από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» - 11/03/2009
Ως πριν από ένα χρόνο, η εορτή της Κυριακής της Ορθοδοξίας, που γιορτάσαμε προ ημερών, ήταν μια βάναυση προσβολή της ελληνικής φιλοσοφικής κληρονομιάς μας, καθώς στους ναούς, και ιδίως στη Μητρόπολη των Αθηνών, παρουσία του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας, ακούγονταν οι αναθεματισμοί της μισαλλοδοξίας: «Ανάθεμα τοις τα Ελληνικά διεξιούσι μαθήματα, και ταις δόξαις αυτών ταις ματαίαις ως αληθέσι πιστεύουσι. Ανάθεμα τοις μετά των άλλων μυθικών πλασμάτων, εφ' εαυτών και την καθ' ημάς κλίσιν μεταπλάττουσι, και τας πλατωνικάς ιδέας ως αληθείς δεχομένοις». Ο αναγνώστης, διαβάζοντας όσα εδώ ακολουθούν, θα κρίνει μόνος του, ποια ζωογόνα ανατροπή βιώνουμε στη νέα εκκλησιαστική περίοδο, στους κόλπους της οποίας οι αναθεματισμοί παραμερίστηκαν, και λόγος υπευθυνότητας ακούστηκε φέτος ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, διά στόματος του σοφού και άσπιλου γέροντα Μελετίου, μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης, με το ακόλουθο δείγμα γραφής: «Η Ορθοδοξία δεν είναι νοσταλγία για το παρελθόν. Δεν ήρθαμε στην Εκκλησία σήμερα, Κυριακή της Ορθοδοξίας, για να κλάψουμε, χτυπώντας το κεφάλι μας σε κάποιο τείχος θρήνων για περασμένα μεγαλεία που χάσαμε. Για το παρόν μας μιλάει και για το μέλλον. Ενας πρέπει να είναι ο πόθος μας. Ξεχνώντας τα περασμένα, να πηγαίνουμε μπροστά! Ομως, σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία άκρατα ανθρωποκεντρική και ενδοκόσμια. Αιχμάλωτη "μέσ' στον υπνόσακο των ορατών", όπως λέει ο ποιητής Νίκος Καρούζος. Βλέπουμε τον ουρανό μολυβένιο. Τις εκκλησίες μας, κτίρια άχαρα. Τάχα παράλαβε από τον Χριστό τίποτε ο ιερωμένος, που δεν βλέπει τους χριστιανούς σαν παιδιά του; Και τι τάχα θα παραδώσει, όταν βλέπει την Εκκλησία σαν χώρο για προσωπική του προβολή και καταξίωση, και όταν στόχο του εξόφθαλμα έχει να κάνει καριέρα; Πήρε τίποτε από Εκείνον, που γεννήθηκε σε σπήλαιο και πέθανε σαν κακούργος, ο κληρικός, και πιο πολύ ο μοναχός, που αφήνει την καρδιά του να κολλάει στον πόθο για πολυτέλεια, για μεγαλεία και για πλούτη; Λέει ένας σύγχρονος ποιητής-τροβαδούρος της ανθρωπιάς, ο Νίκος Πορτοκάλογλου:
"Το ξέρω, πως όλα χάθηκαν τώρα.
Το ξέρω, το κάστρο σου έχει καεί.
Το ξέρω, πως ψάχνεις μια άγνωστη χώρα,
μια χώρα καινούργια, που κρύβεται εκεί,
μετά το σκοτάδι, μετά τη σιωπή!...
Και όπως πάλι ανοίγει η παλιά πληγή,
ο θυμός σε πνίγει για τα χρόνια, που έχουν πια χαθεί".
Πρέπει να μας πνίξει! Αλίμονο, αν δεν μας πνίξει!»
Και επιλέγει ο σοφός ιεράρχης με τον υπεύθυνο λόγο: «Ηρθαν τα επεισόδια του περασμένου Δεκέμβρη. Οι κραυγές των παιδιών, που καίνε και σπάνε, πρέπει να διαβάζονται από εμάς, όχι σαν απειλή, που δεν είναι, αλλά σαν ικεσία. Οι αταξίες τους είναι κραυγές που λένε: ασχοληθείτε μαζί μας σωστά. Το έχουμε ανάγκη. Παραδώστε μας κάτι! Μιλήστε μας για κάτι πιο πάνω από την κοιλιά! Πέστε μας, πώς γεμίζει η καρδιά! Λέει ο Πλάτων: ο άνθρωπος που δεν έχει διάθεση να κάνει κάτι για τις ιδέες του, δείχνει ένα από τα δύο: ή ότι οι ιδέες του δεν αξίζουν ή ότι ο ίδιος δεν αξίζει τίποτε!».
