Ο αναρχισμός – από την ελληνική λέξη αν (στερ.) + άρχω = κοινωνία χωρίς αρχηγό [Φιλοσ.Λεξ. Cambridge, Κέδρος 2011, 912] – αρνείται το κεντρικό σημείο της πολιτικής  φιλοσοφίας. Οι πολιτικοί φιλόσοφοι Πλάτων και Αριστοτέλης μίλησαν δια μακρόν για τους εξαναγκαστικούς θεσμούς, οι οποίοι συγκροτούν και συγκρατούν τις πόλεις – κράτη και τόνισαν ότι χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε τάξη και αρμονία στον φυσικό κόσμο και στις διανθρώπινες σχέσεις.

            Ο αναρχισμός δεν είναι νέο "φρούτο". Τις ρίζες του αναρχισμού τις βρίσκουμε στην Αρχαιότητα. Ο Ζήνων τον Γ΄ αιώνα π.Χ. ζητούσε την κατάργηση του κράτους που καταλύει την ελευθερία του πολίτη.

            Στους νεότερους χρόνους υπήρξαν πολλοί που ασχολήθηκαν με το φαινόμενο του αναρχισμού, όπως για παράδειγμα ο P.J. Proundhon, o M. Stirner, o L. Tolstoy, o M. Bakounin, o F. Nitzsche, o K. Marx και πολλοί άλλοι. Όλοι αυτοί επέδρασαν διαφοροτρόπως σε άτομα και κοινωνίες, αναπτύσσοντας τις ιδέες τους σε ευρύ φάσμα, από την μη αναγνώριση της παντός είδους εξουσίας έως την βάναυση τρομοκρατία. Και τούτο για τον λόγο ότι ο έννομος αναρχισμός οδηγεί τα άτομα και τις κοινωνίες στον παράνομο αναρχισμό και την τρομοκρατία.

            Ίσως εκπλαγεί ο αναγνώστης με την πρωτάκουστη αυτή έκφραση "έννομος αναρχισμός". Όμως, παραθέτουμε εδώ μια πικρή αλήθεια. Όταν, για παράδειγμα, επικρατεί το δίκαιο του ισχυροτέρου, αυτό δεν είναι έννομος αναρχισμός; Όταν ο οικονομικά, πολιτικά ή κοινωνικά ισχυρός επιβάλλεται με το "έτσι θέλω", αυτό δεν είναι έννομος αναρχισμός; Τα μεγάλα οικονομικά τραστ δεν χρησιμοποιούν βία και δεν επιβάλλονται μέσω του χρήματος; Αυτό δεν είναι έννομος αναρχισμός; Την ίδια βία δεν χρησιμοποιούν τα περισσότερα μεγάλα δημοσιογραφικά όργανα σε διεθνή κλίμακα; Τι είναι αυτό, αν δεν είναι έννομος αναρχισμός; Αναρχικά δεν φέρεται ο προϊστάμενος, ο εκπαιδευτικός, ο αξιωματικός, κάνοντας κατάχρηση της  ιδιότητός τους και καταπιέζοντας τους υφισταμένους τους; Δεν είναι αυτός ένας έννομος αναρχισμός, ενταγμένος σε μια έννομη κοινωνία;

            Αυτού του είδους ο αναρχισμός επιφέρει τον παράνομο αναρχισμό της ληστείας, του φόνου, της καταστροφής, της επαναστάσεως, αναδεικνύοντας το φαινόμενο της τρομοκρατίας. Και είναι γεγονός ότι οι νέοι μας, βιώνοντας έναν τέτοιου είδους αναρχισμό, είναι αδύνατον να μην γίνουν αναρχικοί.

            Όταν ο νέος αυτός πεινάει, περιφρονείται βαναύσως, αδικείται, ζει στον μολυσμένο αέρα, πώς να μην ξεσπάσει σε βία; Όλοι οι τρομοκράτες ξεκινούν από την σκέψη και θέση της διορθώσεως και αναμορφώσεως της κοινωνίας του έννομου αναρχισμού. Είναι προφανές, ωστόσο, ότι δεν μπορεί να κτυπηθεί η έννομος αναρχία με άνομες και κατακριτέες πράξεις. Το κακό δεν μπορεί να καταργήσει το κακό.

            Είναι αλήθεια ότι για να υπάρξει αυτή η αλλαγή νοοτροπίας, αλλά και η διόρθωση και αναμόρφωση της κοινωνίας, πρέπει να δημιουργηθεί το ανάλογο ήθος. Μόνο το ήθος μεταμορφώνει πρόσωπα και κοινωνίες. Όπου υπάρχει ήθος, απουσιάζει η αναρχία. Ήθος, όμως, χωρίς Θεό είναι, όπως χαρακτηριστικά έχει λεχθεί, άηθες ήθος.

            Μόνον ο Θεάνθρωπος Κύριος είναι Αυτός που έφερε το όντως ήθος μέσω της αποκαλυφθείσης αληθείας. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέει χαρακτηριστικά: "Ο δε του Χριστού δούλος εκ της των ηθών ημερότητος καλείσθω μάλλον" (PG 63, 549). Το Θεανθρώπινο ήθος διδάσκει την αγάπη, την ταπείνωση, την ελεημοσύνη, την αλήθεια και κατ' αυτόν τον τρόπο αποκλείει την αναρχία και την τρομοκρατία.

            Ως εκ τούτου η αναρχία με την θυγατέρα της την τρομοκρατία θα εκλείψουν και θα παύσουν να υπάρχουν ως κοινωνικά νοσηρά φαινόμενα, όταν γίνει από όλους μας αποδεκτός ο ιατρός των ψυχών και των σωμάτων, ο Θεάνθρωπος Κύριος. Η πηγή της αγάπης και όχι του μίσους, η πηγή της δικαιοσύνης και όχι της αδικίας, η πηγή της ειρήνης και όχι της διαμάχης, η πηγή της γαλήνης και όχι του τρόμου.

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Πελοπόννησος» των Πατρών στις 3/2/2013

Αρχ. Κυρίλλου Κωστοπούλου

Ιεροκήρυκα Ι. Μ. Πατρών

Δρος Θεολογίας