από το βιβλίο του «Τι γιορτάζουμε από το Τριώδιο έως την Πεντηκοστή;»
Εκδόσεις Αδελφότητος Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ναυπάκτου
Τη αύτη ήμερα Κυριακή ογδόη από του Πάσχα, την αγίαν Πεντηκοστήν εορτάζομεν.
Κι αυτή την εορτή την έχουμε πάρει απ' την εβραϊκή παράδοση. Εκείνοι (οι Εβραίοι) εορτάζουν τη δική τους Πεντηκοστή τιμώντας τον αριθμό επτά (7X7=49. Η επομένη ήμερα μετά τις σαρανταεννιά είναι η Πεντηκοστή).
Συγκεκριμένα οι Εβραίοι γιορτάζουν την Πεντηκοστή ήμερα μετά απ' το Πάσχα τους. Το Πάσχα το γιορτάζουν σε ανάμνηση της διαβάσεως της Ερυθράς θαλάσσης, ενώ την Πεντηκοστή, επειδή πενήντα ήμερες μετά τη διάβαση (=Πάσχα) πήραν στην έρημο το νόμο του Μωϋσή, το Δεκάλογο.
Έτσι τώρα κάνουμε κι εμείς: Εορτάζουμε το Πάσχα και πενήντα μέρες αργότερα, σήμερα, παίρνουμε το Άγιο Πνεύμα. Και, όπως παλιά ο Νόμος καθοδηγούσε τους Εβραίους, έτσι τώρα εμάς μας καθοδηγεί το Άγιο Πνεύμα. Αυτό μας νομοθετεί, μας οδηγεί σε κάθε αλήθεια, Αυτό μας διδάσκει και μας δίνει εντολή να κάνουμε όλα όσα αρέσουν στο Θεό.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι τρεις ήταν οι μεγάλες γιορτές των Εβραίων: Το Πάσχα, η Πεντηκοστή και η Σκηνοπηγία.
Το Πάσχα το έκαναν, όπως προαναφέρθηκε, σε ανάμνηση της διαβάσεως της Ερυθράς θαλάσσης. Η εβραϊκή λέξη Πάσχα στα Ελληνικά σημαίνει διάβαση, πέρασμα. Εκείνη η γιορτή ήταν προτύπωση της δικής μας γιορτής του Πάσχα: Φανέρωνε τη δική μας διάβαση και επιστροφή από τη σκοτεινή ζωή, τη ζωή της αμαρτίας, στον Παράδεισο.
Την Πεντηκοστή τη γιόρταζαν σε ανάμνηση της κακοπάθειάς τους μέσα στην έρημο, για να θυμούνται ότι μπήκαν στη γη της Επαγγελίας μετά από πολλές θλίψεις. Τότε, όταν μπήκαν στη γη της Επαγγελίας, απόλαυσαν τους καρπούς των δένδρων, το κρασί και το ψωμί, το όποιο γίνεται από το σιτάρι. Κι αυτό ήταν μια προτύπωση για τη δική μας πορεία: Κι εμείς μετά από τις θλίψεις και την κακοπάθεια της αμαρτίας μπαίνουμε στην Εκκλησία και μέσα σ' αυτήν μεταλαμβάνουμε κι απολαμβάνουμε το Σώμα και το Αίμα του Δεσπότου Χριστού. Άλλοι, λοιπόν, λένε ότι γι' αυτόν το λόγο γιόρταζαν οι Εβραίοι την Πεντηκοστή, ενώ άλλοι, όπως προαναφέραμε, λένε ότι τη γιόρταζαν σε τιμή και ανάμνηση των πενήντα ήμερων πού νήστεψε ο Μωϋσής και πήρε ύστερα το θεόγραφο Νόμο, τις Δέκα Εντολές. Ταυτόχρονα με τη γιορτή αυτή θυμούνταν και τη θυσία του μόσχου κι όλα τ' άλλα πού έκανε ο Μωϋσής και πριν ανεβή στο Όρος και όταν κατέβηκε. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι η Πεντηκοστή επινοήθηκε από τους Εβραίους για να δείξουν την τιμή τους προς τον αριθμό επτά, ο όποιος θεωρείται ιερός (πρβλ. Έξοδος κ', 11). Πραγματικά ο αριθμός αυτός των ήμερων, αν προστεθή στον εαυτό του επτά φορές, μας κάνει τον αριθμό πενήντα. Μας λείπει, βέβαια, μία ήμερα (πού είναι η αρχή της επομένης επτάδος των ήμερων). Οι Εβραίοι μάλιστα τιμούν όχι μόνο με τις ήμερες τον αριθμό πενήντα, αλλά και με τα έτη. Έτσι το πεντηκοστό έτος το έχουν σε τιμή και το ονομάζουν Ιωβηλαίο. Στο έτος αυτό αφήνουν τη γη ακαλλιέργητη (για να ξεκούραστη), αφήνουν ελεύθερα τα ζώα κι ελευθερώνουν τους δούλους πού είχαν αγοράσει.
