Α'

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1. Σαλπιγκτές πνευματικής αφύπνισης

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΙΕΡΕΩΝ, τόσο στην προχριστιανική ανθρωπότητα όσο και στη χριστιανική εποχή, μέχρι και σήμερα, είχε καθαρά τελετουργικό χαρακτήρα. Οι ιερείς τελούσαν τα της λατρείας. Υπη­ρετούσαν, δηλαδή, μια έμφυτη και κοινή σε όλους τους ανθρώπους μιας κοινωνικής ομάδος ή φυλής ή πόλεως ή έθνους ανάγκη για επικοινωνία με το θείο. Η λατρεία του Θεού και οι ιεροί τόποι Λατρείας του Θείου είναι φαινόμενα πού παρατηρούνται σε όλους τους λαούς και σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητος. Η μαρτυρία του Πλουτάρχου (Προς Κωλώταν 1125, Κεφ. 31), για το θρησκευτικό φαινόμενο είναι σημαντική και πολύ αξιόλογη :

«Εύροις δ΄ αν επιών πόλεις ατείχιστους, αγραμμάτους, αβασιλεύτους, αοίκους, νομίσματος μη δεομένας, απείρους θεάτρων και γυμνασίων, ανιέρου δε πόλεως και αθέου, μη χρωμένης ευχαίς μηδ΄ όρκοις μηδέ μαντείοις μηδέ θυσίαις επ΄ αγαθοίς μηδ΄ ανατροπής κακών ουδείς έστιν ούδ΄ έσται γεγονώς θεατής».

Στη σύγχρονη, όμως, εποχή, η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας σε συνδυασμό με την επικράτηση διαφόρων ιδεολογιών και κοινωνικοπολιτι­κών συστημάτων, είχε σαν αποτέλεσμα, στο Δυτικό τουλάχιστον κόσμο, να μειωθεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων ανθρώπων, για την κάθετη (λατρευτική και τελετουργική) επικοινωνία και σχέση με το θείο. σε αντίθεση με την αρχαιότατη εμπειρία των Ελλή­νων σοφών διδασκάλων, ότι:

«Επιστήμη χωριζομένη αρετής πανουργία και ου σοφία φαίνεται».

Τα ενδιαφέροντα των συγχρόνων ανθρώπων στράφηκαν στην οριζόντια, κυρίως, διάσταση: στην αναζή­τηση και ικανοποίηση του επιφανειακού, του εφή­μερου, του σωματικού, του υλικού.

Η αποκλειστική στροφή των συγχρόνων ανθρώ­πων στην οριζόντια μόνο διάσταση είναι τελείως αντίθετη :

•  προς τον άνθρωπο, ο όποιος, κατά τον ορισμό της θρησκειολογίας είναι:

«Homo Religiosus»

•  προς αυτή τη φ υ σ η του, ή οποία κατά τον Τερτυλλιανό, δεν είναι απλώς θρησκευτική, αλλά και Χριστιανική:

«Αnima naturaliter Christiana»

αλλά και λαθεμένη και επικίνδυνη για το παρόν και το μέλλον των συγχρόνων ανθρώπων, κατά τη σαφή προειδοποίηση του Χρίστου (Ματθ . δ'4) :

« Ουκ επ΄ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος»

Αυτή ακριβώς η κατάσταση δίνει μια νέα διάσταση στον ρόλο των συγχρόνων Ιερέων: ο Ιερεύς σήμερα καλείται να πείσει τους συγχρόνους ανθρώπους, για το λάθος της αποκλειστικής στροφής στον επίπεδο και επιφανειακό τρόπο ζωής, καθώς και για την αναγ­καία αποκατάσταση της κάθετης σχέσης με τον θεό.

Πρόκειται, επομένως, για ένα ρόλο πνευματικής αφύπνισης των συγχρόνων ανθρώπων. Οι Ιερείς των αρχαίων Ισραηλιτών εσάλπισαν και έπεσαν τα τείχη της Ιεριχώ (Ί. Ναυή στ' 13, 20). Οι σύγχρονοι Ιερείς του Υψίστου καλούνται να σαλπίσουν δυνατά τις σάλπιγγες του ιερατικού χαρίσματος, για να πέσουν τα τείχη, μέσα στα οποία η σύγχρονη ειδωλολατρία και απιστία έχουν εγκλωβίσει και αιχμαλωτίσει τους συγχρόνους ανθρώπους.

Εξάλλου, οι ιερατικές σάλπιγγες καλούνται να σημάνουν δυνατά, για να αφυπνισθούν οι συνειδήσεις των συγχρόνων ανθρώπων, οι όποιοι, εξ αιτίας της λαιμαργίας, της κοιλιοδουλείας και σαρκολατρείας έχουν περιπέσει σε βαρύ ύπνο και λήθαργο (Έφεσ. ε' 14.Ρωμ.ιγ'11-13):

«Έγειρε ο καθεύδων….ώρα ημάς ήδη εξ ύπνου εγερθήναι…η νυξ προέκοψεν, η δε ημέρα ήγγικεν, αποθώμεθα ουν τα έργα του σκότους και ενδυσόμεθα τα όπλα του φωτός. Ως εν ημέρα ευσχημόνως περιπατήσωμεν, μη κώμαις και μέθαις, μη κοίταις και ασελγείαις, μη έριδι και ζήλω»

2. Υπερασπιστές της Ορθόδοξης Ομοιογένειας του Λαού

ΕΜΑΣ ΤΟΥΣ ΈΛΛΗΝΕΣ, από την αρχαιότητα, μας διέκρινε μια θρησκευτική ομοιογένεια. Στην προχριστιανική εποχή σε όλες τις ελ­ληνικές πόλεις - κράτη, επικρατούσε μια θρησκεία, το Δωδεκάθεο. Η θρησκευτική αυτή ομοιογένεια εξασφάλιζε κοινωνική συνοχή στην πολιτεία και ει­ρήνη στους πολίτες. Δεν πρέπει δε να λησμονούμε, ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι δεν δίστασαν να καταδικάσουν εις θάνατον τον «πάντων ανδρών σοφώτατον Σωκράτην», διότι, κατά το κατηγορητήριο:

«ους η Πόλις νομίζει Θεούς ου νομίζει»

και

«καινά δαιμόνια εισβάλλει»

Επίσης, μέσα στα πλαίσια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατά τη μακραίωνη οθωμανική δουλεία,    κατά τους χρόνους της εθνικής εξεγέρσεως και τη  σύσταση του ελεύθερου νεοελληνικού Κράτους,  ζήσαμε   και εξακολουθούμε να ζούμε, ως χ ρ ι σ τ ι α ν ο ί   ορθόδοξοι. Έτσι, στη Χώρα μας, επικρατούσε μια θρησκευτική   ομοιογένεια. Το χριστιανικό ποίμνιο, συναγμένο μέσα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ήταν ενωμένο και  αμέριμνο. Κανείς δεν επιβουλευόταν την ειρήνη και τη συνοχή του.                                                        

Στη σύγχρονη, όμως, εποχή, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, η θρησκευτική ομοιογένεια της Χώρας μας έχει αρχίσει να αλλοιώνεται. Η συνεχής     εισροή αλλοθρήσκων οικονομικών μεταναστών, η εισπήδηση και ευρύτατη δράση εκατοντάδων αιρετικών ομάδων και θρησκευτικών παραφυάδων, η δια των ΜΜΕ διάδοση αντιχριστιανικών και αθεϊστικών ιδεών και τάσεων, προκαλούν ήδη μια θρη­σκευτική ανομοιογένεια, η οποία απειλεί να αλλοιώ­σει τον ενιαίο ορθόδοξο και χριστιανικό χαρακτήρα της θρησκευτικότητας του Λαού μας.

