Ελάχιστοι επιλέγουν το σύμφωνο συμβίωσης

του Κώστα Ονισένκο

Αδιάφορα αφήνει τα νέα ζευγάρια το πολυσυζητημένο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, το οποίο εφαρμόζεται από το 2009 ως εναλλακτική πρόταση για όσους θέλουν να αποφύγουν τις διαδικασίες, τα έξοδα, αλλά και τις δεσμεύσεις του γάμου. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία των κατά τόπους ληξιαρχείων, τα ζευγάρια που κατέφυγαν σε αυτή τη λύση είναι ελάχιστα, σε κάποιες περιοχές μετρημένα ακόμα και στα δάχτυλα του ενός χεριού. Παρά τις ευκολίες που παρέχει στα νέα ζευγάρια, καθώς πρόκειται μόνο για μια συμβολαιογραφική πράξη, έχει αποτύχει να προσελκύσει το ενδιαφέρον.

Από την εφαρμογή του μέτρου μέχρι σήμερα μόλις 94 σύμφωνα συμβίωσης έχουν καταχωρισθεί στα μητρώα του Ληξιαρχείου στον μεγαλύτερο δήμο της χώρας, την Αθήνα. Το ίδιο διάστημα, στον Δήμο Θεσσαλονίκης κατοχυρώθηκαν 21 Σύμφωνα (ενώ οι γάμοι ξεπερνούν τους 1.300 τον χρόνο). Συνολικά εννέα ζευγάρια από τον Δήμο Ηρακλείου Κρήτης υπέγραψαν την τελευταία τριετία το σύμφωνο συμβίωσης (700 πολιτικοί γάμοι τον χρόνο) και δύο ζευγάρια από τον Δήμο Αλικαρνασσού. Στην Πάτρα, από την εφαρμογή του μέτρου μέχρι σήμερα υπέγραψαν το σύμφωνο οκτώ ζευγάρια (842 πολιτικοί γάμοι ετησίως), ενώ στη Λάρισα μόλις πέντε (600 γάμοι τον χρόνο).

Ως μία από τις αιτίες της «αποτυχίας» του μέτρου αναφέρεται η άγνοια και η επιφυλακτικότητα των Ελλήνων απέναντι στον νέο θεσμό, η οποία θυμίζει τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του πολιτικού γάμου. Ωστόσο, όπως περιγράφουν προϊστάμενοι ληξιαρχείων, αντικειμενικές δυσλειτουργίες δρουν αποτρεπτικά για όσους θέλουν να καταφύγουν στο σύμφωνο και ταλαιπωρούν όσους ήδη το έπραξαν. Κυριότερο είναι το γεγονός ότι το ΙΚΑ δεν δικαιολογεί την ασφάλιση προστατευόμενων μελών. Γνωμάτευση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους αναφέρει επί λέξει: «Τα πρόσωπα αυτά (σ. σ. που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης) δεν εμπίπτουν στα μέλη της οικογένειας...» (258/2010). Ενδιαφέρον προκαλεί ότι πολλά από τα ζευγάρια που καταφεύγουν στο σύμφωνο δεν είναι μικρής ηλικίας, ενώ δεν έχουν λείψει και τα ευτράπελα. Ανάμεσά τους ένας ηλικιωμένος ιερέας από τη Θεσσαλονίκη, χήρος, που αποκατέστησε έτσι τη σύντροφό του και ένας ήδη παντρεμένος. «Γνωρίζαμε ότι ήταν παντρεμένος, αλλά δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε να καταχωρίσουμε το σύμφωνο», δήλωσε προϊστάμενος ληξιαρχείου επαρχιακής πόλης.