Τρίτη μεγάλη εορτή των Εβραίων ήταν η Σκηνοπηγία. Αυτή την γιόρταζαν μετά τη συγκομιδή των καρπών το φθινόπωρο, δηλ. πέντε μήνες μετά την εορτή του Πάσχα. Τη Σκηνοπηγία την είχαν σε ανάμνηση της ημέρας εκείνης, κατά την οποία ο Μωϋσής έστησε τη σκηνή πού είδε μέσα στη νεφέλη στο όρος Σινά, και την οποία στη συνέχεια κατεσκεύασε ο αρχιτέκτονας Βεσελεήλ με τις οδηγίες του (Έξοδος κεφ. λα). Μάλιστα οι Εβραίοι όταν τιμούν την εορτή αυτή φτιάχνουν σκηνές. Τότε όλη μέρα ζουν στα χωράφια τους ευχαριστώντας τον Θεό και συγκεντρώνουν τους καρπούς των κόπων τους. Σ' αυτή την ήμερα φαίνεται ότι έγραψε και ο Δαβίδ τους ψαλμούς πού έχουν την επιγραφή «υπέρ των ληνών» (ληνός = το πατητήρι όπου πατούν τα σταφύλια, πρβλ. Ψαλμ. 8, 80, 83). Η εορτή αυτή είναι προτύπωση της αναστάσεως μας στη Βασιλεία των Ουρανών. Τότε θα διαλυθούν οι σάρκινες σκηνές, τα σώματα μας, θα ξαναγίνουν πάλι άφθαρτα και θα απολαύσουμε τους καρπούς των κόπων μας πανηγυρίζοντας στις αιώνιες σκηνές, στη Βασιλεία του Θεού.
Εμείς σήμερα πού γιορτάζουμε τη δική μας Πεντηκοστή, πρέπει να γνωρίζουμε ότι την ήμερα αυτή, όταν εορταζόταν η Πεντηκοστή των Εβραίων, ήλθε το Άγιο Πνεύμα στους Μαθητές του Χριστού. Επειδή, λοιπόν, οι Άγιοι Πατέρες θεώρησαν καλό να ξεχωρίσουν τις γιορτές για να τιμήσουν με τον τρόπο αυτό το μεγαλείο του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος, γι' αυτό αύριο εορτάζουμε το Πανάγιο Πνεύμα, πού είναι μία υπόσταση της Αγίας Τριάδος και θα πούμε το πώς ήλθε στους Αποστόλους.
Ταις των αγίων Αποστόλων πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν.
Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος
Τη αύτη ήμερα, Δευτέρα της Πεντηκοστής, αυτό το Πανάγιον και ζωοποιών και παντοδύναμον εορτάζομεν Πνεύμα, τον ένα της Τριάδος Θεόν, το ομότιμον και ομοούσιον και ομόδοξον τω Πατρί και τω Υίω.
Την ήμερα πού οι Εβραίοι γιόρταζαν την Πεντηκοστή τους ήλθε το Άγιο Πνεύμα με σχήμα πύρινων γλωσσών στους Αποστόλους. Αυτοί ήταν συγκεντρωμένοι στο υπερώο κι Εκείνο πήγε και κάθισε πάνω σε καθέναν απ' αυτούς. Οι άγιοι Πατέρες μας πού έβαλαν σε άριστη σειρά και τάξη όλα τα θέματα της πίστεως μας, για να δώσουν τιμή στο Άγιο Πνεύμα, όρισαν να το εορτάζουμε και κατά την Πεντηκοστή, αλλά και ξεχωριστά σήμερα.
