Κεντρική διάθεση: Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης
441 00 ΚΟΝΙΤΣΑ Τηλέφωνο: 2655-022788
Αγάπη
α'. Είπε ο Γέροντας Ευσέβιος: «Όταν η ψυχή εννοήσει ότι ο Χριστός είναι το μοναδικό της αγαθό και προσκολληθεί σ' Αυτόν, όπως το παιδί προσκολλάται στη μητέρα πού το θηλάζει με αδιατάρακτο δεσμό πού στηρίζεται στον πόθο και την αγάπη, τότε αισθάνεται την υπερφυσική χαρά και ευφροσύνη, την οποία από κανένα άλλο πράγμα του κόσμου τούτου δεν είναι δυνατό να δοκιμάσει. Την ευφροσύνη αύτη τη γνωρίζουν μόνο εκείνοι πού έχουν τη σχετική πείρα. Ή ψυχή πού γνωρίζει το Χριστό και έχει κυριευθεί από την αγάπη Του, ενθουσιάζεται και παίρνει δυνάμεις. Όλα τα λοιπά τα θεωρεί σκύβαλα και ανάξια. Καταφρονεί ακόμη και αυτή τη ζωή. Τίποτε άλλο δεν θεωρεί ευχάριστο και άξιο ιδιαίτερης προσοχής. Κάθε ενθύμηση της και επιθυμία της, και κάθε πόθος της είναι στραμμένα στο Νυμφίο της, στον όποιο βρίσκει την αληθινή τέρψη και ανάπαυση. Γνωρίζει τότε ο χριστιανός, ότι κατέχοντας το Χριστό, κατέχει το πάν, γιατί μόνο στο Χριστό συγκεντρώνονται τα πάντα»93.
β'. Ο Γέροντας Φιλόθεος ανησυχούσε πολύ για την αμαρτία πού εξαπλωνόταν στο κόσμο και συχνά έκανε προφορικές και γραπτές εκκλήσεις στον ελληνικό λαό να επιστρέψει στην ορθόδοξη παράδοση και το φόβο του Θεού. Δυστυχώς δεν εισακουόταν και γι' αυτό έλεγε: «Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους όχι μόνο δεν μετανοούν, αλλά γίνονται και χειρότεροι. Αυτά θλίβουν την ψυχή και την καρδιά μου και γι' αυτό τίποτε άλλο δεν επιθυμώ παρά το θάνατο και παρακαλώ τον Κύριο να με σηκώσει από αυτή τη γεμάτη πόνους ζωή»94
γ'. Στο χωριό Τσιμπίδο οι Γερμανοί, κατά την περίοδο της κατοχής, είχαν αποφασίσει να εκτελέσουν 125 νέους από την Πάρο και την Αντίπαρο. Ο Γέροντας Φιλόθεος ανησύχησε και ζήτησε από το Γερμανό διοικητή να συμπεριλάβει και αυτόν στους 125 κατάδικους, λέγοντας του ότι θα το θεωρήσει μεγάλη τιμή. Μετά από αυτή την παρέμβαση του Γέροντα, ο διοικητής άλλαξε γνώμη και ματαίωσε την εκτέλεση.
δ'. Είπε ο Γέροντας Ιωήλ: «Όταν κάνεις το καλό και δεν σου το αναγνωρίσουν απλώς, τότε το καλό πού έκανες είναι μόνο αρραβωνιασμένο με την αμοιβή του Θεού. Όταν όμως κάνεις το καλό και βρεις και το μπελά σου, τότε το καλό σου στεφανώθηκε!»95.