Έξαλλου, βασική επιδίωξη της παγκοσμιοποίησης είναι ο θρησκευτικός συγκρητισμός, η δημιουργία δηλαδή μιας πανθρησκείας, με σκοπό την ισοπέδωση του Χριστιανισμού, στο χαμηλό επίπεδο των ανθρώ­πινων θρησκευμάτων. Η σχετικοποίηση της αλήθειας.

Διότι, όλα τα θρησκεύματα είναι ατελή, ανθρώπινα κατασκευάσματα. Ενώ, ο Χριστιανισμός δεν είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, αλλά η ΑΛΗΘΕΙΑ, για τον ΘΕΟ, τον ΚΟΣΜΟ και τον ΑΝΘΡΩΠΟ, πού μας απο­καλύφθηκε (φανερώθηκε) με πρωτοβουλία του ίδιου του Θεού, στην Παλαιά Διαθήκη, με το Νόμο και τους Προφήτες και, στην Καινή Διαθήκη, με την παρουσία, τον λόγο και το κοσμοσωτήριο έργο του ενσαρκωθέντος Υιού του Θεού, του Ιησού Χριστού..

Και τούτο αποδεικνύεται από το έξης: όλες οι θρησκείες μιλούν, βέβαια, για "κάποιο" Θεό (οι μονο­θεϊστικές θρησκείες) και για κάποιους "θεούς" ή "πνεύματα" (οι πολυθεϊστικές θρησκείες) και βοηθούν τον άνθρωπο να επικοινωνήσει με τον Θεό ή τους θε­ούς. Ενώ, όμως, οι οπαδοί των θρησκειών αυτών, μι­λούν στον Θεό ή τους θεούς τους, δεν παίρνουν καμιά απάντηση. Διότι, απλούστατα, οι θεοί των διαφόρων θρησκειών είναι νεκρά και ψεύτικα είδωλα του Θεού και όχι ο ζωντανός και αληθινός Θεός (Ψαλμ. 113,12):

«Τα είδωλα των εθνών, αργύριον και χρυσίον έργα χειρών ανθρώπων. Στόμα έχουσι και ουκ όψονται. Ώτα έχουσι και ουκ ακούσονται, ρίνας έχουσι και ουκ οσφρανθήσονται. Χείρας έχουσι και ου ψηλαφήσουσιν. Πόδας έχουσι και ου περιπατήσουσιν, ου φωνήσουσιν, εν τω λάρυγγι αυτών»

Χαρακτηριστικό το ιστορικό παράδειγμα πού αναφέρει η Π. Διαθήκη: Ο βασιλεύς των Ισραηλιτών Άχαάβ (875 π.Χ. - 854 π.Χ.) είχε αποστατήσει από τον ένα και αληθινό Θεό και είχε καθιερώσει την ειδωλολατρική και πολυθεϊστική θρησκεία του Βάαλ. Αφού σκότωσε τους προφήτες του Θεού, συντηρούσε με κρατικά χρήματα 850 προφήτες της θρησκείας εκείνης. Ο προφήτης Ηλίας, για να αποδείξει τη διαφορά ανάμεσα στην εξ αποκαλύψεως θρησκεία του Ενός Θεού και την πολυθεϊστική θρησκεία του Βάαλ και για να βοηθήσει τον λαό να διαλέξει ποια από τις δύο θρησκείες ήταν η αληθινή, πρότεινε και συναντήθηκε με τους 850 προφήτες του Βάαλ, στο ορός Κάρμηλον. Εκεί, αφού έστησαν δύο βωμούς, έναν οι προφήται του Βάαλ και έναν ο Ηλίας, συμφώνησαν στο έξης απλό στοίχημα: αληθινός Θεός θα ήταν εκείνος πού θα άναβε τον αντίστοιχο βωμό με φωτιά από τον ουρανό, ή ο Βάαλ ή ο Θεός του Ηλία (Γ' Βασ. 18, 17-25). Και συνεχίζει, το ιερό κείμενο (Γ' Βασ. 18,26-29):

«Καί επικαλούντο (οι προφήται του Βάαλ)  εν ονοματι του Βάαλ εκ πρωϊθεν έως μεσημβρίας και είπον: επάκουσον ημών, ο Βάαλ, επάκουσον ημών. Και ουκ  ην φωνή και ουκ ην ακρόασις…και εμυκτήρισεν αυτούς Ηλιού ο θεσβίτης και είπεν: Επικαλείσθε εν φωνή μεγάλη, ότι θεός εστίν, ότι αδολεσχία αυτώ εστί(αναπαύεται)…ή μη ποτε καθεύδει αυτός και εξαναστήσεται(θα ξυπνήσει)»

Υστερα προσευχήθηκε και ο προφήτης Ηλίας και είπε (Γ' Βασ. 18.36-39):

«Κύριε ο Θεός Αβραάμ και Ισαάκ και Ισραήλ, επάκουσόν μου, Κύριε, επάκουσόν μου σήμερον εν πυρί και γνώτωσαν πας ο λαός ούτος ότι συ ει Κύριος ο Θεός Ισραήλ… και έπεσε πυρ παρά Κυρίου εκ του ουρανού… και έπεσε πας ο λαός επί προσώπων αυτών και είπον: αληθώς Κύριος ο Θεός, αυτός ο Θεός»

Στην Καινή Διαθήκη, όμως, η μεγάλη απάντηση του Θεού ήταν η κάθοδος του Υιού του Θεού στη γη μας και η ενσάρκωση του. Το «μόνον υπό τον ήλιον καινόν γεγονός» (Ί. Δαμασκηνός) , το ότι (Ίωάν. α' 14): «Ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν»

Στο θέμα, λοιπόν της πανθρησκείας , οι ορθόδοξοι Ιερείς καλούνται να αντισταθούν. Διότι, αυτοί δεν είναι Ιερείς των ψεύτικων και νεκρών ειδώλων, αλλά Ιερείς του ζωντανού και αληθινού Θεού. Στο θέμα αυτό, ο ρόλος των ορθοδόξων Ιερέων αποκτά αγω­νιστικό και ηρωικό χαρακτήρα. Τα είδωλα των εθνών δεν πρέπει να περάσουν, να ξαναζήσουν. Έχουν, άλλωστε, μια για πάντα καταργηθεί, με την Ενσάρ­κωση και παρουσία του Υιου του Θεού στη γη (Ακάθιστος Ύμνος) :

«Λάμψας εν τη Αιγύπτω, φωτισμόν αληθείας, εδίωξας του ψεύδους το σκότος. Τα γαρ είδωλα ταύτης Σωτήρ, μη ενέγκαντά σου την ισχύν, πέπτωκε. Οι τούτων δε ρησθέντες, εβόουν... Χαίρε Νύμφη, ανύμφευτε»

Ειδικότερα, οι ορθόδοξοι Έλληνες Ιερείς καλούν­ται να υπενθυμίζουν στους νοσταλγούς του Δωδεκα­θέου - διότι υπάρχουν και αυτοί στη Χώρα μας ! - τον τελευταίο χρησμό του Μαντείου των Δελφών, προς τους απεσταλμένους του αυτοκράτορας Ιουλιανού :

«Είπατε τω Βασιλεί χαμαί πέσε Δαίδαλος αυλά.