Οι δυσλειτουργίες που προέκυψαν από την τελευταία αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου ήταν αναμενόμενες, δεδομένου του όγκου των αλλαγών που έπρεπε να χειριστούν οι νομοθέτες. Ετσι, ήδη από τις 17 Δεκεμβρίου 2010 έχει παραδοθεί στον υπουργό Δικαιοσύνης το σχέδιο νόμου «για την τροποποίηση διατάξεων του οικογενειακού δικαίου» που συντάχθηκε από ομάδα νομικών ύστερα από εργασία μηνών. Βασικότερη αλλαγή που προτείνουν οι νομικοί είναι η επέκταση του συμφώνου στα ομόφυλα ζευγάρια. Οι ομοφυλόφιλοι μπορούν να συνάψουν σύμφωνα συμβίωσης και να κάνουν χρήση όλων των σχετικών διατάξεων. Οι τρεις εξαιρέσεις που αναφέρονται μέσα στο κείμενο αφορούν τα τέκνα: 1. Οχι υιοθεσία. 2. Οχι από κοινού άσκηση γονικής μέριμνας σε παιδί από πρώτο γάμο και του ενός. 3. Οχι υποβοηθούμενη τεκνοποίηση. Ακόμα, όπως περιγράφει στην «Κ» η κ. Εφη Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, καθηγήτρια Αστικού Δικαίου του ΑΠΘ που εργάστηκε ως επικεφαλής της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, ρυθμίζονται τα ζητήματα με το ΙΚΑ, καθώς στο σχέδιο της ρύθμισης αναφέρεται: «Οι διατάξεις του αστικού κώδικα που αναφέρονται σε συζύγους στη μεταξύ τους σχέση, καθώς και οι διατάξεις δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού και φορολογικού δικαίου που αφορούν συζύγους, εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης. Εφ’ όσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή σε άλλο νόμο». Με το προτεινόμενο σχέδιο ρυθμίζονται, επίσης, περιουσιακά και άλλα ζητήματα.

                                                               Μεγάλη ελευθερία

«Το σύμφωνο συμβίωσης προσφέρει μεγάλη ελευθερία και έως προς τη σύναψη και ως λύση. Δεν μετέχει ούτε πολιτειακός ούτε θρησκευτικός εκπρόσωπος. Η λύση του δεν χρειάζεται δικαστήριο. Θεωρώ ότι αυτός ο θεσμός εκφράζει την αρχή ελευθερίας της βούλησης και ατομικής αυτονομίας. Αφορά την ουσιαστική ένωση ατόμων που θέλουν να είναι ελεύθεροι, αλλά να έχουν και μια στοιχειώδη κατοχύρωση», καταλήγει η κ. Κουνουγέρη απαντώντας στο ερώτημα γιατί κάποιος να επιλέξει το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης αντί ενός γάμου.

Πηγή: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_04/06/2011_444583

Και από: http://exagorefsis.blogspot.com/2011/06/blog-post_326.html

***

«Κοροϊδία το σύμφωνο συμβίωσης»

- Αφήνει αδιάφορους τους Έλληνες καθώς σε σημαντικά ζητήματα

προκαλεί μεγαλύτερα προβλήματα από όσα θα έπρεπε να λύνει

 Πανεπιστημιακοί το θεωρούν αντισυνταγματικό, νομικοί το χαρακτηρίζουν ατελές και... μικρόψυχο, οι κληρικοί αιρετικό και οι πολίτες «δώρον άδωρον»: ο λόγος για το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στο οποίο οι Έλληνες φαίνεται να γυρνούν την πλάτη.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, τα ζευγάρια που έχουν επιλέξει αυτή τη μορφή νομικής κατοχύρωσης της σχέσης τους δεν ξεπερνούν τις λίγες δεκάδες σε ολόκληρη τη χώρα. Και όσα το έχουν κάνει αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα στις συναλλαγές τους με το Δημόσιο και άλλους φορείς, ώστε μάλλον το έχουν μετανιώσει!

Ο κ. Γιώργος Μητρόπουλος και η κυρία Δανάη Παναγιωτοπούλου συνήψαν σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης στις 7 Μαΐου του 2009. Το σύμφωνο ήταν το 14ο που καταχωρίστηκε στο Ληξιαρχείο Αθηνών έξι ημέρες αργότερα, στις 13 Μαΐου. «Ο λόγος που επιλέξαμε αυτή τη διαδικασία είναι επειδή ήταν η πιο απλή και επειδή προϋποθέτει τη μικρότερη εμπλοκή τρίτων» αναφέρει η Δανάη και προσθέτει ότι στις αρχές του 2010, έγκυος στο δεύτερο παιδί της με τον Γιώργο, ζήτησε από το ΙΚΑ Κεραμεικού να της χορηγηθεί περίθαλψη έμμεσα ασφαλισμένης, ως μέλος της οικογένειας του συντρόφου της. Η προϊσταμένη του υποκαταστήματος αρνήθηκε, με το επιχείρημα ότι «άλλο σύζυγος, άλλο σύντροφος». «Έμεινα έκπληκτη και οργισμένη. Ένιωσα ότι με κορόιδευαν» λέει η Δανάη. «Εκεί καταλάβαμε ότι το χαρτί αυτό δεν μας εξασφαλίζει σε σημαντικά ζητήματα και δεν έχει κανένα αντίκρισμα. Γι΄ αυτό και στο τέλος αποφασίσαμε και κάναμε τελικά έναν πολιτικό γάμο» εξηγεί ο κ. Μητρόπουλος.

