκαν από την Ορθοδοξία... Είναι κατανοητό, λοιπόν, γιατί ο μακαριστός Στήβεν Ράνσιμαν κάλεσε τους Έλληνες να κρατήσουν την Ορθόδοξη ταυτότητα τους, για να έχουν μέλλον και πολιτισμική παρουσία και στον 21ο αιώνα.

***

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

1. Οι Ορθόδοξοι ζούμε σήμερα μία από τις σημαντικότερες μετεξελίξεις της ιστορίας μας: από την ορθόδοξη οικουμενικότητα μεθιστάμεθα, ή ορθότερα εξ-ιστάμεθα, στην νεοεποχίτικη παγκοσμιοποίηση. Η αυθεντική διαχρονικά κίνηση του Ελληνισμού στη συνάντηση του με τους «άλλους», την πολιτιστική ετερότητα, είναι καταφατική και αλληλοπεριχωρητική και ποτέ εξουσιαστική και δυναστικά αφομοιωτική. Δια της Εκκλησίας, ως σώματος Χριστού και εν Χριστώ κοινωνίας, διευρύνθηκε η μετά τον Αλέξανδρο ελληνική οικουμενική συνείδηση. Η Πεντηκοστή οδήγησε σε ενότητα καθολική και πνευματική, στην υπέρβαση κάθε διαίρεσης (φυλετικής, ταξικής, πολιτικής), με βάση την Ισοτιμία και εν Χριστώ ισότητα όλων των ανθρώπων.

Τον δεύτερο αιώνα ο ορός οικουμένη εκκλησιοποιήθηκε. Ο Χριστός ονομάζεται «ποιμήν της κατά την Οικουμένην Καθολικής Εκκλησίας»(1). Οι έννοιες οικουμενικός(γεωγραφικά) και καθολικός(πνευματικά) ταυτίζονται νοηματικά, σχετιζόμενες με την πληρότητα και παγκοσμιότητα της εν Χριστώ σωτηρίας(2). Η Εκκλησία απ' αρχής έλαβε τον χαρακτήρα μιας Κοινοπολιτείας(3), όχι όμως ως παγκόσμιος-συμπαγής οργανισμός (όπως ο Παπισμός), άλλ' ως γαλαξίας τοπικών εκκλησιών, ως αστερισμών. Σ' αυτό το πλαίσιο λειτουργεί και η ιεραποστολή, ως διαρκής κλήση στην «ενότητα της πίστεως και την κοινωνίαν του αγίου Πνεύματος». Η εθνικότητα, ως συνείδηση της καταγωγής, δεν λειτούργησε διασπαστικά, διότι ιεραρχείται στο αιώνιο, την Πίστη. Δεν έμεινε, έτσι, χώρος στην ανάπτυξη ρατσιστικής συνειδήσεως. Μία διαχρονική ευθύγραμμη συνέχεια συνδέει την Πεντηκοστή με την ορθόδοξη απόφαση της εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου του 1872 (καταδίκη του εθνοφυλετισμού στη ζωή της Εκκλησίας). Μόνο μετά την εκφράγκευση της χριστιανικής Δύσεως η ιεραποστολή συμπορεύεται εκεί με την κατάκτηση και υποταγή, την αποικιοκρατία.

Η οικουμενική αυτή συνείδηση καθιερώθηκε και πολιτειακά μέσα στην αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, την Ρωμανία. Ο Μ. Κωνσταντίνος (Ϊ337) από «ρωμαίος» έγινε ο πρώτος «ρωμηός» αυτοκράτορας, πού εγκαινίασε και κρατικά την ρωμαίικη οικουμενικότητα και παγκοσμιότητα, ως «επώνυμον του Χριστού πολιτείαν». Μέσω της Ορθοδοξίας συντελέσθηκε η μετάβαση από το «έθνος άγιον» της Α' Πέτρου (2,9) στο «Γένος των Ρωμαίων», των πολιτών της ελληνορθόδοξης Ρωμανίας(4). Μία νέα οικουμενική συγγένεια διαμορφώθηκε, η εν Χριστώ παγγένεια των ορθοδόξων πολιτών της Νέας Ρώμης(5). Κρατικό θεμέλιο δεν ήταν πια η εξουσία, άλλα η Ορθοδοξία. Η έννοια του «λάου του Θεού» (του οικουμενικού σώματος) συνιστά την αυθεντική έκφραση της ισονομίας του σώματος του Χριστού.

