Φυσικά εἶναι ἀδύνατο νά καλύψουμε σέ μιά μικρή εἰσήγηση τίς δοξασίες τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ὅπως τό θέμα μας ἀπαιτεῖ, καί ἀκόμη πιό ἀδύνατο νά παρουσιά­σου­με μιά ἀναλυτική ἔκθεση τῆς Ὀρθοδόξου Δογματικῆς! Θά περιοριστοῦμε ἀνα­γκα­στι­κά σέ ἐπιλεκτική παρουσίαση στοιχείων, πού ὁδηγοῦν σέ ὀρθό προβληματισμό· ἤ ἔ­στω σέ κάποιο προβληματισμό.

          Ἴσως δέν θά ἦταν ἄστοχη ἡ εἰσαγωγή στό θέμα μας μέ ἀναφορά στήν κω­μω­δία τοῦ Ἀριστοφάνη «Νεφέλες». Καί αὐτό, ἀφοῦ κορυφαῖοι ἐρευνητές (ὅπως ὁ Jean Vernette) θεωροῦν τόν Ἐσωτερισμό, ὡς τό πιό «νεφελῶδες» παρα­θρη­σκευ­τικό φαι­νό­με­νο.

          Καί ὁ Ἀριστοφάνης στίς «Νεφέλες» του, μιλώντας μέ εἰρωνεία γιά τίς θρη­σκευτικές ἀναζητήσεις τῆς ἐποχῆς του (πού ἀπό ὅ,τι φαίνεται δέν διαφέρουν καί πολύ ἀπό τίς σημερινές), κοροϊδεύει τόν ἥρωά του Στρεψιάδη, πού πιστεύει ἀκόμα στούς θεούς. Καί, μέ τό στόμα τοῦ Σωκράτη, τοῦ λέει συμβουλευτικά: «Ἀπό δῶ καί μπρός, δέν θά πιστεύεις πιά σέ ἄλλο θεό, παρά σ’ αὐτούς πού πιστεύουμε καί  ἐμεῖς! Καί αὐτοί εἶναι τρεῖς: Τό Χάος, ἡ Γλῶσσα καί οἱ Νεφέλες  [1] »... Δηλαδή τρία πρά­γμα­τα, ἐντελῶς σίγουρα καί ὑπαρκτά, ἀλλά καί ἐντελῶς ἀσαφῆ καί ἀκατανόητα.

          Αὐτή ἡ «τριάδα» τοῦ Ἀριστοφάνη (τό Χάος, ἡ Γλῶσσα καί οἱ Νε­φέ­λες) ἴσως εἶναι ἡ πιό πετυχημένη «περιγραφή» τοῦ πνευματικοῦ κινήματος, πού λέγεται Ἐσω­τε­ρισμός. Χάος, γλῶσσα, νεφέλες. Ὅλοι τά ξέρουμε. Ἀλλά οὔτε ἔρευνα παίρνουν, οὔτε ἐξήγηση, οὔτε κατανόηση!

*    *    *

Ὅμως δέν ἤλθαμε ἐδῶ γιά νά ἀσχοληθοῦμε μέ τά συνθήματα τοῦ Ἀριστοφάνη στίς κωμωδίες του. Ἤλθαμε γιά νά ἀσχο­­ληθοῦμε μέ τήν τραγωδία τῆς παγίδευσης ψυ­χῶν σέ ἕνα μόνιμο ἀποπροσανατολισμό ἀπό τήν πίστη στόν Χριστό, πού ἰσο­δυ­ναμεῖ μέ συνειδητή ἀποστασία καί καταντάει σέ συνειδητή ἀποστασία.

Ὁ Ἐσωτερισμός εἶναι ἕνα θρησκευτικό φαινόμενο πού ἔρχεται ἀπό πολύ παλιά, ἔστω καί ἄν πρῶτος χρησιμοποίησε τόν ὅρο «Ἐσωτερισμός» τόν περασμένο αἰῶνα ὁ μάγος Eliphas Levi.

Ἄς ἰδοῦμε λοιπόν μέ λίγα λόγια:

α. Τί ὁδήγησε στό ρεῦμα τοῦ ἐσωτερισμοῦ;

β. Τί πρεσβεύει ὁ ἐσωτερισμός;

γ. Ποία ἡ Ὀρθόδοξη ἀπάντηση;

δ. Ἐσωτερισμός καί Πανθρησκεία.   Καί

ε. Ὁ ἐσωτερισμός ἐντός τῶν τειχῶν.

Α.   Τ Ι   Ο Δ Η Γ Η ΣΕ   Σ Τ Ο   Ρ Ε Υ Μ Α   Τ Ο Υ   Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Σ Μ Ο Υ ;

          Στόν ἐσωτερισμό, ὅπως ἐμφανίζεται σήμερα, ὁδήγησαν:

Ὁ ξεπεσμός τῆς ζωντανῆς πίστης σέ μιά νεκρή ὁμολογιακή γλῶσσα.  Καί

Ἡ ὑπερβολική πίστη στήν πρόοδο τῆς Ἐπιστήμης καί τῆς Τεχνικῆς.

1. Νομίζουμε ὅτι ἡ πρώτη βασική αἰτία τῆς ἀνάγκης στροφῆς τοῦ ἀνθρώπου σέ κάποιο ἐσω­τε­ρι­σμό, εἶναι: ὁ ξεπεσμός τῆς ζωντανῆς χριστιανικῆς πίστης σέ μιά νεκρή ὁμο­λο­για­κή γλῶσσα.

Μέ τήν πλήρη ἐπικράτηση τοῦ Χριστιανισμοῦ, θεωρήθηκε αὐ­το­νό­η­το καί ἀπό κλῆρο καί ἀπό λαό, ὅτι ὅλα τά διέπει ἡ πίστη στόν Χριστό, πού κυ­ριάρ­χησε. Ἔτσι καί κλῆρος καί λαός, ποιμένες καί πρόβατα, τό ἔρριξαν στίς λεπτομέρειες, θεωρώντας βέβαιη καί δεδομένη τήν πίστη. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι ἡ πίστη περιορί­στηκε σέ δηλώσεις ὁμολογίας: «Πιστεύω». «Ὁμολογῶ». «Αὐτή εἶναι ἡ πίστη μας». Ὅμως, ἦταν μιά πίστη, πού εἶχε πάψει πιά νά κυβερνάει τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου.

Αὐτή τήν διαπίστωση πολύ εὔστοχα διατυπώνει ἕνας – δυστυχῶς ἀγνοημένος -  λαμπρός ἐ­πι­στήμονας, ὁ μακαριστός καθηγητής τῆς Φιλοσοφίας Σπυρίδων Κυριαζό­που­λος, ὁ ὁποῖος ξεκινώντας ἀπό θαυμαστής τοῦ ἐσωτερισμοῦ τοῦ Νεοπλατωνισμοῦ, κατέληξε οὐσιαστικά ὀρθόδοξος θεολόγος (βλέπε τό ἀξιόλογο ἔργο του «Προλεγό­με­να εἰς τήν Ἐ­ρώ­­­­τη­σιν περί Θεοῦ»).

Ὁ Κυριαζόπουλος σέ μιά ἄλλη ἐξαιρετική μελέτη του μέ τίτλο «Ἡ Καταγωγή τοῦ Τεχνικοῦ Πνεύ­ματος» ἐξηγώντας, πῶς δημιουργήθηκε ἔδαφος κατάλληλο γιά τήν καλλιέργεια τοῦ ἐσωτερισμοῦ, λέει τά ἑξῆς:

«Ἐκεῖ ὅπου ἡ (ζων­τανή) πίστη κατάντησε ἁπλῆ ὁμολογία ἐπανα­λαμ­βα­νο­μέ­νων προτάσεων ἐκ συνη­θείας, ἐκεῖ ἦλθε μιά ἄλλη μέθοδος ἀναζήτησης τρό­που σωτηρίας, μέ πρώτη στήν σειρά τήν ἀλχημεία[2]». 

Νά, λοιπόν, ποιά εἶναι ἡ κύρια πόρτα ἐξόδου τοῦ Χρι­στια­νοῦ ἀπό τήν Ἐκ­κλη­σία, ἡ ὁποία συνήθως γίνεται καί ἡ κύρια πόρτα εἰσόδου του στόν λαβύρινθο τοῦ ἐσω­τε­ρισμοῦ.: Εἶναι «τό κατάντημα τῆς ζωντανῆς πίστης σέ ξερή ὁμολογία ἐπανα­λαμ­βα­νο­μένων προτάσεων ἐκ συνηθείας».

Θά ἐπανέλθωμε στό τεράστιο αὐτό ποιμαντικό κενό. Πρός τό παρόν, ἄς θυ­μη­θοῦ­με τίς τραγικές στιγμές πού ζοῦμε ὡς ποιμένες στό πιό χαρούμενο γεγονός τῆς ζω­ῆς τοῦ ἀν­θρώ­που: στήν βάπτισή του! Ἐκεῖ ὁ ἀνάδοχος, ἕνα πρόσωπο – κατά κανόνα UFO – προ­σπα­θεῖ νά συλ­λαβίσει τό σύμβολο τῆς Πίστεως, λειτουργώντας ὡς ἐγγυ­η­τής – τρο­μά­ρα μας! – τῆς ἐντάξεως τοῦ βαπτιζομένου στό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας!...

Ἔτσι, τελικά, δέν τίθεται θέμα ἐξόδου τοῦ βαπτισθέντος ἀπό τήν Ἐκ­κλη­σία, ἀφοῦ οὐσιαστικά δέν μπῆκε ποτέ στήν Ἐκκλησία. Δέν πάτησε ποτέ μέ τά δυό του πόδια μέσα στήν Ἐκκλησία.