Ούκετι Φοίβος έχει καλύβαν, ου μάντιδα δάφνην.

Απέσβετο γαρ και λάλον ύδωρ»

Στην προσπάθεια τους αυτή οι ορθόδοξοι Ιερείς μπορούν να επικαλούνται την άποψη της ιστορίας των θρησκειών και της θρησκευτικής κοινωνιολογίας, ότι το αρχαιότατο και πανανθρώπινο φαινόμενο της θρη­σκείας εξελίχθηκε σε αλλεπάλληλα διαδοχικά στάδια και ότι το Δωδεκάθεο των Ελλήνων, η προσωποποί­ηση δηλαδή θεοτήτων σε ανδρικά και γυναικεία ανθρώπινα πρόσωπα, υπήρξε το προτελευταίο στάδιο της ανάπτυξης του θρησκευτικού φαινομένου :

Τα προηγούμενα στάδια ήταν τα εξής:

Η ταύτιση, θεοτήτων με στοιχεία, του εδάφους (θρησκείες της γονιμότητος). Λατρεία ζωόμορφων θεοτήτων (Ταύρος - Μινώταυρος). Λατρεία ανθρωπόμορφων ζώων (Σφίγκα, Κένταυροι).

Ό, τι εξελίσσεται μέσα στο χρόνο, δεν επιστρέφει σε προηγούμενες χαμηλότερες βαθμίδες, αλλά προ­χωρεί σε υψηλότερες. "Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω". Με την ενσάρκωση, μάλιστα, του Υιου του Θεού και την δια του Ιησού Χριστού αποκάλυψη της Αλήθειας για τον Θεό , τον κόσμο και τον άνθρωπο, το φαινόμενο της θρησκείας έφθασε στο τελευταίο του στάδιο και ολοκληρώθηκε. Ο Ίδιος ο Θεός δήλωσε κατηγορηματικά (Ήσ. μγ' 10-12):

«Έμπροσθέν μου μου  ουκ εγένετο άλλος θεός και μετ' εμέ ουκ εσται. Εγώ ο Θεός και ουκ εστί πάρεξ ωεμού ο σώζων... και ουκ  ην εν υμίν αλλότριος»

Και ο απόστολος Πέτρος είναι απόλυτος στο θέμα αυτό(Πράξ. δ'12):

«Ουκ έστι εν άλλω ουδενί η σωτηρία, ουδέ γαρ, όνομα εστίν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον εν ανθρώποις εν δει σωθήναι ημάς»

3. Μάρτυρες της Ορθόδοξης Ιδιαιτερότητας της Χώρας μας

ΕΝΑ ΕΠΙΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ της εποχής μας είναι ή τάση της περιθωριοποίησης της Χριστια­νικής Εκκλησίας και, ιδιαίτερα, της Ορθοδοξίας. Από λάθη τακτικής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλη­σίας, άρχισαν να εμφανίζονται στη Δυτική Ευρώπη , ήδη από τον 16ο αιώνα μ.Χ., ιδεολογίες και τάσεις αντίθετες προς την πίστη της Εκκλησίας, καθώς και πολιτικοκοινωνικά συστήματα, τα όποια κατήργησαν τον δημόσιο χαρακτήρα της Χριστιανικής Εκκλησίας. Έτσι, πρώτα στη Γαλλία, με τη γαλλική επανάσταση (1789), καθιερώθηκε ένας νέος τύπος πολιτεύματος, το Εtat Laic(Λαϊκό Κράτος),στο όποιο ή Εκκλη­σία δεν διαδραματίζει κανένα δημόσιο η κοινωνικό ρόλο.

Στη Χώρα μας, το Κωνσταντίνειο πολίτευμα της συναλληλίας Πολιτείας και Εκκλησίας ("το πολίτευμα του Σταυρού") λειτούργησε ομαλά, μέχρι και τα 400 χρόνια της οθωμανικής δουλείας.

Μετά όμως την απελευθέρωση του Έθνους μας, άρχισαν να διαδίδονται και στη Χώρα μας, οι αντιχριστιανικές και αντιεκκλησιαστικές ιδέες της Δύσης, οι όποιες, σαν "εισαγόμενα προϊόντα" επηρέασαν και επηρεάζουν ένα μέρος των συμπατριωτών μας, ιδίως των λογίων και των πολιτικών. Η τάση αυτή κορυφώθηκε και έγινε πια φανερή, ιδιαίτερα, πρόσφατα, εξ αιτίας της επίσημης πολιτικοοικονομικής ένταξης της Ελλάδος στην "Ευρωπαϊκή Ένωση".

Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό, το ότι προ ολίγου καιρού, εξεδόθη και επίσημη "οδηγία" της "Ευρωπαϊκής Ένωσης", σύμφωνα με την οποία, τα Κράτη Μέλη της πρέπει να θεσμοθετήσουν τον τύπο του Εtat Laic. Αυτό για την Ελλάδα σημαίνει ότι η Ορθοδοξία δεν θα διαδραματίζει πια κανένα κοινωνικό και εθνι­κό ρόλο, αλλά θα λειτουργεί στο περιθώριο της σύγ­χρονης ζωής. ως μια ιδιωτική υπόθεση των πολιτών (Η Ί. Σύνοδος απάντησε ήδη στις Βρυξέλλες, εκθέ­τοντας την ιδιαιτερότητα του πολιτεύματος της Χώ­ρας μας, βλ. Περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ 2002.αριθ. 6-7 ).

Και στο θέμα αυτό, ο ρόλος των Ελλήνων ορθοδόξων Ιερέων είναι καθοριστικός, για το παρόν και το μέλλον της Χώρας μας. Οι Έλληνες Ιερείς καλούνται, ειδικότερα, να εξηγήσουν στο ποίμνιο τους:

πρώτον, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία όχι μόνο δεν προκάλεσε προβλήματα στην ελληνική κοινωνία, αλλά, ενσαρκωμένη στη ζωή και τις περιπέτειες του λαού, αποδείχθηκε ζωτικός παράγων κοινωνικής συνοχής, εθνικής ελευ­θερίας και πολιτικής ανεξαρτησίας. Ποτέ δεν απαγόρευσε την επιστημονική έρευνα και πρόοδο και ήταν πάντα πρωτοπόρος στην πολιτιστική καλλιέργεια του λαού. Καυχάται, δε ότι, μεταξύ των πρώτων πού καλ­λιέργησαν τις θετικές επιστήμες στη Χώρα μας, και μάλιστα στα χρόνια της δουλείας, ήσαν ορθόδοξοι Κληρικοί.