Αυτή η συνείδηση συνεχίζεται στην Ορθοδοξία. Όπου βιώνεται η ορθόδοξη πίστη, εκεί σώζεται και η ρωμαίικη οικουμενικότητα και παναδελφότητα. Το εκκλησιαστικό σώμα, όταν μένει πατερικά ορθόδοξο, διασώζει την οικουμενικότητα της Ρωμανίας, με ενωτικό σύνδεσμο την Πίστη. Το από τον ιγ' αιώνα σύμβολο της, ο δικέφαλος αετός, είναι το σύμβολο και της ιδέας της οικουμενικότητας.

2. Κυρίαρχο φαινόμενο των καιρών μας είναι η παγκοσμιοποίηση, ως αντιπρόταση μάλιστα οικουμενικότητας(6). Είναι ο κόσμος της Ραx Americana, πού εντάσσει στανικά σύνολη την ανθρωπότητα σε ένα νέο παγκόσμιο σύστημα πολιτικής και αξιών, πού ελέγχει και διαμορφώνει καθολικά, μέσω της πολιτιστικής αφομοίωσης, τον άνθρωπο και την κοινωνία, για την δημιουργία του πλανητικού ανθρώπου και της πλανητικής κοινωνίας. Ο δρόμος αυτός περνά από την παγκόσμια ισοπέδωση και τον εξουθενωτικό έλεγχο, πού ασκεί η Υπερδύναμη με τους μηχανισμούς της. Αυτή η όψη της παγκοσμιοποίησης, η πνευματική-πολιτιστική, απασχολεί περισσότερο τον ορθόδοξο, διότι σ' αυτήν φαίνεται και η δαιμονικότητά της. Γι΄ αυτό και ο ορός «παγκοσμιοποίηση» έγινε terminus technicus, για να δηλώνεται το πνεύμα και η σάρκα της Νέας Εποχής (Νew Age) και των στοχοθεσιών της.

Η παγκοσμιοποίηση στο πολιτιστικό επίπεδο ανατρέπει τα συστατικά της χριστιανικής οικουμένης. Διατηρεί φαινομενικά μία επίφαση ιστορικής συνέχειας, στην ουσία όμως σήμερα τη θέση της ρωμαίικης οικουμένης έλαβε η εξουσία της Υπερδύναμης, τη θέση του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού το φραγκοτευτονικό παράδειγμα του Χάντιγκτον και τη θέση του Χριστιανισμού μία νέα παγκόσμια θρησκεία, η εξαπλούμενη ΠΑΝ-ΘΡΗΣΚΕΙΑ, με σαφή πανθεϊστικό και αποκρυφιστικό χαρακτήρα. Το ουσιώδες σ' αυτή τη συνάφεια είναι ότι, μέσα στην πολυωνυμία του αναμενόμενου υδροχοϊκοΰ Μεσσία, αθετείται η μοναδικότητα και αποκλειστικότητα στη σωτηρία (για μας η θέωση, πρβλ. Πράξ. 4,23) του ενανθρωπήσαντος Θεού-Λόγου και επιβάλλεται η ισοπεδωτική εξίσωση όλων των θρησκευμάτων, ως ισόκυρων δυνατοτήτων σωτηρίας!

Όχι άστοχα νοείται η παγκοσμιοποίηση ως πολτοποίηση των πάντων (γερμ. Ζerquetschung), «πλανητική λεηλασία» και «γενικευμένη εμπορευματοποίηση προσώπων και πραγμάτων». Εξ άλλου, στον μητροπολιτικό της χώρο, τις ΗΠΑ, ανανεώθηκε η φραγκική-μεσαιωνική φεουδαρχία, με την ανάδυση της συνειδήσεως μιας «φυσικής» αριστοκρατίας πολιτών πρώτης κατηγορίας (των Αμερικανών), προορισμένων να εξουσιάζουν τον κόσμο. Οι άλλοι λαοί γίνονται έτσι μια παγκόσμια κοινωνία υποτελών (subjects), στα όρια ενός γενικευμένου ολοκληρωτισμού, πού εκφράζεται στρατιωτικοπολιτικά με τον ορό «ΝΕΑ ΤΑΞΗ». Η φραγκική ολοκληρωτική νοοτροπία του δυτικο-ευρωπαϊκού μεσαίωνα αναβιώνει, ενδεδυμένη μεταφυσικά με τον αyγουστίνειο «προορισμό» (praedestinatio). Την ρατσιστική φραγκοτευτονική συνείδηση συνεχίζει η μονοκρατορία των ΗΠΑ, ενσαρκώνοντας την απαίτηση για «παγκόσμιο πρωτείο εξουσίας» και αλάθητη ηγεσία. Μετά από μακρούς αγώνες το παπικό μεσαιωνικό πνεύμα του διαβόητου «dictates Papae»(7) σφετερίσθηκε η παγκόσμια πολιτική ηγεσία(8), έστω και αν δεν το αρνήθηκε ποτέ και ο Πλανητάρχης Νο 2, όπως διεθνώς καλείται από την δεκαετία του 1990, ο Πάπας.