Η Δανάη υπέβαλε και γραπτώς το αίτημά της στο ΙΚΑ, χωρίς να έχει πάρει επίσημη απάντηση ως σήμερα. Το σχετικό ζήτημα εκκρεμεί στη Διεύθυνση Ασφάλισης Ασθένειας και Μητρότητας του ΙΚΑ. Το πρόβλημα της Δανάης, καθώς και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, έχουν απασχολήσει και τον Συνήγορο του Πολίτη, η σχετική εισήγηση του οποίου εκκρεμεί επίσης. Ισως επειδή στην πράξη το πρόβλημα δεν είναι και τόσο ευρύ, αφού, όπως διαβεβαιώνουν εκπρόσωποι των συμβολαιογράφων, αν περίμεναν να ζήσουν από τα σύμφωνα συμβίωσης, θα λιμοκτονούσαν!

«Προσωπικά, δεν έχω υπογράψει ούτε ένα, αλλά και από συζητήσεις με συναδέλφους μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ζευγαριών που επιλέγουν να νομιμοποιήσουν τη σχέση τους με τον τρόπο αυτόν» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γ.

Ρούσκος, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Συμβολαιογράφων Αθήνας. «Αν παρόμοια σύμφωνα δεν υπογράφονται στην πρωτεύουσα, είμαι βέβαιος ότι στην περιφέρεια ο θεσμός αυτός έχει ακόμη μικρότερη ανταπόκριση». Ο κ. Ρούσκος υπογραμμίζει ότι «το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι οι ασάφειες που αφήνει η σχετική νομοθετική ρύθμιση για τα δικαιώματα του ζευγαριού, σε αντίθεση με τον γάμο που εξασφαλίζει πιο ξεκάθαρα τα θέματα αυτά» και προσθέτει πως όταν είχε ψηφιστεί ο σχετικός νόμος υπήρξε κάποια εκδήλωση ενδιαφέροντος, η οποία όμως έχει πλέον ατονήσει. «Λίγοι το κουβεντιάζουν και πολύ λιγότεροι το αποφασίζουν» σημειώνει. Ο κ. Ρούσκος κάνει επίσης λόγο για την ψυχολογία των Ελλήνων που θεωρούν ότι ο γάμος είναι πιο σταθερός θεσμός, ενώ τονίζει ότι η ελληνική κοινωνία είναι πιο συντηρητική σε τέτοια ζητήματα από άλλες...

Τα ομόφυλα ζευγάρια

Το σύμφωνο συμβίωσης είχε απασχολήσει και τους ομοφυλόφιλους, αλλά σήμερα, όπως δηλώνουν, δεν τους αφορά, αφού δεν τους συμπεριλαμβάνει. Όπως τονίζουν εκπρόσωποί τους, το σύμφωνο συμβίωσης έχει νομιμοποιηθεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κατά κύριο λόγο για να δίνει λύση δέσμευσης στα ομόφυλα ζευγάρια.«Το σύμφωνο προϋποθέτει οι συμβαλλόμενοι να είναι άτομα διαφορετικού φύλου, κάτι το οποίο δεν προβλέπεται ούτε καν στον Αστικό Κώδικα για τον γάμο, άρα ο νόμος βάσει και των διατάξεων της Ευρώπης είναι αντισυνταγματικός. Τι νόημα έχει να κάνει μια χώρα ένα σύμφωνο συμβίωσης αν με αυτό δεν μπορούν να κατοχυρωθούν τα άτομα του ιδίου φύλου;» διερωτάται ο κ. Γιώργος Τσιτιρίδης, υπεύθυνος του περιοδικού «Screw». «Εμείς προτείνουμε να αναγνωριστεί ο πολιτικός γάμος στα άτομα του ιδίου φύλου και επίσης να μπορούν να συνάψουν και το σύμφωνο συμβίωσης αν το θέλουν» καταλήγει.

H ΩΡΑ Η ΚΑΛΗ ΣΤΟΝ... ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟ

* Το σύμφωνο συμβίωσης είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που υπογράφεται σε συμβολαιογράφο μεταξύ δύο ενήλικων ετερόφυλων.

