ΕΚ  ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Ἀριθμ. Πρωτ. 482                                               

᾿Εν Πειραιεῖ τῇ 23ῃ Ἀπριλίου 2013

Πρός τόν

Ἐλλογιμώτατο Κύριο

Γεώργιο Λιερό

Ἀρθρογράφο Ἐφημερίδος «Η ΕΠΟΧΗ»

Ἐλλογιμώτατε κ. Λιερέ,

Ἀνέγνωσα μετά πολλοῦ ἐνδιαφέροντος τήν εὐπρεπεστάτη κριτική Σας σέ ἰδική μου ἀναφορά στό ἀπό 10.3.2013 δημοσίευμά Σας μέ τίτλο: «Κράτος, Ἐκκλησία Κλῆρος καί Ἀριστερά» καί εἰλικρινῶς διακρίβωσα ὅτι ἔχετε ἀξιόλογες θέσεις ἄν καί προσωπικῶς διαφωνῶ μέ αὐτές. Ὀφείλω χάριν τῆς ἀληθείας νά Σᾶς διαβεβαιώσω ὅτι οὐδεμία σκοπιμότης ἤ δόλος ὑπῆρξε στήν ἀντιγραφή τῆς ἐπιμάχου παραγράφου τοῦ ἄρθρου Σας, δυστυχῶς ἐμφιλοχώρησε τό ἀνθρώπινο σφάλμα. Ὅμως οὐδεμία ἀλλοίωσι ὑπῆρξε κατά τήν γνώμη μου στό πνεῦμα τοῦ κειμένου Σας διότι αὐτό τό ὁποῖο εἰσηγῆσθε γράφοντας σέ μία ἐφημερίδα τῆς Ἀνανεωτικῆς Ἀριστερᾶς πού πρόσκειται στόν ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ εἶναι ὅτι ὁ διαπολιτισμικός καί διαθρησκειακός διάλογος μουσουλμάνων μεταναστῶν καί Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων θά μποροῦσε νά δώση πολύ ἐνδιαφέρουσες πολιτισμικές συνθέσεις «τά στοιχεῖα γιά ἕνα νέο λαό ἀπό ντόπιους καί μετανάστες». Διερωτῶμαι σέ τί διαφέρει αὐτό πού γράφετε ἀπό αὐτό πού ἐκ παραδρομῆς ἀντεγράφη καί ἐσχολιάσθη; Στό κείμενο πού ψέγετε δέν ἀνεφέρθην στό «ὁποῖες» ἤ «ὁποίοι» ἀλλά στίς «πολύ ἐνδιαφέρουσες πολιτισμικές συνθέσεις» στίς ὁποῖες περιλαμβάνεται ἀσφαλῶς ἡ σαρία, ἡ μπούργκα καί ὁ «τετιμημένος στῦλος» τοῦ Ἰσλάμ τό Τζιχάντ καί ὅτι ὁ «νέος λαός» πού εὐαγγελίζεσθε καί ἐσεῖς καί κατ’ ἐπέκταση ὁ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ εἶναι ἄμεικτος μείξη πού ἐγγίζει τά ὅρια τῆς τερατογενέσεως καί πού ἀσφαλῶς προκύπτει ἀπό ἀγνοια τοῦ τί πράγματι εἶναι τό Ἰσλάμ διότι οἱ εὐγενεῖς ἀναφορές Σας στόν Ἀβικέννα, τόν Ἀβερόη καί τόν Ρούμι δυστυχῶς ἀγνοοῦν τά σχετικά κελεύσματα τοῦ Κορανίου (Κεφ. 8,17 - 8,40 - 47,4 - 8,68 - 8,70, 5,56 - 4,143 - 5,17 - 5,19 - 9,29 - 22,44 - 4,38 - 4,12 - 4,3 - 4,28 - 39,49 - 70,30 - 112,3 - 4,169 - 19,36 - 20,39 - 5,75 - 9,31 - 10,69 - 21,30 - 23,93 - 25,2 - 43,58 - 72,3) διά τῶν ὁποίων θεμελιώνεται τό μίσος τῶν μουσουλμάνων κατά τοῦ Χριστιανισμοῦ καί ἡ σφαγή τῶν «ἀπίστων» διαχρονικῶς. Ἑπομένως ἡ πρόθεσι Σας στερεῖται ἐλλόγου δυναμικῆς καί βέβαια ἀπάντηση ἄμεση Σᾶς δίδει ἡ Μουσουλμανική κοινότητα τοῦ Βελγίου τῆς ὁποίας 2 μέλη ἐξελέγησαν στό Δημοτικό Συμβούλιο τοῦ Ἄντερλεχτ καί πρώτη πρότασι τους ἦταν ἡ κατάργησι τοῦ ἑορτασμοῦ χριστιανικῶν ἑορτῶν στά ὅρια τοῦ Δήμου καί ἡ ἐπιβοή τῆς «Σαρίας», ἕνας ἐκ τῶν δύο ἐκλεκτῶν τῆς Μουσουλμανικῆς Κοινότητος τοῦ Βελγίου ὁ Μπέλ Ἐλ Κασέμ εἶναι ὁ ἱδρυτής τῆς ὁμάδος «Σαρία γιά τό Βέλγιο» πού συνελήφθη στίς 16 Ἀπριλίου γιατί δήλωσε ὅτι «ἡ μάχη γιά τήν ἀνατροπή τῆς Χριστιανικῆς Δύσης συγκεντρώνει ἤδη πανστρατιά». Τό Δίκτυο του πού ἀπαρτίζεται ἀπό ἄλλους 60 φανατικούς Ἰσλαμιστές διεκήρυξε ὅτι διεξάγεται ἕνας παγκόσμιος ἄτυπος πόλεμος κατά τῆς Δύσης καί καλοῦνται «οἱ ἁπανταχοῦ μάρτυρες τοῦ Ἰσλάμ νά πάρουν μέρος σέ αὐτό». Τήν ἀπάντηση Σᾶς τήν δίδει ἀκόμη μέ πολύ τραγικό τρόπο ἡ πρόσφατος βομβιστική ἐγκληματική ἐνέργεια τῶν δύο νεαρῶν Τσετσένων Μουσουλμάνων στήν Βοστώνη τῶν ΗΠΑ πού ἦταν ὑπότροφοι τῆς Ἀμερικανικῆς Κυβέρνησης στήν πανεπιστημιούπολη τῆς Βοστώνης καί δυστυχῶς μέ ἄφατη ὀδύνη τήν ἀπάντηση Σᾶς δίνει ἡ ἐγκληματική ἀπαγωγή τοῦ ἑλληνομαθοῦς Σεβ. Μητροπολίτου Χαλεπίου κ.κ. Παύλου καί τοῦ Συροϊακωβίτου «Ἐπισκόπου» Γρηγόριου Yohanna Ibrahim συνοδευόντων ἀνθρωπιστική ἀποστολή καί ἡ κακουργηματική δολοφονία τοῦ Διακόνου του καί τοῦ ὁδηγοῦ Του ἀπό φαναντικούς Μουσουλμάνους Τσετσένους Τζιχαντιστές, τούς «δημοκράτες» Σουνίτες Μουσουλμάνους τῆς Ἀραβικῆς Ἄνοιξης στήν Συρία, πού ὑποθάλπουν καί στηρίζουν γραφίδες σάν τήν δική Σας καί κόμματα σάν τό ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ καθώς καί τό ἐγκληματικό ΝΑΤΟ, πού τό πατρωνάρουν οἱ γνωστοί μεγαλοτραπεζίτες τῶν ΗΠΑ γεγονός πλέον πασίδηλο ἀφοῦ στήν τρέχουσα συνδιάσκεψη τοῦ ΝΑΤΟ μετέχει καί ὁ ἐγκάθετος Μουσουλμάνος ἡγέτης τῆς  δῆθεν ἀντιπολιτεύσεως στήν Συρία καί ἰθύνων νοῦς τῶν δολοφόνων ἀπαγωγέων.

