από το περιοδικό «Αγία Λυδία», Μάρτιος 2006
Ο Χριστός πρότυπο διακονίας
«Υπηρέται των αδελφών μας» επιγράφεται το άρθρο πού ακολουθεί. Πιθανόν θα αντιλέξη κάποιος: θέμα είναι, σε μια εποχή πού βασιλεύει ο ατομισμός, ο εγωισμός, ο εαυτούλης μας, το... «άρπαξε να φας και κλέψε να έχης»; Ακριβώς, όμως, επειδή ζούμε σε μια τέτοια τραγική και δραματική εποχή, είναι ανάγκη να ξαναβρή ο κόσμος την χαμένη ανθρωπιά, την ανθρωπιά πού εκδηλώνεται με την αγάπη και την θυσία.
Αυτή είναι, εν τέλει, η ουσία της χριστιανικής ηθικής, της ηθικής του Ευαγγελίου. Αυτήν δίδαξε ο Χριστός με τα λόγια του και το παράδειγμα του. Όταν η φωτεινή πορεία Του στη γη πλησίασε στο τέρμα της, τότε έδωσε τα πιο βαρεία, τα πιο μεγάλα μαθήματα στους μαθητάς Του, στους μαθητάς Του όλων των αιώνων. Τότε ακούσθηκε να λέγη: «οποίος από σας θέλει να γίνη πραγματικά μεγάλος οπού θέλει, όχι να αρπάζη, αλλά να του δοθή η πρώτη θέσις μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων και να θρονιασθή δεξιά μου στη φωτεινή των ουρανών βασιλεία, ας σκύψη ταπεινά, σαν δούλος, να διακονήση, να υπηρέτηση τους αδελφούς του, τους ανθρώπους». «Ός εάν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος». Τα λόγια αυτά τα είπε ο Ιησούς όταν κάποιοι από τους μαθητάς Του, Του ζήτησαν πρωτοκαθεδρία κοντά Του και μάλιστα, σε μια στιγμή πού ο ίδιος ώδευε στην αγία πόλι, όχι να λάβη τα ηνία της κοσμικής εξουσίας, όπως αυτοί νόμιζαν, αλλά να προσφέρη την ζωή του «λύτρον αντί πολλών». Πράγματι, ο Χριστός ο ίδιος ήταν ο πρώτος και έμεινε και θα μείνη ο πρώτος στους αιώνες. Αυτός, «βασιλεύς ων των άνω δυνάμεων, άνθρωπος εβουλήθη γενέσθαι». Έσκυψε, λοιπόν, Πρώτος να διακονήση, να υπηρετήση το ανθρώπινο γένος. Οι μαθηταί Του, την ώρα πού άκουσαν από τα χείλη του τα λόγια αυτά, ήξεραν πώς σε όλη Του την ζωή υπήρξε Διάκονος. Μα δεν θα μπορούσαν ποτέ να φαντασθούν ότι μετά από λίγες ήμερες, στην πιο επίσημη στιγμή, πριν από το Δείπνο της αγάπης, θα σηκώνονταν, θα ζώνονταν το λέντιο, την ποδιά, θα έσκυβε να πλύνη, όχι τα χέρια τους, όχι κανένα άλλο έντιμο μέρος του σώματος τους, αλλά τα πόδια τους, τα ρυπαρότερα και τα έσχατα πάντων, όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος. Φωτεινό παράδειγμα Υπηρέτη, για τους πιστούς Του μαθητάς, όλων των αιώνων, υπήρξε ο Ιησούς με τη ζωή του. Γι' αυτό κάθε πιστός πρέπει να σκύβη να υπηρέτη τους αδελφούς του, όταν υπάρχη ανάγκη και το επιβάλλουν οι περιστάσεις. Όχι σε διαλείμματα μόνον των άλλων ασχολιών, ούτε μέχρις εκεί πού είναι ευχάριστη η προσφορά, αλλά με όλη τη δύναμι, ήμερα και νύχτα και όχι μόνο σ' αυτούς πού ζουν μαζί του, κάτω από την ίδια στέγη, όχι