Ο Κύριος μας πριν απ' το σωτήριο πάθος Του είχε υποσχεθεί ότι θα στείλει το Άγιο Πνεύμα. Κι όπως υποσχέθηκε, έκανε. Είχε πει τότε στους Μαθητές Του: «Σάς συμφέρει να φύγω Εγώ. Αν δε φύγω εγώ δε θα έλθει ο Παράκλητος (=τό Άγιο Πνεύμα)». Κι αλλού είπε: «Όταν έλθη Εκείνος (δηλ. ο Παράκλητος = το Άγιο Πνεύμα), θα σας διδάξει και θα σας οδηγήσει σε κάθε αλήθεια». Κι ακόμη: «Θα παρακαλέσω τον Πατέρα και θα σας στείλει άλλον Παράκλητο (εννοείται: αντί για Έμενα πού θα φύγω), θα σας στείλει το Άγιο Πνεύμα της Αληθείας, το όποιο εκπορεύεται απ' τον Πατέρα». Και επίσης μετά το Πάθος, όταν ανερχόταν προς τον ουρανό, τους είπε: «Εσείς να μείνετε στην Ιερουσαλήμ, έως ότου πάρετε δύναμη απ' τον ουρανό». Αυτό, λοιπόν, το οποίο υποσχέθηκε ο Χριστός, συνέβη την ήμερα της Πεντηκοστής.
Ενώ ήταν όλοι συγκεντρωμένοι στο υπερώο της Ιερουσαλήμ και περίμεναν, όταν ήλθε η μέρα της Πεντηκοστής, περίπου κατά τις εννέα η ώρα το πρωί (με το δικό μας ωρολόγιο), ξαφνικά ακούστηκε βροντή απ' τον ουρανό τέτοια, ώστε νόμιζες ότι θα ακουσθεί σε όλη την Οικουμένη. Τότε φάνηκε το Άγιο Πνεύμα όμοιο με πύρινες γλώσσες και κάθισε σε καθέναν απ' αυτούς. Κάθισε όχι μόνο στους δώδεκα Μαθητές, αλλά και στους εβδομήκοντα! Και μιλούσαν πλέον όλοι ξένες γλώσσες! Καθένας δηλαδή απ' τους αποστόλους μιλούσε όλες τις γλώσσες! Κι ας μη νομισθή ότι ο απόστολος μιλούσε τη δική του την εβραϊκή γλώσσα, ενώ οι ακροατές άκουγαν τη γλώσσα τη δική τους! Όχι! Ο κάθε Απόστολος καταλάβαινε και μιλούσε τη γλώσσα κάθε άλλου έθνους.
Ήταν τόσο παράξενο και πρωτόγνωρο αυτό, ώστε οι άνθρωποι πού συγκεντρώθηκαν νόμισαν ότι οι Μαθητές ήταν μεθυσμένοι. Μη μπορώντας άνθρωποι να καταλάβουν πώς ήταν δυνατό οι απόστολοι να μιλάνε τη γλώσσα του καθενός, τους πέρασαν για μεθυσμένους. Άλλοι πάλι απορούσαν κι αναρωτιούνταν: «Τί να σημαίνη άραγε αυτό το φαινόμενο;». Ήταν τότε εκεί συγκεντρωμένοι για την εορτή άνθρωποι από όλα τα πέρατα της γης: Πάρθοι, Μήδοι κι Ελαμίτες, οι όποιοι προ ολίγου είχαν αιχμαλωτισθεί από τον Αντίοχο.
Ο ερχομός του Παναγίου Πνεύματος έγινε αφού πέρασαν δέκα μέρες απ' την Ανάληψη του Χριστού. Δεν έγινε ταυτόχρονα με την Ανάληψη. Οι Απόστολοι έπρεπε να Το περιμένουν, γιατί αυτή ή προσμονή έκανε εντονότερη την επιθυμία τους γι' Αυτό. Μερικοί λένε ότι σε καθεμιά από τις ήμερες αυτές καθένα απ' τα αγγελικά τάγματα πήγαινε και προσκυνούσε τη θεωθείσα σάρκα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, κι ότι μετά τη συμπλήρωση των εννέα ήμερων (κατά τις όποιες προσκύνησαν τα αγγελικά τάγματα), τη δέκατη ήμερα, ήλθε το Άγιο Πνεύμα. Ο ερχομός Του σήμαινε τη συμφιλίωση του Θεού με το ανθρώπινο γένος, κι ή συμφιλίωση αυτή έγινε δια του Υιού.
Το Άγιο Πνεύμα ήλθε πενήντα μέρες μετά το Πάσχα, για να μας υπενθυμίζη τον Παλαιό Νόμο (τις Δέκα Εντολές) πού δόθηκε στο Μωϋσή. Οι Ισραηλίτες πήραν τις Δέκα Εντολές πενήντα ήμερες μετά τη διάβαση της Ερυθράς θαλάσσης. Αξιοπρόσεκτη, μάλιστα, είναι η σχέση πού έχουν τα τωρινά μ' εκείνα τα παλιά. Εκεί ήταν το όρος, εδώ το υπερώο. Εκεί ήταν το πυρ, εδώ οι πύρινες γλώσσες. Αντί για τις βροντές και τη νεφέλη πού είχαμε εκεί, εδώ τώρα έχουμε το δυνατό φύσημα του ανέμου.