Κατόπιν αὐτῶν ἀνακύπτει ἕνα οὐσιῶδες ἐρώτημα γιά ποιούς λόγος χρηματοδότησε τό Ἵδρυμα τοῦ γνωστοῦ διατάκτου τοῦ Σιωνιστικοῦ συστήματος κ. Σόρος τό ταξίδι τοῦ Προέδρου τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ κ. Τσίπρα στίς ΗΠΑ;

Ὅσον ἀφορᾶ στήν συνηγορία Σας γιά τήν μισθοδοσία τοῦ Ὀρθοδόξου Κλήρου στήν Ἑλλάδα αὐτή τίθεται σέ ἀπολύτως ἐσφαλμένη βάση καί ὑποδηλώνει ἐλπίζω ἀθέλητη ἄγνοια τῆς ἱστορικῆς πραγματικότητος γιατί δέν εἶναι ἡ μισθοδοσία χαριστική πράξι ἤ ἔστω χορηγία σέ σημαντικό δημόσιο θεσμό, οὔτε ὅπως γράφετε ἡ «χρηματοδότηση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀπό τήν Πολιτεία δέν εἶναι λιγότερο θεμιτή ἀπό τήν χρηματοδότηση τοῦ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν, τοῦ Μεγάρου Μουσικῆς, τῶν πολιτικῶν κομμάτων» ἀλλά εἶναι ὑποχρέωσι ἔννομος τῆς Πολιτείας γιά τό 96% τῆς Ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας πού ἀπό τό 1833 ἕως σήμερα ἔχει κατά καιρούς διαρπαγεῖ.

Ἐρχόμενος στήν στήριξη τῶν θέσεων Σας ἀπό τόν ἐλλογιμώτατο κ. Β. Ξυδιᾶ πού ἀνηρτήθη στίς 11.4.2013 στήν ἱστοσελίδα ΑΝΤΙΦΩΝΟ μέ τίτλο: «Τί χρωστᾶ ἡ Ἐκκλησία στόν Γιῶργο Λιερό ἐκτός ἀπ’ τούς μισθούς τῶν κληρικῶν;» ἔχω νά σημειώσω ὅτι ὁ κ. Ξυδιᾶς μέ τό κείμενό του δικαίωσε πλήρως τό ἐπώνυμό του. Οἱ ὕβρεις καί τά ὅσα ἀνεπέρειστα μοῦ προσάπτει ἀποδεικνύουν πλήρως τόν ψυχισμό του καί βέβαια ὡς θεολόγο τόν καθιστοῦν ὑπόλογο ἐνώπιον τοῦ Δικαιοκρίτου. Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἐπιχειρεῖ νά μέ ἐκμηδενίση εἶναι ἀπόλυτα ἐνδεικτικός τῶν ἀνωτέρω διότι ἐνῶ δέν τά «ξέρει» ἤ δέν τά «θυμᾶται καλά» ἤ δέν εἶναι «βέβαιος» καταφέρεται δημόσια ἐναντίον ἑνός συνανθρώπου του. Θαυμᾶστε λοιπόν νέα ἐκδοχή ἤθους !