Με την ενσάρκωση του Θεού-Λόγου «υπό μίαν βασιλείαν εγκόσμιον τα έθνη εγένοντο» (Κασσιανή υμνογράφος, θ' αι.). 'Αλλά και σήμερα τα «έθνη» γίνονται υπό μίαν «παγκόσμιον δεσποτείαν», εντασσόμενα όμως σε ένα ειδικά προσαρμοσμένο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα, υπό τον μόνιμο και ολοκληρωτικό έλεγχο της κοσμοκράτειρας δύναμης. Έτσι, ο κόσμος όλος εντάσσεται μεν προοδευτικά σε «μία ποίμνη» (Ίω. 10,16), «ποιμήν» όμως της οποίας δεν είναι ο Χριστός. Το πρόβλημα για μας τους Ορθοδόξους γίνεται ακόμη συνθετότερο, αν αναλογισθούμε ότι στους μηχανισμούς της Νέας Εποχής εμπλέκονται και ο Παπισμός και οι Προτεσταντισμοί. Η Οικουμενική Κίνηση αποδείχθηκε προοδοποίηση της Πανθρησκείας, του «Ευαγγελίου» της Νέας Εποχής(9). Απτές επιβεβαιώσεις της Πανθρησκείας είναι οι διαθρησκειακές συναντήσεις(10), όχι ως επιστημονικοί θρησκειολογικοί διάλογοι, νομιμοποιούμενοι οπωσδήποτε, άλλ' ως συμπροσευχές και εκφράσεις ενότητος υπό την ηγεσία του Πάπα και a priori καταξίωση των διαφόρων θρησκευμάτων ως εκφάνσεων της μιας σωστικής Αλήθειας.

Σ' αυτή την διάσταση της η νεοεποχίτικη παγκοσμιοποίηση συνιστά αδιαμφισβήτητα πρόκληση ισχυρή για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό, πού έχει συνδεθεί ιστορικά μαζί της. Όποια, συνεπώς, υποχώρηση στις παπικές και προτεσταντικές αξιώσεις (όπως συνέβη και εδώ στην Ελλάδα το 2001 και το 2005)(11) αποκαλύπτει η άγνοια των πραγμάτων (κάτι απίθανο) η θλιβερή άμβλυνση των συνειδήσεων και απροκάλυπτη ταύτιση με την πλάνη, πού φθάνει μέχρι την έμπρακτη απεμπόληση της πατερικότητος, δηλαδή της Ορθοδοξίας.

Η Πανθρησκεία δημιουργεί πλαστή συνείδηση ενότητας, είναι όμως αναίρεση της μοναδικότητας της Ορθοδοξίας ως δυνατότητας σωτηρίας. Η Παγκοσμιοποίηση, στην πνευματική της διάσταση, σημαίνει πλήρη αποορθοδοξοποίηση και ολοτελή εκφράγκευση-εκδυτικισμό, πού δεν επέρχεται με την τεχνολογία, αλλά με την αποδοχή ενός τρόπου δήθεν χριστιανικής υπάρξεως, πού δεν μπορεί να σώσει. Όπως έλεγε σε ανάλογη περίπτωση ο ορθόδοξος πολιτικός του ιθ' αϊ. Γεώργιος Τυπάλδος-Ιακωβάτος για την Γερμανία της εποχής του: «πολλή θρησκεία, άλλα καθόλου Χριστός»! 

3. Η πατερική Ορθοδοξία είναι η μόνη ανάσχεση σ' αυτή την αλλοτριωτική κίνηση και γι' αυτό η Ν. Εποχή ζητεί να την εξουθενώσει ή αχρηστεύσει, ή με την φυσική καταστροφή της (π.χ. Σερβία) ή με την εσωτερική άλωση της, δια της εξαγοράς και εξουδετερώσεως των Ηγετών της. Η Δυτική προπαγάνδα διατηρεί και συνεχίζει τις ίδιες μεθόδους(12).