δεύτερον, ότι, στην Ελλάδα, λόγω της συμβολής των Ελλήνων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Χριστιανισμός βιώθηκε και ριζώθηκε ως Ορθοδοξία, δηλαδή, ως τρόπος ζωής και ως πολιτιστικός παράγων. Ως εκ τούτου, στην Ελλάδα δεν είναι νοητός ένας νομι­κίστικος διαχωρισμός ανάμεσα στο επίσημο Κράτος (το κεφάλι) και τον ορθόδοξο λαό (καρδιά και σώμα).

τρίτον, ότι λόγω της μικρής γεωγραφικής και πληθυσμιακής έκτασης, καθώς και της γεωπο­λιτικής της θέσης, η Ελλάδα είναι έκθετη σε ξένες ιδεολογικές επιδράσεις και εθνικούς κινδύνους. Ως εκ τούτου, η διατήρηση της ορθόδοξης ιδιαιτερότητας για τη Χώρα μας αποτελεί ζωτικό στοιχείο για τη διατήρηση και επιβίωση της.

τέταρτον, ότι η δημιουργία υπερεθνικών δομών, όπως λ.χ. η "Ευρωπαϊκή Ένωση", δεν πρέπει να έχει την έννοια της ισοπέδωσης και εξου­δετέρωσης των εθνικών και θρησκευτικών ιδιαιτεροτήτων, αλλά την έννοια της ένωσης εν τη ποικιλία, όπως ακριβώς, η μουσική αρμονία μιας ορχήστρας δεν έγκειται στην ομοιομορφία των μουσικών οργάνων, αλλά στην ιδιομορφία τους, καθώς και στην ποικιλία των μουσικών ήχων. Με άλλα λόγια, ο ευρωπαϊκός ανθόκηπος θα είναι πιο ωραίος και πιο ευώδης, όταν δεν καλλιεργεί μόνο τουλίπες του ολλανδικού Βορρά, αλλά και τριαντάφυλλα του ελληνικού Νότου.

Β΄

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1. Όργανα διάσωσης και διατήρησης της αξίας του Προσώπου

Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ και αμερικανικός πολιτισμός, βασισμένος στον αθεϊστικό ουμανισμό, υπερτονίζει τη σημασία του ανθρώπου, ως ατόμου. Στο σύγχρονο Δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης, ο άνθρωπος έχει αξία μόνο ως άτομο.

Ο άνθρωπος, όμως, ως άτομο είναι καταδικασμέ­νος στη μοναξιά, την εκμετάλλευση και την καταδυνάστευση. Η μοναξιά, η εκμετάλλευση και η καταδυνάστευση των συγχρόνων ανθρώπων οφείλεται ακριβώς στην απογύμνωση του ανθρώπου από την προσωπική του διάσταση και τον εγκλεισμό του στα στενά και ασφυκτικά πλαίσια της ατομικής ύπαρξης. Εάν οι σύγχρονοι άνθρωποι καταβροχθίζουν ο ένας τον άλλον, είναι γιατί έμαθαν να ζουν και να υπάρ­χουν απλώς ως μικρά και αδύνατα ή μεγάλα και δυ­νατά άτομα. Γι' αυτό και το μεγαλύτερο και ισχυρό­τερο άτομο τρώει το μικρότερο και αδύνατο, σαν τα μη έλλογα ...ψάρια!

Η τάση αυτή, ως συνισταμένη λαθεμένων φιλοσοφικών και ιδεολογικών ρευμάτων της· Δύσεως (ορθο­λογισμός, διαφωτισμός, πραγματισμός), αποτελεί μια ακόμη ουσιαστική διαφορά από την ορθόδοξη Ανα­τολή, πού εξακολουθεί να τονίζει την ουσιαστική ση­μασία του ανθρώπου, ως προσώπου. Ο άνθρωπος, στην καθ' ημάς Ανατολή, είναι δημιούργημα "κατ' εικόνα" του Θεού, ο Οποίος δεν είναι μόνος, ένα θεϊκό άτομο, αλλά μια θεϊκή φύση, πού διακρίνεται σε Τρία Πρόσωπα.

Εικόνα, λοιπόν, του Τριαδικού Θεού, ο άνθρωπος δεν είναι "μόνος" , μια μοναχική,  δηλαδή και ατομι­κή ύπαρξη. Ο Δημιουργός, όταν έφτιαξε το πρώτο μοντέλο του ανθρώπου, τον αρχέγονο Αδάμ,  ως μια ατομική ψυχοσωματική ύπαρξη, διαπίστωσε αμέσως την ατέλεια του και είπε (Γεν. β' 18):

«Ου καλόν είναι τον άνθρωπον μόνον»

Γι' αυτό και ο Δημιουργός Θεός βελτίωσε αμέσως την ανθρώπινη φύση, δίδοντας της προσωπική διάσταση, με τη διαμόρφωση του αρχέγονου ατομικού και μοναχικού ανθρώπου, σε διαπροσωπική ύπαρξη (Γεν. α' 27):

«άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς»

Η ανθρώπινη φύση δημιουργήθηκε με την ετερότητα του προσώπου ή με την ιδιαιτερότητα των προσώπων, ώστε τα δύο ή περισσότερα ανθρώπινα πρόσωπα να μη μένουν κλειστά στο άτομο τους, αλλά να ανοίγονται προς τα άλλα πρόσωπα, να έλκονται από τα άλλα πρόσωπα και να ενώνονται και χαί­ρονται μαζί με τα άλλα πρόσωπα.

Οι ορθόδοξοι Ιερείς έχουν το προνόμιο όχι μόνο να βαπτίζουν τους ανθρώπους (Ματθ. κη' 19):

«Είς το όνομα, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος»

αλλά και να τους ονοματίζουν. Πριν από το Βάπτισμα, ο κάθε άνθρωπος είναι ένα άτομο του ανθρωπίνου είδους. Κατά το Βάπτισμα, ο άνθρωπος χρίεται με τη σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος και μεταβάλλεται σε πρόσωπο, παίρνοντας συγκεκριμένο προσωπικό όνο­μα. Μετά το Βάπτισμα, ο χριστιανός άνθρωπος δεν είναι πια ένα "μωρό", ένας μπέμπης ή μία μπέμπα, ένα αγόρι ή κορίτσι, αλλά ο Γεώργιος, ο Ιωάννης, η Ελένη, η Αθανασία, δηλαδή μοναδικές και ανεπανά­ληπτες προσωπικές υπάρξεις. Με τον τρόπον αυτό, οι ορθόδοξοι Ιερείς γίνονται όργανα της Τριαδικής Θεότητος για τη διάσωση και διατήρηση της προσωπικής αξίας και διάστασης της ανθρώπινης φύσης.

2. Παράγοντες Κοινοτικής και Κοινωνικής ζωής

Ο ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ του Δυτικού τρόπου ζωής είχε σαν αποτέλεσμα και την απαξίωση της κοινοτικής διάστασης της ζωής των συγχρόνων ανθρώπων.