Εὐχόμενος καλό Πάσχα διατελῶ μετ’ εἰλικρινῶν εὐχῶν,

Ο  ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ

***

Τί χρωστά η Εκκλησία στον Γιώργο Λιερό εκτός απ’ τους μισθούς των κληρικών;

Βασίλης Ξυδιάς

Πριν από έναν περίπου μήνα (10-3-2013) η εβδομαδιαία εφημερίδα ΕΠΟΧΗ[1] δημοσίευσε ένα άρθρο του Γιώργου Λιερού, θεωρητικού της άμεσης δημοκρατίας και της κοινωνικής οικονομίας, με τίτλο «Πρέπει το κράτος να πληρώνει τους μισθούς κληρικών;» Με δεδομένο ότι μιλάμε για έντυπο της αριστεράς και για ακροαριστερό αρθρογράφο, θα περίμενε κανείς μια απάντηση αρνητική, βασισμένη στα συνήθη αριστερά αντιθρησκευτικά ή αντικληρικαλιστικά επιχειρήματα ή, έστω, σε μια φιλελεύθερη, ουδετερόθρησκη λογική διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους. Κι όμως, ο Γ. Λιερός έλεγε στο άρθρο του κάτι εντελώς άλλο: «Η γνώμη μας – γράφει – είναι ότι οι θρησκευτικοί και οι πολιτισμικοί θεσμοί πρέπει να συντηρούνται εν μέρει από ίδιους πόρους (με την περιουσία τους ή από το κοινό τους) και συμπληρωματικά από τη χρηματοδότηση του κράτους. ...  Η χρηματοδότηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας από την πολιτεία δεν είναι λιγότερο θεμιτή από τη χρηματοδότηση του φεστιβάλ Αθηνών του Μεγάρου Μουσικής των πολιτικών κομμάτων.»

Δεν είναι αυτός ίσως ο τρόπος που ένας ορθόδοξος πιστός θα δικαιολογούσε τη θεσμική σχέση της εκκλησίας με το κράτος, δεν θα μπορούσε όμως, φαντάζομαι, να αρνηθεί ότι πρόκειται για μια ρηξικέλευθη πρόταση προς την αριστερά και γενικότερα προς τους μη πιστούς να δουν θετικά τη θρησκεία και ειδικότερα την Ορθόδοξη Εκκλησία· όχι ως μια υπόθεση που αφορά την ιδιωτική σφαίρα και τα δικαιώματα των πιστών, αλλά ως θεμελιώδη δημόσια λειτουργία, σημαντική για την πνευματική και πρακτική ανάταξη των κοινωνικών δεσμών που καταρρέουν. «Οι θρησκευτικοί θεσμοί – λέει παρακάτω το άρθρο – όπως και γενικότερα οι θεσμοί παραγωγής του πολιτισμικού και συμβολικού πλούτου, είναι πολύ σημαντικοί δημόσιοι θεσμοί και ως τέτοιους πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε· όχι να τους δούμε εγκλωβισμένους στον ιδιωτικό χώρο, όπως πρεσβεύουν οι φιλελεύθερες θεωρίες». Η άποψη του Γ. Λιερού θυμίζει κάπως, αν και ξεπερνά κατά πολύ, τη φιλοθρησκευτική διάθεση του φιλελεύθερου Χάμπερμας (βλ. «Σύναξη», τ. 124)[2] μιας και κινείται πέρα από το φιλελεύθερο πλαίσιο, υπογραμμίζει την ιδιαίτερη σημασία της Ορθοδοξίας (που δεν επιτρέπει, όπως λέει, «φονταμενταλιστικές φιλοδοξίες ή φαντασιώσεις»), παραπέμπει στην πρόσφατη πολιτική εμπειρία της Λατινικής Αμερικής κλπ κλπ. Αυτά εν ολίγοις για το άρθρο· να μην τα πολυλογώ. Όποιος θέλει μπορεί να το βρει και να το διαβάσει.[3]

Περνάμε τώρα σε ένα άλλο θέμα· αυτό που κυρίως με απασχολεί. Στο τέλος του άρθρου, προκειμένου να τονιστεί η θετική προσμονή του αρθρογράφου από την Εκκλησία, λέγονται μεταξύ άλλων τα εξής: «Δεν μας αρκεί η Εκκλησία να πάψει να εμποδίζει την ανέγερση λατρευτικών χώρων για τους μουσουλμάνους. Πρέπει να μπει μπροστά και να αναλάβει ενεργό ρόλο στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, συμπεριλαμβανομένων και των θρησκευτικών. Έτσι θα έδινε το έναυσμα για μια γόνιμη διαδικασία συναντήσεων και ανταλλαγών με τους μουσουλμάνους μετανάστες, οι οποίες θα μπορούσαν να δώσουν πολύ ενδιαφέρουσες πολιτισμικές συνθέσεις, τα στοιχεία για ένα νέο λαό από ντόπιους και μετανάστες.» Είναι μια πρόταση που σηκώνει, ασφαλώς, πολλή συζήτηση. Την οποία έσπευσε να ανοίξει, ποιος; ... Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Πειραιώς. Ο οποίος, σε ένα κείμενό του που έχει σαν στόχο κυρίως τον δήμαρχο Αθηναίων, παραλαμβάνει και τον Γ. Λιερό.[4] Αποκαλεί την άποψη του «φρικιαστική», και παραθέτει προς χάριν των αναγνωστών του ολόκληρο το παραπάνω απόσπασμα, με μια ελαφρά, όμως, παραλλαγή. Εκεί που ο Λιερός αναφέρεται σε συναντήσεις και ανταλλαγές με τους μουσουλμάνους μετανάστες «οι οποίες» (οι συναντήσεις, εννοείται) θα μπορούσαν να δώσουν πολύ ενδιαφέρουσες πολιτισμικές συνθέσεις, ο Μητροπολίτης Πειραιώς διαπράττει αντιγράφοντας ένα μικρό λαθάκι. Μιλά για συναντήσεις και ανταλλαγές με τους μουσουλμάνους μετανάστες «οι οποίοι» (οι μουσουλμάνοι, εννοείται) θα μπορούσαν να δώσουν πολύ ενδιαφέρουσες πολιτισμικές συνθέσεις. Δηλαδή ο μεν Λιερός γράφει ότι τις συνθέσεις θα τις δώσουν οι συναντήσεις και οι ανταλλαγές, ενώ ο Μητροπολίτης Πειραιώς τον βάζει να λέει πως τις συνθέσεις θα τις δώσουν οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι μετανάστες από μόνοι τους. Δεν πρόκειται, προφανώς, για τυχαίο «λάθος», αφού σ’ αυτό ακριβώς βασίζεται όλη η επόμενη επιχειρηματολογία του Σεβασμιότατου. Είναι σαφές το τί συνέβη. Ο Σεβασμιότατος έκρινε πως η διατύπωση του αρθρογράφου δεν ήταν επαρκώς βολική για να φανεί ο «φρικιαστικός» της χαρακτήρας, και θέλησε να βοηθήσει κάπως την κατάσταση – προς χάριν της βαθύτερης αληθείας, βεβαίως βεβαίως.