Στους βασικούς στόχους της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Εποχής καταλέγεται η εξαφάνιση κάθε εθνικής ιδιοπροσωπίας. Οι δυνάμεις, πού τον ιθ' αι. δημιούργησαν το πρόβλημα των εθνοτήτων, έφθασαν σήμερα, μέσω του μαρξιστικού διεθνισμού, στην νεοεποχίτικη ανεθνικότητα, πού ομοιάζει μεν επιφανειακά με την ρωμαίικη υπερεθνικότητα, άλλα δεν ταυτίζεται μαζί της. Διότι δεν ιεραρχεί την εθνικότητα στην υπερεθνικότητα, άλλα ισοπεδώνει τις εθνικότητες και τις καταργεί. Νεκρώνονται έτσι οι αξίες της πατρίδας, του έθνους, του κοινού προγονικού πολιτισμού, για την κυριάρχηση και επιβολή του παραδείγματος των ΗΠΑ: έθνος ανεθνικό και γένος άπατρι, με συνδετική δύναμη τις οικονομικές αξίες (το δολλάριο ή το ευρώ), δηλαδή τον οικονομισμό. Εν τούτοις, όπως ορθά ομολογείται, μόνο μέσα από την εθνικότητα βιώνεται ομαλά η υπερεθνικότητα(13). Η προπαγανδιζόμενη από τις εκσυγχρονιστικές ομάδες όλων των πολιτικών παρατάξεων μας «πολυπολιτισμικότητα» είναι στην ουσία νεοεποχίτικου τύπου ανεθνικότητα, πού γεννά συνείδηση απάτριδος, για να γίνουμε «υπήκοοι» (δηλ. υποκείμενοι) της Υπερδύναμης και της Νέας Τάξης. Στην Οθωμανική Δουλεία, μέσα στο ρωμαίικο μιλλέτι (Rum milleti), συνεχίσαμε οι Έλληνες την οικουμενική μας συνείδηση της αυτοκρατορίας της Νέας Ρώμης ως «πρωτότοκοι εν πολλοίς αδελφοίς» (Ρωμ. 8, 29), μεταξύ των λοιπών ορθοδόξων λαοτήτων. Στην κατά τον μακαρίτη Μάνο Χατζιδάκη «νέα μας τουρκοκρατία»(14) σήμερα γινόμασθε πάλι ραγιάδες, χωρίς όμως προσωπικότητα και συνείδηση ενότητας, λόγω της απώλειας της εθνικής μας ταυτότητας.

Με την παγκοσμιοποίηση (την απειλή μας από το μέλλον), συνδέεται άμεσα στον χώρο μας ο νεοπαγανισμός (απειλή από το παρελθόν), ως σύμπτωμα της Νέας Εποχής. Δεν πρόκειται για ένα ρεύμα στα όρια έστω ενός «ιδιότυπου εθνικισμού και προγονοπληξίας», αλλά για μια «καθαρά νεοεποχίτικη μόδα», «ένα καινοπαγές είσαγμένο είδος», πού δεν εκφράζει τη λαϊκή ψυχή και δεν έχει σχέση με την λαϊκή παράδοση, αλλά με μια «παγανιστική διεθνή». Οι νεοπαγανιστές μας, συνδεόμενοι με ξένα κέντρα και παράκεντρα νεοεποχίτικης εξουσίας, εργάζονται αντεθνικά και ανθελληνικά(15).