Τίθεται ὅμως θέμα, γιά τόν κάθε ἄνθρωπο, συνειδητοποίησης τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς του, καί ἀπάντησης στίς πνευματικές του ἀναζητήσεις. Τό κενό προσπαθεῖ νά τό καλύψει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν ἐσωτερισμό. Μέσα του καί μόνος του. Χωρίς τήν βοήθεια ποιμένα-παπᾶ. Καί ἔτσι λύνει τό θέμα - μόνος του - παύοντας νά πιστεύει στόν Χριστό καί φεύγοντας ἀπό τήν Ἐκκλησία.

 Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής τό λέει ξεκάθαρα στήν Α΄ Καθολική ἐπι­στο­λή του: Αὐτοί πού ἀρνήθηκαν τόν Χριστό καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, «ἐξ ἡμῶν ἐξῆλθον, ἀλλ’ οὐκ ἦσαν ἐξ ἡμῶν· εἰ γάρ ἦσαν ἐξ ἡμῶν, μεμενήκεισαν ἄν μεθ’ ἡμῶν· ἀλλ’ ἵνα φανερωθῶσιν ὅτι οὐκ εἰσί πάντες ἐξ ἡμῶν» (2, 19).

Καί ὁ ἅγιος Αὐγουστῖνος ἑρμηνεύοντας, λέγει:

«Ὅλοι αὐτοί, μπορεῖ νά λαμβάνουν μαζί μέ μᾶς τό βάπτισμα, μπορεῖ νά μετέχουν στό ἴδιο ἅγιο θυσιαστήριο, ἀλλά παρ’ ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἀπό ἐμᾶς... Ἀκόμη καί ὅταν ἐξακολουθοῦν νά εἶναι ‘μέσα’, ἀκόμη καί τότε δέν εἶναι ἀπό ἐμᾶς. Ὅμως αὐτό δέν φαίνεται ὅταν εἶναι ‘μέσα’. Φαίνεται ὅταν φεύγουν[3]...»

2. Δεύτερη αἰτία τῆς στροφῆς τοῦ ἀνθρώπου στόν ἐσωτερισμό εἶναι ἡ ὑπερ­βο­λι­κή πίστη στήν πρόοδο τῆς Ἐπιστήμης καί τῆς Τεχνικῆς.

Ἤδη ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Διαφωτισμοῦ, ἀκόμη καί τά μικρά βη­μα­τά­κια ἐπιστη­μο­νικῆς προόδου ἔδωσαν στούς ἀνθρώπους δυσανάλογα μεγάλη αἰ­σιο­δο­ξία γιά τήν ὑπερνίκηση τῆς φτώχειας, τῆς ἀρρώστειας καί τοῦ θανάτου. Καί ὅταν πιά ἔγιναν καί τά μεγάλα ἅλματα στήν ἐπιστήμη, τότε πολύ πιό εὔκολα ρίζωνε ἡ ἰδέα ὅτι ὁ ἄν­θρω­πος δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἄλλους σωτῆρες. Σ’ αὐτό φυσικά συνέτεινε – αὐτό πού προ­η­­γουμένως ἀναφέραμε - ὅτι ἡ ξύλινη γλῶσσα τῆς ὁμολογίας πίστεως εἶχε νε­κρώσει μέ­σα στόν ἄνθρωπο τήν πίστη.

Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος πίστεψε ὅτι μπορεῖ πλέον νά γίνει σω­τή­ρας τοῦ ἑαυτοῦ του. Μέ ἀποτέλεσμα σιγά-σιγά ὁ αὐτάρκης ἄνθρωπος νά βγάλει τόν Χριστό ἀπό τήν θέση τοῦ Θεοῦ καί Σωτήρα.

Ἀναφέρουμε μία ἀντιπροσωπευτική «κορώνα» αὐτοῦ τοῦ πνεύματος.

Ὅταν τό 1920 ὁ ποιητής τῆς Ρώσικης Ἐπανάστασης Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι ἔμαθε στήν Μόσχα ὅτι ὁ Ἀινστάιν διατύπωσε τήν Θεωρία τῆς Σχε­τι­κό­τητας, ἐνθου­σια­σμένος ἀνα­φώ­νη­σε: «Ἐπιτέλους ὁ θάνατος δέν ὑπάρχει πιά! Ἐπιτέλους θά ἀ­να­στή­σουμε τούς νε­κρούς![4]» Τί ἦταν τά λόγια τοῦ Μαγιακόφσκι; Χάος, γλῶσσα καί νεφέλες! Ἤξερε τί ἔλεγε; Εἶχε καμμιά σχέση ἡ θεωρία τῆς σχετικότητας μέ τόν θάνατο; Μετά ἀπό δέκα χρόνια ὁ Μαγιακόφσκι αὐτοκτόνησε.

Τό κήρυγμα τῆς αὐτοσωτηρίας «ντύθηκε» φιλοσοφικά μέ τίς ἀρχές τοῦ Δια­φω­τισμοῦ, ὁ ὁποῖος στήν οὐσία ἀρνεῖται τόν Χριστό καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ πρώϊμη εὐρωπαϊκή φιλοσοφία, καί μαζί της ὁ Διαφωτισμός, δέν ἀρνιόταν τόν Θεό. Ἀρνιόταν τήν ἐκκλησιαστική θεολογία. Ἀρνιόταν τόν Χριστό. Καί καλοῦσε τόν κάθε ἄνθρωπο νά βιώσει τόν Θεό ἐλεύθερα, ὅπως ὁ ἴδιος τόν καταλάβαινε. Ἀπό τόν ΙΒ΄ μέχρι τόν ΙΗ΄ αἰώνα ἡ Εὐρώπη δέν ἀ­να­ζη­τεῖ τόν Χριστό τῆς Ἐκκλησίας. Ἀναζητεῖ τόν «Θεό» τῶν ὑποκειμενικῶν πνευ­μα­τικῶν ἐμ­πει­ριῶν.

Λίγο ἀργότερα πραγματοποιήθηκαν καί οἱ δημοκρατικές κατακτήσεις, πού ἀνα­γνώ­­ρισαν στόν ἄνθρωπο τό δικαίωμα νά πιστεύει σέ ὅποιον θεό θέλει καί νά τόν λα­­τρεύει ὅπως θέλει. Ἡ ἐλευθερία αὐτή στήν ἀρχή εἶχε τόν περιορισμό τῶν λε­γο­μέ­νων «γνωστῶν» θρησκειῶν.  Μέ βάση αὐτόν τόν  περιορισμό – πού ὑπάρχει γιά πα­ρά­­­δει­γμα στά πρῶτα ἑλληνικά Συντάγματα – καταδικάστηκε καί ὁ ἐσωτεριστής Θε­ό­φι­λος Καΐρης, ἐπειδή ἔφτιαχνε μιά ἄλλη θρησκεία ἔξω ἀπό αὐτές, πού ἐθεω­ροῦνταν τότε γνωστές (= Ὀρθοδοξία, Ἰσλάμ, Ρωμαιοκαθολικισμός, Προτε­στα­ντι­σμός).

Σήμερα, φιλοσοφία καί νομοθεσίες κρατικές ἀναγνωρίζουν ἀπόλυτο καί ἀπα­ραβίαστο δικαίωμα στό κάθε ἄτομο νά πιστεύει, ἤ νά μή πιστεύει, καί νά ἀναζητεῖ τόν Θεό μόνος του, ὅπως θέλει, ἄν θέλει, ὅποτε θέλει.

Ἔτσι ἄνοιξε διάπλατα ἡ πύλη γιά τόν ἐσωτερισμό.

Σταματᾶμε ἐδῶ σχετικά μέ τίς αἰτίες ἐξαπλώσεως τοῦ Ἐσωτερισμοῦ.

Καί ἀποτολμοῦμε μιά – κατά τό δυνατόν - γνωριμία μέ τήν χαώδη «πνευ­μα­τι­κό­τητα» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ἀνιχνεύοντας προσεκτικότερα τά στοιχεῖα, πού τήν κά­νουν (ἐντός εἰσαγωγικῶν) «γοητευτική».

Β.   Τ Ι   Π Ρ Ε Σ Β Ε ΥΕ Ι   Ο   Ε Σ Ω Τ Ε Ρ ΙΣ Μ Ο Σ ;

          Ἐκ προοιμίου πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε ὅτι:

Ἡ σύγχρονη φιλοσοφία μέ ἀρχή τήν ἀντιχριστιανική τοποθέτηση τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης καί μέ τό σύνθημα τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας (laicitè) – ἀντί τῆς ἐκ­κλη­σιαστικῆς κυριαρχίας - ἔδωσε τήν πρώτη ἀφορμή γιά τό μήνυμα τοῦ ἱστο­ρικοῦ τέλους τοῦ Χριστιανισμοῦ· ἕνα μήνυμα, πού ὁ μαρξιστικός κομ­μου­νι­σμός τό προώθησε.

Ἀπό τά μέσα τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ἡ φιλοσοφική κοσμοθεωρία τῆς Νέας Ἐπο­χῆς, προσπάθησε ἐξ ἄλλου νά δώσει τό σύν­θη­μα ὅτι μέ τήν μετάβαση ἀπό τούς «Ἰχθύες» στόν «Ὑδροχόο» (ἀνατολή τῆς Γ΄ χιλιετίας) ἔληξε ὁριστικά καί ἀμε­τά­κλητα ἡ περίοδος τοῦ Χριστιανισμοῦ καί ἄρχισε μιά νέα! Αὐτήν τήν Νέα Ἐποχή θρησκευτικά τήν ἐκφράζει ὁ Ἐσω­τε­ρι­σμός.