Κατόπιν όλων αυτών με παίρνει τηλέφωνο ο Γ. Λιερός – τον οποίο γνωρίζω – και σε κατάσταση πλήρους απορίας με ρωτούσε να του εξηγήσω πώς είναι δυνατόν ένας πνευματικός άνθρωπος, όπως κατά τεκμήριο είναι ένας χριστιανός επίσκοπος, να προβαίνει σε τέτοια λαθροχειρία εις βάρος του αντιπάλου του. Εντάξει – έλεγε – να χτυπήσει την άποψή μου, να την κάνει σκόνη αν μπορεί. Χρειάζεται όμως να τη διαστρέψει; Κι αν δεν αγαπά εμένα, ως εχθρό του, δεν σέβεται τουλάχιστον την αλήθεια, που στο κάτω κάτω γι’ αυτόν είναι ο ίδιος ο Χριστός, ο υποτιθέμενος Κύριός του; Αυτά αναρωτιόταν ο Λιερός, και ομολογώ ότι δεν ήξερα τί να του απαντήσω· πώς να του εξηγήσω τη στάση του ανδρός. Προς στιγμήν σκέφτηκα να του πω κάτι απ’ την προσωπική του ιστορία, όσο τη γνωρίζω· ποια ήταν η θητεία του στην Αρχιεπισκοπή της Αυστραλίας, πώς έφυγε από κει κακήν κακώς, και τί έγραψε γι’ αυτόν μετά την ενθρόνιση του στη Μητρόπολη Πειραιώς ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός (αποκαλώντας τον «τραγικό τσαρλατάνο», μιλώντας για «ψυχοπαθολογική κατάσταση» κλπ). Δεν τα ξέρω όμως καλά· έτσι δεν είπα τίποτα. Σκέφτηκα μετά να αναφερθώ στις διαρκείς πρωτοβουλίες του (συνέδρια, καταγγελίες κλπ) κατά επιφανών χριστιανών θεολόγων και συνεπισκόπων του, κινήσεις που εξυφαίνουν και καλλιεργούν σχισματικές διαιρέσεις στους κόλπους της ελλαδικής Εκκλησίας. Υπέθεσα όμως ότι δεν θα ενδιαφέρουν τον Λιερό· έτσι τα άφησα κι αυτά. Θυμήθηκα ακόμα και τις επικριτικές επιστολές του προς τη Βασίλισσα της Αγγλίας και τον Καντάφι (Μάρτιος 2010), αλλά κι αυτές άσχετες με το θέμα μού φάνηκαν. Μετά προσπαθούσα να θυμηθώ αν ήταν κι αυτός μεταξύ αυτών που είχαν κατηγορήσει ψευδώς και δολίως τον Οικουμενικό Πατριάρχη ότι είχε δήθεν συμμετάσχει σε συλλείτουργο με τον Πάπα. Αλλά και σ’ αυτό δεν ήμουν βέβαιος. Το μόνο που θυμόμουν με σιγουριά ήταν η περσινή επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχη προς την Ελλαδική Εκκλησία, με την οποία ο Παναγιότατος ερωτούσε κι αυτός τί ακριβώς συμβαίνει με τον Πειραιώς και ως πότε ο άνθρωπος αυτός θα εξευτελίζει τον θεσμό που υποτίθεται πως υπηρετεί. Εξ όσων γνωρίζω η Ελλαδική Εκκλησία δεν έχει ακόμα απαντήσει στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Και έτσι, μένοντας κι εγώ σε απορία, συνειδητοποίησα ότι ο άνθρωπος αυτός – που ασχολείται πολύ σοβαρά με το τί βάζουν οι άλλοι στο στόμα τους, αλλά αντιμετωπίζει με περισσή ελαφρότητα το τί βγάζει ο ίδιος από το δικό του – έχει αυτό ακριβώς το προσόν. Να αφήνει τους πάντες σε αδυναμία να απαντήσουν σε τρίτους όταν ερωτώνται περί αυτού.

Προκειμένου λοιπόν να ξεφύγω από τα ερωτήματα του φίλου μου, σκέφτηκα αυτό: του πρότεινα να στείλει μια επιστολή στην Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και να εκθέσει την απορία του στους επισκόπους. Να τους ρωτήσει αν είναι δυνατόν ένας εξ αυτών να παραχαράσσει την αλήθεια και να αδικεί κάποιον, έστω και εχθρό της Εκκλησίας. Είμαι βέβαιος, του είπα, ότι μόλις απαντήσουν στον Βαρθολομαίο, αμέσως μετά θα απαντήσουν και σε σένα. Είναι μια απάντηση που η Εκκλησία την οφείλει στον Γιώργο Λιερό.

Σημειώσεις

[1] Η ΕΠΟΧΗ είναι εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς, όπως γράφει στον υπότιτλό της. Πρόσκειται κατά βάση στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά γράφουν σ’ αυτή και πολλοί από την πέραν του ΚΚΕ άκρα αριστερά.