4. Μόνο ο πατερικά ορθόδοξος, ο «καθαρός τη καρδία» (Ματθ. 5,8), αποκτά συνείδηση αυτής της καταλυτικής πορείας. Ο οικουμενιστής «ορθόδοξος» όχι, διότι έχει ήδη αιχμαλωτισθεί στα δίκτυα της Νέας Εποχής, μέσω του διαχριστιανικού και διαθρησκειακού οικουμενισμού. Σε κάποιους, βέβαια, υπάρχει η αισιόδοξη εντύπωση δυνατότητας μετάβασης «από την παγκοσμιοποίηση στην παγκοσμιότητα». Μόνο όμως ευχετικά μπορεί να διατυπώνεται αυτός ο λόγος, διότι φρονούμε ταπεινά, ότι τα δύο αυτά μεγέθη είναι «άλλο και άλλο» και γι' αυτό αλληλοαποκλειόμενα. Η Νέα Εποχή, σε όλες τις τις εκφάνσεις, είναι ισοδύναμη πτώση με εκείνη του Παπισμού, πού γέννησε τον σημερινό δυτικό κόσμο(16). Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει άρνηση μιας ορθόδοξης Ιεραποστολής σ' αυτόν τον νέο κόσμο, πού έχει ανοιχθεί μπροστά μας. Η ιεραποστολή όμως προϋποθέτει επανεύρεση της οικουμενικότητας μας, κάτι πού δεν μπορεί φυσικά να γίνει με την κατ' επίφαση Οικουμενική Κίνηση και τους κατευθυνόμενους διαχριστιανικούς διάλογους. Το αποστολικό θαύμα, πού νοσταλγούν οι καλοπροαίρετοι Οικουμενιστές μας, είναι δυνατό φυσικά και στην εποχή μας, όπως και στην εποχή των Αποστόλων, αλλά μόνο με τις αγιοπνευματικές προϋποθέσεις εκείνων (Πεντηκοστή). Έτσι η Ρax Romana μεταστοιχειώθηκε σε ρωμαίικη οικουμενικότητα. Αυτό όμως δεν είναι δυνατόν σήμερα με την Ρax Romana, όταν εμείς έχουμε εκκοσμικευθεί και το «άλας έχει μωρανθή» (Ματθ. 5,13). Ας μην αυταπατώμεθα! Η Παγκοσμιοποίηση σε όλες τις εκφάνσεις της είναι το «νέο», πού καταβροχθίζει και αφομοιώνει την Ορθοδοξία, δεν την αναδεικνύει. Η νεοεποχίτικη πανθρησκεία δεν είναι η αναζητούμενη υπέρβαση, άλλα μετάβαση σε αδιέξοδα, ενδοκοσμικά και αιώνια.

Η Ορθοδοξία πορεύεται πάντα διαλεκτικά στην ιστορία. Αυτό σημαίνει αντιθετικά και συνθετικά. Σύνθεση εδώ θα ήταν μόνο η μεταλλαγή της δαιμονικότητας της παγκοσμιοποίησης σε εν Χριστώ οικουμενικότητα. Αυτό όμως έχει σχέση με την ορθοδοξία των Ορθοδόξων και μάλιστα των Ποιμένων. Από την ηγεσία πάντα αρχίζει το πρόβλημα! Πόσο ορθόδοξοι δηλαδή είναι οι Ποιμένες και πόσο ορθόδοξα είναι τα κριτήρια τους. Σ' αυτό το σημείο διαπράττεται ένα τρομερό λάθος. Από την εκκλησιαστική ηγεσία τα πράγματα κρίνονται, κατά κανόνα, με μέτρο τις αποορθοδοξοποιημένες συνειδήσεις και όχι τα αυθεντικά οικουμενικά πρότυπα, τους Αγίους μας. Δεν πρόκειται, όπως πιστεύεται, για διαφορά συντηρητικών-φιλελευθέρων, πού είναι μόνο ποσοτική. Αύτη η διάκριση γινόταν παλιά και σήμαινε ποια πλευρά απορρίπτει περισσότερα ή λιγότερα από την παράδοση. Η διαφορά σήμερα είναι μεταξύ παραδοσιακών και αντιπαραδοσιακών, πατερικών δηλαδή και αντιπατερικών. Η σχέση με την αποστολική και πατερική παράδοση βαρύνει. Και το μόνο κριτήριο στη στάση μας απέναντι στις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, στους διαθρησκειακούς ή διαχριστιανικούς διάλογους, είναι ακριβώς αυτό. Πόσο πατερικοί είμασθε! Αν δηλαδή στα πρόσωπα μας διαλέγονται οι Άγιοί μας - και όχι η δική μας αλλοτρίωση - με την ετερόδοξη αλλοτρίωση. Οι «ορθόδοξοι» έχουμε αγγίξει τα όρια του γενικευμένου χριστιανισμού της ετεροδοξίας και γι' αυτό έχουμε ταυτισθεί, ως ηγεσία περισσότερο, με τον παπισμό και τους προτεσταντισμούς, καταργώντας στην ουσία τον διάλογο μαζί τους. Η εκ μέρους μας ιδεολογικοποίηση και θρησκειοποίηση της πίστεως σε διάλογους όχι ταυτότητας και υπαρκτικότητας, άλλα συναλλαγής, οδηγεί συνήθως στο να παρασυμβαλλόμεθα με τους φορείς της παγκοσμιοποίησης και να ομοιούμεθα αυτοίς (πρβλ. Ψαλ. 48,13). Χάνεται όμως έτσι κάθε έννοια αληθινού διαλόγου Ορθοδοξίας και Ετεροδοξίας, άλλα και κάθε ελπίδα συναντήσεως στα όρια της παραδόσεως και εμπειρίας των Αγίων, πού είναι η Ορθοδοξία, θέσεις όπως η εκκλησιαστικότητα του Παπισμού, η εξισωτική και η ισοπεδωτική «βαπτισματική θεολογία» στον οικουμενικό διάλογο, η δυνατότητα σωτηρίας στα διάφορα θρησκεύματα και η πρακτική εξίσωση της Ορθοδοξίας των Αγίων μας με αυτά, απλώς επιβεβαιώνουν την αποξένωση μας από την Πίστη των Πατέρων μας, πού όχι μόνο μας στερούν το δικαίωμα να εκπροσωπούμε την Ορθοδοξία των Αγίων μας, άλλα και μας καθιστούν υπεύθυνους για την αύξηση του υπάρχοντος σκότους (Ματθ. 6, 23). Η υπέρβαση της Παγκοσμιοποίησης μόνο αγιοπνευματικά είναι δυνατή, άλλ' αυτό προϋποθέτει ζωή εν Αγίω Πνεύματι, δηλαδή Ορθοδοξία.