          Γιά τόν Ἐσωτερισμό, λοιπόν, καί εἰδικότερα γιά τήν νεο-εποχίτικη ἔκδοση τοῦ Ἐσω­τε­ρισμοῦ, ὁ Χρι­στια­νισμός εἶναι πιά παρελθόν. Ὁ Χριστός τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι σωτήρας. Ὁ καθένας πρέπει νά ψάξει νά βρῆ τήν σωτηρία ... μέσα του.

Γιά τόν ἐσωτερισμό ... τά πάντα εἶναι ΕΝΑ! «Ἕν τό Πᾶν καί δι’ αὐτοῦ τό Πᾶν καί ἐν αὐτῷ τό Πᾶν», ὅπως διδάσκει καί ἡ «Θεοσοφική Ἑταιρεία» τῆς Μπλαβάτσκυ.

῎Ετσι δέν ὑπάρχει προσωπικός Θεός, ἀλλά μόνο μιά «Παγκόσμια Συμπαντική ᾿Ενέργεια». Ἄν μποροῦμε νά κάνωμε λόγο γιά Θεό, τότε ὁ Θεός πρέπει νά περι­λαμ­βά­νει τήν ὁλότητα αὐτῆς τῆς παγκόσμιας ἐνέρ­γειας. ῞Ολα τά ὄντα τοῦ ὁρατοῦ καί ἀο­ράτου κόσμου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἐκδηλωμένες μορφές, «προβολές» - ὅ­πως τίς λένε - τῆς θεί­ας ἐνέργειας. Τά πάντα προέρχονται ἀπό τό ῞Ενα διά «προ­βο­λῆς» ἤ «ἐκροῆς» ἤ «ἐκχύ­σε­­ως» καί ταυτί­ζονται κατ᾿οὐσίαν μέ τό ῞Ενα.

Τί καταλαβαίνομε ἀπό ὅλα αὐτά; Ἄς ξαναγυρίσουμε στόν Ἀριστοφάνη: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!... Λόγια, πού κάνουν ἐντύπωση, χωρίς νά λένε τίποτε! «Ἕν τό Πᾶν καί δι’ αὐτοῦ τό Πᾶν καί ἐν αὐτῷ τό Πᾶν»! Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...

Ἡ ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου (ὅπως καί ὅλων τῶν ὄντων), κατά τόν ἐσωτερισμό, ἐκδηλώνεται σέ τρία ἐπίπεδα: τό φυσικό, τό ἀστρικό καί τό πνευ­μα­τικό. Τό φυσικό ἀντιστοιχεῖ στήν γήινη πραγματικότητα, τό ἀστρικό ἀντιστοιχεῖ στόν κόσμο τῶν ἄστρων  καί τό πνευματικό ἀναφέρεται στήν «θεία» πραγμα­τι­κό­τητα. Φυσικά καί τά τρία ἐπίπεδα ἀποτελοῦν «ἐκδηλώσεις» τῆς Μιᾶς Συμπαντικῆς Ἐνέργειας. Δηλαδή καί πάλι: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...

Στήν ἀρχή τά ἐπίπεδα αὐτά βρίσκονταν σέ ἁρμονική ἀλληλεξάρτηση. Μέ τίς «ἀρνητικές» ὅμως σκέψεις καί πράξεις του ὁ ἄνθρωπος διατάραξε αὐτήν τήν ἁρμο­νία! Γι’ αὐτό χρειάζεται τὠρα μιά «μύηση», μιά «δεύτερη γέννηση», ἕνα «ξύπνημα», πού θά τόν ὁδηγήσει στήν ἀποκατάσταση τῆς ἁρμονικῆς σχέσης τῶν τριῶν ἐπιπέδων!

Ἕνα μεγάλο φάσμα ἐσωτεριστικῶν ὁμάδων προσπαθεῖ νά ἐξηγήσει τήν ἀλλη­λε­ξάρτηση τῶν τριῶν ἐπι­πέ­δων παρομοιάζοντάς την μέ τήν δημιουργία μιᾶς φω­τογραφίας. Στήν τέχνη τῆς φωτογραφίας ἔχουμε τό πρός φωτογράφιση ἀντικείμενο, τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ καί τό θετικό, πού εἶναι ἡ τυπωμένη φωτογραφία.

Τό πρωτότυπο ἀντικείμενο (τό «ἀρχέ­τυ­πο») βρίσκεται στό πνευματικό ἤ θεῖο ἐπίπεδο. Τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ ἀντιστοιχεῖ στό ἀστρικό ἐπίπεδο. Καί τό θετικό τοῦ φίλμ, ἡ τυπωμένη φωτογραφία βρίσκεται στό φυσικό ἐπίπεδο τῆς πραγματικότητας.

Ἑπομένως ὁ κάθε ἄνθρωπος πού ζεῖ ἐπάνω στήν γῆ δέν εἶναι πραγματικός ἀλλά... ἡ φωτογραφία του! Τό πρωτότυπο βρίσκεται σ’ ἕνα ὑπερβατικό πνευματικό ἐπίπεδο. Στήν γῆ φτάνει ἡ ἀντανάκλασή του μέσῳ τῶν ἄστρων. Γι’ αὐτό χρειάζεται ὁ «φωτισμένος» μεσολαβητής, τό μέντιουμ, ὁ ἀστρολόγος, γιά νά πάρει τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ ἀπό τά ἄστρα καί νά τό ἐμφανίσει στήν γήινη πραγματικότητα[5]!

Μέ ἄλλα λόγια: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...

Ὅμως ἡ ὑποτίμηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Ἐσωτερισμό δέν περιορίζεται σ’ αὐτό. Τελικά ὁ ἄνθρωπος – κατά τούς ἐσωτεριστές – δέν ἔχει οὔτε τήν ... αὐτοτέλεια μιᾶς φωτογραφίας! Γιατί ἁπλούστατα ὡς κομμάτι τῆς θείας οὐσίας, ὡς πολλοστη­μόριο τῆς θείας οὐσίας, δέν μπορεῖ νά ἔχει δική του ὑπόσταση.

          Γιά τόν ἐσωτερισμό εἶναι λάθος νά πιστεύει κανείς γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι κάτι τό ξεχωριστό· ὅτι ἔχει δική του ὑπόσταση. ῞Οποιος πιστεύει κάτι τέτοιο, στήν οὐσία ἔχασε τήν γνώση τοῦ πραγματικοῦ ῾Ε­αυ­τοῦ! Καί συσσωρεύει μέσα του ἀνα­μνή­σεις, ἐμπειρίες καί ἐπιθυμίες πού σχη­ματίζουν ἕνα πλαστό «ἐγώ», ἀπό ὅπου προέρχονται ὅλα τά δεινά! Καί ἄν ἐπιθυμεῖ νά γνωρίσει τόν ἀληθινό ῾Εαυτό, πρέπει νά ἐξου­δε­τε­ρώ­σει ὅλες αὐτές τίς «συσσωρεύσεις», πού τόν σκεπάζουν.

Αὐτή ἡ «συνταγή σωτηρίας» τοῦ ἀνθρώπου (ἀλλά καί ὁλόκληρου τοῦ πλα­νήτη) δέν ἔχει νά κάνει μέ κάποιες προσπάθειες ΕΞΩ ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὅλα γίνονται τάχα αὐτόματα μέ ἐσωτεριστικές τεχνικές. Μέ αὐτές τίς αὐτονομημένες τεχνικές  ὁ ἄνθρωπος «βυθίζεται» ὅλο καί περισσότερο στόν ἑαυτό του. Καί ἔτσι ἡ συνεί­δη­σή του διευρύνεται καί γίνεται «συμπαντική»!

          Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τό ἀληθινό του «ἐγώ», μέ τό νά χάσει κάθε αἴσθηση ἀτομικότητας καί ξεχωριστῆς ὑπόστασης· μέ τό νά διαλυθῆ καί νά ἀπορ­ρο­φηθῆ σέ μιά ἀπρόσωπη «συμπαντική ἐνέργεια», πού ἰσοδυναμεῖ μέ τήν ἐκμηδένισή του!

          Φυσικά ἡ μηδενιστική αὐτή ἀνθρωπολογία ἀρνεῖται ὁλοσχερῶς καί τήν ἀξία τοῦ ἀνθρω­πίνου σώματος. Γιά τούς ὀπαδούς τοῦ ἐσωτερισμοῦ ἡ ἔνσαρκη ζωή ἀποτελεῖ κα­τάρα ἤ στήν καλύτερη περίπτωση ἀναγκαστική φυλακή!

Καί οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες», ἀλλά καί οἱ σωματικές τεχνικές τοῦ ἐσωτερισμοῦ τελικά δέν ἔχουν σκοπό νά σώσουν τό σῶμα μας. Μονα­δι­κός  τους σκο­πός εἶναι, νά μᾶς ἀνοίξουν ὅσο τό δυνατόν καλύτερα τήν «βρύση», γιά νά εἰσ­ρεύ­­σει μέσα μας ἡ «συμπαντική ἐνέρ­γεια», καί ἔτσι τελικά νά πάψουμε νά ἔχουμε ἀνε­ξάρτητη ὕπαρξη.