μόνο στα πρόσωπα τα συγγενικά ή τους φίλους, αλλά σε όλους τους ανθρώπους, ακόμη και στους πιο μακρινούς, πού τους χωρίζει κάποιο χάσμα ψυχρότητας. Ο Κύριος μας, την Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, έπλυνε και του Ιούδα τα πόδια, την στιγμή που ήδη αυτός είχε συντελέσει την προδοσία του διδασκάλου Του στους Φαρισαίους. Μήπως πολλά, πάνω στο θέμα αυτό, δεν έχει να μας διδάξη και η γνωστή παραβολή του καλού Σαμαρείτη;
Διακονία ανιδιοτελής
Όμως, θα πρέπει να τονισθή ένα λεπτό χαρακτηριστικό της διακονίας αυτής. Πρέπει να είναι πέρα ως πέρα ανιδιοτελής. Το να υπηρέτη κανείς με ιδιοτέλεια τον συνάνθρωπο του, προσδοκώντας αναγνώρισι ή έχοντας σκοπό να ζήτηση κατόπιν μια οποιαδήποτε εξυπηρέτησι, αποτελεί βεβήλωσι, αμάρτημα. Έτσι, υποβιβάζεται η διακονία σε ιδιοτελή υστεροβουλία. Τότε η πιο όμορφη αρετή μεταβάλλεται σε αποκρουστική κακία. «Ος εάν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος», λέγει κατηγορηματικά ο Ιησούς. Εδώ η λέξις «δούλος» δεν έχει την έννοια του δούλου, πού γνωρίζουμε εμείς. Ο δούλος, δηλαδή, πού δούλευε και βαρυγκομούσε και ήθελε να ξεφύγη από τον βαρύ ζυγό του οποιουδήποτε αφέντη του. Ο Ιησούς εννοεί την υπηρεσία πού προσφέρεται ελεύθερα, με την συγκατάθεσι ολόκληρης της προσωπικότητας του ανθρώπου πού θέλει να υπηρέτηση τον συνάνθρωπο του. Έτσι, όταν σκύβη να υπηρέτηση τον αδελφό του, πρέπει να το κάνη αυτό, όχι διότι νοιώθει πάνω στη ράχη του να κινήται απειλητικά το μαστίγιο του τυράννου ή επί το επιεικέστερο, μη μπορώντας να κάνη διαφορετικά. Αυτή ...η προσφορά πρέπει να γίνεται με τα κίνητρα της αγάπης πού μιλάει στην καρδιά. Σε κάθε στιγμή της διακονίας πρέπει ο πιστός να μπορή να λέγη μαζί με τον απ. Παύλο «ελεύθερος ων εκ πάντων πάσιν εμαυτόν εδούλωσα» (Α' Κορ. θ' 19). Δηλαδή, λέγει ο απ. Παύλος: Όλα μου σχεδόν τα δικαιώματα τα θυσίασα χάριν του Ευαγγελίου. Διότι καιτοι ήμουν ελεύθερος από όλους και δεν ήμουν υφιστάμενος κανενός ανθρώπου, εν τούτοις σε όλους υπεδούλωσα τον εαυτό μου θεληματικά, για να κερδίσω πιο πολλούς στο Ευαγγέλιο.
Μιμηταί του Χριστού
Πέρα από το Χριστό πού είπε: «ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών», πέρα από τον απ. Παύλο πού μόλις αναφέραμε ως παράδειγμα, καθώς και τους λοιπούς Αποστόλους πού υπήρξαν πράγματι υπηρέται των συνανθρώπων τους, έχουμε και τους Άγιους πού ακολούθησαν το παράδειγμα του Χριστού και των Αποστόλων. Λέγεται, λοιπόν, για τον Μέγα Βασίλειο, όταν έκανε εκείνη την περίφημη βασιλειάδα του, όπου βρήκαν θαλπωρή οι πτωχοί, οι ασθενείς και οι γέροντες της εποχής εκείνης, ότι και ο ίδιος προσωπικά διακονούσε όλους αυτούς τους τροφίμους του.