ε'. Στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου ο Γέροντας Γερβάσιος ίδρυσε στην Πάτρα συσσίτια, οπού καθημερινά έδινε τροφή σε 400 περίπου παιδιά. Η Πάτρα στο πρόσωπο του Γέροντα γνώρισε το όργανο της πρόνοιας του Θεού. 96
στ'. Έλεγε ο Γέροντας Γερβάσιος σχετικά με τη διαφύλαξη των λογικών προβάτων από τους επερχόμενους λύκους: «Πώς θα τα αφήσουμε χωρίς ποιμένα, έρμαια στα νύχια τους; Θα δώσουμε λόγο, γιατί ο Κύριος γι' αυτά έχυσε το αίμα του».97
ζ'. Ο Γέροντας Ιερώνυμος συνήθιζε να κάνει καθημερινό περίπατο από το ησυχαστήριο του, πού βρίσκεται στην άκρη της πόλης, μέχρι την αγορά της Αίγινας. Ο σκοπός του ήταν να βοηθάει φτωχές οικογένειες. Οι καταστηματάρχες πού γνώριζαν το Γέροντα, θεωρούσαν ιδιαίτερη ευλογία να του δίνουν κάτι από το εμπόρευμα τους. Συχνά το σακκίδιό του γέμιζε ασφυκτικά, αλλά όταν έφτανε στο ησυχαστήριο, ήταν άδειο. Ο Γέροντας μοίραζε στους φτωχούς όλα όσα του έδιναν.
η'. Είπε ο Γέροντας Ιερώνυμος: «Κάθε άνθρωπος έχει κάποιο χάρισμα, το όποιο πρέπει να βρίσκουμε και να τον επαινούμε γι' αυτό. Γιατί, μαζί με την καλοσύνη και την αγάπη, χρειάζεται και ο έπαινος για τόνωση. Τότε ο άνθρωπος και πολύ καλός να μην είναι, ελέγχεται από τον έπαινο πού ακούει και την αγάπη πού του δείχνουμε και γίνεται καλύτερος».98
θ'. Ο Γέροντας Ιερώνυμος «αισθανόταν πηγαία αγάπη και πόνο για κάθε ψυχή, την οποία είχε μπροστά του. Δεν έκανε διακρίσεις και δεν ενδιαφερόταν εάν κάποιος ήταν οικοδόμος, εργάτης, άνθρωπος του λάου, καθηγητής πανεπιστημίου, ιεράρχης ή πολιτικός». Όλους τους έβλεπε το ίδιο. 99
ι'. Είπε ο Γέροντας Φιλόθεος: «Η τελεία αγάπη, σαν καυστική φλόγα, κατακαίει κάθε αισχρή και κακή επιθυμία».
ια'. Παροιμιώδης υπήρξε η αγάπη προς τα δέντρα του Γέροντα Αμφιλόχιον. Το κατάξερο νησί της Πάτμου, χάρη στη φροντίδα του, απέκτησε λίγο πράσινο. Ο Γέροντας φύτεψε πολλά πεύκα στο νησί και παρότρυνε παράλληλα και άλλους να κάνουν το ίδιο. Σε μερικούς πού πήγαιναν να εξομολογηθούν έλεγε να φυτέψουν μερικά πεύκα για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους. Και σε μία μοναχή πού είχε καταστρέψει ένα πεύκο, έβαλε επιτίμιο να φυτέψει πέντε και να τα ποτίζει επί τρία χρόνια για να τη συγχωρήσει ο Θεός.
ιδ'. Ο Γέροντας Αμφιλόχιος υπήρξε και κοινωνικός λειτουργός. Στην τριακονταετία 1920-1950, τότε πού πολλοί ήταν οι αναξιοπαθούντες λόγω των διαφόρων πολεμικών γεγονότων, ο Γέροντας εξεδήλωσε έμπρακτη αγάπη. Φρόντιζε με ποικίλους τρόπους να εξασφαλίζει τα αναγκαία της ζωής σε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους. Ιδιαίτερη αγάπη έδειχνε στα παιδιά.
ιγ'. Προκειμένου να ωφελήσει πνευματικά τους ανθρώπους, ο Γέροντας Αμφιλόχιος ταξίδευε συνεχώς, αψηφώντας τους κόπους, τις φουρτούνες, τις θαλασσινές περιπέτειες και τα έξοδα. Όπου να πήγαινε τον υποδέχονταν με χαρά και του φανέρωναν τον ανάλογο σεβασμό.