[2] Βλ. δικό μου σχετικό άρθρο. «Κράτος και Εκκλησία» (Σύναξη, τ. 124, σελ.16) και στο Αντίφωνο

[3] «Κράτος, Εκκλησία, κλήρος και αριστερά», του Γιώργου Λιερού

[4] Ο Μητροπολίτης Πειραιώς για τις δηλώσεις Καμίνη (8/4/2013)

πηγή: http://www.antifono.gr/portal/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/%CE%9E%CF%85%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%82/%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC/4322-%CE%A4%CE%AF-%CF%87%CF%81%CF%89%CF%83%CF%84%CE%AC-%CE%95%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1

***

ΠΡΕΠΕΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΝΑ ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΥΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ;

Κρά­τος, Εκκλη­σία, κλή­ρος και α­ρι­στε­ρά

Του
Γιώρ­γου Λιε­ρού

Το κρά­τος ε­πι­χο­ρη­γεί τις ορ­γα­νω­μέ­νες θρη­σκείες, ε­πει­δή α­πο­τε­λούν μέ­ρος του πο­λι­τι­σμι­κού ε­ξο­πλι­σμού της κοι­νω­νίας· το κά­νει για δι­κό του ό­φε­λος, λό­γω του α­πο­φα­σι­στι­κού ρό­λου της θρη­σκείας στην άρ­θρω­ση του κοι­νω­νι­κού δε­σμού, στην πα­ρα­γω­γή του συμ­βο­λι­κού και φαντα­σια­κού σύ­μπα­ντος, του ό­λου τρό­που ε­πι­κοι­νω­νίας μέ­σα α­πό τον ο­ποίον συ­γκρο­τεί­ται η κοι­νω­νία και δια­τυ­πώ­νε­ται ο η­γε­μο­νι­κός λό­γος.

Σε μια εκ­κο­σμι­κευ­μέ­νη κοι­νω­νία, βέ­βαια, οι θρη­σκευ­τι­κοί θε­σμοί δεν έ­χουν το μο­νο­πώ­λιο στη συμ­βο­λι­κή πα­ρα­γω­γή· συ­νυ­πάρ­χουν με κα­θα­ρά κο­σμι­κούς φο­ρείς πα­ρα­γω­γής πο­λι­τι­σμού (προ­πά­ντων με τους σύγ­χρο­νους εκ­παι­δευ­τι­κούς μη­χα­νι­σμούς, τα μέ­σα μα­ζι­κής ε­νη­μέ­ρω­σης κ.τ.λ.).
Η γνώ­μη μας εί­ναι ό­τι οι θρη­σκευ­τι­κοί και οι πο­λι­τι­σμι­κοί θε­σμοί πρέ­πει να συ­ντη­ρού­νται εν μέ­ρει α­πό ί­διους πό­ρους (με την πε­ριου­σία τους ή α­πό το κοι­νό τους) και συ­μπλη­ρω­μα­τι­κά από τη χρη­μα­το­δό­τη­ση του κρά­τους. Το κρά­τος ο­φεί­λει να δα­πα­νά δη­μό­σιους πό­ρους για την α­να­στή­λω­ση θρη­σκευ­τι­κών μνη­μείων (χρι­στια­νι­κών, μου­σουλ­μα­νι­κών, ε­βραϊκών κ.τ.λ.), για την εκ­παί­δευ­ση των κλη­ρι­κών, για να συν­δρά­μει τις ορ­γα­νω­μέ­νες θρη­σκείες στο κοι­νω­νι­κό τους έρ­γο ή συμ­βάλ­λο­ντας εν­δε­χο­μέ­νως στη μι­σθο­δο­σία των λει­τουρ­γών τους.

Η χρη­μα­το­δό­τη­ση της Ορθό­δο­ξης Εκκλη­σίας α­πό την πο­λι­τεία δεν εί­ναι λι­γό­τε­ρο θε­μι­τή α­πό τη χρη­μα­το­δό­τη­ση του φε­στι­βάλ Αθη­νών του Με­γά­ρου Μου­σι­κής των πο­λι­τι­κών κομ­μά­των. Η πό­λη-κρά­τος της αρ­χαίας Αθή­νας ξό­δευε δη­μό­σιο χρή­μα για τις γιορ­τές των Πα­να­θη­ναίων και το ί­διο κά­να­νε κι οι αρ­χαϊκές κοι­νω­νίες για τις δι­κές τους γιορ­τές και θρη­σκευ­τι­κές τε­λε­τές.

Οι θρη­σκευ­τι­κοί θε­σμοί ως θε­σμοί δη­μό­σιοι

Οι θρη­σκευ­τι­κοί θε­σμοί, ό­πως και γε­νι­κό­τε­ρα οι θε­σμοί πα­ρα­γω­γής του πο­λι­τι­σμι­κού και συμβο­λι­κού πλού­του, εί­ναι πο­λύ ση­μα­ντι­κοί δη­μό­σιοι θε­σμοί και ως τέ­τοιους πρέ­πει να τους α­ντι­με­τω­πί­σου­με· ό­χι να τους δού­με ε­γκλω­βι­σμέ­νους στον ι­διω­τι­κό χώ­ρο, ό­πως πρε­σβεύουν οι φι­λε­λεύ­θε­ρες θεω­ρίες, και χω­ρίς η α­να­γνώ­ρι­σή του δη­μό­σιου χα­ρα­κτή­ρα τους να ση­μαί­νει ό­τι τους θέ­λου­με πο­λι­τι­κούς-κρα­τι­κούς θε­σμούς ( και να ταυ­τι­στού­με έ­τσι με τους κρα­τι­κι­στές και τους ο­πα­δούς του ο­λο­κλη­ρω­τι­σμού ή του φο­ντα­με­ντα­λι­σμού).