Ο κοινοτικός τρόπος ζωής στη Δύση έχει συρρικνωθεί μέχρις εξαλείψεως. Χωρίς προσωπική σχέση και κοινοτική ζωή, οι σύγχρονοι άνθρωποι ζουν ως μεμονωμένα άτομα, ως καταναλωτικές μονάδες. Η οικογένεια δεν λειτουργεί ως μικρή κοινότητα ζωής. Έκτος της εύκολης διάλυσης της, τα παιδιά, σε Χώ­ρες της Δύσης, μετά τα 15 χρόνια τους χρόνια υπο­χρεώνονται να εγκαταλείψουν την οικογενειακή εσ­τία. Έτσι, οι νεαροί έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, πέφτουν συχνά στα χέρια των εμπόρων ναρκωτικών και των διαφόρων προαγωγών. Στα περισσότερα διαμερίσματα των μεγάλων πόλεων κατοικούν μοναχικά άτομα. Έτσι, νέοι και νέες γίνονται εύκολα θύ­ματα διαρρηκτών ή ακόμη και ανώμαλων δολο­φόνων...

Από το άλλο μέρος, ο περιορισμός της ανθρώπινης ύπαρξης στην ατομική της διάσταση εξυπηρετεί την κερδοσκοπική και καταναλωτική βιομηχανία της επο­χής μας. Η βιομηχανική παραγωγή είναι "μαζική", παραγωγή δηλαδή "ό μ ο ι ω ν" προϊόντων, πού προ­ορίζονται για ομοιόμορφα άτομα του ανθρωπίνου είδους. Οι σύγχρονοι άνθρωποι τρέφονται με τα ίδια τρόφιμα και ντύνονται με τα ίδια ενδύματα, όπως, ακριβώς, και οι κατάδικοι των φυλακών πού τρώνε το ίδιο φαγητό και ντύνονται με τις ίδιες, ομοιόμορφες στολές των καταδίκων...

Μπροστά σ' αυτόν τον εξανδραποδισμό και την ισοπέδωση της ανθρώπινης ύπαρξης, οι ορθόδοξοι Ιερείς έχουν να αντιπροτείνουν τον κοινοτικό τρόπο της εκκλησιαστικής ζωής. Ιερείς των χωριών και των αστικών ενοριών της Χώρας μας καλούνται να δια­δραματίσουν σημαντικό ρόλο στην κοινοτική ζωή των ορθοδόξων πιστών. Δεν πρέπει να λησμονούν, ότι το Ιερατικό χάρισμα είναι χάρισμα εκκλησιαστικό, δηλαδή κοινοτικό. Κανείς δεν γίνεται Ιερεύς για τον εαυτό του, για το άτομο του, αλλά για την εκκλησια­στική κοινότητα. Γι' αυτό οπού υπάρχει το χάρισμα της Ιεροσύνης, εκεί υπάρχει και εκκλησιαστική κοινότης. Χωρίς χειροτονημένο Ιερέα, κοινότητα δεν υπάρχει, διότι η Χάρη του Αγίου Πνεύματος συνάγει τους ανθρώπους και τους ενώνει σε κοινωνία αγάπης (Εσπερινός Πεντηκοστής):

«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον... όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας»

3. Η χριστιανική αλληλεγγύη, ως κοινωνική αξία.

Οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ, από τα πανάρχαια χρόνια, όπως μας είπε ο Πλούταρχος, αισθάνονταν την ανάγ­κη να επικοινωνήσουν με αυτόν πού θεωρούσαν ως Θεό. Η κάθετη σχέση με τον αόρατο , άγνωστο και κρυμμένο Θεό, ήταν η πρώτη φροντίδα των μεταπτωτικών ανθρώπων. Αυτό το στοιχείο χαρακτηρίζει όλες τις αρχαίες και σύγχρονες εξωχριστιανικές θρησκείες : η νοσταλγική, κάθετη κίνηση του ανθρώπου, από κάτω προς τα πάνω, από τη γη, στον ουρανό (Πραξ. ιζ'27):

«Ζητείν τον Κύριον, ει άρα γε ψηλαφήσειαν αυτόν  και εύροιεν»

Η κάθετη διάσταση της θρησκευτικότητας είναι επίσης, υποχρεωτική και αναγκαστική, για τον μεταπτωτικό άνθρωπο. Διότι προκαλείται από την αντί­ληψη των πρωτογόνων πού ταύτιζαν τα φυσικά φαι­νόμενα, ιδίως τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, με τον Θεό και, ως εκ τούτου, νόμιζαν ότι ο Θεός είναι εχθρός και τιμωρός του ανθρώπου. Ο Όμηρος λ.χ. αποκαλεί τον επί κεφαλής του Δωδεκαθέου Δία :

«Νεφεληγερέτην»

(πού συννεφιάζει τον ουρανό) και

«Τερπικέραυνον»

(και εξαπολύει κεραυνούς)

Η αποκάλυψη, όμως, του Χριστού, ότι ο Θεός είναι "φιλάνθρωπος    Πατέρας" άλλαξε την αντίληψη των ανθρώπων για τη φύση του Θεού, αλλά και για τη φύση της θρησκευτικότητας: εφόσον, δηλαδή, ο Θεός είναι πατέρας όλων των ανθρώπων, άρα και όλοι οι άνθρωποι είναι αδελφοί μεταξύ τους. Η κάθετη, επομένως, διάσταση της θρησκευτικότη­τας, η σχέση με τον Θεό, πρέπει απαραίτητα να συνδυάζεται και με την οριζόντια διάσταση, την ειρη­νική, δηλαδή. και αγαπητική σχέση με τον συνάνθρω­πο, τον "π λ η σ ί ο ν", τον Άλλο (Μάρκ. ιβ' 30-31):

«Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν…»

αλλά και τον διαφορετικό, τον άγνωστο, τον άρρωστο, ακόμη και τον εχθρό (Ματθ. ε' 43-45):

«Ηκούσατε ότι ερρέθη, αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρόν σου. Εγὼ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς και προσεύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων υμάς. όπως γένησθε υιοί του πατρός υμών του εν ουρανοίς, ότι τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους.»

Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν παύει να είναι κι αυτός "θρησκευτικό ον" (Homo Religiosus). Η θρησκευτικότητα του βασίζεται στην πρωτόγονη αντί­ληψη ότι ο Θεός είναι εχθρός και εκδικητής. Γι' αυτό, και μια προχριστιανική (ειδωλολατρική) θρησκευ­τικότητα τον "βολεύει", με την έννοια ότι "εξευμενίζει τον άγνωστο και τρομερό Θεό", κατά την λαϊκή ελλη­νική παροιμία,

«Χέρι πού δεν μπορείς να δαγκώσεις, το φιλάς»

Ταυτόχρονα, όμως, ο σύγχρονος άνθρωπος είναι κλειστός, αδιάφορος και ασυγκίνητος για τον συνάνθρωπο του. Δεν πρέπει, δε, να λησμονούμε, ότι εν ονόματι κάποιου τέτοιου "Θεού", έγιναν οι μεγαλύτερες βιοπραγίες της ιστορίας...

Γι' αυτούς τους λόγους, ο σύγχρονος ορθόδοξος Ιερεύς καλείται να είναι ο εμπνευστής της χριστιανικής αγάπης, πού οδηγεί σε μια γνήσια σχέση και αλλη­λεγγύη μεταξύ των ανθρώπων. Ο περιορισμός της θρησκευτικότητας στην κάθετη μόνο διάσταση (θρη­σκεία) θα οξύνει τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις και δεν θα διευκολύνει τις σχέσεις μεταξύ των αν­θρώπων, όπως νομίζουν μερικοί αφελείς. Εάν η αν­θρωπότητα εξαρτηθεί από τον περιορισμό της θρησκευτικότητος στην κάθετη μόνο διάσταση (θρη­σκεία) , δεν θα επιβιώσει στο μέλλον. Η ανθρωπότητα θα επιβιώσει εάν εμπλουτισθεί με το ταυτόχρονα άνοιγμα στην οριζόντια διάσταση της χριστιανικής αγάπης και αλληλεγγύης.

