Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου - Λειμώνος Λέσβου

από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»

«Η Πατρικία πάντα λυπούσα τάδε, πάντων κατέστη κυρία εν τω πόλω»

Σήμερα, αδελφοί μου αγαπητοί, το Συναξάριο του Μηναίου της Εκκλησίας μας μιλεί για τον παράδοξο τρόπο της ασκήσεως και την πρωτότυπη διαγωγή της αγίας Αναστασίας της πατρικίας.

Ήταν πανωραία, εφυεστάτη, ευγενής, και θαυμάσια εις τους τρόπους.

Πρώτη της ακόλουθο την είχεν η βασίλισσα Θεοδώρα, η σύζυγος του ευσεβούς αυτοκράτορα Ιουστινιανού.

Η τιμιότητα της και η αυθόρμητη ευγένεια μαζί με την εξαιρετική μόρφωσί της ωδήγησαν τον Ιουστινιανό στην απόφασι να την τίμηση με διακριτικό τίτλο τιμής. Την ετίμησε λοιπόν με τον τίτλο της πατρικίας.

Ο κόσμος όλος ήταν θαυμαστής της. Αναγνώριζαν οι πάντες, και αυτός ο αυτοκράτορας ακόμα, την ανωτερότητα της.

Τούτο όμως εκίνησε το φθόνο της Θεοδώρας. Κάθε έπαινος για την Αναστασία της φαινόταν μια κατηγορία γι' αυτήν και ένας έμμεσος έλεγχος για τα σφάλματα της και μάλιστα για τις νεανικές παρεκτροπές της. Εζήτησε λοιπόν από το Βασιλέα να της αφαίρεση το αξίωμα. Άλλα ο Ιουστινιανός ευσεβής και δίκαιος οντάς δεν ικανοποίησε την επιθυμία της.

Και η ευγενής Αναστασία η πατρικία για να ηρέμηση η Βασίλισσα και για να εξασφάλιση και αυτή τη σωτηρία της ψυχής της είπε στον εαυτό της: «Αναστασία σώζουσα σώσον την σεαυτής ψυχήν» και αφού πήρε πολλά χρήματα μαζί της από τη μεγάλη περιουσία της εναύλωσε ένα πλοίο και νύχτα έφυγε και εταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια όπου και στη θέσι «πέμπτο» έκτισε δικό της Μοναστήρι και με την είσοδο και άλλων πολλών παρθένων και αγίων ψυχών εδημιούργησεν ένα πνευματικό και φιλανθρωπικό εργαστήρι. Υφαντά ιερά καλύμματα και διάφορα εφαπλώματα τα όποια και επρόσφεραν σε πτωχές και εμπερίστατες γυναίκες ήταν το εργόχειρο τους.

Το 547 όμως απέθανεν η Θεοδώρα η Βασίλισσα και ο Ιουστινιανός έδωκεν εντολή όπου βρεθή στην αυτοκρατορία του τη Βυζαντινή η σώφρων και αγνή και ευφυής Αναστασία η πατρικία να οδηγηθή στα ανάκτορα για να προσφέρη και πάλι τις υψηλές της υπηρεσίες στο λαό και στη βασιλεύουσα.

Η Αναστασία στο άκουσμα της αυτοκρατορικής εντολής ετρόμαξε μη χάση τα ουράνια δόματα, ανταλλάσσσοντας το ταπεινό της κελλίο με τα αυτοκρατορικά ανάκτορα και γι΄ αυτό έφυγε από το Μοναστήρι της όπου ήταν γνωστή και κατέφυγε στη σκήτη του οσίου Δανιήλ και εζήτησε προστασία και καταφυγή.

