« Απόκρυφα », ονομάζονται τα βιβλία εκείνα τα οποία δεν εμπεριέχονται στον Κανόνα της Αγίας Γραφής και έχουν χαρακτηριστεί ως μη γνήσια και λαμβάνουν τις ονομασίες « νόθα » ή « ψευδεπίγραφα ».

     Ο χρόνος συγγραφής των Απόκρυφων βιβλίων τοποθετείται μεταξύ των αιώνων β΄ π.Χ. και   ε΄ μ.Χ., καθώς οι Ιουδαίοι ή Χριστιανοί συγγραφείς τους προσπαθούσαν να δώσουν κύρος σε αυτά που έγραφαν χρησιμοποιώντας την εγκυρότητα των συγγραφέων της Αγίας Γραφής. Τα περισσότερα από τα Απόκρυφα βιβλία μάλιστα είναι γραμμένα από ανθρώπους που εντάσσονταν σε αιρετικούς κύκλους.

     Αντιθέτως με τα Απόκρυφα, τα Κανονικά βιβλία της Αγίας Γραφής είναι Θεόπνευστα και το περιεχόμενό τους δεν αμφισβητείται. Σε αυτά δεν υπάρχει καμία ανακρίβεια ούτε λάθος, αφού οι συγγραφείς τους τα έχουν γράψει υπό τη Θεία έμπνευση με τη φώτιση και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, δρώντας ως όργανα του ίδιου του Θεού, που μέσω αυτών μετέδιδε το μήνυμά Του στους ανθρώπους.

     Όσον αφορά στο κριτήριο αποδοχής ή όχι των βιβλίων ώστε να χαρακτηριστούν Κανονικά, πρέπει να τονίσουμε πως αυτό ήταν η εγγυημένη παραλαβή ενός βιβλίου, δηλαδή η ιστορική πληροφορία που παρείχε και δεν ακολουθήθηκε κάποια κριτική διαδικασία.

     Τα Κανονικά βιβλία της Αγίας Γραφής παρατίθενται σε έναν κατάλογο από τον Μέγα Αθανάσιο, που αποτελεί και τον εκκλησιαστικό Κανόνα της Αγίας Γραφής.

     Τα Κανονικά βιβλία λοιπόν είναι τα εξής: α) Παλαιά Διαθήκη (49 βιβλία): Ιστορικά βιβλία: Γένεσις, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο, Ιησούς του Ναυή, Κριτές, Ρούθ, Α΄-Β΄-Γ΄-Δ΄ Βασιλειών, Α΄-Β΄ Παραλειπομένων, Α΄ Έσδρας, Έσδρας, Νεεμίας, Εσθήρ, Ιουδίθ, Τωβίτ, Α΄-Β΄-Γ΄ Μακκαβαίων. Ποιητικά- Διδακτικά βιβλία: Ψαλμοί, Ιώβ, Παροιμίες, Εκκλησιαστής, Άσμα Ασμάτων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ. Προφητικά βιβλία: Ωσηέ, Αμμώς, Μιχαίας, Ιωήλ, Οβδιού, Ιωνάς, Ναούμ, Αββακούμ, Σοφονίας, Αγγαίος, Ζαχαρίας, Μαλαχίας, Ησαΐας, Ιερεμίας, Βαρούχ, Θρήνοι, Επιστολή Ιερεμίου, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ. β) Καινή Διαθήκη (27 βιβλία): Ευαγγέλια: Κατά Ματθαίον, Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν, Κατά Ιωάννην. Επιστολές του Απ. Παύλου: Προς Ρωμαίους, Προς Κορινθίους Α΄-Β΄, Προς Γαλάτας, Προς Εφεσίους, Προς Φιλιππησίους, Προς Κολοσσαείς, Προς Θεσσαλινικείς Α΄-Β΄. Ποιμαντικές Επιστολές: Α΄-Β΄ Προς Τιμόθεον, Προς Τίτον, Προς Φιλήμονα, Προς Εβραίους. Καθολικές Επιστολές: Ιακώβου, Α΄-Β΄ Πέτρου, Α΄Β΄-Γ΄ Ιωάννου, Ιούδα. Αποκάλυψη του Ιωάννη.

     Ορισμένα από τα Απόκρυφα βιβλία είναι τα εξής: α) Παλαιά Διαθήκη: η Διαθήκη των Δώδεκα Πατριαρχών, το Βιβλίο των Ιωβηλαίων, η Ανάληψη του Μωυσή, Ψαλμοί του Σολομώντα, η Διαθήκη του Ιώβ, το Μαρτύριο του Ησαΐα και πολλά άλλα. β) Καινή Διαθήκη: το Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, το Κήρυγμα Πέτρου, η Αποκάλυψη Πέτρου και πολλά άλλα.

     Τέλος, υπάρχει και μία κατηγορία βιβλίων τα οποία δεν εντάσσονται στον Κανόνα της αγίας Γραφής, αλλά  δεν θεωρούνται και Απόκρυφα. Αυτά είναι κάποια βιβλία που, παρά το γεγονός πως δεν είναι Θεόπνευστα, έχουν το κύρος Αποστολικών Πατέρων και γι’ αυτό το λόγο κρίνονται κατάλληλα προς ανάγνωση. Κάποια από αυτά είναι: Η Διδαχή των Αποστόλων, οι Επιστολές του Κλήμεντος Ρώμης, οι Επιστολές του Ιγνατίου Αντιοχείας και άλλα.

Αναστασία Φελούκα