ιδ'. Ο Γέροντας Αμφιλόχιος το 1937 γίνεται στόχος των Ιταλών, οι όποιοι είχαν πλήρη κυριαρχία στα Δωδεκάνησα και με απόφαση τους απομακρύνεται από την Πάτμο. Στο διάστημα της εξορίας ο Γέροντας περιόδευσε όλη την Ελλάδα και ανέπτυξε θαυμαστή ιεραποστολική δραστηριότητα. Κήρυττε και εξομολογούσε συνεχώς. Στο Ηράκλειο της Κρήτης ο Γέροντας είχε πολύ μεγάλη προσέλευση στο μυστήριο της εξομολόγησης. Ο ίδιος έγραφε σε πνευματικό του τέκνο: «Η προσέλευση των κατοίκων του χριστιανικού Ηρακλείου είναι απερίγραπτη. Περισσότερους από διακόσιους ανθρώπους εξομολογώ την ημέρα και αυτό είναι η μεγαλύτερη ηθική ικανοποίηση μου».100
ιε'. Ο Γέροντας Αμφιλόχιος διατηρούσε αλληλογραφία με όσους είχαν εξομολογηθεί σ' αυτόν. Διέθετε πολύ χρόνο στο γράψιμο. Όταν έγραφε, ήταν ακούραστος. «Πολλές φορές δεν κοιμόταν τη νύχτα, για να μπορεί να ανταποκρίνεται στο πλήθος των επιστολών πού έστελνε στα πνευματικά του τέκνα. Το ταχυδρομείο της Πάτμου βεβαίωνε ότι τα περισσότερα γράμματα τα έστελνε ο πνευματικός Αμφιλόχιος».101
ιστ'. Ο ιεραποστολικός ζήλος και η αγάπη προς τον πάσχοντα αδελφό έκανε το Γέροντα Αμφιλοχίο να μη σκέφτεται τα ταξίδια, να μη φοβάται τις τρικυμίες και να μην υπολογίζει τους κόπους και την επισφαλή υγεία του. Σε κάποια επιστολή του γράφει τις δυσκολίες πού συνάντησε ταξιδεύοντας από τη Λέρο στην Πάτμο: «Φουρτούνα και βροχή, οπού ενόμιζα ότι ήλθε η ώρα να πορευθώ στο ουράνιο σπιτάκι. Στις δέκα τη νύχτα βρισκόμαστε στο λιμάνι της νήσου μας. Βροχή απελπιστική. Με κόπο βγήκα και βρεχόμουν καθώς ανέβαινα από το λιμάνι στο μοναστήρι με τα πόδια. Δηλ. ανέβηκα στις δώδεκα φορτωμένος βροχή. Όλα τα φορέματα μου ήταν σαν να τα έβγαλες από τη θάλασσα. Κοπιάζω και ξοδεύομαι για τη σωτηρία των αδελφών».102
ιξ'. Ο Γέροντας Αμφιλόχιος, ζώντας από κοντά το δράμα των προσφύγων της Μικράς Ασίας, αισθανόταν βαθύτατη θλίψη. Σε μία επιστολή του έγραφε: «Είμαι σαν τρελός. Ούτε τρώγω ούτε κοιμούμαι, σκεπτόμενος τα μαρτύρια των αδελφών μας χριστιανών. Είμαι γεμάτος θυμό. Όχι εναντίον των αγρίων Τούρκων, αλλά εναντίον των ψευτοπολιτισμένων άθεων Ευρωπαίων».103
ιη'. Είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος: «Όταν η καρδιά μας δεν έχει την αγάπη προς το Χριστό, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Είμαστε σαν τα πλοία πού δεν έχουν, καύσιμα στη μηχανή τους».104
ιθ'. Είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος: «Αγαπήσατε τον Ένα και θα σας αγαπούν και τα θηρία. Αγαπήσατε με όλη την καρδιά σας το Χριστό και όλοι οι άνθρωποι θα σας αγαπούν και θα σας περιποιούνται».105
