Δημοσιεύεται κατωτέρω η εισήγηση τού Σεβασμιωτάτου στήν παρουσίαση τού πολύτομου έργου τού Γέροντος Μωϋσή τού Αγιορείτου μέ τίτλο «Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών τού εικοστού αιώνος», στήν αίθουσα τού Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», 7-2-2012.

Εκτός από τόν Σεβασμιώτατο, τό έργο παρουσίασαν ο Ηγούμενος τής Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου Αγίου Όρους π. Μεθόδιος, ο Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο Ιερομόναχος π. Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης, καί ο Πρωτοσύγκελλος τής Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης π. Ιουστίνος Μπαρδάκας.

Τήν εκδήλωση τίμησε μέ τήν παρουσία του καί απηύθυνε χαιρετισμό ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών καί Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. 

Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου ε.έ. πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό Ξενοδοχείο των Αθηνών η καθιερωμένη, από την αρχή σχεδόν της αρχιερατείας του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, Ναυπακτιακή Βασιλόπιττα, ήτοι η κοπή της πρωτοχρονιάτικης Βασιλόπιττας για τους Ναυπακτίους των Αθηνών.

Την εκδήλωση διοργάνωσαν η Ομοσπονδία Συλλόγων Ναυπακτίας, με Πρόεδρο τον κ. Ιωάννη Τσιώτα, και η Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών, με Πρόεδρο τον κ. Χαράλαμπο Χαραλαμπόπουλο.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε την κοπή της βασιλόπιττας, χαιρετισμούς επισήμων, εισήγηση και βράβευση Ναυπακτίων συγγραφέων και των Συλλόγων που εκδίδουν αφιλοκερδώς τα έργα τους.

Παρόντες ήσαν ο Δήμαρχος Ναυπακτίας και η Αντιδήμαρχος επί των πολιτιστικών, πρόεδροι και μέλη των Συλλόγων και πολλοί Ναυπάκτιοι των Αθηνών που γέμισαν την Αίθουσα του Ξενοδοχείου. Απουσίαζαν οι Βουλευτές του Νομού, δικαιολογημένα βεβαίως, αφού την ίδια ώρα συνεδρίαζε η Βουλή για να ψηφίση το νέο μνημόνιο.

Ο Σεβασμιώτατος κ. Ιερόθεος ανέπτυξε το επίκαιρο θέμα «Ο θάνατος του Θεού και του πλησίον». Την εισήγησή του δημοσιεύουμε κατωτέρω.

…Ο Φαρισαίος με τον τρόπο που προσευχόταν έδειξε πώς ζούσε μια δαιμονιώδη πνευματικότητα, μια διεστραμμένη πνευματική κατάσταση, που ήταν αλύτρωτη. Ο Τελώνης με την προσευχή "ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ" (Λουκ. ιη’, 13) έδειξε την πνευματική του υγεία, γι’ αυτό "κατέβη δεδικαιωμένος" (Λουκ. ιη’, 14). Όσο κανείς επιδιώκει μόνος του να δικαιώση τον εαυτό του, τόσο και αποκόπτεται από την λύτρωση, ενώ όσο κανείς μαστιγώνει ανηλεώς τον εαυτό του, θεωρώντας τον ανάξιο του θείου ελέους, τόσο γίνεται δέκτης της θείας Χάριτος.

Πάντοτε η φαρισαϊκή δικαιοσύνη είναι έξω από την ατμόσφαιρα της θείας Χάριτος, γιατί είναι μια ευσεβιστική κατάσταση. Εδώ πρέπει να κάνουμε την διάκριση μεταξύ του ευσεβούς και του ευσεβιστού, γιατί η περίπτωση του Φαρισαίου και όλων των δια μέσου των αιώνων Φαρισαίων υπενθυμίζει τον ευσεβιστή.

 Από μερικούς ασκείται κριτική γιά τήν θεωρία τού π. Ιωάννου Ρωμανίδη σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη, από τήν άποψη ότι πρόκειται γιά μιά εθνικιστική θεωρία, επειδή συνδέει τήν Ορθοδοξία μέ τόν Ελληνισμό, όπως εκφράσθηκε στό λεγόμενο Βυζάντιο –στήν πραγματικότητα Ρωμανία–, ενώ η Ρωμηοσύνη συνδέεται μέ τήν οικουμενικότητα καί όχι μέ τόν εθνοφυλετισμό. Θεωρώ ότι αυτή η κριτική είναι άδικη καί μή πραγματική, γιά τέσσερεις βασικούς λόγους.

Θά ήθελα νά ευχαριστήσω ολοκαρδίως τόν Σεβ. Μητροπολίτη Μολδαβίας καί Μπουκοβίνας κ. Θεοφάνη γιά τήν πρόσκλησή του νά έλθω στό Ιάσιο τήν σημαντική αυτή ημέρα, κατά τήν οποία παρευρίσκεται πλήθος λαού, καί νά μεταφέρω τό ευλογημένο δεξί χέρι τού αγίου Πολυκάρπου πού φυλάσσεται στήν Ιερά Μητροπόλη Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου τήν οποία ποιμαίνω.

Τόν Σεβ. Μητροπολίτη σας τόν γνωρίζω από τότε πού ήταν Μητροπολίτης Ολτενίας καί διέκρινα τήν αγάπη του στήν Εκκλησία καί τόν μοναχισμό, τήν σεμνότητά του, τό βαθύ εκκλησιαστικό φρόνημά του καί τίς γνώσεις του. Είσθε ευεργετημένοι από τόν Θεό πού έχετε έναν τέτοιο καλό Ποιμένα μέ επίγνωση τής αποστολής του.

