To Β΄ Επιστημονικό Συνέδριο Άγιος Νικόδημος o Αγιορείτης 200 χρόνια από την Κοίμηση Του ἔλαβε χώρα ἀπό 3ης ἕως 5ης Σεπτεμβρίου 2009 στό Ἱερό Κοινόβιο Ὁσίου Νικοδήμου Πενταλόφου Γουμένισσας Κιλκίς, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ Μετόχιο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σίμωνος Πέτρας Ἁγίου Ὄρους.

Ἡ ὀργανωτική ἐπιτροπή ἐκφράζει ἀπό βάθους καρδίας τίς εὐχαριστίες της πρός τόν σεβαστόν Καθηγούμενον Ἀρχιμ. Χρυσόστομο καί τούς ὁσιωτάτους πατέρες τοῦ ἱεροῦ Μετοχίου τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, γιά τήν πρωτοβουλία ὀργανώσεως τοῦ συνεδρίου αὐτοῦ καί τούς πολλαπλούς κόπους καί θυσίες γιά τήν ἄριστη διεξαγωγή του.

Εὑρέθημεν σέ ἕνα περιβάλλον ἁγιονικοδημικόν, ὅπου ἡ Λατρεία τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀγάπη τῶν πατέρων στοιχοῦσε στά πνευματικά νάματα τοῦ ἁγίου.

Εὐχαριστοῦμε ἐπίσης ὅλους τούς εἰσηγητές γιά τόν ἐπιστημονικό κάματό τους καί τήν ὁμολογουμένως πρωτότυπη κατάθεσή τους, πού προάγει καί πλουτίζει τήν περί τόν ἅγιο Νικόδημο ἔρευνα.

Ὀφείλουμε ἐπίσης νά εὐχαριστήσουμε καί ὅλους τούς συνέδρους γιά τό ἀμείωτο ἐνδιαφέρον τους καί τήν ὑποδειγματική παρουσία τους.

Ὅλοι οἱ εἰσηγητές ἀνέπτυξαν τά θέματά τους στηριζόμενοι στίς πηγές, δηλαδή στά ἴδια τά νικοδημικά κείμενα, καί ἀνέδειξαν πολλά πρωτότυπα στοιχεῖα. Τό γενικό κλῖμα τοῦ συνεδρίου χαρακτηρίσθηκε ἀπό πνεῦμα σεβασμοῦ πρός τίς θέσεις τῶν εἰσηγητῶν καί ὁ διάλογος ἀναπτύχθηκε μέ ἐλευθερία, γεγονός πού προάγει τήν θεολογική σκέψη καί τίς ἐξειδικευμένες σπουδές.

Εἰδικότερα, μποροῦν νά ἐξαχθοῦν τά ἑξῆς συμπεράσματα:

1) Ὁ ἅγιος Νικόδημος εἶναι κορυφαῖος διδάσκαλος τοῦ Γένους καί τῆς Ἐκκλησίας. Στήν σχετικά σύντομη καί πολύπονη ἐπίγεια ζωή του παρήγαγε ὀγκωδέστατο ἔργο (τά μείζονα ἔργα του εἶναι 28, μέ περισσότερες τῶν δέκα χιλιάδων σελίδων), πού ἐπηρέασε δραστικά τήν πορεία τῆς θεολογικῆς σκέψης τοῦ σύγχρονου ἐκκλησιαστικοῦ βίου τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας. Τό Πηδάλιο, ἡ Φιλοκαλία, ὁ Συναξαριστής, τό Περί Συνεχοῦς Μεταλήψεως, τό Συμβουλευτικό Ἐγχειρίδιο, τό Ἑορτοδρόμιο, ἡ Χρηστοήθεια, ὁ Ἀόρατος Πόλεμος καί τά Πνευματικά Γυμνάσματα εἶναι βιβλία σταθμοί καταγραφῆς τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας καί ἔγιναν ἀντικείμενο ἐρεύνης στίς εἰσηγήσεις τοῦ παρόντος συνεδρίου.

