από το περιοδικό "Εκκλησιαστική Παρέμβαση", Μάρτιος 2009

Στις ημέρες μας όλοι κάνουν λόγο για την οικονομική κρίση πού παρατηρείται στην Αμερική και την Ευρώπη και έρχεται σιγά-σιγά και στην Πατρίδα μας, καθώς επίσης αναφέρονται και στην πολιτική κρίση πού είναι συνέπεια της πρώτης.

Κανείς δεν αντιλέγει στο ότι υπάρχει οικονομική κρίση πού μαστίζει την ανθρωπότητα, αλλά και τον καθένα μας, αφού επηρεάζει τον τρόπο της ζωής και της εργασίας όλων των ανθρώπων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο διάφοροι οικονομολόγοι προσπαθούν να βρουν λύσεις για την αντιμετώπισή της και αυτό το επιχειρούν με οικονομικούς τρόπους και πολιτικά μέσα.

Όμως θεωρώ ότι η κρίση πού περνάμε δεν είναι απλώς οικονομική και πολιτική, αλλά στο βάθος της είναι κρίση πνευματική. Θα μπορούσα να τονίσω πολλές πλευρές τού θέματος αυτού και να υποστηρίξω ότι, όταν ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Θεό, τότε υποφέρει και βασανίζεται σε όλα τα επίπεδα της ζωής του, ακόμη και στα οικονομικά. Επίσης, αν δη κανείς το θέμα θεολογικά, θα διαπίστωση ότι, όταν ο άνθρωπος χάση την Χάρη τού Θεού, τότε δημιουργούνται ανθρωπολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Εδώ όμως θα εντοπίσω τις πρακτικές διαστάσεις της πνευματικής κρίσεως.

Ας δούμε το θέμα στον τρόπο με τον οποίο ζει ένας μέσος οικονομικά άνθρωπος. Προσπαθεί να ζήση όπως συμπεριφέρονται οι πλούσιοι, ο προσωπικός του τρόπος ζωής είναι ευδαιμονικός, διασκεδάζει υπερμέτρως, αν και έχει μια μικρομεσαία επιχείρηση, επιχειρεί να γίνει μεγαλέμπορος, χωρίς να έχει τις απαραίτητες δυνατότητες και χαρίσματα, και όλα αυτά πολλές φορές προκαλούν οικονομικά προβλήματα. Όταν στην συνέχεια προσπαθεί με δανεισμούς να επιλύσει το πρόβλημα, καταρρέει οικονομικά και επαγγελματικά και πτωχεύει.

Το ίδιο μπορούμε να το δούμε και στην κοινωνία, αλλά και παγκόσμια. Οι άνθρωποι δεν ζουν με εγκράτεια και σωφροσύνη, δεν έχουν μάθει να περιορίζουν τις αισθήσεις τους και τις επιθυμίες τους, αλλά διάγουν με τον ευδαιμονικό τρόπο ζωής, ξοδεύουν πολλά για να ικανοποιήσουν τις αισθήσεις τους και τις επιθυμίες τους, δανείζονται ακόμη και για να κάνουν πολυτελείς διακοπές και όλα αυτά έχουν ως συνέπεια την οικονομική, επαγγελματική, οικογενειακή και προσωπική κατάρρευση.

Με αυτήν την έννοια λέμε ότι η κρίση στην ουσία δεν είναι οικονομική, αλλά κυρίως και προ παντός πνευματική και αυτή φέρνει και οικονομική και πολιτική κρίση. Αυτό σημαίνει ότι η αντιμετώπιση της κρίσεως δεν γίνεται με οικονομικά μέσα και πολιτικές πρακτικές, αλλά με την αλλαγή τρόπου ζωής, με την επαναφορά τού ανθρώπου στην ολιγάρκεια, την εγκράτεια, την σωφροσύνη, την αποφυγή της απληστίας και της υπερβολής.

Η άσκηση προβάλλει σήμερα ως επιταγή, ως προσπάθεια να θεραπευθή το πάθος της φιλαυτίας, από το οποίο προέρχονται τα πάθη της φιληδονίας, της φιλοδοξίας και της φιλαργυρίας. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης το περιγράφει αυτό με πολλή σαφήνεια: «πάν το εν τω κόσμω, η επιθυμία της σαρκός και η επιθυμία των οφθαλμών και η αλαζονεία τού βίου, ουκ έστιν εκ τού πατρός, αλλ εκ τού κόσμου εστί» (Α’ Ιω. β', 16).

Επομένως, η κρίση στην εποχή μας είναι κρίση πνευματική, πού οφείλεται στην επιθυμία της σάρκας, την επιθυμία των οφθαλμών και την αλαζονεία τού βίου. Και η αντιμετώπισή της γίνεται κυρίως με πνευματικά μέσα και μάλιστα από τούς Χριστιανούς πού ζουν στα λεγόμενα χριστιανικά Κράτη. Αν δεν γίνει αυτό, έχουν δίκαιο όσοι υποστηρίζουν ότι ο δυτικός κόσμος πού παρουσιάζεται ως χριστιανικός στην πραγματικότητα προδίδει τον Χριστό και τον Χριστιανισμό, αφού δεν έχει καμιά σχέση με τον χριστιανικό τρόπο ζωής πού καθόρισε ο Χριστός και έζησαν οι Απόστολοι και οι Άγιοι διά μέσου των αιώνων.