Επειδή μέ παρεκάλεσε νά απευθύνω μερικούς λόγους στήν αγάπη σας, θά τό κάνω μέ μεγάλη χαρά, έστω καί άν γίνεται διά μέσου μεταφράσεως, τονίζοντας ιδιαιτέρως τρία σημεία.

Συχνά τίθεται τό ερώτημα άν ο Χριστιανισμός είναι θρησκεία ή Εκκλησία. Σέ αυτό τό ερώτημα δόθηκαν διάφορες απαντήσεις, οι περισσότερες τών οποίων κατατείνουν στό ότι ο Χριστιανισμός εκφράζεται περισσότερο ως Εκκλησία παρά ως θρησκεία. Σέ αυτό έχω καταλήξει στό βιβλίο μου «Θρησκεία καί Εκκλησία στήν κοινωνία».

Ο λόγος για τα Δελτία Ταυτοτήτων οδηγεί στην αντιμετώπιση του θέματος ποιά είναι η ταυτότητα των Χριστιανών. Πράγματι πολλές φορές διδάσκουμε ότι δεν αρκεί να είμαστε Χριστιανοί της (αστυνομικής) ταυτότητος, αλλά πρέπει να γίνουμε Χριστιανοί στην αλήθεια και την ζωή.

Κατά καιρούς έχω αναφερθή γραπτώς και προφορικώς στον Διαφωτισμό, που είναι ένα φιλοσοφικο-κοινωνικό σύστημα που παρατηρήθηκε στο τέλος του 17ου και αρχές του 18ου αιώνος στον Δυτικοευρωπαϊκό «χώρο» και δημιούργησε πολλές θρησκευτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις.

Μελετώντας, λοιπόν, αυτό το κίνημα πολλές φορές διερωτήθηκα ποιά είναι η σχέση του με την Αριστερά.

Στο άρθρο αυτό θα τονισθούν μερικές σύντομες απόψεις, γιατί το θέμα αυτό είναι μεγάλο και χρήζει σοβαρής επιστημονικής ανάπτυξης. Τα όσα εκτεθούν, φυσικά, δεν εξαντλούν το θέμα, αλλά είναι μερικές αφορμές για περαιτέρω συζήτηση.

Τελευταία διάβασα ένα βιβλίο γραμμένο από τον Γιώργο Βαλέτα με τίτλο “της Ρωμιοσύνης” και θα ήθελα να παρουσιάσω με συντομία το πρώτο του κείμενο με τίτλο “η ανάσταση της ρωμηοσύνης”, που γράφηκε πριν πολλά χρόνια και το οποίο είναι χαρακτηριστικό και καθοριστικό του όλου "πνεύματος" του συγγραφέα.

 Λίγα λόγια κατ' αρχάς για τον Γιώργο Βαλέτα. Γεννημένος στην Μυτιλήνη, σπούδασε φιλολογία, εργάσθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη και υπήρξε συνεργάτης σε διάφορες εγκυκλοπαίδειες, διορίσθηκε καθηγητής στα Γυμνάσια, συμμετείχε στους αγώνες του λαού κατά την κατοχή, στην εθνική αντίσταση και μετά από αυτήν, εξορίστηκε στην Ελ Τάμπα και στα ξερονήσια τρεις περιόδους, απολύθηκε από την υπηρεσία του. Επιμελήθηκε την έκδοση διαφόρων κειμένων των μεγάλων λογοτεχνών, έγραψε, μετέφρασε κείμενα και ως αριστερός υπήρξε συνεργάτης του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών.

 Στο κείμενο που θα σχολιάσω με συντομία με τίτλο “η ανάσταση της Ρωμιοσύνης” ερμηνεύει τον όρο και τα γνωρίσματα αυτού που καλούμε ρωμηοσύνη μέσα από τους αγώνες του λαού, αλλά και τα κείμενα διαφόρων ανθρώπων των γραμμάτων και των λογοτεχνών.

Πρόσφατα διάβασα άρθρο ενός Καθηγητή Πανεπιστημίου σε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας με τίτλο: “από το δόγμα στην εκκοσμίκευση του χριστιανισμού” και είδα την άγνοια της ορθοδόξου θεολογίας από την πλευρά του αρθρογράφου, καίτοι ασχολείται με κριτική του Χριστιανισμού. Το πρόβλημα είναι βαθύ. Δεν μπορεί κανείς να κρίνη κάτι, αγνοώντας τις θέσεις αυτού που κρίνει ή συγχέοντας αυτές τις θέσεις με φανταστικές ή αιρετικές απόψεις.

Το άρθρο αυτό είναι πράγματι μνημείο αγνοίας και ημιμαθείας. Όσο καλή διάθεση να έχη κανείς δεν θα μπορέση να βρη κάποια θετικά στοιχεία. Διαβάζοντας το άρθρο αυτό σκέφθηκα: “Καλά ο άνθρωπος αυτός αγνοεί παντελώς την θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας; Μπορεί κάποιος να αντιπαραθέτη τις απόψεις του σε υπαρκτές θέσεις της ορθοδόξου θεολογίας. Όμως δεν είναι ούτε επιστημονικό, ούτε δεοντολογικό να σχολιάζη και να κρίνη κάτι, το οποίο αγνοεί παντελώς”.

Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω μερικά παραδείγματα για να γίνη εμφανές αυτό.