Επιτέλους, ακούστηκε αξιόπιστος εκκλησιαστικός λόγος, που προβληματίζει. Και, ακριβώς επειδή προβληματίζει, στηρίζει ελπίδες, πως δεν εξαντλούνται όλα στις κενολογίες της πολιτικής αναξιοπιστίας, του χαυνωτικού τηλεοπτικού βερμπαλισμού και των πυροτεχνημάτων των επικοινωνιολόγων. Όλων αυτών των πληγών του σύγχρονου πόθου για εύκολη πρόσβαση στην καπιταλιστική ευωχία, δίχως τις αναστολές, τις οποίες θα όφειλαν να υπαγορεύουν το κοινό συμφέρον της ολότητας, καθώς και οι θεμελιακές αξίες, τις οποίες μας κληροδότησαν οι αιώνες, ως κοινή κατάκτηση του πολιτισμού. Αξίες, οι οποίες αναιδώς ποδοπατούνται από τον απεχθή εσμό του ξύλινου λόγου, που πλουσιοπάροχα εξαργυρώνεται, ενώ γύρω μας τίποτα δεν λειτουργεί, ούτε δημόσια υγεία, μήτε κρατική μέριμνα, ούτε δραστικό δικαιοδοτικό σύστημα, μήτε παραγωγική παιδεία. Ο συντάκτης αυτών των γραμμών δεν έχει την αφέλεια να νομίζει ότι τάχα, τώρα πια, θα προσεχθούν με υπευθυνότητα τα μεγάλα προβλήματα του τόπου, απλώς και μόνον επειδή από τους κόλπους τής ως προχθές συνένοχης Εκκλησίας υψώνεται ήδη κραυγή απόγνωσης για ριζική στροφή. Θα χρειαστούν πολλές φωνές και συνεχής τεκμηριωμένη εναντίωση, ώσπου η νωθρή σιωπηλή πλειοψηφία ν' αφυπνιστεί και να πάψει να προτάσσει τη δική της εξατομικευμένη ιδιοτέλεια απέναντι στο συνεχώς ποδοπατούμενο γενικό συμφέρον του δύστυχου τόπου μας.
Με τον σεπτό ιεράρχη Μελέτιο με συνδέουν δεσμοί βαθιάς εκτίμησης, ανυπόκριτου σεβασμού, ακόμη και ευγνωμοσύνης, για λόγους που δεν έχουν θέση εδώ. Και ακριβώς αυτοί οι δεσμοί αγάπης είναι που με παρακινούν τώρα να προσεγγίσω με επιφυλάξεις την ακόλουθη γνώμη που διατύπωσε στην προαναφερόμενη ομιλία του ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, δηλαδή ότι «την αληθινή πίστη δεν την βρίσκει κανείς μόνος του, στοχαζόμενος, ούτε την ανακαλύπτει με έρευνα». Κατά τη γνώμη μου, διαφεύγουν από αυτήν την προσέγγιση οι δραματικές ανατροπές που έχουν επέλθει στην εποχή μας, μέσα στο φως των ραγδαίων επιστημονικών κατακτήσεων. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας ευλόγως διδάσκονται στα σχολεία ότι ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε έτσι όπως αναφέρει το βιβλίο της Γένεσης των ιουδαϊκών Γραφών, αλλά διαμέσου της Μεγάλης Έκρηξης, και της εξέλιξης που εκείνη συνεπέφερε. Συνακόλουθα, ότι στον ουρανό δεν υπάρχει υλικός χώρος για τη βασιλεία των ουρανών, η οποία όμως δεν παύει να είναι υπαρκτή, καθώς αυτή «εντός ημών εστί», κατά τον ξεκάθαρο λόγο του Ιησού, που απερίφραστα ευαγγελίστηκε πως είναι «πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν». Στο τραπέζι εργασίας μου συνεχώς καταφθάνουν επιστολές διαπρεπών συναδέλφων, και άλλων στοχαστών, που απερίφραστα μου γράφουν ότι δεν τους συγκινεί πια ο εκκλησιαστικός λόγος, και δηλώνουν ανεπιφύλακτα ότι κατέληξαν να είναι αγνωστικιστές, αν μη ευθέως άθεοι. Κατά τη γνώμη μου, αυτές τις τίμια προβληματιζόμενες συνειδήσεις έχει χρέος η Εκκλησία να προσεγγίσει, ακριβώς με δομημένο φιλοσοφικό στοχασμό, καθώς και με μια αναβαθμισμένη αισθητική της έκφρασης της λατρείας, τόσο σε μουσική διάσταση, όσο και σε περιεχόμενο λόγου και απλότητα αμφίεσης. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας προσπάθειας ο αρχαιοελληνικός ποιητικός και φιλοσοφικός στοχασμός έχει πολλά σημαντικά και πειστικά να συνεισφέρει, κάτι βεβαίως που ξεπερνά τα περιθώρια της φιλόξενης τούτης στήλης. Θα άξιζε όμως να μελετηθούν με προσοχή σε άλλους, πιο άνετους, χώρους.
www.kostasbeys.gr