 Η α­ντί­λη­ψή μας αυ­τή, που ε­πί­σης α­φο­ρά γε­νι­κό­τε­ρα τους πο­λι­τι­σμι­κούς θε­σμούς, βρί­σκε­ται, λοι­πόν, σε α­ντί­θε­ση με τις α­ντι­λή­ψεις του φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και του κρα­τι­κι­σμού. Δεν εί­ναι καθό­λου τυ­χαίο ό­τι ε­να­ντίον της μι­σθο­δο­σίας των κλη­ρι­κών α­πό το κρά­τος στρά­φη­κε πρώ­τος ο Γιάν­νης Στουρ­νά­ρας. Μό­νο που το ε­πι­χεί­ρη­μά του, αν ξε­δι­πλω­θεί, εί­ναι ε­πι­χεί­ρη­μα για την ιδιω­τι­κο­ποίη­ση ή α­κρι­βέ­στε­ρα την α­γο­ραιο­ποίη­ση κά­θε θε­σμού πα­ρα­γω­γής πο­λι­τι­σμού. Εί­ναι γε­γο­νός ό­τι η φι­λε­λεύ­θε­ρη α­ντί­λη­ψη πε­ρί θρη­σκείας α­σκεί ση­μα­ντι­κή γο­η­τεία, ει­δι­κά σε ε­κεί­νο το τμή­μα της α­ρι­στε­ράς που ε­μπνέε­ται α­πό το λό­γο πε­ρί δι­καιω­μά­των. Ωστό­σο, ό­πως ή­δη είχε ε­πι­ση­μά­νει ο Μαρξ στο «Εβραϊκό Ζή­τη­μα» δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ό­τι και η πιο πλέ­ρια χειρα­φέ­τη­ση του κρά­τους α­πό τη θρη­σκεία (μια πο­λι­τι­κή χει­ρα­φέ­τη­ση) μπο­ρεί να εί­ναι συμπλη­ρω­μα­τι­κή ό­χι α­πλώς με μια ε­ξαι­ρε­τι­κά θρη­σκευό­με­νη κοι­νω­νία, αλ­λά και με την άνθηση του κά­θε λο­γής σκο­τα­δι­σμού ή των πιο α­πεχ­θών α­νορ­θο­λο­γι­σμώ­ν· σχε­τι­κά με αυ­τό το παρά­δειγ­μα των Η­ΠΑ εί­ναι πο­λύ δια­φω­τι­στι­κό.

Η κρα­τι­κί­στι­κη α­ντί­λη­ψη για τη θρη­σκεία

Από την άλ­λη, η κρα­τι­κί­στι­κη α­ντί­λη­ψη για τη θρη­σκεία υιο­θε­τεί­ται α­πό έ­να με­γά­λο μέ­ρος της Εκκλη­σίας αλ­λά και -με δια­φο­ρε­τι­κό τρό­πο βέ­βαια- α­πό με­ρι­κές ορ­γα­νώ­σεις ή κόμ­μα­τα της αρι­στε­ράς. Στην πρά­ξη η υ­πα­γω­γή της Εκκλη­σίας στο κρά­τος την με­τα­τρέ­πει σε θε­ρα­παι­νί­δα της ε­κά­στο­τε ε­ξου­σίας (ού­τε η Ορθο­δο­ξία έ­χει την κα­τάλ­λη­λη πα­ρά­δο­ση ού­τε η εκκοσμικευμέ­νη ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία ε­πι­τρέ­πει φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κές φι­λο­δο­ξίες ή φα­ντα­σιώ­σεις). Η α­ποτί­να­ξη της κρα­τι­κής κη­δε­μο­νίας –α­πο­τί­να­ξη η ο­ποία εί­ναι ρή­ξη με έ­να βα­θιά ρι­ζω­μέ­νο κομ­φορ­μι­σμό αιώ­νω­ν–εί­ναι προϋπό­θε­ση για να πά­ρουν ε­νερ­γό μέ­ρος οι Χρι­στια­νοί στο αναγκαίο εγ­χεί­ρη­μα α­να­γέν­νη­σης του λα­ού μας. Μπο­ρούν στα α­λή­θεια οι πι­στοί να αντιμετωπί­ζουν τον πα­πά ό­πως α­ντι­με­τω­πί­ζουν έ­να δη­μο­τι­κό υ­πάλ­λη­λο, έ­ναν ε­φο­ρια­κό, έ­ναν α­στυ­νο­μι­κό ή έ­να δι­κα­στι­κό; Οι πι­στοί ας προ­βλη­μα­τι­στούν πά­νω στο ε­ρώ­τη­μα του Κίρκεγκορ: τι κά­νει πε­ρισ­σό­τε­ρο κα­κό στον Χρι­στια­νι­σμό, χί­λιοι κρα­τι­κοί υ­πάλ­λη­λοι που τον διώ­κουν ή ε­κα­τό κρα­τι­κοί υ­πάλ­λη­λοι που τον δια­δί­δου­ν;

Ένα μέ­ρος της α­ρι­στε­ράς ζη­τά­ει τό­σο τη δια­κο­πή της κρα­τι­κής χρη­μα­το­δό­τη­σης της Εκκλησίας ό­σο και τη χω­ρίς α­πο­ζη­μίω­ση δή­μευ­ση της πε­ριου­σίας της. Με άλ­λα λό­για, θέ­λει να ε­πι­φέ­ρει έ­να κα­θο­ρι­στι­κό δι­πλό πλήγ­μα ε­να­ντίον της Εκκλη­σίας· στην πο­λι­τι­κή κοι­νω­νία ό­σο και στην ι­διω­τι­κή. Αυ­τός ο α­ντι­κλη­ρι­κα­λι­σμός και α­ντι­χρι­στια­νι­σμός, ό­μως, α­πλώς στο­χεύει στην ί­δρυ­ση μιας άλ­λης α­ντα­γω­νι­στι­κής πο­λι­τι­κής κρα­τι­κής θρη­σκείας, σαν αυ­τές που κατέρρευ­σαν πριν δύο δε­κα­ε­τίες στην Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη και αλ­λού.