κ'. Η αγάπη του Γέροντα Αμφιλόχιου για τα πουλιά ήταν μεγάλη. Σχετικά μία μοναχή αναφέρει τα εξής: «Ο Γέροντας είχε ένα πρωτότυπο οικοτροφείο. Στο παράθυρο του πύργου του απ' έξω, πού είχε πλάκα, έριχνε κάθε τόσο σιτάρι και τριμμένο ψωμί. Έπειτα χτυπούσε με το νύχι του το τζάμι δύο τρεις φορές και μαζεύονταν πλήθος πουλάκια, σπουργίτες, πού ήταν σχεδόν εξημερωμένα. Πολλές φορές δε, όταν ήθελαν φαγητό, χτυπούσαν το τζάμι με το ράμφος τους και ό Γέροντας τα καμάρωνε.106
κα'. Είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος: «Η αγάπη του ανθρώπου, εκτός από το θεό, πρέπει να απλώνεται και προς τα δημιουργήματα του Θεού μας, τα ζώα, τα δέντρα, τα λουλούδια, τα πουλιά και προπαντός προς το τελειότερο δημιούργημα του Θεού τον άνθρωπο, ο όποιος είναι αδελφός μας».107
κ6'. «Η αγάπη, είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος, είναι το μεγάλο σήμα των οπαδών του Χρίστου. Η αγάπη προς το πρόσωπο του Χριστού μας είναι αναγκαία για τη ζωή της ψυχής μας, όπως είναι αναγκαία και η αναπνοή για τη λειτουργία του οργανισμού μας. Για τούτο οι Πατέρες με τον ασίγητο παλμό της καρδίας τους, έκραζαν πλημμυρισμένοι από αγάπη το όνομα του Ιησού μας».108
κγ'. Κάποτε επισκέφθηκε το Γέροντα Αμφιλόχιο ένας δημόσιος υπάλληλος, ο όποιος εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητα του και του ζήτησε να εξομολογηθεί. Μετά την εξομολόγηση ο Γέροντας του έβαλε επιτίμιο να κοινωνήσει το επόμενο Πάσχα. Την άλλη ημέρα, πού ήταν Κυριακή, κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας, ο Γέροντας με τη διορατικότητα του είδε ότι ο αδελφός είχε περιπέσει σε θλίψη και απελπισία και γι' αυτό τον πλησίασε και του έδωσε ευλογία να κοινωνήσει εκείνη την ημέρα. Έτσι ο αδελφός έλαβε παρηγοριά και δεν πραγματοποίησε την απόφαση του να θέσει τέρμα στη ζωή του.109
κδ'. Είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος: «Πρέπει ο εξομολόγος να κλάψει, να πονέσει περισσότερο από τον εξομολογούμενο για να μπορέσει να τον ξεκουράσει».110
κε'. Για την υψηλή και ηγετική αποστολή των εν τω κοσμώ μοναχών, ο Γέροντας Αμφιλόχιος είπε: «Οι μοναχοί πρέπει να κρατούν καλά το λυχνάρι του θείου φωτός, για να φέγγουν μέσα στα σκοτάδια της σημερινής παραστρατημένης εποχής και να δίνουν φως στους άλλους πού τρέχουν κατά του κρημνού της αμαρτίας, της καταστροφής και του αφανισμού».111
στ'. Ο Γέροντας Αμφιλόχιος είπε: «Η αγάπη είναι εκείνη πού νοστιμίζει όλες μας τις πράξεις και όλη μας τη ζωή».112
κζ'. Αποφθέγματα του Γέροντα Αμφιλόχιου:
«Επειδή είναι γενική εξαχρείωση, οι άνθρωποι δεν μπορούν να καταλάβουν ότι υπάρχει πνευματική αγάπη».
«Οι κοσμικοί άνθρωποι σε κουράζουν, διότι έρχεται επάνω σου σαν ηλεκτρικά κύματα ό,τι υπάρχει αποθηκευμένο μέσα τους».