Το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε με τη μορφή γλωσσών, για να δείξη τη συγγένεια Του με το ζώντα Λόγο, το Χριστό. Ή ακόμη, για να δείξη ότι οι Απόστολοι επρόκειτο να διδάξουν και να οδηγήσουν με τη γλώσσα όλα τα έθνη. Οι γλώσσες ήταν πύρινες, για να δείξη ότι ο Θεός είναι πυρ κατανάλισκαν και καθαρίζει, όπως ή φωτιά. Οι γλώσσες φάνηκαν χωριστά πάνω απ' τον καθένα για να δειχθούν έτσι τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα όποια μοιράζονται στον καθένα. Κάποτε, πολύ παλιότερα, στην εποχή της πυργοποιίας στη Βαβέλ, το Άγιο Πνεύμα όλους εκείνους πού είχαν μία γλώσσα, τους χώρισε και τους οδήγησε στη σύγχυση με τις πολλές γλώσσες. Τώρα, σε όλους αυτούς πού ήξεραν μία γλώσσα, στους Αποστόλους, έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίζουν πολλές, για να δυνηθούν να συγκεντρώσουν όλους εκείνους πού με το χωρισμό των γλωσσών στη Βαβέλ σκορπίστηκαν στα πέρατα της Οικουμένης. Ο ερχομός του Αγ. Πνεύματος έγινε μάλιστα ήμερα εορτής για να είναι πολλοί άνθρωποι συγκεντρωμένοι και να μπόρεση το γεγονός αυτό να γίνη γνωστό παντού. Έτσι, όσοι θα παρευρίσκονταν το Πάσχα και θα 'βλεπαν τα όσα έγιναν με το Χριστό, θα δόξαζαν το Θεό για όσα θα έβλεπαν και θα μάθαιναν. Έγινε δε η επιφοίτηση Του κατά την ήμερα της Πεντηκοστής, γιατί έπρεπε την ίδια ήμερα να ξεχυθή πλούσια η Χάρη Του. Έτσι έκανε κι ο Χριστός, ο Οποίος στη διάρκεια του νομικού Πάσχα παρέδωσε στους Μαθητές Του το δικό Του Πάσχα, το αληθινό.
Το Άγιο Πνεύμα δεν κάθισε στο στόμα, αλλά στα κεφάλια των Αποστόλων, γιατί με τον τρόπο αυτό περιέλαβε (και περιέβαλε) το ηγεμονικό του ανθρώπου, το υπερέχον του σώματος και το νου, απ' τον οποίο η γλώσσα παίρνει το λόγο. Ακόμα θα μπορούσαμε κι αλλιώς να το εξηγήσουμε: Επειδή ή χειροτονία γίνεται στην κεφαλή του χειροτονουμένου, έτσι και το Άγιο Πνεύμα χειροτονεί τους αποστόλους στο κεφάλι, και ως γλώσσα διακηρύττει ότι από τώρα αυτοί θα είναι διδάσκαλοι όλης της Οικουμένης.
Επίσης, πάλι υπάρχει εδώ και ο «ήχος» και η «φωτιά», πού η παρουσία τους ήταν έντονη στο όρος Σινά, όταν οι Εβραίοι έλαβαν το Νόμο. Αυτό γίνεται για να επιβεβαιωθή ότι και τότε-και τώρα είναι το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, το Οποίο νομοθετεί και ορίζει τα πάντα. Εξάλλου δημιουργήθηκε σύγχυση ανάμεσα στο πλήθος, γιατί ακούστηκε σαν να φυσούσε ξαφνικά δυνατός άνεμος. Όλοι τότε νόμισαν ότι έφθασε η ώρα να εκπληρωθούν όλα όσα τους είχε προαναγγείλει ο Χριστός για το τέλος και την καταστροφή του κόσμου. Ακόμη χρειάζεται να προσέξουμε, ότι είπε «ωσεί» πυρός, δηλ. «σαν φωτιά», για να μη θεώρηση κανείς ακούγοντας αυτά, ότι υπάρχει κάτι υλικό στο Άγιο Πνεύμα.