4. Κοντά στα θύματα της μοναξιάς

ΣΤΗΝ  ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ έχουν αυξηθεί τα θύματα της μοναξιάς, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά. Η μοναξιά χαρακτηρίζει τόσο τους ανθρώπους του χωρίου όσο και τους κατοίκους των πόλεων. Οι κάτοικοι των χωριών νιώθουν μοναξιά, διότι οι άνθρωποι έχουν φύγει για τα αστικά κέντρα. Και οι κά­τοικοι των πόλεων νιώθουν μοναξιά, διότι δεν γνω­ρίζονται μεταξύ τους. Τα αίτια διαφέρουν, το απο­τέλεσμα όμως πού μετράει είναι το ίδιο.

Κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι, λοιπόν, αντί να ενώνουν τους συγχρόνους ανθρώπους μεταξύ τους, τους αποχωρίζουν, τους απομακρύνουν και τους απο­ξενώνουν. Αυτό, μάλιστα, πού παρατηρείται στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις είναι πολύ περίεργο: ενώ πολλοί άνθρωποι διαμένουν σε ένα ορισμένο τόπο, όπως λ.χ. σε μια πολυκατοικία, εν τούτοις οι άνθρω­ποι αυτοί παραμένουν ξένοι και άγνωστοι μεταξύ τους. Όσο πιο κοντά ζουν οι σύγχρονοι άνθρωποι, τόσο πιο μεγάλη μοναξιά νιώθουν. Μοναξιά μέσα στο πλήθος !

Γιατί άραγε ; Διότι, εκείνο πού ενώνει ουσιαστικά τους ανθρώπους, δεν είναι τόσο ο τόπος, αλλά η αγάπη του Θεού. Κι' αυτό φαίνεται πιο καθαρά στις περιπτώσεις ανθρώπων πού ενώ βρίσκονται μακριά, εν τούτοις νιώθουν πολύ κοντά ο ένας στον άλλο.

Η μοναξιά των συγχρόνων ανθρώπων είναι ένα καυτό θέμα, το όποιο οι ορθόδοξοι Ιερείς καλούν­ται να προσέξουν ιδιαιτέρως. Καλούνται να συμμερίζονται τη μοναξιά των συγχρόνων ανθρώπων πού παραπονιούνται ότι ( Ίωάν. ε 7):

«άνθρωπον ουκ έχω»

Οι περισσότεροι δεν ακούνε την κραυγή αυτή της μοναξιάς. Οι φωνές, οι θόρυβοι, τα δυνατά τραγούδια των κέντρων και των ραδιοφώνων σκεπάζουν και τις πιο ισχυρές κραυγές της μοναξιάς χιλιάδων ψυχών. Και κάτι, ακόμη πιο χειρότερο: Με τις εκκωφαντικές φωνές, πολλοί σύγχρονοι άνθρωποι προσπαθούν να καλύψουν το κενό της δικής τους, προσωπικής μονα­ξιάς...

Ιερείς του αιώνα της ηχορύπανσης σπάστε το φράγμα της μοναξιάς και τις σιωπής των συγχρόνων ανθρώπων. Ακούστε τις κραυγές τους και μπείτε στον κόσμο της μοναξιάς τους, όπως ό αναστημένος Χριστός ( Ίωάν. κ' 19):

«των  θυρών κεκλεισμένων όπου ήσαν οι μαθηταί συνηγμένοι δια τον φόβον των Ιουδαίων, ήλθεν ο Ιησούς και έστη εις το μέσον και είπεν αυτοίς: ε ι ρ ή ν η   υ μ ι ν»!

5.  Κοντά στους περιθωριακούς

ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ εκτιμάται η δύναμη, η "καπατσωσύνη", το χρήμα. Στη σύγχρονη κοινωνία, πού είναι μια "λέσχη" (Club) των ισχυρών, η είσοδος είναι απαγορευμένη και ελεγχόμενη. Οι αδύνατοι, οι άσχετοι, οι μη υγιείς, οι άσχημοι όχι μόνο "μένουν απ' έξω", αλλά και εξωθούνται στο περιθώριο της ζωής, στη "γωνιά", όπως σπρώχνουμε τα σκουπίδια...

Τα φώτα της δημοσιότητας δείχνουν μόνο αυτούς. Τους ολίγους, τους επώνυμους. Είναι οι θεοί και θεενές, τα είδωλα της εποχής μας. Οι περισσότεροι

μένουν αφανείς. Αποτελούν τη λεγομένη - πολύ συγκαταβατικά -  "μ ά ζ α" (για τα ζώα η αντίστοιχη : λέξη είναι "ά γ έ λ η"), για την   οποία μάλιστα έχουν δημιουργήσει τα "Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης". Όλοι αυτοί, λοιπόν, είναι οι ανώνυμοι, καταναλωτικές μο­νάδες, ανθρώπινα δείγματα "άνευ αξίας". Ράκη για τα σκουπίδια και άχρηστα ρετάλια.

Οι περιθωριακοί, όμως, είναι κι' αυτοί άνθρωποι. Αυτό κανείς δεν το σκέπτεται. Κανείς δεν χάνει τον ύπνο του γι' αυτούς. Γι' αυτούς, το δημόσιο χρήμα είναι λίγο, ο "προϋπολογισμός" του Κράτους, δεν φθάνει. Γιατί, φυσικά, κανείς δεν επενδύει στη μάζα, στα ράκη και τα ρετάλια της ζωής...

Αν όμως, η ποιότητα της ζωής υποβαθμίζεται στο Club των ισχυρών και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια εξευ­τελίζεται στους κύκλους των "διαπλεκομένων", η αρ­χοντιά και η ανθρωπιά σώζονται στα πρόσωπα των περιθωριοποιημένων.

Οι σύγχρονοι Ιερείς καλούνται να ενδιαφερθούν για τους περιθωριοποιημένους αδελφούς μας. Τους άστεγους, τους μόνους, τους ηλικιωμένους, τους ανα­πήρους, τους πραγματικά φτωχούς, τα παιδιά και τις μοναχικές γυναίκες. Ο Χριστός ήταν ο πρώτος πού σύχναζε στους τόπους των περιθωριακών, των πτω­χών, των αρρώστων, στους δόμους και ιούς φράχτες των αγρών. Άφησε εποχή ο Γάλλος Ιερεύς Αββά Ρier πού αφιέρωσε τη ζωή του στους περιθωριακούς. Στα ράκη της κοινωνίας. Γι' αυτό και το κίνημα του ονο­μάσθηκε "Ρακοσυλλέκτες", αλλά και γιατί οι εθε­λοντές πού τον βοηθούσαν στο έργο αυτό, μάζευαν τα ράκη των πλουσίων, από την αξιοποίηση των οποίων συγκέντρωναν τα απαραίτητα οικονομικά μέσα για το κίνημα αυτό της αγάπης.