«Πρέπει να είμαστε άνθρωποι της χάρης, ώστε οποίος μας πλησιάζει, να ξεκουράζεται».113
κη'. Είπε ο Γέροντας Αμφιλόχιος σε πνευματικά του τέκνα: «Η δική σας διάθεση μου ανάβει φωτιά. Είναι σαν να μου ρίχνετε κάρβουνα σ' αυτό πού υπάρχει μέσα μου».114
κθ'. Ο Γέροντας Γεώργιος συνάντησε κάποτε σ' ένα από τα ασκητήρια του Αγίου Σάββα κάποιον ασκητή επίσκοπο, ο όποιος ήταν θείος του. Εκείνος έπεισε το Γέροντα να παραμείνει στο μοναστήρι της Αναλήψεως και να μην φύγει για το Άγιον Όρος, γιατί «η αμαρτία έχει βυθίσει τον κόσμο στο σκοτάδι κι έχει χάσει το φως του και δεν έχει οδηγό και γι' αυτό χρειάζεται να κηρύττει το λόγο του Θεού, να ελεεί, να αγαπά, να υπομένει και να εγκρατεύεται».115
λ'. Ο Γέροντας Παΐσιος είπε: «Η δική μου δουλειά είναι να διορθώνω τους χαλασμένους λογισμούς εκείνων πού έρχονται εδώ στο κελί μου».116
λα'. Ο Γέροντας Παΐσιος συμβούλεψε κάποιον καλοπροαίρετο χριστιανό, πού όμως επηρεαζόταν από τους κοσμικούς με τους οποίους έκανε παρέα, με το έξης παράδειγμα: «Αν φυτέψουμε δίπλα σε μία καρπουζιά και μία κολοκυθιά, οι καρποί θα πάθουν αλλαγή. Το κολοκύθι θα αρχίσει να παίρνει όλη τη γλυκύτητα από το καρπούζι, με αποτέλεσμα το καρπούζι να γίνει άνοστο και άγλυκο, ενώ το κολοκύθι, όση γλυκύτητα και αν πάρει, κολοκύθι θα είναι. Γι' αυτό αν θέλουμε γλυκό και νόστιμο καρπούζι, θα πρέπει την καρπουζιά να την έχουμε μακριά από την κολοκυθιά».117
λβ'. Ένας μοναχός επισκέφτηκε το Γέροντα Παΐσιο για να συζητήσει μαζί του διάφορα πνευματικά θέματα. Τον απασχολούσε ακόμη το γεγονός ότι κάποιος εν Χριστώ αδελφός του, τον όποιο κατά το παρελθόν είχε ευεργετήσει με ποικίλους τρόπους, τον κατηγορούσε άδικα. Ο Γέροντας τον άκουσε με προσοχή και του είπε: «Άκουσε, πάτερ. Όταν κάποιος βοηθάει σ' αυτήν εδώ τη ζωή τους ανθρώπους κι εκείνοι με τη σειρά τους του το ανταποδίδουν, είναι σαν να του βάζουν ξεροκόμματα στον ντορβά του. Ενώ όταν τον κατηγορούν, γεμίζει ο επάνω ντορβάς και αυτό τον συμφέρει».118
λγ'. Έγραφε ο Γέροντας Παΐσιος σε μία πονεμένη γυναίκα: «Βλέπω να γλυκοχαράζει το καλό στο βάθος της ψυχής σου και αυτό μου δίνει παρηγοριά και ελπίδα, γιατί έτσι σιγά-σιγά θα έλθει ή καλοσύνη του Θεού μέσα σου και θα θερμάνει την καρδιά σου πνευματικά και θα χαίρεσαι κοντά στο Θεό».