Η κρα­τι­κή ε­ξου­σία έ­χει πά­ντα έ­ναν οιο­νεί θρη­σκευ­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα και αυ­τό εί­ναι ι­διαί­τε­ρα ορα­τό στο ο­λο­κλη­ρω­τι­κό κρά­τος, που μο­νο­πω­λεί τους πο­λι­τι­στι­κούς θε­σμούς και τους ιδεολογι­κούς μη­χα­νι­σμούς και το ο­ποίο με τον τρό­πο του εί­ναι έ­να θρη­σκευ­τι­κό κρά­τος. Γι’ αυ­τό, ό­πως πο­λύ σω­στά έ­λε­γε ο Π.Κον­δύ­λης, το ο­λο­κλη­ρω­τι­κό κρά­τος εί­ναι υ­πο­χρεω­τι­κά αθεϊστι­κό (θρη­σκεία δε ση­μαί­νει ο­πωσ­δή­πο­τε πί­στη στο Θεό ή σε θε­ούς, ο Βου­δι­σμός εί­ναι αθεϊστι­κός). Η βίαιη ε­ξά­λει­ψη των θρη­σκευ­τι­κών θε­σμών α­πό την κρα­τι­κή κα­τα­στο­λή α­ναι­ρεί τον κο­σμι­κό χα­ρα­κτή­ρα του κρά­τους, α­κρι­βώς για­τί το κρά­τος εί­ναι που α­να­λαμ­βά­νει πλέ­ον τις λει­τουρ­γίες αυ­τών των θε­σμών.

Θρη­σκευ­τι­κοί θε­σμοί και κο­σμι­κό κρά­τος

Υφί­στα­ται πά­ντα μια σχέ­ση α­νά­με­σα στους (δη­μό­σιους) θρη­σκευ­τι­κούς θε­σμούς και το πολιτικό «κο­σμι­κό» κρά­τος· κρά­τος και θρη­σκευ­τι­κοί θε­σμοί α­πο­τε­λούν τους ό­ρους μιας σχέσης που δο­μεί το δη­μό­σιο χώ­ρο. Εί­πα­με προ­η­γου­μέ­νως ό­τι η θρη­σκεία α­πο­τε­λεί μέ­ρος του πο­λι­τι­σμού και του τρό­που ε­πι­κοι­νω­νίας πά­νω στον ο­ποίο στη­ρί­ζε­ται η πο­λι­τεία. Το κρά­τος δεν μπο­ρεί πο­τέ να α­πο­τε­λέ­σει α­πλώς έ­να ου­δέ­τε­ρο ερ­γα­λείο για την ε­πι­τή­ρη­ση των συμβολαίων που συ­νά­πτο­νται α­νά­με­σα στα ι­διω­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, ό­πως θα ή­θε­λε η φιλελεύθε­ρη ου­το­πία· δεν μπο­ρεί πο­τέ να εκ­κο­σμι­κευ­τεί πλή­ρως α­κό­μα ό­ταν τη θέ­ση του Θεού παίρ­νει ο Λό­γος, η Φύ­ση, το Έθνος, πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο που στις νεω­τε­ρι­κές κοι­νω­νίες η πο­λι­τι­κή κοι­νό­τη­τα έρ­χε­ται να προ­σφέ­ρει στο θνη­τό ά­το­μο την υ­πό­σχε­ση της α­θα­να­σίας (δια της συ­νέ­χειας της πό­λης, του έ­θνους, του λα­ού), μια πα­ρη­γο­ριά που πα­λαιό­τε­ρα προ­σέ­φε­ραν οι θρη­σκείες. Πά­ντως, η α­ντί­λη­ψη που κυ­ριαρ­χεί σή­με­ρα ως προς τη σχέ­ση των θρησκευτικών και γε­νι­κό­τε­ρα των πο­λι­τι­σμι­κών θε­σμών με το κρά­τος, εί­ναι η φι­λε­λεύ­θε­ρη και ό­χι η κρα­τι­κι­στι­κή (εί­τε εμ­φα­νί­ζε­ται η τε­λευ­ταία με τη μορ­φή του ορ­θό­δο­ξου χρι­στια­νι­κού κρά­τους εί­τε μ’ ε­κεί­νη της α­ντι­χρι­στια­νι­κής πο­λι­τι­κής θρη­σκείας).

Και ποια θα ή­ταν η θέ­ση των θρη­σκευ­τι­κών θε­σμών στο δη­μό­σιο χώ­ρο των ε­λεύ­θε­ρων πολιτειών, οι ο­ποίες θα ε­μπνέ­ο­νταν α­πό την αρ­χή της ά­με­σης δη­μο­κρα­τίας; Στα ε­πα­να­στα­τι­κά κι­νή­μα­τα των τε­λευ­ταίων αιώ­νων δια­τυ­πώ­θη­καν πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές α­πό­ψεις για τη θρησκεία: α­πό τα φλο­γε­ρά λό­για του Τό­μας Μί­ντσερ «οι άν­θρω­ποι θα α­πε­λευ­θε­ρω­θούν και μό­νο ο Θεός θα εί­ναι κύ­ριός τους», μέ­χρι το σύν­θη­μα «ού­τε Θεός, ού­τε α­φέ­ντης» των αναρχι­κών. Σή­με­ρα, σχε­δόν έ­ναν αιώ­να με­τά τη συ­ντρι­πτι­κή κρι­τι­κή του Πά­νε­κουκ (αλ­λά και του Γκράμ­σι) ε­να­ντίον του λε­νι­νι­στι­κού υ­λι­σμού, μας αρ­κεί έ­νας ρη­χός α­ντι­θρη­σκευ­τι­κός λόγος και μά­λι­στα α­πό τη σκο­πιά της «Επι­στή­μης», της πιο κα­τα­πιε­στι­κής και δια­δε­δο­μέ­νης μορ­φής ψευ­δούς συ­νεί­δη­σης; Σή­με­ρα πρέ­πει να α­νοί­ξου­με ξα­νά τη συ­ζή­τη­ση, λαμ­βά­νο­ντας υ­πό­ψη μας το γε­γο­νός ό­τι η προ­φη­τεία του Νί­τσε έ­χει εκ­πλη­ρω­θεί και πως στον ευ­ρω­παϊκό κό­σμο, του­λά­χι­στον, «ο Θεός εί­ναι νε­κρός»· γι’ αυ­τό μέ­σα στο μη­δε­νι­στι­κό χει­μώ­να στον οποίο ζού­με πρέ­πει να διε­ρω­τη­θού­με αν α­πο­τε­λούν α­κό­μη μια ε­πα­να­στα­τι­κή στά­ση ο αντικληρι­κα­λι­σμός και ο μα­χη­τι­κός α­θεϊσμός.