Οι σύγχρονοι ορθόδοξοι Ιερείς, ιδίως των μεγάλων αστικών κέντρων, καλούνται να γίνουν ρακοσυλλέκ­τες της αγάπης. Να ψάχνουν τις σκοτεινές γειτονιές των αστικών συνοικιών και να αναζητούν τους περι­θωριακούς αδελφούς μας πού κρύβονται εκεί μαζί με τους αρουραίους...Την αποστολή αυτή την προ­διέγραψε ο Θεός ήδη από την εποχή του προφήτη Ιεζεκιήλ (λδ'15-20):

«εγώ βοσκήσω τα πρόβατά μου και εγώ αναπαύσω αυτά, και γνώσονται ότι εγώ ειμι Κυριος. τάδε λέγει Κυριος Κυριος· το απολωλός ζητήσω και το πλανώμενον επιστρέψω και το συντετριμμένον καταδήσω και το εκλείπον ενισχύσω και το ισχυρόν φυλάξω και βοσκήσω αυτά μετά κρίματος. Ιδού εγώ διακρινώ αναμέσον προβάτου ισχυρού και αναμέσον προβάτου ασθενούς. και σώσω τα πρόβατά μου, και ου μη ώσιν έτι εις προνομήν»

6. "Παρηγορείτε, παρηγορείτε τον λαόν μου"

ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, έχουν απολεσθεί τα πνευματικά ερείσματα και στηρίγματα. Η έκκοσμίκευση και η απιστία (πρακτική αθεΐα) έχουν στερήσει το βασικό στήριγμα της ζωής και της ελπίδας των ανθρώπων, τον Θεό. Από το άλλο μέρος, έχουν πολλαπλασιασθεί οι αρνητικοί παράγοντες πού αντιμάχονται τα ερείσματα της καθημερινής ζωής των συγχρόνων ανθρώπων. Ή ανάπτυξη της επιστήμης και ή πρόοδος της τεχνολογία δίνουν την ψευδαίσθηση της προκοπής και της δημιουργίας. Χωρίς όμως το έρεισμα της πίστεως στον Δημιουργό του παντός, ο σύγχρονος επιστημονικός και τεχνολογικός πολιτι­σμός μοιάζει με γίγαντα πού στηρίζεται σε γυάλινα πόδια.

Έξαλλου, η αποδιοργάνωση του κοινωνικού ιστού, η πολιτική αναξιοπιστία και η ανασφάλεια κλονίζουν και τους πιο αισιόδοξους και, ιδιαίτερα, τους νέους στην ηλικία. Οι έφηβοι και οι νέοι συνήθως οραματί­ζονται να κάμουν κάτι μεγάλο στη ζωή τους. Να αλ­λάξουν τον κόσμο. Βλέπουν όμως τους ορίζοντες κλειστούς και νιώθουν τα φτερά τους να ψαλλιδίζονται από τη σκληρή πραγματικότητα και επαναλαμβά­νουν τα λόγια του ποιητή :

«όλοι με καλούν να στήσω το χορό

μη ζητάς να μ' αναστήσεις, δεν μπορώ»

Στην εποχή μας περίσσεψε, λοιπόν, η απελπισία, η απογοήτευσις των Δαναΐδων, το μαρτύριο του Ταντά­λου...

Ο άνθρωπος, όμως, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ελπίδα, χωρίς στηρίγματα στη ζωή και κυρίως χωρίς το στήριγμα της αναφοράς και της σχέσης του με τον Θεό. Όσοι δεν το αποδέχθηκαν αυτό και αφαίρεσαν τον Θεό από τη ζωή τους, μόνο ως άφρονες μπορούν να χαρακτηρισθούν, όπως τονίζει η Αγία Γραφή (Ψαλμ. 13,1):

«Είπεν άφρων, ουκ έστι θεός»

Ο ρόλος των συγχρόνων Ιερέων στο θέμα αυτό είναι μοναδικός και ουσιαστικός : τον προσδιορίζει ο ίδιος ο Θεός. στην Π. Διαθήκη, λέγοντας προς τους Ιερείς του (Ήσ. μ' 1-2):

«Παρακαλείτε, παρακαλείτε τον λαόν μου, λέγει ο Θεός. Ιερείς λαλήσατε εις την καρδίαν Ιερουσαλήμ»

Τα ερείσματα πού λείπουν σήμερα από τους ανθρώπους είναι κυρίως πνευματικά. Το βασικό δε πνευματικό στήριγμα είναι ο ζωντανός, ο πάντοτε επίκαιρος και αιώνιος λόγος του Θεού. Την απουσία δε και έλλειψη του θείου λόγου η Αγία Γραφή την χαρακτηρίζει ως έλλειψη στηρίγματος, ως πνευματικό δηλαδή λιμό (Αμώς η' 11):

«Ιδού έρχονται ημέραι λιμού επί την γην, λέγει Κύριος, ου λιμού άρτων ουδέ δίψης ύδατος, αλλά λιμού του ακούσαι λόγον Κυρίου»

Οι σύγχρονοι άνθρωποι, δεν έχουν ανάγκη τόσο από ψωμί (εκτός από τις Χώρες του τρίτου κόσμου), όσο από τον "α ρ τ ο ν της ζωής", τον λόγο του Θεού . Η σύγχρονη κοινωνία της αφθονίας και της κατα­νάλωσης λιμοκτονεί "του ακούσαι λόγον Κυρίου" .

Το κήρυγμα, επομένως, του λόγου του Θεού είναι σήμερα όσο ποτέ άλλοτε αναγκαίο, ακριβώς διότι οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν άμεση ανάγκη στήριξης, σε μια εποχή πού στριφογυρίζει γύρω από το χάος του κενού και μηδενός.

7.  Συστράτευση στον πόλεμο των ναρκωτικών

Η ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ, Η ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΗΣΗ  και η ανεργία εξωθούν τους νέους, τις ευαίσθητες αυτές υπάρξεις στην ουσιοεξάρτηση των ναρ­κωτικών. Τα ναρκωτικά είναι ένα φοβερό μέσο τεχνί­της (χημικής) υπερνίκησης των προβλημάτων και διαφυγής στον εξωπραγματικό κόσμο του φανταστικού και των παραισθήσεων. Είναι το εισιτήριο στο express του θανάτου.

Από το άλλο, όμως, μέρος, τα ναρκωτικά είναι η διαμαρτυρία των νέων για την αναλγησία, την αδικία και την υποκρισία του συγχρόνου κόσμου. Τα ναρκωτικά είναι ο τρόπος, με τον όποιο πολλοί νέοι καταδικάζουν και απορρίπτουν τον σύγχρονο κόσμο.

Πριν από τα ναρκωτικά, υπήρξε το κίνημα των "Χίππις". Τα πλουσιόπαιδα της Ευρώπης και της Αμερικής, εγκατέλειπαν τα πολυτελή σπίτια τους, τους αδιάφορους και υλόφρονες γονείς τους, έσχιζαν τα πανάκριβα ρούχα τους, άφηναν άπλυτα και αχτένιστα τα μαλλιά τους και άρχιζαν να τριγυρνούν στους δρόμους και να μένουν στα δάση, το ύπαιθρο ("παιδιά των λουλουδιών"), σε καλύβες και χαλασμένα λεω­φορεία... Ήταν κι' αυτός ένας τρόπος διαμαρτυρίας των νέων για το σύγχρονο υλοκρατικό και υποκριτικό κόσμο μας.