λδ'. Είπε ο Γέροντας Παΐσιος: «Το σπουδαιότερο καθήκον του ανθρώπου είναι να αγαπάει το Θεό κι έπειτα το συνάνθρωπο του. Εάν αγαπήσουμε το Θεό όσο πρέπει, θα τηρήσουμε και όλες τις εντολές του. Εμείς όμως δεν αγαπάμε το Θεό ούτε και τους συνανθρώπους μας. Ο Θεός δεν θα μας συγχωρήσει αυτή την αδιαφορία».
λε'. Επισκέφθηκαν κάποτε το Γέροντα Πορφύριο μερικές κοπέλες, οι όποιες ήταν άσεμνα ντυμένες. Ο Γέροντας συνομίλησε πολλή ώρα μαζί τους, χωρίς να τις κάνει παρατήρηση για την ενδυμασία τους. Εκεί έτυχε να βρίσκεται και κάποιος θεολόγος, πού είχε αγανακτήσει εσωτερικά από την εμφάνιση τους. Όταν τελείωσε η συζήτηση και έφυγαν οι κοπέλες, ο Γέροντας διευκρίνισε στο θεολόγο: «Ήρθαν αυτές οι κοπέλες εδώ και δεν τις έκανα παρατήρηση για την άσεμνη εμφάνιση τους. Εγώ έχω μία άλλη τακτική. Διότι, ακόμη και αν τις μιλούσα για την ενδυμασία τους, αφού δεν έχουν πίστη στο Χριστό, δεν θα συμμορφώνονταν. Προσπαθώ πρώτα να τις φέρω στην πίστη του Χριστού και τότε μόνες τους θα καταλάβουν το λάθος τους και θα διορθωθούν».119
λστ'. Ως εφημέριος του αγίου Γερασίμου «στην έρημο της Ομόνοιας», ο Γέροντας Πορφύριος ζούσε από κοντά τον ανθρώπινο πόνο και τις τελευταίες αγωνιώδεις στιγμές των ετοιμοθάνατων. Μερικές φορές έβλεπε πάνω από τα κρεβάτια τους ένα διάχυτο σκοτεινό νέφος. Τότε κατέβαινε στο ναό, προσευχόταν εντονότερα και όταν ξαναγύριζε στους θαλάμους, το νέφος δεν υπήρχε. Στη θέση του ένα φως περιέβαλλε τις γαλήνιες πια μορφές των ασθενών, πού σε λίγο θα ταξίδευαν προς τους ουρανούς.
λζ'. Ο Γέροντας Ιάκωβος ήταν άνθρωπος της αδιάκοπης ελεημοσύνης. «Κάτω από το κρεβάτι του, στην κορυφή, είχε ένα σακούλι πού έβαζε τα χρήματα πού του έδιναν. Μετά έκανε όλα τα χαρτονομίσματα μασουράκια, τα έδενε με λαστιχάκια και έγραφε το όνομα του δικαιούχου». Τα ποσά ήταν ανάλογα με τις ανάγκες και αρκετές φορές έφταναν και τις πεντακόσιες χιλιάδες δραχμές.120
λη'. Ο Γέροντας Πορφύριος ήταν πνευματικός πατέρας πολλών ανθρώπων. Παράλληλα η αγάπη του εξαπλωνόταν και σε όλους τους χριστιανούς, για τους οποίους ανησυχούσε έντονα, επειδή συχνά η αμαρτία προκαλεί και πνευματικές ασθένειες. Είχε μάλιστα και την εξής πρωτότυπη ιδέα: «Θα ήταν ωραίο να υπήρχε ένα μοναστήρι έξω από την Αθήνα, πού στο ναό του θα γίνονταν ακολουθίες όλο το εικοσιτετράωρο και θα υπήρχαν με βάρδιες πνευματικοί, οπού θα μπορούσαν να καταφεύγουν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και της νύχτας οι τραυματισμένοι από την αμαρτία άνθρωποι».121
λθ'. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γέροντας Ιάκωβος έγινε διδάσκαλος. Τον φώτιζε το Άγιο Πνεύμα. Οι λόγοι του ήταν απλοί και μελίρρυτοι. «Πολλές φορές, όπως σημειώνουν πνευματικά του τέκνα, τελειώνοντας τη θεία λειτουργία έκανε μία και μιάμιση ώρα για να διασχίσει απόσταση είκοσι μέτρων, από τον ναό μέχρι την τραπεζαρία, οπού έπινε δύο-τρεις γουλιές καφέ, γιατί κυριολεκτικά τον πολιορκούσε ένα αναρίθμητο πλήθος ανθρώπων κάθε ηλικίας. Όλους τους ανέπαυε με το χαμόγελο του και σ όλους είχε να πει ένα λόγο παρηγοριάς».