* Ισχύει από την κατάθεση ενός αντίγραφου του συμφώνου στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των συμβαλλομένων, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο.

* Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου συμβίωσης αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερόμενων προσώπων ή του ενός από αυτά, μεταξύ συγγενών εξ αίματος και εξ αγχιστείας και μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε. 

* Όταν παραβιάζεται μία από τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις, ο σύμφωνο συμβίωσης είναι άκυρο.

* Λύεται είτε με συμφωνία των συμβληθέντων που γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο, είτε με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, αφότου αυτή κοινοποιηθεί στον άλλον, είτε αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος, είτε μεταξύ των συμβληθέντων, είτε μεταξύ ενός από αυτούς και τρίτου προσώπου.

* Το σύμφωνο δεν μεταβάλλει το επώνυμο των συμβληθέντων. Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις του το επώνυμο του άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.

* Τα παιδιά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του συμφώνου, ή εντός 300 ημερών από τη λύση του, τεκμαίρεται ότι έχουν πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το σύμφωνο.

Η ακύρωση του συμφώνου

Πυρά Εκκλησίας και εμπόδια Πολιτείας

Η ελληνική Εκκλησία επιμένει στην πάγια θέση της να αποκηρύσσει οποιαδήποτε απόπειρα της πολιτείας να εκσυγχρονίσει το καθεστώς που διέπει τις σχέσεις συμβίωσης των πολιτών, αναγνωρίζοντας τον θρησκευτικό γάμο ως τη μία και μοναδική επιλογή. «Εάν όντως συμπεριλαμβάνονται στη ρύθμιση όλα αυτά που μου μεταφέρθηκαν, τι άλλο από νομιμοποίηση της πορνείας και της ανηθικότητας είναι; Δυστυχώς έτσι θα ανοίξει και η πόρτα για τη νομιμοποίηση των ομοφυλοφίλων που συμβιώνουν» δήλωνε την άνοιξη του 2008 ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος.

 «Στη δημόσια διαβούλευση, απέναντι στο προσχέδιο κυριάρχησε ο λόγος συντηρητικών δυνάμεων της κοινωνίας που θεώρησαν ότι απειλούνται. Πρωτοστάτησε και ένα μειοψηφικό κομμάτι της ιεραρχίας και οι δηλώσεις του κ. Ανθίμου πυροδότησαν το κλίμα» τονίζει η κυρία Δήμητρα Κογκίδου, κοινωνιολόγος και καθηγήτρια στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Παρά το γεγονός ότι από τα δεδομένα προκύπτουν ενδείξεις μελλοντικών αλλαγών στον θεσμό του γάμου, είναι πολύ νωρίς ακόμη για να προβλέψουμε πόσο θα επηρεαστεί αυτή η πρακτική των ζευγαριών από τη θεσμική ασφάλεια ή ανασφάλεια που παρέχει το σύμφωνο» προσθέτει.

«Η νομική αναγνώριση της ελεύθερης συμβίωσης συνιστά μια σημαντική εξέλιξη, με ρυθμίσεις όπως η επέκταση του τεκμηρίου καταγωγής από γάμο στα τέκνα που γεννιούνται κατά τη διάρκεια του συμφώνου» υπογραμμίζει ο κ. Παντελής Ραβδάς, δικηγόρος. Επίσης, αναφέρει ότι έχει γενικότερη κοινωνιολογική αξία ως αναγκαίο στάδιο μιας ευρύτερης μετεξέλιξης του οικογενειακού δικαίου. Από την άλλη, όπως τονίζει, παρατηρείται μια μάλλον πολιτικά μικρόψυχη απαλοιφή της διάταξης, η οποία θα προέβλεπε ρητά την ανάλογη εφαρμογή όλων των διατάξεων (μισθολογικών, ασφαλιστικών, φορολογικών κτλ.) που αναφέρονται σε «συζύγους» και στα συμβαλλόμενα με το σύμφωνο πρόσωπα. «Με μια στείρα προσήλωση στο γράμμα του νόμου, το σύμφωνο αντιστρατεύεται τις προσδοκίες δεκάδων ζευγαριών που ήδη το συνήψαν για ένα πλήρες και λειτουργικό πλαίσιο συμβίωσης και καταλήγει σε προφανή δυσμενή μεταχείριση των οικογενειών που δημιουργούνται με τη σύναψη του συμφώνου, χωρίς να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για αυτό» επισημαίνει.

Πηγή: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=330485