Οἱ ὁλοφάνερα ἀπάνθρωπες δοξασίες τοῦ ἐσωτερι­σμοῦ διατυπώνονται ἐπι­γραμ­­μα­τικά στήν παρακάτω (ἐντός εἰσαγωγικῶν) «προσευχή» τῆς ἀποκρυ­φι­στι­κῆς κίνησης τοῦ λεγόμενου «᾿Εσωτε­ρικοῦ Χριστιανισμοῦ». ᾿Ακοῦστε την:

          «᾿Αγαπημένε ῎Απειρε ῾Εαυτέ, ῾Υπέροχε ῞Ενα, Πρίγκηπα τῆς εἰρήνης μου, ΧΡΙ­ΣΤΕ ΕΑΥΤΕ ΜΟΥ, εἶμαι ἡ Ψυχή σου, ἡ Μία Ψυχή, ἡ ἑνωμένη, ἡ Ψυχή -῾Ολότητα... Εἶμαι τό Ὅλο πού ἀναμένει νά δώσει σ᾿ ἐσένα τήν ῾Ολότητά σου, γιά νά μπορέσουμε νά ἑνώσουμε τόν διχασμό τῶν φαινομένων, γιά νά μπορέσουμε στιγμιαῖα καί ἄχρονα νά ἐξαλείψουμε τήν πλάνη, μετουσιώνοντάς την μέσα στήν ῞Ενωσή μας... μέσα στήν προσφορά μας, τήν προσφορά τοῦ ῞Ολου πρός τό ῞Ολο»[6].

          Πρόκειται γιά μιά - ἄς ποῦμε - προσευχή στόν θεοποιημένο ῾Εαυτό· μιά προσ­ευ­χή πού ἀποκαλύπτει ὅτι στίς ὁμάδες αὐτές ὁ διαλογιζόμενος δέν ἐπιδιώκει διαπρο­σωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἀλλά «συνειδητότητα χριστοῦ»· ἀντι­κα­τάσταση τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς Ἱστορίας μέ τόν ἑ­αυτό του· εἰδωλοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἕτσι στίς «προσευχές» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ δέν τίθεται ζήτημα ἐπικοι­νω­νίας μέ προσωπικό Θεό. Δέν εἶναι προσευχές. Εἶναι ἐσωτερικός διαλογισμός.

Συνοψίζοντας, λοιπόν, λέμε:  Ὁ Ἐσωτερισμός δέν δέχεται προσωπικό καί ἄρα ἐ­λεύθερο Θεό. Δέν δέχεται δημιουργία ἐκ τοῦ μηδενός. Δέν δέχεται διάκριση τῆς Θεί­ας Οὐσίας ἀπό τίς θεῖες ἐνέργειες. Ἐξευτελίζει καί ἐκμηδε­νίζει τό ἀνθρώπινο σῶμα. Καί θεωρεῖ σκοπό τοῦ ἀνθρώπου τό νά χαθῆ σέ μιά «ἀπρόσωπη ὑπερ­συνει­δη­τότητα».

Γ.   Η   Ο Ρ Θ Ο Δ Ο Ξ Η   Α Π Α Ν Τ Η Σ Η

          Ὁ ἐσωτερισμός σκέπτεται καί μιλάει ἀνθρωποκεντρικά, μέ βάση τίς ἀνα­ζη­τή­σεις τοῦ ἀνθρώπου. Κέντρο εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅπως τόν βλέπει ἡ σύγχρονη φιλο­σο­φί­α. Καί κάθε ἐσωτερική ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ θεωρεῖται ἀτομικό ἐπίτευγμα τοῦ ἀν­θρώπου. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ἐσωτερική ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ, ἐνεργεῖ ὅπως ἐνεργοῦν οἱ ἐπιστήμονες, πού ἐρευ­νοῦν, ψάχνουν καί ἀνακαλύπτουν. Ἡ κάθε ἀνακάλυψή τους εἶναι ἕνα προσω­πικό τους ἐπίτευγμα, μιά κατάκτηση τῆς κτίσης.

          Τό ἴδιο καί στόν ἐσωτερισμό, καί σέ ὅλες τίς μορφές παραθρησκείας, κυριαρ­χεῖ μιά μαγική ἀντίληψη: Ὁ ἄνθρωπος μέ δικές του τεχνικές βάζει τόν Θεό στήν τσέπη του, στήν ἐξουσία του, τόν καθιστᾶ ὄργανό του, ὑπηρέτη του. Καί πολύ δικαιολογημένα, ἀφοῦ τόν βλέπει σάν ἕνα μέρος ἀπό τήν κτίση. Καί μήπως τάχα κάνει λάθος; Δέν εἶναι ὅλα τά δαιμόνια κτίσματα, μέρος ἀπό τήν κτίση; Μέ αὐτά ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία ὁ ἄνθρωπος καί μέ τόν ἐσωτερισμό καί μέ ὅλα τά ρεύματα πού τόν εὐνοοῦν: πνευματισμό, Μπλαβάτσκι, Γκουρτζίεφ, Ἀνθρωποσοφία κλπ.

          Αὐτά ὁ ἐσωτερισμός.

          Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη δίνει μιά ἐντελῶς ἄλλη ἀπάντηση. Μᾶς λέγει: ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος· δηλαδή δέν μοιάζει σέ τίποτε μέ τήν κτίση καί τά κτίσματα. Καί εἶναι ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀπρόσιτος. Ὁ ἄνθρωπος μέ δικές του δυνάμεις εἶναι ἀδύνατο νά φθάσει στόν Θεό. Ἀδύνατο σέ ἀπόλυτο βαθμό. Νοητές καί προσιτές σέ μᾶς εἶναι οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, πού κατεβαίνουν σέ μᾶς. Καί κατεβαίνουν, ἐπειδή ὁ Θεός τό θέλει. Ὄχι ἐπειδή ἐμεῖς τό μεθοδεύομε.

          Ἔτσι ὁ Θεός μᾶς φανερώνει κάτι ἀπό τόν ἑαυτό Του. Καί ἡ πιό οὐσιαστική κατάβαση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ Ἑαυτοῦ Του. Ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς ἔγινε τότε πού φανερώθηκε στόν Ἀδάμ, στόν Ἀβραάμ, στόν Μωϋσῆ. Καί ἡ πιό μεγάλη φανέρωση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς ἔγινε τότε, πού ὁ οἰκτίρμων καί πανάγαθος Πατέρας, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, εὐδόκησε καί ἔστειλε σέ μᾶς τόν Υἱό Του.

          Μέτρο τῆς πίστης μας εἶναι τά λόγια τοῦ Συμβόλου τῆς Νικαίας «τόν δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί ΔΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΤΕΡΑΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ ΚΑΤΕΛΘΟΝΤΑ  ἐκ τῶν οὐρανῶν... καί σαρκωθέντα... καί ἐνανθρωπήσαντα... σταυρωθέντα τε ὑπέρ ἡμῶν, καί παθόντα... καί ἀναστάντα... καί καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός... καί πάλιν ἐρχόμενον...».

          Αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐφανέρωσε τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί Αὐτός μᾶς ἔδειξε ἀδιάψευστα ὅτι εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός, καί ὅτι ὅλοι οἱ ἔξω ἀπό Αὐτόν τάχα θεοί τῶν ἐθνῶν εἶναι δαιμόνια.

          Ἡ πίστη ἡ ἀληθινή δέν ἀνεκαλύφθη, ἀλλά ἀπεκαλύφθη. Δέν ἐφευρέθη. Δέν εἶ­ναι ἐπίτευγμα ἔρευνας. Ἡ πίστη, ὅπως τό τονίζει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος «ἦλ­θε», καί «ἐδόθη», ἤ μᾶλλον μᾶς «παρεδόθη». Κέντρο καί οὐσία τῆς πίστης μας εἶναι ὅτι, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, γιά τήν σωτηρία μας, ὁ Θεός ἔστειλε στόν κόσμο τόν Υἱό Του.

          Ὅποιος πιστεύει στόν Χριστό, Υἱό τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρα τοῦ κόσμου, ἔχει τήν πίστη. Ὄποιος αὐτό δέν τό πιστεύει, ΔΕΝ ἔχει «πίστη Θεοῦ», ἀλλά ἔχοντας ὅποια ἄλλη πίστη, ἔχει πίστη δαιμονίων. Καί ὅταν ἡ «πίστη Θεοῦ» ἀτονεῖ ἤ λιγοστεύει, ὁ ἄνθρωπος παύει νά ἔχει τήν σώζουσα πίστη. Καί γι’ αὐτό χρειάζεται νά «ἐπα­γω­νί­ζεται» νά ἔχει ζωντανή μέσα του τήν πίστη (Ἰούδα, 3). «Ἐπαγωνίζομαι» σημαίνει, ἀγωνίζομαι κάθε ἡμέρα νά συνειδητοποιῶ βαθύτερα καί ὀρθότερα, τό ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε γιά μᾶς καί γιά τήν σωτηρία μας στόν κόσμο· καί σταυρώθηκε γιά μᾶς.

          Τό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων δέν ἦταν λόγια. Ἦταν ζωή. Καί εἶχε καί ἔχει τήν σφραγίδα καί ἐπισφράγιση τοῦ παναγάθου καί παντοδυνάμου Θεοῦ, τοῦ συνερ­γοῦν­τος καί τόν λόγον βεβαιοῦντος διά τῶν ἐπακολουθούντων μετά τό κή­ρυγμα ση­μεί­ων, πού κατά βάση ὅλα ἔδειχναν καί δείχνουν τήν νίκη τοῦ Χριστοῦ κατά τῶν δαι­μόνων καί κατά συνέπεια τήν μοναδικότητα τοῦ Χριστοῦ Σωτήρα μας καί τῆς εἰς Αὐτόν πίστεως. (Ἄς θυμηθοῦμε καί τό περυσινό μας θέμα γιά τίς γνήσιες καί νόθες ἐμπειρίες καί τά τότε λεχθέντα).