1. Μαρτύριον Αγίου Πολυκάρπου, XIX.

2. «Ο Θεός πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν» (Α' Τιμ. 2,4).

3. βλ. Χρ. Επ. Βούλγαρη, Η ενάτης της Αποστολικής Εκκλησίας, Αθήναι 1974. Για τις μετέπειτα εξελίξεις βλ. Dimitri Obolensky, Τhe Βyzantine Commonwealth(Eastern Europe), 500-1453), Ν. Υοrk 19742.

4. Βλ. π. Γ. Δ. Μεταλληνού, «Από την αυτοκρατορική ιδέα στην εθνική Ιδέα», στο: Ελληνισμός Μετέωρος, Αθήνα 1992, σσ. 7-29.

5. Στο ίδιο, σ. 8.

6. Βλ.    Ούλριχ   Μπέκ    (μτφρ.    Γ.    Παυλόπουλος),    Τι   είναι παγκοσμιοποίηση, Αθήνα 1999.

7. Είναι η πιστότερη έκφραση του παπικού πνεύματος. Το ισχύον μέχρι σήμερα στην Παπική Εκκλησία κείμενο, κατά πνεύμα τουλάχιστον, συνέταξε ο Πάπας Γρηγόριος Ζ' ο Ιλδεβράνδης (1073-1085) και θεμελιώνει την παγκόσμια, πολιτική και πνευματική, εξουσία του Παπισμού.

Βλ. Βασ. Κ. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι 19592, σσ. 488 έ.έ. Πρβλ. Χρ. Γιανναρά, Αλήθεια και ενότητα της Εκκλησίας, Αθήνα 1979, σ. 136 έ.έ.

8. Το 1999, μετά την σερβική τραγωδία, δηλώθηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ κ. Μπίλ Κλίντον και την υπουργό των Εξωτερικών κ. Μ. Ολμπράϊτ ότι «για πρώτη φορά ουδεμία πλέον διαφορά υπάρχει μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ» και ότι «η επιχείρηση Κόσοβο αποτελεί προμήνυμα των αποστολών πού θα αναλάβει το ΝΑΤΟ κατά τον 21ον αιώνα πέρα από τα εδάφη των Χωρών-Μελών του»...

9. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος πρ. Αμερικής κύρος Ιάκωβος, σε συνέντευξη του στην δημοσιογράφο κ. Μαίρη Πίνη (περιοδικό Νέμεσις, Νοέμβριος 1999) είχε δηλώσει με κάθε ευθύτητα και ειλικρίνεια: «Πρώτον, με πίκραναν οι πόλεμοι και, δεύτερον, η σχετική αποτυχία του Οικουμενικού Διαλόγου, ο όποιος απέβλεπε στην ένωση ή την προσέγγιση των Εκκλησιών και κατόπιν γενικότεροι όλων των θρησκειών».