Σύγ­χρο­νες διε­θνείς ε­μπει­ρίες

Στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή οι Ζα­πα­τί­στας και το MST ή οι αυ­τόχ­θο­νες της Βο­λι­βίας, του Πε­ρού και του Ιση­με­ρι­νού, ρι­ζο­σπα­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις στην υ­πο­σα­χά­ρια Αφρι­κή, οι Ινδοί α­γρό­τες του BKU και του KRRS που έ­παι­ξαν πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρό­λο στα κι­νή­μα­τα ε­να­ντίον της παγκοσμιοποίη­σης συ­νερ­γά­ζο­νται στε­νά με ρι­ζο­σπά­στες κλη­ρι­κούς ή ε­μπνέ­ο­νται α­πό τις οικείες τους θρη­σκευ­τι­κές πα­ρα­δό­σεις, στις ο­ποίες δί­νουν νέα α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κά πε­ριε­χό­με­να. Ο α­ντι­κλη­ρι­κα­λι­σμός δεν α­πο­τε­λεί μέ­ρος των κο­ρυ­φαίων στιγ­μών της ι­στο­ρίας της ελ­λη­νι­κής αρι­στε­ράς· εί­ναι έ­να σχε­τι­κά πρό­σφα­το δά­νειο α­πό τη Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη και α­ντι­στοι­χεί σε εντελώς δια­φο­ρε­τι­κές ι­στο­ρι­κές ε­μπει­ρίες (θρη­σκευ­τι­κοί πό­λε­μοι, κυ­νή­γι των μα­γισ­σών, ο ρόλος του κλή­ρου στη Γαλ­λι­κή Επα­νά­στα­ση και στον Ισπα­νι­κό εμ­φύ­λιο κ.τ.λ).

Σή­με­ρα η κάμ­ψη των κοι­νω­νι­κών α­ντι­στά­σεων και το έλ­λειμ­μα στη δη­μιουρ­γία δο­μών αλληλέγ­γυας και συ­νερ­γα­τι­κής οι­κο­νο­μίας δεν ε­ξη­γεί­ται με την αλ­λο­τριω­τι­κή ε­πιρ­ροή της θρησκείας, αλ­λά με την α­πο­σάρ­θρω­ση των κοι­νω­νι­κών δε­σμών, η ο­ποία κά­νει τους ανθρώπους πα­θη­τι­κούς, πρό­θυ­μους να πά­ρουν στο κυ­νή­γι το πιο α­δύ­να­το και να ταυ­τι­στούν με τον εχ­θρό τους, με αυ­τό που πρέ­πει να φο­βού­νται. Και δεν πρέ­πει να α­γνοού­με τις φαντασια­κές-συμ­βο­λι­κές (δυ­νά­μει θρη­σκευ­τι­κές) δια­στά­σεις του εγ­χει­ρή­μα­τός μας να υ­φαν­θεί εκ νέ­ου ο κοι­νω­νι­κός ι­στός.

Συ­μπε­ρα­σμα­τι­κές ε­πι­ση­μάν­σεις

Στο ά­με­σο μέλ­λον οι σχέ­σεις μας με τους αν­θρώ­πους της Εκκλη­σίας μπο­ρούν να εί­ναι συγκρου­σια­κές, αλ­λά ε­πί­σης και σχέ­σεις συ­νερ­γα­σίας. Πο­λε­μι­κές με ό­σους α­π’ αυ­τούς συστρα­τεύο­νται με το να­ζι­σμό, συ­να­γω­νι­στι­κές με ό­σους μά­χο­νται ε­να­ντίον του. Επί­σης, μετα­ξύ πολ­λών άλ­λων, εν­δει­κτι­κά ας ε­πι­ση­μά­νου­με ό­τι:

• Δεν μας αρ­κεί η Εκκλη­σία να πά­ψει να ε­μπο­δί­ζει την α­νέ­γερ­ση λα­τρευ­τι­κών χώ­ρων για τους μου­σουλ­μά­νους. Πρέ­πει να μπει μπρο­στά και να α­να­λά­βει ε­νερ­γό ρό­λο στην υ­πε­ρά­σπι­ση των δι­καιω­μά­των τους, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των θρη­σκευ­τι­κών. Έτσι θα έ­δι­νε το έ­ναυ­σμα για μια γό­νι­μη δια­δι­κα­σία συ­να­ντή­σεων και α­νταλ­λα­γών με τους μου­σουλ­μά­νους με­τα­νά­στες, οι ο­ποίες θα μπο­ρού­σαν να δώ­σουν πο­λύ εν­δια­φέ­ρου­σες πο­λι­τι­σμι­κές συν­θέ­σεις, τα στοι­χεία για έ­να νέο λαό α­πό ντό­πιους και με­τα­νά­στες.

• Το ζη­τού­με­νό μας δεν εί­ναι οι υ­πο­δο­μές της Εκκλη­σίας να πε­ρά­σουν στο κρά­τος (και α­πό εκεί στο ΤΑΙ­ΠΕΔ και τους δα­νει­στές), αλ­λά να τε­θούν στη διά­θε­ση δο­μών συ­νερ­γα­τι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας με τη συ­ναί­νε­ση και τη συ­νερ­γα­σία των κα­τά τό­πους ιε­ρω­μέ­νων, στη βά­ση σχέ­σεων ε­μπι­στο­σύ­νης που θα οι­κο­δο­μη­θούν σε κά­θε γει­το­νιά μέ­σα α­πό την προσπάθεια για τη λαϊκή αυ­τοορ­γά­νω­ση με σκο­πό την αλ­λη­λεγ­γύη και την αλ­λη­λο­βοή­θεια.

Πηγή: http://www.epohi.gr/portal/koinonia/13794-2013-03-11-03-33-49