Κατηγορήθηκαν επίσης οι απόστολοι ότι ήταν μεθυσμένοι. Ο απ. Πέτρος όμως μίλησε ενώπιον του λαού και είπε ότι κάτι τέτοιο είναι ψέμα. Κι εξήγησε ότι αυτό πού έγινε, είναι εκείνο πού γράφει στην προφητεία του ο Προφήτης Ιωήλ. Κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να πιστέψουν στο Χριστό τρεις χιλιάδες άνθρωποι!
Το Άγιο Πνεύμα ονομάζεται και Παράκλητος (=Παρηγορητής), γιατί μπορεί να μας παρηγορεί και να μας δίνει αναψυχή. Άλλα κι ο Χριστός ονομάζεται Παράκλητος (=Παρηγορητής). Έφυγε, λοιπόν, ο Χριστός κι ήλθε άλλος Παράκλητος για μας, το Άγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα Το πήραμε αντί του Χριστού. Και δια του Χριστού Το έχουμε. Επίσης ονομάζεται Παράκλητος, επειδή μεσιτεύει για μας προς το Θεό με στεναγμούς πού δε μπορούν να εκφραστούν με λέξεις, γιατί είναι φιλάνθρωπο (αγαπά τους ανθρώπους) και ενδιαφέρεται για μας, ακριβώς όπως κι ο Χριστός. Γι' αυτόν υιψιρως το Λόγο και ονομάζεται «Άλλος Παράκλητος». Και λέει ο Απόστολος: «Έχουμε Παράκλητο (=μεσίτη, συνήγορο) κοντά στον Πατέρα, τον Ιησού». Ονομάζεται δε «Άλλος», επειδή είναι ομοούσιος με τον Υιό. Έτσι το Άλλος (= με κεφαλαίο το άλφα) και Άλλος λέγεται για ομοούσια και ομοφυή πράγματα, ενώ οι λέξεις άλλο (= με μικρό το άλφα) και άλλο χρησιμοποιούνται για διαφορετικής φύσεως πράγματα (λέμε π.χ.: άλλο το ένα και άλλο το άλλο).
Το Άγιο Πνεύμα υπάρχει μέσα στον Πατέρα και στον Υιό καθ' όλα. Δημιουργεί τα πάντα με τον Πατέρα και με τον Υιό. Μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό θα κάνει την Ανάσταση, πού θα γίνει στη μέλλουσα ζωή. Το Άγιο Πνεύμα κάνει ό,τι θέλει: Αγιάζει, αφορίζει, ανανεώνει, αποστέλλει, δίδει σοφία, χρίει τους προφήτες. Με άλλα λόγια κάνει τα πάντα, γιατί είναι αυτεξούσιο, παντοδύναμο, αγαθό, ευθές, ηγεμονικό. Απ' Αυτό προέρχεται κάθε σοφία, ζωή, κίνηση και κάθε τι το όποιο έχει αγιοσύνη και ζωή. Με συντομία, λοιπόν, θα λέγαμε πώς ό,τι έχει ο Πατήρ και ο Υιός, αυτά έχει και το Άγιο Πνεύμα. Το μόνο διαφορετικό πού έχουν είναι ότι ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο Υιός γεννητός κι Αυτό εκπορεύεται απ' τον Πατέρα.
Όταν ήλθε το Άγιο Πνεύμα, ο κόσμος πλημμύρισε απ' τα χαρίσματα Του. Όλα τα έθνη δι' Αυτού οδηγήθηκαν στη γνώση του Θεού και κάθε ασθένεια κι αδυναμία διώχθηκε μακριά.
Το Άγιο Πνεύμα δόθηκε τρεις φορές με διαφορετικό τρόπο απ' το Χριστό στους Μαθητές Του. Την πρώτη φορά πριν απ' το Πάθος Του, αλλά πολύ αμυδρά. Πάλι, μετά την Ανάσταση Του ο Χριστός με εμφύσημα είπε στους Μαθητές Του πιο καθαρά: «Λάβετε Πνεύμα Άγιον...». Και τώρα ξεκάθαρα και ολοφάνερα τους έστειλε το Άγιο Πνεύμα. Ή για να το πούμε καλύτερα, Αυτό, το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε, φωτίζοντας πιο τέλεια και αγιάζοντας τους Αποστόλους και μέσω αυτών έκανε δική Του ολόκληρη πραγματικά την οικουμένη!
Τη επιφοιτήσει του Αγίου Πνεύματος, πρεσβείαις των Αποστόλων σου,
Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.