μ'. Ο Γέροντας Ιάκωβος ήταν άνθρωπος ασθενικός, ιδίως τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Πολλές αρρώστιες τον βασάνιζαν. Και όμως ο ίδιος έλεγε ότι η καρδιά του ήταν περιβόλι. «Είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο πνευματικής απάθειας, πού θλιβότανε για τον πόνο των άλλων και αδιαφορούσε για το δικό του. Κάποτε μάλιστα τον άκουσαν μερικοί να μιλάει και σ' ένα πουλάκι και να εκφράζει την αγάπη του ως εξής: «Πόσο σε λυπάμαι πού κρυώνεις. Εγώ φοράω κάλτσες, έχω σκεπάσματα και θέρμανση. Αχ, να μπορούσα να σας μάζευα όλα τα πουλάκια σ' ένα δωμάτιο, να σας έριχνα και τροφή και να σας έδινα θέρμανση. Αλλά βλέπετε, με φοβάστε».123
Υποσημειώσεις:
93. Άρχιμ. Σεραφείμ Παπακώστα, οπ. παρ., σελ. 30.
94. Γέροντος Φιλόθεου Ζερβάκου, Πνευματικές συμβουλές και υποθήκες, τεύχος Α', σελ. 8.
95. Άρχιμ. Έπιφανίου Ί. Θεοδωροπούλου, Ανέκδοτα Ίωήλ Γιαννακοπούλου αρχιμανδρίτου, σελ. 30-31.
96. Παναγιώτου Άντ. Λόη, δπ. παρ., σελ. 35.
97. Άρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Αρχιμανδρίτης Γερβάσιος Παρασκευόπουλος, 1982, σελ. 12.
98. Σωτηρίας Δ. Νούση, οπ. παρ., σελ. 421.
99. Αυτόθι, σελ. 67.
100. Άρχιμ. Παύλου Νικηταρά, οπ. παρ., σελ. 32.
101. Αυτόθι, σελ. 25.
102. Μητρ. Ιγνατίου Λ. Τριάντη, οπ. παρ., σελ. 46-47.
103. Αυτόθι, σελ. 45.
104. Αυτόθι, σελ. 126.
105. Αυτόθι, σελ. 126.
106. Αυτόθι, σελ. 141.
107. Αυτόθι, σελ. 127.
108. Αυτόθι, σελ. 127.
109. Αυτόθι, σελ. 180-181.
110. Αυτόθι, σελ. 174.
111. Αυτόθι, σελ. 196.
112. Αυτόθι, σελ. 198.
113. Αυτόθι, σελ. 443.
114. Αυτόθι, σελ. 441.
115. Μονάχου Μωυσέως αγιορείτου, δπ. παρ., σελ. 61-62.
116. Ιερομόναχου Χριστοδούλου αγιορείτου, οπ. παρ., σελ. 21.
117. Αυτόθι, σελ. 57.
118. Αυτόθι, σελ. 43.
119. Κλείτου Ιωαννίδη, Ό Γέρων Πορφύριος, σελ. 129.
120. Στυλ. Γ. Παπαδοπούλου, οπ. παρ., σελ. 133-134.
121. Κωνσταντίνου Γιαννιτσιώτη, οπ. παρ., σελ. 53.
122. Ένας άγιος Γέροντας ο μακαριστός π. Ίάκωβος, σελ. 59.
123. Στυλ. Γ. Παπαδοπούλου, οπ. παρ., σελ. 163.