Ο Αλβέρτος Σβάϊτσερ
Ας έλθω και σε ένα σύγχρονο, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πρόκειται για τον Αλβέρτο Σβάϊτσερ, πού συμπληρώθηκαν τριάντα και πλέον χρόνια από τον θάνατο του. Ο Σβάϊτσερ απέκτησε μια παγκόσμια φήμη, καθώς ήταν θεολόγος, μουσικολόγος, γιατρός. Εγκατέλειψε μια λαμπρή ακαδημαϊκή σταδιοδρομία στην Ευρώπη, για να πάη μαζί με τη γυναίκα του (το 1913) στην Αφρική, να βοηθήση τους μαύρους συνανθρώπους του. Ο Σβάίτσερ είπε τότε στη νεαρή σύζυγο του, την Ελένη Μπρεσλάου, ότι δεν μπορούν αυτοί να απολαμβάνουν αληθινή ευτυχία στην Ευρώπη, όταν πλήθη συνανθρώπων στην Αφρική υποφέρουν από λέπρα και από διάφορες τοπικές ασθένειες. Όταν έφθασαν στο Λαμπαρενέ της Γαλλικής Ισημερινής Αφρικής η κατάστασις ήταν τραγική. Την πρώτη εποχή το ιατρείο τους ήταν παράπηγμα στεγασμένο με λαμαρίνες. Σιγά-σιγά άρχισε να κατασκευάζεται το μεγάλο νοσοκομείο. Ο Σβάϊτσερ συγκέντρωσε χρήματα, κάνοντας κατά καιρούς περιοδείες στην Ευρώπη και στην Αμερική, όπου έκανε διαλέξεις και έδινε κονσέρτα, αφού αυτός υπήρξε ο μεγαλύτερος και αυθεντικότερος ερμηνευτής του Μπαχ. Γι' αυτό ο εορτασμός της ενενηκοστής επετείου των γενεθλίων του (το 1965) ήταν εντυπωσιακός. Με αεροπλάνα, με ποταμόβαρκες, με τα πόδια, λευκοί και μαύροι κατέφθασαν στο μακρινό αυτό σταθμό της Ζούγκλας, για να τιμήσουν το μεγάλο γιατρό. Μέσα από αδιάβατα δάση τα τύμπανα μετέδωσαν, με το δικό τους τρόπο, το μήνυμα για τα γενέθλια του «λευκού γιατρού», πού είχε καταστή εκεί μυθική φυσιογνωμία. Ολόκληρα χωριά Ιθαγενών πού ευεργετήθηκαν από τον Σβάϊτσερ, άνοιξαν με δυσκολία μονοπάτια μέσα στα απάτητα δάση, για να φθάσουν εγκαίρως στο Λαμπαρενέ και να συμμετάσχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις. Επίσης, έφθασαν εκεί πολλοί φίλοι του Σβάϊτσερ από την Ευρώπη και την Αμερική, διότι ο γιατρός αυτός υπήρξε ένας σύγχρονος «δούλος» των αδελφών του.
Το αξίωμα στην υπηρεσία των άλλων
Ειδομένη τώρα από την σκοπιά των κυβερνώντων η ρήση του Κυρίου, επαναπροσδιορίζει τις δικαιοδοσίες και τις υποχρεώσεις του. Θέλει να τονίσει ο Κύριός μας ότι το αξίωμα δεν είναι μέσον τυραννίας και ικανοποιήσεως των φιλοδοξιών. Όποιος καλείται να γίνη αρχηγός, θα πρέπει να μετατρέψη την αρχηγία σε υπηρεσία των πολλών. Βέβαια, για το πνεύμα του περισσότερου κόσμου είναι πράγματα ακατανόητα. Όμως, όπως ο καλός πατέρας δεν ζή σε βάρος των μελών της οικογενείας, αλλά θυσιάζεται για τα αγαπημένα του πρόσωπα, έτσι και ο καλός κοινοτάρχης, ο εκλεκτός Δήμαρχος, ο άξιος Υπουργός και ο ικανός ηγέτης αξίζουν να έχουν τους τίτλους αυτούς μόνον όταν θυσιάζουν την ανάπαυσί τους την υγεία τους, ακόμη και την ζωή τους για το γενικό καλό. Αύτη την αντίληψι και την θέσι έφερε και δίδαξε στον κόσμο ο Χριστός με τα λόγια Του και το παράδειγμά του.
Πρέπει εδώ να τονισθή, και είναι αποδεδειγμένο, ότι στην ελεύθερη αυτή προσφορά συμβαίνει κάτι το θαυμαστό. Ο μόχθος της προσφοράς όχι μόνο δεν βαρύνει, δεν φέρει γογγυσμό, αλλά απεναντίας τροφοδοτεί την χαρά, τον ενθουσιασμό. Έτσι, η ζωή γίνεται γεμάτη, αφάνταστα χαρούμενη. Κάποτε ένας Λοχίας με μερικούς στρατιώτας προσπαθούσαν να μεταφέρουν και να στήσουν ένα στύλο. Οι στρατιώται, όμως, ήσαν λίγοι εν σχέσει με το βάρος του φορτίου. Ο λοχίας δεν μπορούσε να σκεφθή ότι ωφειλε να βοηθήση και αυτός, διότι ήταν... αξιωματούχος. Κατά τύχη περνάει κάποιος άγνωστος. Απευθυνόμενος προς τον λοχία του ζητεί, την άδεια να βοηθήση τους στρατιώτας. Έτσι και έγινε. Όταν τελείωσε η εργασία, ο άγνωστος λέει στον λοχία: «Όσες φορές με χρειασθής είμαι στη διάθεσί σου, φθάνει να με ειδοποίησης. Θα με βρής στο οίκημα του Προέδρου της Δημοκρατίας: Είμαι ο Γεώργιος Ουάσιγκτον».