          Τό κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός. Τό «Εὐαγγέλιό» της εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ ὅποια ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Χριστό, εἶναι ἀποστασία καί τέλεια ἀθεΐα.

Δ.   Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Σ Μ Ο Σ   Κ Α Ι   Π Α Ν Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α

Ὅλα αὐτά καλοῦν τήν ποιμαντική μας συνείδηση σέ συνεχῆ ἐπαγρύπνηση, γιατί καί στήν χώρα μας λειτουργοῦν διάφορα «μαγαζιά» τοῦ ἐσωτερισμοῦ, μέ κατά κανόνα χριστιανικές καί μάλιστα ὀρθόδοξες ταμπέλες καί προσωπεῖα γνησιότητας, πού ἀσκοῦν σέ μᾶς γοητεία.

          Καί γιατί νά μή χρησιμοποιήσουν προσωπεῖα ὀρθόδοξης τάχα γνησιότητας, ἀφοῦ εἶ­­ναι φανερό ὅτι γι᾿ αὐτές τίς ἐσωτεριστικές ὁμάδες δέν ὑπάρχουν διακρίσεις θρη­σκει­ῶν;

          Γιά παράδειγμα: Γιά τήν Θεοσοφία τῆς Μπλαβάτσκυ, δέν ἔχει σημασία, ἄν κάποιος λέγεται ἰνδουϊστής, βουδδιστής, μωαμεθανός ἤ χριστιανός. Ὁ καθένας μπο­ρεῖ νά γίνει πιστός τῆς Θεοσοφίας, γιατί τάχα ἡ Θεοσοφία εἶναι ἡ πεμπτουσία ὅλων τῶν θρησκειῶν!

Ἔτσι ὁ Ἐσωτερισμός γίνεται ἕνα ἰσχυρό ἄλλοθι τοῦ συγκρητισμοῦ. Γίνεται τό ἄλλοθι ὅλων ἐκείνων, πού ἤ δέν θέλουν νά πιστέψουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός καί Σωτήρας τοῦ κόσμου, ἤ ἄφησαν τήν πίστη αὐτή νά ξεφτίζει.

          Σ’ αὐτούς εὔκολα «πιάνει» τό σύνθημα: «μπορεῖς κάλ­λιστα νά εἶσαι καί καλός χρι­στιανός ἤ καλός μουσουλμάνος ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο καί συγχρόνως ὀπαδός τῆς κί­νη­σης»!

          Καί ἔτσι σιγά-σιγά καταλήγουν νά δέχονται ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες ὁδηγοῦν στήν ἴδια «ἐσώτερη ἀλή­θεια»! Ἔστω καί ἄν ἡ κάθε θρησκεία ἔχει τήν δική της ἐσω­τε­ρι­στική καί μυητική παράδοση!

          Οἱ ἀρχαῖες θρησκεῖες (οἱ ὁποῖες σήμερα ξαναγυρίζουν στό προσκήνιο) ἔχουν τά «Μυστήριά» τους. Ὁ Ἰουδαϊσμός ἔχει τήν «Καββάλα». Ὁ Σιντοϊσμός καί ὁ Βουδ­δισμός ἔχουν τό Ζέν. Ὁ Ἰσλαμισμός ἔχει τούς «Σούφι». Καί ὁ Χριστιανισμός ... δέν μένει παραπονεμένος: ἔχει τό κομποσχοίνι καί τήν «νοερά προσευχή»!

Πρόκειται γιά «ἰσοπέδωση» τῶν διαφόρων θρησκειῶν. Μέ συνέπεια, ἄνετα οἱ ἐσωτεριστές νά μᾶς λένε ὅτι καί ὁ «ὀρθόδοξος μυστι­κισμός» ὁδηγεῖ στήν ἴδια ἀλή­θεια πού ὁδηγοῦσαν καί τά Ἐλευσίνια Μυστήρια καί κάθε ἄλλη ἐσωτεριστική τε­χνική.

Τό ἐντυπωσιακό εἶναι ὅτι αὐτή ἡ διαστρέβλωση δέν συναντᾶται μόνο στά βι­βλία καί στά περιοδικά τῶν ἐσωτεριστικῶν ὁμάδων. Ἔ­χει περάσει καί σέ μελέτες - ὑ­πο­τίθεται - ἀντικειμενικῶν καί ἀπροκατάληπτων ἐρευ­νητῶν, ὅπως ἡ Κάρεν Ἄρμ­στρονγκ, ἡ ὁποία στό βιβλίο της «Ἡ ἱστορία τοῦ Θε­οῦ», κάνει τήν βαρύγδουπη διαπίστωση: «Ἡ νίκη τοῦ Παλαμᾶ πάνω στούς Ἕλληνες ὀρθολογιστές τοῦ 14ου αἰώνα ἀντιπροσωπεύει ἕναν εὐρύτερο θρίαμβο τοῦ μυστικισμοῦ καί γιά τίς τρεῖς μονοθεϊστικές θρησκεῖες»!

Καί πῶς συνέβαλε ὁ ἅγιος Γρηγόριος σ’ αὐτόν τόν θρίαμβο; Ἐξηγεῖ (ἔτσι φαντάζεται!) ἡ Κάρεν Ἄρμ­στρονγκ:

«Ἀπό τόν 11ο αἰώνα, Μουσουλμάνοι φιλόσοφοι εἶχαν καταλήξει στό συμπέ­ρα­σμα ὅτι ὁ Ὀρθός Λόγος ἦταν μᾶλλον ἀνε­παρ­κής γιά τήν σπουδή τοῦ Θεοῦ. Τό νά βασίζεται κανείς στόν Ὀρθό Λόγο εἶναι γι’ αὐτούς σάν νά προσπαθεῖ κανείς νά φάει τήν σούπα μέ τό πηρούνι[7]»! Μέ ἄλλα λόγια – κατά τήν Ἄρμστρονγκ - ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ... τελειοποίησε τό κουτάλι (πού εἶχαν ἀρ­χί­σει νά φτιάχνουν οἱ Μουσουλμάνοι φιλόσοφοι), γιά νά μποροῦμε ἐμεῖς νά φᾶμε τήν σούπα τῆς ... Μυστι­κῆς Θεολογίας!!!

Καί αὐτά μέν - ὡς προερχόμενα ἀπό μή ὀρθοδόξους - εἶναι ... γιά γέλια καί γιά κλάματα! Χάος, γλῶσσα, νεφέλες! Κάποια ἄλλα ὅμως φαινόμενα, πού προέρχονται ἀπό ... ὀρθοδόξους, εἶναι μόνο γιά κλάματα. Πρόκειται γιά τά φαινόμενα εἰσόδου τοῦ «πνεύματος» τοῦ ἐσω­τε­ρισμοῦ μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκ­κλη­σίας.

Ε.   Ο   Ε Σ Ω Τ Ε ΡΙ Σ Μ Ο Σ   Ε Ν Τ Ο Σ   Τ Ω Ν   Τ Ε Ι Χ Ω Ν

Καί πρῶτα ἀπό ὅλα ὑπενθυμίζουμε αὐτά πού εἴπαμε στήν ἀρχή γιά τόν ξεπεσμό μας ἀπό τήν ζωντανή πίστη στήν «παπαγαλία» νεκρῶν φράσεων· μιά ξύλινη γλῶσσα, πού πιπιλίζει ὁμολογίες πίστης, χωρίς νά τίς πιστεύει. Θά ἀναφερθοῦμε σέ δύο ἀκόμη συγγενῆ ἀνησυχητικά φαινόμενα, πού ἀνοίγουν ἐπίσης τήν πόρτα γιά τήν εἴσοδο τοῦ ἐσωτερισμοῦ ἐντός τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας:

α.  « Φ α γ ο ύ ρ α »   γ ι ά   « ἀ π ο κ α λ ύ ψ ε ι ς »

          Δανειζόμαστε τόν ὅρο ἀπό τόν Jean Vernette καί ἀπό τό βιβλίο του «Τό πα­ράλογο ἀνάμεσά μας»[8].  Μέ αὐτόν τόν ὅρο ἀποδίδεται ἡ νοσηρή λαχτάρα γιά βίωση «ἀποκαλυπτικῶν» ἐμπειριῶν. Ἡ ἄρρωστη δίψα γιά χαρίσματα καί ση­μεῖα, τήν ὁποία τόσο ρητά καταδικάζει ὅλη ἡ Πατερική Γραμματεία.

          Αὐτή ἡ «φαγούρα» (démangeaison), κατά τόν Vernette, ἀποτελεῖ βασική αἰτία τῆς ραγδαίας ἐξάπλωσης τοῦ ἐσωτερισμοῦ στόν σύγχρονο κόσμο.

Πιστεύομε, λοιπόν, ὅτι πολλά σύγχρονα – κατά πάντα Ὀρθόδοξα – βι­βλί­α, συνήθως ἀσυνείδητα καί ἀκούσια, καλλιεργοῦν αὐτή τήν «φαγούρα» ὑπερ­­­το­­νί­ζον­τας καί ὑπερπροβάλλοντας τίς χαρισματικές ἐμπειρίες κάποιων γε­ρόν­των εἰς βάρος τῆς ἀναφορᾶς στόν ἐσταυρωμένο βίο τους

 καί στόν Ἐσταυ­ρω­μέ­νο γιά μᾶς Χριστό. Μιά ἁπλῆ σύγ­κρι­ση αὐτῶν τῶν βιβλίων μέ τά ἀρχαῖα γεροντικά μαρτυρεῖ ὁλοκάθαρα γι’ αὐτήν τήν ἀπόκλιση.

