ΝΕΟΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ Η ΑΠΕΙΛΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

    Όταν ο Χριστιανισμός εμφανίσθηκε στην ιστορία κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τη σχέση του με τον Ελληνισμό. Οι Έλληνες βρήκαν στην Εκκλησία του Χριστού αυτό που έψαχναν την αλήθεια για το θεό, τον άνθρωπο, τον κόσμο. Απέναντι στο αρχαίο θέατρο, το σχολείο των Ελλήνων πολιτών, η Εκκλησία αντιπαραθέτει μια άλλη πραγματικότητα: την θεία Αποκάλυψη, την θέα του Τριαδικού θεού. Οι κοσμολογικές της προϋποθέσεις θέλουν τον κόσμο ως προϊόν της ελεύθερης θέλησης ενός προσώπου, του θεού - Πατρός. Για
αυτό και παύουν να χρησιμοποιούν τη λέξη κόσμος, που υπονοεί ένα θεό υποχρεωμένο στον ρόλο του κοσμήτορα - διακοσμητή, είτε την απρόσωπη λογική δύναμη (τον λόγο των Στωικών π.χ.) που συνέχει το σύμπαν, και την αντικαθιστούν με τη λέξη κτίση ή δημιουργία. Αν ο κόσμος γεννιέται και υπάρχει από την ανάγκη και μέσα σ' αυτήν, η κτίση γεννιέται και υπάρχει από την ελευθερία και μέσα στην ελευθερία και στην αγάπη του θεού. Η κτίση υπάρχει επειδή το θέλει ο θεός, αλλά θα συνεχίσει να υπάρχει εάν το θέλει και ο άνθρωπος. Ο Αδάμ παίρνει την ευθύνη, ως εκπρόσωπος της κτίσης, να πει το μεγάλο ναι ή όχι στο θεό, να πει θέλω ή δε θέλω να ζήσω μαζί Σου. Για το θεό ελευθερία σημαίνει αγάπη, ζωή σε σχέση αδιάπτωτη. Για τον Αδάμ της παρακοής σήμαινε εγωισμό, μοναξιά, θάνατο.

    Η θεία Λειτουργία, ως θεία Ευχαριστία, είναι ο χώρος όπου η ανθρώπινη ελευθερία καλείται να υπάρξει με τον τρόπο του θεού και ο άνθρωπος δύναται να υπάρξει ως ελεύθερο πρόσωπο εν τω πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

    Σε τελική ανάλυση, η ειδοποιός διαφορά του αρχαίου Ελληνισμού από τον Χριστιανισμό δεν είναι άλλη από την αγάπη [βλ. Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου (Ζηζιούλα), Ευρωπαϊκό πνεύμα και ελληνική Ορθοδοξία, περιοδικό. Ευθύνη, τ. 167/1985, σελ. 572). Αγάπη όμως που απευθύνεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και όχι έρως αφηρημένων ιδεών. Αγάπη ελεύθερη από κάθε λογική αιτιότητα και όχι έρως λογοκρατούμενος. Αγάπη που προσφέρεται σταυρούμενη και όχι αγάπη που ζητεί τα εαυτής. Τέλος, αγάπη - τρόπος ζωής θεού Τριαδικού και όχι έρως - τρόπος ζωής ανθρώπου τελικώς μοναχικού. Για αυτό και η Εκκλησία, ως έκφραση αυτής της αγάπης, διαφέρει ουσιαστικά, παρά τις ομοιότητες, από την ελληνική πόλη των Αρχαίων Ελλήνων. Μπορεί η Εκκλησία του Χριστού να είναι σύναξη «επί το αυτό», όπως η Εκκλησία του Δήμου, αλλά όχι μόνον ελεύθερων πολιτών, γιατί στην Εκκλησία «ουκ ενι δούλος ή ελεύθερος», όχι μόνο ανδρών, γιατί «ουκ ενι άρσεν καί θήλυ», όχι μόνο Ελλήνων πολιτών, γιατί «ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην» ή βάρβαρος, όχι μόνο ανθρώπων, αλλά θεού και ανθρώπων.

    Όλα αυτά εκφράζονται με τρόπο εξ ίσου συγκλονιστικό, αν αντιπαραβάλλουμε την χριστιανική τέχνη με την ελληνική. Ενώ ο αρχαίος ελληνικός ναός δίνει σημασία στην εξωτερική του εμφάνιση, για να προσφερθεί σε κοινή θέα σε ανθρώπους που βρίσκονται έξω από αυτόν, ως έκφραση κάλλους και αρμονίας, ο χριστιανικός ναός χτίζεται προς τα μέσα. Λιτός και απέριττος εξωτερικά, έχει στο εσωτερικό του μια πλούσια έγχρωμη διακόσμηση.

    Ενώ τα ελληνικά αγάλματα, αποζητώντας την αρμονικότητα των αναλογιών του σώματος, εκφράζουν μια διανοητική ομορφιά, οι χριστιανικές εικόνες, αποκαλύπτοντας το αγνό φως της ψυχής που ποτίζεται από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, εκφράζουν μια πνευματική ομορφιά. Το ιδανικό δεν είναι πια το γυμνασμένο σώμα, αλλά η σάρκα που δια της ασκήσεως θεώθηκε. Γι' αυτό και οι χριστιανικές εικόνες δεν παραμένουν σε μια αφηρημένη, ψυχρή και απόμακρη ιδέα, αλλά σε μια) πραγματικότητα, όπου ο θάνατος και η φθορά έχουν νικηθεί.

    Σε μια εποχή που ο νέος Ελληνισμός αντιμετωπίζει μια κρίση ταυτότητας, αξίζει να θυμηθούμε ότι ο Ελληνισμός διασώθηκε μέσα στον Χριστιανισμό. Μόνο έτσι ως Έλληνες ορθόδοξοι Χριστιανοί θα αντιμετωπίσουμε δημιουργικά την ψευδή διδασκαλία του νεοπαγανισμου και της «αρχαιολατρίας», η οποία επιδιώκει να γκρεμίσει την πίστη των Πατέρων μας και το πολιτισμικό μας υπόβαθρο και να επιβάλλει τον δικό της ισοπεδωτικό «πολιτισμό» και βέβαια τη νέα Πανθρησκεία της συγχρονία Βαβέλ, στην οποία δεν θα υπάρχει θέση για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, για τον άνθρωπο, τη ζωή και την ελευθερία του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.