Ο όσιος εκείνος και διορατικός ασκητής την έντυσε αντρικό μοναχικό τρίβωνα, την μετονόμασε από Αναστασία Αναστάσιο ευνούχο, και την απέστειλε πολύ ψηλά σε μια σπηλιά με τη συμφωνία ότι δεν θα εξέρχεται ουδέ και αν συντυχαίνη κανένα ποτέ. Ένας δε μαθητής του οσίου και Μοναχός μια φορά την εβδομάδα έφερνε και απίθωνε έξω της σπηλιάς ένα σταμνί νερό και λίγο ξερό ψωμί και ακούοντας από το βάθος της σπηλιάς την ευχή έφευγε και επέστρεφε στον Αββά Δανιήλ. Είκοσι οκτώ χρόνια εκράτησεν η ασκησι αυτή η υπερανθρώπινη. Ω και τις να μη θαυμάση, τους άθλους και τα κατορθώματα της όσιας κατά του πονηρού και κατά του κακού λογισμού! Ω και τις να μη λαλήση τους στεναγμούς και τα δάκρυα τους οδυρμούς και τη χαμευνία, την προσευχή και την αγρυπνία, τη νηστεία και τη γονυκλισία της ηρωικής εκείνης ψυχής!

Φαντασθήτε αδελφοί, μια   γυναίκα ευγενή,   Πατρικία,   μαθημένη μέσα στα ανάκτορα με κόσμο πολύ και περιφανή, να μένη κλεισμένη ολότελα 28 χρόνια στη σπηλιά εκείνη την υγρή και σκοτεινή! Πόση δύναμι, πόση πίστι διέθεσε η υπέροχη εκείνη ψυχή! Γι΄ αυτό και έγινεν η ψυχή της δοχείον ευρυχωρότατο των χαρισμάτων του αγίου Πνεύματος. Και προείδε και το τέλος της και το ετακτοποίησε κατά ένα τρόπο θαυμάσιο. Έγραφε επάνω σε κεραμίδι την προειδοποίησι   για την κοίμησί της και την απηύθυνε στον όσιο ασκητή Δανιήλ λέγοντας: «πάτερ, τίμιε, λάβε μετά σου εν σπουδή τον τε ύδωρ κομίζοντα μοι μαθητήν, και τα επιτήδεια εργαλεία προς ταφήν, και ελθέ ίνα κηδεύσης Αναστάσιον τον ευνούχον». Και το έρριξε έξω από τη σπηλιά το «κεράμιον» για να το δη και να το μεταφέρη στο γέροντα ο μαθητής.

Άλλα ο όσιος Δανιήλ με οπτασία είδε τα συντρέχοντα και αμέσως εκάλεσε το Μαθητή και τον απέστειλε στη σπηλιά για να πάρη το κεραμίδι. Το έφερε, και ο γέροντας Δανιήλ διαβάζοντας το εδάκρυσε πολύ.

Πήρε το Μαθητή και τα εργαλεία τα απαραίτητα για την ταφή και έσπευσαν για να προφθάσουν την όσια «εν τη ζωή».

Την βρήκαν να καίγεται στον πυρετό. Ο μακάριος Δανιήλ εμακάρισε τον ευνούχο Αναστάσιο για τη σωτηρία της ψυχής που εξασφάλισε στο σπήλαιον εκεί και εζήτησε να του δώση την ευχή. Άλλα ο Αναστάσιος «εγώ μάλλον πάτερ είπε — χρείαν έχω πολλών ευχών εν τη ώρα ταύτη». Πλην έδωκε την ευχή, και ο μαθητής έπεσε στα πόδια του ευνούχου για να λαβή και εκείνος ευλογία και χάρι την οποία και πήρε από τα βάθη της ψυχής του ετοιμοθάνατου ασκητή.

Έτσι οσιακά και γαλήνια και μακαριστά παρέδωκε το πνεύμα η Αναστασία η Πατρικία στο Λυτρωτή. Οι ασκηταί Αββάς και Υποτακτικός την έθαψαν εκεί και υστέρα στη σκηνή διηγήθηκεν ο Δανιήλ το θαυμαστό και εξαίσιο βίο και τρόπο του κατά το φαινόμενο ευνούχου ασκητή πού στην πραγματικότητα ήταν η Αναστασία η πατρικία.

Ακούσατε αδελφοί; Αληθινά ανεξερεύνητοι είναι οι δρόμοι του Θεού. Μια ζωή ανακτορική με τον τρόπο πού μόνον εκείνος ξέρει, τη μεταβάλλει σε μια ζωή σκληρή ασκητική, μόνο και μόνο για να σώση την κινδυνεύουσα ψυχή.