Ἔτσι, καί οἱ ἐν λόγῳ Γέροντες ἀδικοῦνται καί δυσφημίζονται, καί οἱ ἀστή­ρι­κτες ψυχές κα­ταντοῦν νά θεωροῦν ἀπαραίτητο «ἐφόδιο» τῶν ποιμένων τό «προο­ρα­τι­κό» καί ἄλλα τινά «χαρίσματα» (ἐντός ἤ ἐκτός εἰσαγωγικῶν). Τά ὁποῖα «χα­ρί­σμα­τα», ἄν – αὐτοί οἱ πλανεμένοι - δέν τά βροῦν στούς ὀρθόδοξους ποιμένες, ἡ «φα­γού­ρα» τους δέν ἀποκλείεται νά τούς κάμει νά τά ἀναζητήσουν σέ «χριστιανό­μορ­φους» μάγους ἤ - για­τί ὄχι; – καί στίς ἄλλες ὁμάδες τοῦ ἐσω­τε­ρι­σμοῦ.

Τελικά ἡ καλλιέργεια αὐτῆς τῆς νοσηρῆς δίψας γιά δῆθεν «χαρισματικές» ἐμπειρίες ὁδηγεῖ στήν ὑποτίμηση ἤ καί περιφρόνηση τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Καί οἱ ὀρ­θό­δοξες ἀσκήσεις τῆς νηστείας καί τῆς προσευχῆς εὐτελίζονται ξε­πέφτοντας σέ ἐγωϊ­στι­κές προ­σπάθειες ἀπόκτησης χαρισμάτων!

Ἐπιβάλλεται λοιπόν νά δείξουμε τήν ποιμαντική φροντίδα γιά τήν θε­ρα­πεία αὐτῆς τῆς «φαγούρας» καί τήν οἰκοδομή τῶν πιστῶν μας στά θεμέλια τῆς Εὐαγγελικῆς πίστης, ὑπενθυμίζοντάς τους ὅτι, τό «οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς», ὁ Χριστός θά τό ἀπευθύνει πρῶτα ... σέ πρώην ὄντως χαρισματούχους! Ἀφοῦ αὐτοί, τό λένε ξεκάθαρα, ὅτι εἶχαν κάμει στό Ὄνομά Του θαύματα (Ματθ. 7, 22-23).

β.  Ὁ « Ἐ σ ω τ ε ρ ι σ μ ό ς »  τ ῆ ς   λ α τ ρ ε ί α ς

 Δέν ὑπάρχει ὀρθόδοξος ποιμένας, ὁ ὁποῖος σέ προτροπή του σέ μή ἐκ­κλη­σιαζόμενο νά ἐκκλησιάζεται, δέν ἔχει ἀκούσει τήν στερεότυπη δικαιολογία:

«Μοῦ ἀρέσει νά πηγαίνω στά ξωκλήσια καί νά προσεύχομαι. Πηγαίνω καμμιά φορά καί στήν ἐνορία μου τά ἀπογεύματα, ὅταν δέν ἔχει κόσμο. Τίς Κυριακές, καί πολλή φασαρία ἔχει, καί τά περισσότερα δέν τά καταλαβαίνω».

          Ἄς ἀναρωτηθοῦμε: Ἄν αὐτός ὁ ἐξυποκειμενισμός τῆς λατρείας δέν εἶναι «ἐσω­τε­ρισμός», τότε τί εἶναι; Τί ἄλλο ἐκτός ἀπό «ἐσωτερισμός» εἶναι αὐτή ἡ ἀ­πο­λυ­το­ποί­η­ση τῆς συναισθηματικῆς ἐπικοινωνίας μέ κάποια ἀόριστη ἔννοια τοῦ Θείου; Ποιά σχέση μέ τό Ἐκκλησιαστικό γεγονός καί μέ τήν ζωή τῆς ἐνορίας μπορεῖ νά ἔχει αὐτή ἡ τελείως σε­κτα­ριστική ἀντίληψη μιᾶς νεφελώδους ἀτομικῆς πνευματικότητας;

          Καί μιά ἀκόμη ἐρώτηση:

          Ἔχουμε συνείδηση, ὅτι ἀπό αὐτό τό «πνεῦμα» ἐμφοροῦνται ὄχι μόνο τά ἐκτός τῆς μάνδρας ἐνενήντα ἐννέα πρόβατα, ἀλλά καί τά περισσότερα ἀπό τά - ὑποτίθεται - ἐντός τῆς μάνδρας «ἐκκλησιαζόμενα» πρόβατα; (Ὅπως ἀνέφερε καί ὁ Σεβα­σμιώ­τατος, σήμερα πλέον, ἔξω εἶναι τά ἐνενήκοντα ἐννέα πρόβατα καί μέσα τό ἕνα!)

Ἀναφέρουμε λοιπόν μόνο ἕνα ἀπό τά πολλά παραδείγματα προβάτων, πού φαίνονται ὅτι εἶναι ἐντός, ἀλλά στήν οὐσία εἶναι ἐκτός:

Κάποια ἐπώνυμη κυρία δήλωσε πρόσφατα ὅτι κατάγεται ἀπό πολύ «θρήσκα» οἰκογένεια, ἀλλά ἡ ἴδια δέν εἶναι «φανατική ὀρθόδοξη»! Κάθε χρόνο ὅμως ἔχει τάμα νά πηγαίνει στόν Πα­νορ­μίτη στήν Σύμη, ὅπου «αὐτόματα (ὅπως εἶπε) ἠρεμεῖ» γιατί εἶναι ἕνας χῶρος ἔντονα «κρα­δα­σμικός»!!! Ἡ ἴδια κυρία, πού ἔχει τάμα νά πηγαίνει κάθε χρόνο στόν Πανορμίτη, καμάρωνε ὅτι ἔχει παρακολουθήσει σεμινάρια ρεφλε­ξο­λογίας ὄχι μόνο κάποια Σαββατοκύριακα, ἀλλά γιά ἕνα ὁλόκληρο ἑξάμηνο!

Θυμηθῆτε τί μᾶς εἶπε στήν ἀρχή ὁ Κυριαζόπουλος: «Τό κατάντημα τῆς ζων­τα­νῆς πίστης σέ ξερή ὁμολογία ἐπανα­λαμ­βα­νο­μένων ἀκαταλαβίστικων προτάσεων ἐκ συνηθείας» ἀνοίγει διάπλατα τήν πόρτα γιά νά μπεῖ ὁ ἐσωτερισμός καί μέσα στήν Ἐκκλησία.

Τί κάνουμε λοιπόν γιά τήν ἐξυγίανση τῆς κατάστασης;

          Ἐπιτρέπεται νά ἐπαναπαυόμαστε λέγοντας ὅτι «δέν εἶναι δά καί ἀπα­ραί­­τητη ἡ παρακολούθηση τῶν νοημάτων τῶν ἀναγινωσκομένων καί ψαλ­λο­μέ­νων ὅσο ἡ ‘συναισθηματική μέθεξη’ στήν ‘κατάνυξη’ τῆς λατρείας; Εἴμαστε σοβαροί ὑπο­στη­ρί­ζοντας κάτι τέτοιο; Τό ἔργο μας ἆραγε εἶναι νά μοιράζουμε «χάπια ἔκ­στα­σης» στό ἐκκλησίασμα σερβίροντας τεριρέμ, λιβάνι καί μισο­σκό­τα­δο, ἤ νά νύττωμε τίς καρδιές τῶν πιστῶν μέ τό μοναδικό ἐργαλεῖο γνήσιας κατάνυξης, πού εἶναι ἡ πίστη στήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, μέ κατανοητές ἔννοιες καί μέ κα­τα­νοητές λέξεις προσφερομένη; Τί σημαίνει «ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶ δέ καί τῷ νοΐ»; Καί πῶς θά γίνει πραγματικότης τό «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», ὅταν ὁ καθένας ... «ἁρπάζεται» σέ δική του «θε­ω­ρί­α», ἀνάλογα μέ τόν ... ἐσωτερικό διάκοσμο τῆς Ἐκκλησίας καί πολλούς ἄλλους ... ὑπο­κειμενικούς παράγοντες;

*    *    *

          Κλείνοντας θά εἰποῦμε ὅτι ἀποτολμήσαμε αὐτά τά ἐρωτήματα, ὄχι γιά νά ἀπαντηθοῦν ἐδῶ, ἀλλά γιά ...τυχόν δημιουργία γόνιμου προβληματισμοῦ.

          Πάντως πιστεύομε ὅτι ἡ θωράκιση τῶν πιστῶν μας ἀπέναντι στήν γοη­τεία τῆς «νέας πνευματικότητας» τοῦ ἐσωτερισμοῦ, πρέπει νά ἀρχίσει πρῶτα ἀπό τίς εἰ­λι­κρι­νεῖς ἀπαντήσεις στά πιό πάνω ἐρωτήματα. Μόνον ἔτσι θά ἔχει καρποφορία καί ἡ ὁριοθέτηση τῆς ὀρθοδόξου δογματικῆς ἀληθείας ἀπέναντι στίς δαιμονικές πλάνες τοῦ ἐσωτερισμοῦ. Εἰδάλλως θά καταντάει καί αὐτή ἡ ὁριοθέτηση «ἐπανάληψη ἀκα­τα­λαβίστικων προτάσεων ἐκ συνηθείας».

          Πρόκειται γιά μιά πολύ καλοστημένη παγίδα.

          Πῶς ἄραγε στήνεται αὐτή ἡ παγίδα; Ποιό εἶναι τό δόλωμα, πού ὁδηγεῖ στό χά­ος τοῦ Ἐσωτερισμοῦ; Ποιά εἶναι ἡ δηλη­τη­ριώδης καραμέλα πού μέ τήν ἀπατηλή της γεύση ξεγελάει τά ὑποψήφια θύ­μα­τα;

Εἶναι μιά ἔννοια, πού «φοριέται» πολύ στήν ἐποχή μας, καί γι’ αὐτό πάει νά χάσει τελείως τό πρα­γματικό της νόημα: εἶναι ἡ λεγομένη «Νέα ἤ Ἐναλλακτική Πνευματικότητα» (New/Alternative Spi­ri­tuality)[9].