Στις μέρες μας, οι νέοι διαμαρτύρονται με έναν άλλο τρόπο: με τους έξαλλους ρυθμούς των μοντέρνων μουσικών συγκροτημάτων, με τους εκκωφαν­τικούς ήχους των μεγαφώνων, με τα τραγούδια πού υμνούν... τον σατανά, με τους ολονύκτιους χορούς στα μισοσκότεινα υπόγεια των night clubs, με το ακατάσχετο drinking πάσης φύσεως ξενόφερτων πο­τών , με το αχαλίνωτο sex.

Τι μπορούν να κάνουν οι ορθόδοξοι Ιερείς μπρο­στά στις σύγχρονες αυτές μάστιγες; Ό ,τι και στις περιόδους πολέμου. Μήπως οι Ιερείς μπορούν να στα­ματήσουν τους πολέμους; Ασφαλώς, όχι ! Μπορούν όμως να επιστρατευθούν και να τρέξουν στα μέτωπα των επιχειρήσεων. Όχι, βέβαια, για να πολεμήσουν τον εχθρό, αλλά για να συμπαρασταθούν στους μαχό­μενους, να σαλπίζουν αγωνιστικές ιαχές, να ενισχύουν τους τραυματίες, να κοινωνούν τους βαριά πληγω­μένους..

Τον πόλεμο των πάσης φύσεως ναρκωτικών δεν μπορούν να σταματήσουν οι Ιερείς. Μπορούν, όμως να συμπαρασταθούν στα θύματα του, σε άτομα και οικογένειες, σε κοινωνικούς φορείς πρόληψης και απεξάρτησης.

Σε καιρό πολέμου, η Εκκλησία προσεύχεται για τους μαχόμενους στρατιώτες. Μήπως το ίδιο δεν θα μπορούσε να κάνει τώρα πού έχει ξεσπάσει και μαίνεται ο πόλεμος των ναρκωτικών; Ιδίως, σε περιόδους νηστείας και προσευχής, στις Σαρακοστές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, θα μπορούσε να γίνονται ειδικές προσευχές από όλους τους πιστούς, σε μια συγκεκριμένη και καθορισμένη ώρα , π.χ. κάθε βράδυ στις 11 μ.μ. για την προφύλαξη των παιδιών μας από τα ναρκωτικά. Η πρόταση αυτή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, όταν αναλογισθούμε τον λόγο πού είπεν ο Κύριος για παρόμοιες καταστάσεις (Ματθ.ιζ'21):

«Τούτο το γένος ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή και νηστεία»

Εάν οι κρατικοί, κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτή τη μάστιγα, με τα υπάρχοντα ανθρώπινα μέσα, οι ορθόδοξοι Ιερείς καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα ουράνια και θεία μέσα πού διαθέτουν. Διότι, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι και στο δύσκολο αυτό πρόβλημα ισχύει ο λόγος του Χριστού (Λουκ. ιη' 27):

«τα αδύνατα παρ΄ ανθρώποις

δυνατά έστι παρά τω Θεώ»                  

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΣΤΙΣ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΕΠΟΧΕΣ, η κλήση της Ιεροσύνης δεν είχε ίσως τόσες κοινωνικές προοπτικές όσες έχει σήμερα. Ο Ιερεύς του Χωρίου" της παραδοσιακής αγροτογεωργικής προαστικής κοινωνίας δεν είχε παρά περιορισμένες δυ­νατότητες κοινωνικής ποιμαντικής δράσης. Και τούτο, διότι η παραδοσιακή ελληνική κοινωνία ήταν ήσυχη και απροβλημάτιστη, η ζωή κυλούσε χωρίς κραδασμούς, πειρασμούς και αδιέξοδα.

Στη σύγχρονη, εκκοσμικευμένη κοινωνία, ο ρόλος του Ιερέα απόκτησε πολυσήμαντη διάσταση. Πέραν του Ναού και έξω από το Ναό τον περιμένει ένας κόσμος αλλοτριωμένος, ένα πλήθος πού κάθεται (Ματθ.δ'16):

«Εν χώρα και σκιά θανάτου»

•   άνθρωποι πού ζητούν όχι τόσο ψωμί, όσο τον λόγο της αλήθειας

•   εικόνες του Θεού "αμαυρωμένες" , πού χρειάζονται κάθαρση

•   "πρόβατα απολωλότα" πού κράζουν για ποιμένα

•   ψυχές πού διψούν ελευθερία , λύτρωση και σωτηρία

Οι σύγχρονοι ορθόδοξοι Ιερείς δεν μπορούν, ασφαλώς, να τα κάνουν όλα αυτά μαζί ούτε θα είχε κανείς την απαίτηση από τους Ιερείς να αντιμετωπίσουν επιτυχώς όλα τα προβλήματα αυτά  μόνοι τους. Ο καθένας, όμως, μπορεί να ασχοληθεί με  ε ν α  από τα προβλήματα αυτά.

Αυτή την έννοια είχε και η απαρίθμηση όλων σχεδόν των συγχρόνων προβλημάτων, στην παρούσα ομιλία: οι σύγχρονοι Ιερείς καλούνται να επιλέ­ξουν ένα συγκεκριμένο θέμα και να ασχοληθούν με αυτό σοβαρά και σε β ά θ ο ς, σε ολόκληρη τη ζωή και την ιερατική τους σταδιοδρομία.

Η εξειδίκευση των κοινωνικών λειτουργιών και υπηρεσιών είναι το χαρακτηριστικό της αστικής επο­χής μας. Γιατί να μη το επιχειρήσουν και οι σύγχρονοι Ιερείς.

Εάν δεν γίνεται σχεδόν τίποτε για τα μεγάλα αυτά κοινωνικά, εθνικά και ηθικά θέματα της εποχής μας είναι γιατί δεν υπάρχουν οι "μπροστάρηδες", αυτοί πού θα ανοίξουν το δρόμο, για να ακολουθήσουν οι άλλοι, οι πολλοί. Όταν υπάρξει ο πρώτος, ο ένας, τότε θα ακολουθήσουν και οι άλλοι, οι ενο­ρίτες, οι εθελοντές, οι συνεργάται, οι φίλοι, οι γνωστοί και οι άγνωστοι.

Ο ρόλος των ορθοδόξων Ιερέων στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι ουσιαστικός, σημαντικός και αποφασιστικός. Αν εκλείψουν οι ορθόδοξοι Ιερείς, από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, η ζωή στη Χώρα μας θα χάσει την ιδιαιτερότητα της, την ομορ­φιά της, την αντοχή της στις έξωθεν καταλυτικές επιδράσεις και αλλοιώσεις.

Όσοι νέοι επιλέγουν την ιερατική κλήση και σταδιοδρομία, αυτό το δράμα καλούνται να υπηρετήσουν. Πρόκειται να συνεχίσουν μια σταδιοδρομία φορτωμένη με ιστορικό μεγαλείο και δόξα και να διαδραματίσουν ένα ρόλο με ουσιαστική και ζωτική σημασία για το παρόν και το μέλλον της Πατρίδος μας.