10. Άρχισαν επίσημα το 1986 στην Ασσίζη της Ιταλίας και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αποδυναμώνοντας το φρόνημα και τις αντιστάσεις των μετεχόντων σ' αυτές Ορθοδόξων, με την έμπρακτη καταξίωση του παπικού(παγκόσμιου) πρωτείου.

11. Το 2001 έγινε η επίσκεψη του Πάπα στην Ελλάδα για πρώτη φορά, με πρόσκληση —όπως απεδείχθη- του Προκαθημένου μας και της ίδιας της Ιεράς Συνόδου. Ο Πάπας έγινε δεκτός ως γνήσιος Επίσκοπος της Εκκλησίας και κατ' επέκτασιν ο Παπισμός ως Εκκλησία! Το 2005 η Εκκλησία της Ελλάδος, για πρώτη φορά, εδέχθη να λάβει χώρα στην Αθήνα η Συνέλευση του «Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών» (ΠΣΕ), με αναγνώριση — στην πράξη — του εκκλησιαστικού του χαρακτήρα.

12. Βλ. π. Γ. Δ. Μεταλληνού, Το Ζήτημα της Μεταφράσεως της Αγίας Γραφής εις την Νεοελληνικήν τον Ιθ' αιώνα, Αθήναι 20042.

13. «Ρlus c;  est local et plus c;  est universal» («όσο πιο τοπικό είναι, τόσο είναι και πιο παγκόσμιο»). Είναι μία εύστοχη δήλωση του γάλλου κινηματογραφιστή Renouar. Βλ. Κώστα Γ. Ζουράρι, Βέβηλα - Κίβδηλα - Σκύβαλα, Αθήνα 2007, σ. 99. Πρβλ. σσ. 22 έ. (απόψεις σχετικές του ιστορικού

14. Δήλωση του στο περιοδικό Εικόνες, λίγο προ του θανάτου του.

15. Βλ. το σπουδαίο άρθρο του Κ. Αθανασίου, «Ο ανθελληνισμός του Νεοπαγανισμού», περ. Ρεσάλτο, Ιούλιος 2007, σσ. 48-50. Πρβλ. π. Γ. Δ. Μεταλληνού, Παγανιστικός  Ελληνισμός η 'Ελληνοορθοδοξία;, Αθήνα2003, σσ. 43 έ.έ.

16. Ο παπικός σχολαστικισμός είναι η μήτρα πού διεμόρφωσε την μεταγενέστερη Ευρώπη. Βλ. Χρ. Γιανναρά, Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα 1992, σσ. 21 έ.έ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος                                                                                    9

1. Ορθοδοξία και Νεοελληνική Ταυτότητα                                         11

2. Η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης και οι πολίτες της                         27

3. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως εθναρχικό κέντρο(Μilletbasi)           79

4. Οικουμενικό Πατριαρχείο και Οικουμενισμός ....                            119

5. Κριτική θεώρηση του παπικού θεσμού στην Χάλκη του Ιθ' αιώνα      141

6. Μια μαρτυρία από τη Ζάκυνθο για την έναρξη και τον χαρακτήρα της Επανάστασης του 1821  ....                                                                                            191

7. Η εκκλησιαστική αφομοίωση της  Επτανήσου (1866) και η στάση του Μητροπολίτου Κερκύρας Αθανασίου                                                                             205

8. Μια βρετανική επιμαρτυρία για την πολιτική δράση του Κερκύρας Αθανασίου (Πολίτη, 1848/50-1870)                                                                                    227

9. Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και η διένεξη περί «Νεοελληνικής Εκκλησίας» 245

10. Οι αγώνες του (+)Κερκύρας Μεθοδίου για την επανίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας   267

11. Η εορτή των Τριών Ιεραρχών και η «σύνθεση» Ορθοδοξίας και Ελληνικότητας      287

12. Επιβιώσεις και επιβολές αρχαίων ειδωλολατρικών ηθών και εθίμων στον ελληνορθόδοξο χώρο      323

13. Από την εθναρχική δράση Ιεραρχών-Αποφοίτων της Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης  141

14. Σχεδίασμα εκκλησιαστικής Ιστορίας των Ιονίων Νήσων                                     375

15. Ορθόδοξη οικουμενικότητα και παγκοσμιοποίηση                                             407