Πρόκειται γιά μιά «πνευματικότητα», πού εἶναι καρπός τοῦ «εὐαγγελίου τοῦ ὄφεως»: «Νά γίνουμε θεοί χωρίς τόν Θεό». Δηλαδή, νά ... αὐτοθεωθοῦμε!

Μιά «πνευματικότητα» λοιπόν, πού θεμελιώνεται στήν αὐτο-θέωση τοῦ ἀν­θρώ­που, εἶναι φυσικό νά γοητεύει. Διότι ἔχουμε «μέ ἕνα σμπάρο δυό τρυγόνια»: «καί τήν πίττα ὁλόκληρη, καί τόν σκύλο χορτάτο»: Καί μιά ... ἐπίφαση ψεύτικης «πνευ­ματικότητας», καί ὑπερτροφική ἱκανοποίηση τῶν παθῶν τοῦ ἀνθρώπινου Ἐ­γώ. Αὐ­τός εἶναι ὁ πυρήνας καί τῆς δῆθεν «Νέας ἤ Ἐναλλακτικῆς Πνευματικότητας» τοῦ σημερινοῦ «Ἐσω­τε­ρι­σμοῦ».

Σημαντικός σταθμός στήν ἐξέλιξη αὐτῆς τῆς «πνευματικότητας» εἶναι ὁ Διαφωτισμός, ὁ ὁποῖος κήρυξε αὐτή τήν αὐτο­θέ­ω­ση καί αὐτοσωτηρία μέ πολλή σαφήνεια καί μέ πολύ ζῆλο. Ἤδη τό 1780 ὁ Γερμανός διαφωτιστής φιλόσοφος Lessing διατύπωσε τήν θεωρία ὅτι «ὅλες οἱ θρησκεῖες – συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ Χριστιανισμοῦ - προ­σέ­­φεραν πολλά στήν πρόοδο τοῦ ... διανοεῖσθαι. Ὅμως ὁ ὑπέρτατος βαθμός πνευματικῆς ἀνόδου τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά ἀφήσει πίσω του τίς θρησκεῖες, καί μέ τήν δύναμη τοῦ Διαφωτισμοῦ νά στηριχθῆ στόν ἑαυτό του, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ «Θεός» τῆς μετα­θρησκευτικῆς ἐποχῆς[10]».

Πῶς λοιπόν νά μήν ἀσκεῖ ἀκατα­μά­χητη γοητεία αὐτή ἡ «πνευματικότητα» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ; Πῶς νά μήν τείνει νά ὑποσκελίσει κάθε μορφή θρησκευτικότητας;

Γι’ αὐτό καί ὅλοι οἱ ὅροι πού ἄλλοτε χαρακτήριζαν τό θρη­σκευ­τικό φαινόμενο ἔχουν ὑποχωρήσει μπροστά σ’ αὐτόν τόν πολύ trendy ὅρο «ἐσω­τε­ρική πνευ­μα­τικότητα». Καί ἔτσι φτάσαμε στό σημεῖο, ἀκόμα καί θρησκεῖες πού ἄλλοτε ἐπιβάλλονταν μέ ...τήν φωτιά καί τό τσεκούρι (ὅπως τό Ἰσλάμ), νά ψα­ρεύουν σήμερα ὀπαδούς σερ­βί­ροντας τό ἑλκυστικό δόλωμα τῆς «ἐσωτερικῆς πνευ­μα­τικότητας».

Γιά παράδειγμα: ἡ νῦν πρό­­εδρος τῆς Ἰσλαμικῆς Ἕνωσης Βορείου Ἀμερικῆς Ἴνγκριντ Μάτσον, πρώην ρω­μαι­οκα­θο­λι­κή, συ­νάντησε τήν δῆθεν γνήσια «πνευ­μα­τι­κότητα» σέ μιά μουσουλ­μα­νι­κή κοινό­τη­τα στό Παρί­σι. Καί ἄφησε τόν Χριστιανισμό γιά νά γίνει (ὅπως τήν ἀ­πο­κα­λοῦν) «τό θηλυκό πρό­σω­πο τοῦ Ἰσλάμ στήν Ἀμερική».

Καί φυσικά, δέν εἶναι ἡ μοναδική περίπτωση. Λίγο πα­λιότερα - ἴσως ἐν­θυ­μεῖσθε - δέν εἶχαν προ­λάβει νά πανηγυρίσουν οἱ ρωμαιοκ­α­θο­λι­κοί τήν μετα­στρο­φή τοῦ Ροζέ Γκαρωντύ ἀπό τόν μαρξιστικό ἀθεϊσμό στόν Χριστια­νισμό, καί ξαφνικά ὁ Γάλλος φιλόσοφος γοητεύτηκε ἀπό τήν «ἐσωτερική πνευματικότητα» τῶν «σούφι» καί ἔγινε μου­σουλ­μάνος!

Παρόμοια, ὅμως, κι ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι δέν προλάβαμε νά καμαρώσουμε τήν με­τα­στροφή τοῦ μεγάλου ἄγγλου μουσικοῦ Τζών Τάβενερ, ὁ ὁποῖος ἀπό πρε­σβυ­τεριανός ἔγινε ὀρ­­θό­δοξος, καί αἴφνης ὁ διάσημος συνθέτης (ὁ ὁποῖος ἔχει καί ἐξοχικό ἐδῶ, στήν Εὔβοια) ἀσπά­στηκε τόν πανθεϊσμό τοῦ ἐσωτεριστῆ Φρί­τζοφ Σουόν.

Καί, δυστυχῶς, πάει λέγοντας...

α.  Ὀ ρ θ ό δ ο ξ η    ἀ ν θ ρ ω π ο λ ο γ ί α  -  σ ω τ η ρ ι ο λ ο γ ί α

          Γιά τήν Ἐκκλησία, ὁ κόσμος καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιουργήματα – κτίσματα τοῦ Ἑνός ἐν Τριάδι Ἀκτίστου Θεοῦ.

Καί ἡ θέωση ἤ χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ΚΑΤΑ ΧΑ­ΡΙΝ (καί ὄχι κατά φύσιν) μετοχή τοῦ προσωπικῶς ὑπάρχοντος ἀνθρώπου στίς Α­ΚΤΙ­ΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ  (καί ὄχι στήν ἄκτιστη οὐσία) τοῦ Προσωπικῶς ῾Υπάρχοντος Θε­οῦ. Πρόκειται γιά μιά ἕνωση μέ τόν Θεό, στήν ὁποία δέν χάνεται οὔτε ὁ Θεός οὔτε ὁ ἄνθρωπος. ῾Ο καθένας διατηρεῖ τήν ταυτότητα του καί τήν αὐτοσυνειδησία του.

          Σ᾿ αὐτήν τήν ἕνωση μέ τόν Θεό, ὅπως λέει καί ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, ἔχομε συνείδηση τοῦ ὅτι ὁ Θεός εἶναι Κύριος, ἐνῶ ἐμεῖς εἴμαστε δοῦλοι· ὅτι ὁ Θεός εἶναι Κτίστης, ἐνῶ ἐμεῖς εἴμαστε κτίσματα· καί τελικά ὅτι ᾿Εκεῖνος εἶναι Θεός, ἐνῶ ἐμεῖς δέν εἴμαστε[11].

          Πρόκειται δηλαδή, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, γιά μιά «ἐν αἰσθήσει καί γνώσει ἄμικτον μῖξιν[12]», πού ἀποκλείει κάθε πανθεϊστική καί ἐσωτε­ρι­στι­κή θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου.

          Εἶναι γνωστό ὅτι οἱ ἐσωτεριστικές ὁμάδες χρησιμοποιοῦν κατά κόρον τό ἁγιογραφικό χωρίο «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστι» σάν μιά δῆθεν χριστιανική ἐπικύρωση τῶν διδασκαλιῶν τους. Τό ἐν λόγῳ χωρίο ἀπό τό κατά Λου­κᾶν Εὐαγγέλιο (17, 21) ἔχει γίνει ἡ «παντιέρα» τοῦ ἐσωτερισμοῦ καί τό κύριο δό­λω­μά του, ὅταν πάει νά ψαρέψει χριστιανούς.

Ὅμως τά λόγια αὐτά τοῦ Χριστοῦ δέν ἔχουν καμμιά σχέση μέ τόν πανθεϊσμό τοῦ ἐσωτερισμοῦ. Ἀποτελοῦν ἀπάντηση τοῦ Κυρίου πρός τούς Φαρισαίους, οἱ ὁποῖοι ρωτοῦσαν φιλοπερίεργα «πότε ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ;» Ἡ «βασιλεία τοῦ Θεοῦ», ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Χριστός ἑρμηνεύει ἀμέσως μετά, εἶναι «ἠ ἡμέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου». Δηλαδή, ἡ ζωντανή παρουσία τοῦ Σαρκωθέντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ μέσα στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» δέν εἶναι οὔτε ἀφηρημένη ἐνέργεια, οὔτε κάποιο νε­φελῶδες «Συμπαντικό Ἕνα». Εἶναι τό νά γίνει ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου Θρόνος τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτό δέν εἶναι καρπός οὔτε κάποιας ἀνάγκης, οὔτε κάποιας μηχα­νικῆς «ἐκροῆς». Εἶναι καρπός τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἐλεύθερα ἀπο­δέ­χε­ται τήν κλήση τοῦ ἐπίσης ἐλευθέρως καλοῦντος Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλ­γα­ρίας συνοψίζει τήν ὀρθόδοξη ἑρμηνεία τοῦ χωρίου, μέ τά λόγια: «Τό γάρ πιστεῦ­σαι καί τό μετά τήν πίστιν ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως, τοῦτο ἐντός ἡμῶν ἐ­στιν»[13]. Ἔτσι ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λέει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος: Μέ τήν πίστη καί τήν συνειδητή ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Μόνο ἔτσι ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος σέ κοινωνία μέ τόν Θεό. Μόνον ἔτσι «χριστοποιεῖται». Γίνεται δηλαδή «χριστός» μέ μικρό «χ». «Χριστός» κατά χάριν.