2) Παραμένουν πολλά ἀκόμη ἀνέκδοτα ἐλάσσονα ἔργα τοῦ Ἁγίου, κυρίως ἐπιστολικά καί ὑμνογραφικά, καθώς καί πολλές ἄλλες πηγές πού φωτίζουν ἄγνωστες πτυχές τοῦ βίου, τῆς ἐργογραφίας καί τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Ἡ ἔρευνα καλεῖται νά καλύψει αὐτό τό κενό καί, ὅταν θά καταστεῖ δυνατόν, νά ἐκδώσει σέ μία ἐπιμελημένη σειρά ὅλα τά ἔργα τοῦ ἁγίου. Ἐλπίζουμε ὅτι μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ καί τή βοήθεια τοῦ ἁγίου αὐτό θά πραγματοποιηθεῖ ἐν καιρῷ τῷ δέοντι ἀπό τήν ἱερά μονή του.

3) Τό παρόν συνέδριο ἔδωσε ἔμφαση στήν προβολή τῆς ἑρμηνευτικῆς συμβολῆς τοῦ ἁγίου Νικοδήμου, πού ἕως τώρα στή θεολογική βιβλιογραφία δέν ἔτυχε τῆς ἁρμοζούσης προσοχῆς. Αὐτό ἦταν ἡ ἀρχή, ἀπομένει ἀκόμη πολύς δρόμος.

4) Ἐπισημάνθηκε ὅτι ἕνας ἀπό τούς τομεῖς στούς ὁποίους εἶναι ἀνάγκη νά στρέψουμε τήν προσοχή μας εἶναι ἡ ἔρευνα τῶν πηγῶν τῶν συγγραμμάτων τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Δηλαδή ποιές ἑκάστοτε εἶναι οἱ ἄμεσες καί ποιές οἱ δευτερεύουσες πηγές του, καθώς καί οἱ τυχόν ἐξαρτήσεις του. Ἐπίσης πρέπει νά διερευνηθεῖ βαθύτερα ὁ τρόπος ἀξιοποίησης τῶν πηγῶν του καί ποιά, κάθε φορά, ἡ στόχευσή του.

5) Ἰδιαίτερης ἐπίσης προσοχῆς ζήτημα εἶναι τό ποιά ἦταν ἡ ἐπίδραση τοῦ ἁγίου καί τῆς διδασκαλίας του στίς διάφορες ἐκφάνσεις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί πνευματικοῦ βίου καί τῆς θεολογικῆς σκέψης.

Οἱ εἰσηγήσεις κατέγραψαν σημαντικές πτυχές:

α) περί τοῦ ἤθους τῶν πιστῶν

β) περί τῆς διατυπώσεως τοῦ δόγματος

γ) περί τῆς Λατρείας

δ) περί τῆς ποιμαντικῆς ἐπιστήμης καί τῆς ὀρθοδόξου θεραπευτικῆς

ε) περί τῆς κανονικῆς πράξεως

στ) περί τῆς κοινωνικῆς διδασκαλίας

ζ) περί τῆς συναξαριστικῆς γραμματείας

Ἀξιοποίησαν πρωτότυπο ὑλικό, ἀλλά μπροστά στό ὀγκῶδες ἔργο τοῦ ἁγίου ἡ προσπάθεια ἀποτελεῖ μιά ἐπιπλέον προσθήκη στήν ἀνάπτυξη τοῦ οἰκοδομήματος τῶν ἁγιονικοδημικῶν σπουδῶν.

6) Τέλος τονίσθηκε, διά πολλῶν προβληματισμῶν καί διαλογικῶν παρεμβάσεων, ὅτι ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Νικοδήμου θά μποροῦσε νά δώσει διέξοδο στήν πνευματική παρακμή τοῦ σύγχρονου κόσμου καί ἰδιαίτερα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Τό ἐκπαιδευτικό μας σύστημα, ὁ ἐκκλησιαστικός μας βίος καί ὁ πνευματικός κόσμος ἔχουν νά ὠφεληθοῦν πολλά ἀπό τόν μεγάλο Ἁγιορείτη πατέρα, τόν πολλά πονήσαντα πρός φωτισμό τοῦ ὀρθοδόξου Γένους.