Χριστός – μέ κεφαλαῖο Χ - ἕνας εἶναι: «Ὁ Εἷς τῆς Τριάδος». Τό συγκεκριμένο πρόσωπο τοῦ Λόγου. Ὁ Μ. Βασίλειος δέν ἀφήνει περιθώρια παρερμηνείας: «Ἡ γάρ τοῦ Χριστοῦ προσηγορία, τοῦ παντός ἐστιν ὁμολογία. Δηλοῖ γάρ τόν τε Χρίσαντα Θεόν, καί τόν Χρισθέντα Υἱόν, καί τό Χρῖσμα (τό Πνεῦμα τό ἅγιον), ὡς παρά Πέτρου ἐν ταῖς Πράξεσιν μεμαθήκαμεν. Ἐκεῖ ὁ Πέτρος λέγει: Ἰησοῦν τόν ἀπό Ναζαρέτ (δηλαδή ἕνα συγκεκριμένο ἱστορικό πρόσωπο), ὅν ἔχρισεν ὁ Θεός τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ[14]».

Ὁ Μέγας Βασίλειος μᾶς μιλάει γιά τόν μοναδικό Χριστό (μέ κεφαλαῖο) πού ὑπάρχει, ὅπως μᾶς τόν παρέδωααν οἱ αὐτόπτες Του ἅγιοι Ἀπόστολοι. Ἡ κοινωνία μόνο μέ Αὐτόν τόν Χριστό, ἀποτελεῖ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ».

Μόνο πού ἐδῶ εἶναι ἀπαραίτητο νά διευκρινήσουμε κάτι:

          Αὐτή ἡ συγκεκριμένη «ἐν αἰσθήσει καί γνώσει» κοινωνία τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι ἕνα ἀνεξέλεγκτο καί ἀπροσδιόριστο ὑποκειμενικό βίωμα, τελείως ἀπροϋπόθετο καί μετέωρο. Προϋποθέτει τήν ἐνσωμάτωση τοῦ ἀνθρώπου στό συγκεκριμένο καί ἱστο­ρι­κά ὁρατό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Μία ᾿Εκκλησία τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων, καί τῶν κατά ᾿Αποστολικήν διαδοχήν εἰς τόπον Χριστοῦ ἱσταμένων ἐπισκόπων.

          Μόνο μέσα σ᾿ αὐτήν τήν Μία ᾿Εκκλησία, τῆς ὁποίας ὅρος ἑνό­τητος εἶναι ὁ ἕνας ἐπίσκοπος, μόνο μέσα σ᾿ αὐτήν μποροῦμε ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΑΚΕΡΑΙΟ ΤΟ ΠΡΟ­ΣΩ­ΠΟ ΜΑΣ νά γίνωμε ὅλοι ΕΝΑ· ὅπως εὐχήθηκε ὁ Κύριός μας στήν ἀρχιερατική Του προσευχή·

          «Περί τούτων ἐρωτῶ ἵνα πάντες ἕν ὦσιν, καθώς σύ, Πάτερ, ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν Σοί, ἵνα καί αὐτοί ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν...» (᾿Ιω.17,21).

          Αὐτή ἡ ἑνότητα δέν ἔχει νά κάνει μέ τό ῾Υπέρτατο ᾿Απρόσωπο ῞Ενα τοῦ ἀπο­κρυφιστικοῦ ἐσωτερισμοῦ, τό ὁποῖο καταργεῖ κάθε διάκριση προσώπων· καί στούς ἀνθρώπους· καί στόν Τριαδικό Θεό. Ἡ ἑνότητα, γιά τήν ὁποία προ­σεύ­χε­ται ὁ Χρι­στός δέν εἶναι ἑνότητα οὐσίας, ἀλλά κοινωνία ἀκεραίων προ­σώπων ἐν ἀ­γά­πῃ καί ἐλευ­θερίᾳ. Εἶναι ἑνότητα ἀδελφῶν πού ἔχουν τόν ἴδιο Πατέρα. Μιά ἑνότητα πού πραγματώνεται μόνο μέσα στήν ἐκκλησιαστική σύναξη τῆς ἐνορίας, ὅπου «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ» προσευχόμαστε λέγοντας ὄχι «Πάτερ μου» ἀλλά «Πάτερ ἡμῶν».

Εισήγηση στη Συνδιάσκεψη για θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας,

Προκόπι Ευβοίας 30.10. 2007.

ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

1. Γιά τόν Ἐσωτερισμό, καί εἰδικότερα γιά τήν νεο-εποχίτικη ἔκδοση τοῦ Ἐσω­τε­ρισμοῦ, ὁ Χρι­στια­νισμός εἶναι παρελθόν. Ὁ Χριστός τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι σωτήρας. Ὁ καθένας πρέπει νά βρῆ τήν σωτηρία μόνος του καί μέσα του.

2. Γιά τόν ἐσωτερισμό τά πάντα εἶναι ΕΝΑ! Δέν ὑπάρχει προσωπικός Θεός, ἀλλά μόνο μιά «Παγκόσμια Συμπαντική ᾿Ενέργεια». ῞Ολα εἶναι «προβολές» αὐτῆς τῆς Ἄναρχης Προαιώνιας Ἐνέργειας, καί ἄρα ἀπορρίπτεται ἡ δημιουργία ἐκ τοῦ μηδενός καί ἡ διάκριση τῆς Θεί­ας Οὐσίας ἀπό τίς θεῖες ἐνέργειες.

3. Ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τό ἀληθινό του «ἐγώ», μέ τό νά χάσει κάθε αἴσθηση ἀτομικότητας καί μέ τό νά ἀπορ­ρο­φηθῆ στήν ἀπρόσωπη «συμπαντική ἐνέργεια», δηλαδή τελικά μέ τήν ἐκμηδένισή του!

4. Βασική τεχνική τοῦ Ἐσωτερισμοῦ εἶναι ὁ διαλογισμός, ριζικά διάφορος ἀπό τήν προσευχή. Ὁ διαλογιζόμενος δέν ἐπιδιώκει διαπρο­σωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἀλλά «συνειδητότητα χριστοῦ»· δηλαδή ἀντι­κα­τάσταση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ τῆς Ἱστορίας μέ τόν ἑ­αυτό του· εἰδωλοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ του.

5. Ὁ Ἑσωτερισμός ἀκυρώνει ὅλη τήν Θεολογία καί Σωτηριολογία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία διδάσκει ὅτι ὁ Θεός καί Σωτήρας μας εἶναι τελείως ἕτερος ἀπό τόν ἄνθρωπο, ἄκτιστος καί ἀπρόσιτος. Νοητές καί προσιτές σέ μᾶς εἶναι οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή ὁ Θεός τό θέλει καί ὄχι ἐπειδή ἐμεῖς τό μεθοδεύομε.

6. Ἡ ἀληθινή πίστη δέν ἀνεκαλύφθη, ἀλλά ἀπεκαλύφθη. Καί οὐσία τῆς πίστης μας εἶναι ὅτι, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, γιά τήν σωτηρία μας, ὁ Θεός ἔστειλε στόν κόσμο τόν Υἱό Του. Τό κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός. Τό «Εὐαγγέλιό» της εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ ὅποια ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Χριστό, εἶναι ἀποστασία καί τέλεια ἀθεΐα. 

7. Ὁ Ἐσωτερισμός εἶναι τό πιό ἰσχυρό ἄλλοθι τοῦ συγκρητισμοῦ. «Ἰσοπε­δώνει» ὅλες τίς θρησκεῖες ὑποστηρίζοντας ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες ὁδηγοῦν στήν ἴδια «ἐσώτερη ἀλή­θεια»!

8. Σημαντικό «ὄχημα» γιά τήν διάδοση τοῦ Ἐσωτερισμοῦ ἀποτέλεσε ἡ Ψυχο­λο­γική Σχολή τοῦ Γιούνγκ, προσδίδοντας τήν λάμψη τῆς ἐπιστημονικοφάνειας σέ καθαρά παραθρησκευτικές διδασκαλίες. Παρόμοια προσωπεῖα ἐπιστημονικότητας ἐπιχειροῦν νά φορέσουν στόν Ἐσωτερισμό ὁμάδες μέ δῆθεν φιλοσοφικές, οἰκο­λογικές καί ὑγιεινιστικές ἀναζητήσεις.

9. Ἡ ποιμαντική μέριμνα γιά τήν θωράκιση τῶν πιστῶν ἀπέναντι στήν παγίδα τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, πρέπει νά στοχεύει στήν γνήσια ἐκκλησιοποίηση τοῦ ἀνθρώπου,  καί νά θεμελιώνεται στήν βαθύτερη  γνώση τῆς Εὐαγγελικῆς πίστης, στήν συνειδητή συμμετοχή στήν λατρεία καί στήν ὑγιᾶ ἄσκηση τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας.