«Ο Θεός αγάπη εστί και ο μένων εν τη αγάπη εν τω θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ»
(Α΄ Ιωάν. 4, 16).
Ομιλία κατά τη Θεία Λειτουργία στη Βασιλική του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πέργαμο, την Πέμπτη 8 Μαΐου 2003
Υπάρχουν στιγμές, Παναγιώτατε Δέσποτα, Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς, ευλαβέστατοι κληρικοί, εντιμότατοι εκπρόσωποι των τοπικών Αρχών, αξιότιμε κύριε Πρόξενε της Ελλάδος, κύριε Νομάρχα της γειτονικής Λέσβου, ευλαβείς και αγαπητοί προσκυνηταί, υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ο χρόνος σταματά για να εισέλθει μέσα σ’ αυτόν η αιωνιότητα.
Υπάρχουν στιγμές που αναδεικνύονται σε μοναδικά και ανεπανάληπτα γεγονότα. Στιγμές κατά τις οποίες μας αποκαλύπτεται η ίδια η παρουσία του Θεού. Και τότε ο χρόνος σταματά, για να μας κάνει να σκεφτούμε βαθύτερα επάνω στα όσα η πρόνοια του Θεού για μας κατεργάζεται.
Τέτοια μεγάλη στιγμή συμβαίνει κάθε φορά που τελούμε τη Θεία Λειτουργία.
Η Θεία Λειτουργία είναι η είσοδος της αιωνιότητας μέσα στο χρόνο. Είναι η στιγμή κατά την οποία ο ίδιος ο Θεός μπαίνει μέσα στη ζωή μας και μας κάνει να αλλάξουμε εντελώς την προοπτική και τη βίωση του χρόνου.
Και μια τέτοια Θεία Λειτουργία είναι και η σημερινή, η οποία έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να τελείται σ’αυτόν τον ιερό τόπο μετά από πάροδο ικανών ετών, με την ευλογία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου, του σεπτού αυθέντου και Δεσπότου μας και με την πρόφρονα έγκριση του εξοχωτάτου Νομάρχου της περιοχής και γενικά των Αρχών του τόπου, τους οποίους και από καρδίας ευχαριστούμε.
Σήμερα στον ιερό αυτό τόπο συναντηθήκαμε για να τιμήσουμε τη μνήμη ενός Αποστόλου ο οποίος ηνάλωσε όλη τη ζωή του, ακριβώς εις την περιοχήν αυτήν, μεταφέροντας το μήνυμα της αγάπης, το μήνυμα της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και της αγάπης που πρέπει οι άνθρωποι να έχουν μεταξύ τους.
Και ο Άγιος αυτός, στο όνομα του οποίου τιμάται αυτός ο μεγαλοπρεπής και αρχαίος ιστορικός Ναός, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, προσφυώς απεκλήθη από την Εκκλησία Θεολόγος.
Κατ’ αντιδιαστολή προς ό,τι συμβαίνει σήμερα, που ο τίτλος του Θεολόγου δίνεται αφειδώς και σε όσους έχουν αποκτήσει κάποιο πτυχίο πανεπιστημίου, στην αρχαία Εκκλησία ο τίτλος του Θεολόγου εδόθη μόνον σε τρεις ανθρώπους: στον Ιωάννη, του οποίου τη μνήμη σήμερα επιτελούμε, στον Γρηγόριο τον Θεολόγο τον Ναζιανζηνό και στον Συμεών τον νέο Θεολόγο.
Γιατί αυτή η φειδώ; Διότι το όνομα και το νόημα και το περιεχόμενο του Θεολόγου δεν είναι απλώς το να μας μεταφέρει τον λόγο του Θεού ή το θέλημα του Θεού, αλλά να μας εισαγάγει μέσα στο ίδιο το «Είναι» του Θεού. Μέσα στην ίδια την ύπαρξη του Θεού.
Έτσι ενώ η Εκκλησία, και γενικά η πίστη μας διαθέτει πολλούς, όπως ο Απόστολος Παύλος, οι οποίοι ανήχθησαν από τη χάρη του Θεού μέχρι τρίτου ουρανού και ήκουσαν άρρητα ρήματα, πολύ ολίγοι είναι αυτοί οι οποίοι δεν μετέφεραν σε εμάς απλώς τον λόγο και το θέλημα του Θεού, αλλά μας αποκάλυψαν τι είναι ο Θεός. Τι είναι μέσα στην ίδια τη φύση Του.
«Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος» (Ιωάν. 1, 1). Αυτή η μεγάλη αποκάλυψη δόθηκε στον Ιωάννη κατά προνόμιο σπάνιο και μοναδικό. Και έτσι ο Ιωάννης είναι ο κατ’ εξοχήν Θεολόγος. Αλλά γιατί ο Ιωάννης αξιώθηκε αυτής της μεγάλης τιμής; Διότι, αδελφοί μου, το να γνωρίζει κανείς το «Είναι» του Θεού προϋποθέτει του Θεού και αυτό δεν μπορεί να γίνει με τη γνώση του μυαλού μας. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό με τη γνώση της νοήσεως.
Ποιος είναι ο τρόπος για να γνωρίσει κανείς τον Θεό; Μα ακριβώς αυτό μας αποκαλύπτει ο Ιωάννης, είναι η αγάπη! «Ο μη αγαπών ουκ έγνω τον Θεόν», λέγει ο Ιωάννης, «ότι ο Θεός αγάπη εστί». Μόνο αυτός που αγαπά τον ίδιο τον Θεό, αλλά όπως λέγει ο ίδιος ο Ιωάννης, αυτός που αγαπά πρωτίστως τον συνάνθρωπό του. Διότι, όπως λέγει, «αν πει κανείς αγαπώ τον Θεό αλλά δεν αγαπώ τον αδελφό μου, τον οποίο βλέπω, λέγει ψέμματα, διότι αφού δεν αγαπά τον άνθρωπο που τον βλέπει, πως μπορεί να αγαπά τον Θεό που δεν τον βλέπει;» (Α΄ Ιωάν. 4, 20).
Έτσι λοιπόν, μας ανοίγει ο Ιωάννης τον δρόμο της γνώσεως του Θεού. Και ο δρόμος αυτός είναι η αγάπη.
Και την εγνώρισε αυτήν την αγάπη ο Ιωάννης. Την εγνώρισε κατά προνόμιο, το οποίο μόνον ο Θεός γνωρίζει γιατί παραχωρήθηκε σε αυτόν. Όταν έσκυψε επάνω στο στήθος του Κυρίου και άκουσε τους χτύπους της καρδιάς Του, κατά προνόμιο αυτός ο αγαπημένος μαθητής, ο επιπεσών επί το στήθος του Κυρίου, έμαθε απ’ ευθείας απ’ αυτή την σωματική του κοινωνία με τον Θεό, ότι ο Θεός είναι αγάπη. Και ότι η αγάπη είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει κανείς να έλθει σε κοινωνία με τον Θεό.
Και αυτή η σωματική επικοινωνία του Ιωάννου με τον Κύριο μας αποκαλύπτει ότι το να λέμε ότι αγαπούμε τον Θεό και τον συνάνθρωπό μας, δεν είναι αρκετό εάν δεν έχουμε μαζί του και κοινωνία σωματική.
Αυτή τη σωματική κοινωνία προσφέρει η Εκκλησία κάθε φόρα που τελούμε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Μας φέρνει όλους κοντά. Δεν μπορούμε να τελέσουμε τη Θεία Ευχαριστία εξ αποστάσεως. Ούτε δια μέσου των μέσων ενημερώσεως. Πρέπει να συγκεντρωθούμε με σωματική παρουσία, και κάτι ακόμη πιο σημαντικό: να ενωθούμε με τον Θεό σωματικά, με το σώμα του Υιού Του. Και έτσι μας αποκαλύπτει ο Ιωάννης, ότι αυτό που συνέβη σε εκείνον, όταν επέπεσε επί το στήθος του Κυρίου και ενώθηκε με το σώμα Του, συμβαίνει και σε εμάς κάθε φορά που κοινωνούμε, που τελούμε τη Θεία Ευχαριστία. Αυτός είναι ο δρόμος αδελφοί μου για να γνωρίσει κανείς τον Θεό.
Και ακόμη ένα σημαντικό χαρακτηριστικό παρατηρούμε στη ζωή του Αγίου Ιωάννου. Ότι είναι ο μόνος που παρέμεινε πιστός στον Κύριο την ώρα της Σταυρώσεώς Του. Δεν μπορεί να λέμε ότι αγαπούμε τον Θεό ή τον συνάνθρωπό μας, αλλά να τον εγκαταλείπουμε την ώρα του πειρασμού και την ώρα του φόβου και την ώρα της δυστυχίας. Πρέπει να σταθούμε δίπλα του. Δίπλα στον σταυρό που σηκώνει. Να μην τον εγκαταλείψουμε.
Και για μας τους Ορθοδόξους έχει ιδιαίτερη σημασία ότι αυτή η συμπαράσταση εις τον Σταυρό του Κυρίου από τον Ιωάννη έγινε μαζί με την παρουσία της μητέρας του Κυρίου, της Παναγίας μας.
Αυτός παρέλαβε την Παναγία κατ’ εντολή του Κυρίου και αυτός την περιέθαλψε μέχρι του τέλους της ζωής της. Και αυτός μας δείχνει τον δρόμο, ότι για να πλησιάσουμε και να γνωρίσουμε τον Θεό δεν μπορούμε να αφήσουμε στην άκρη την τιμή και την αγάπη που τρέφουμε για την Παναγία μας.
Είναι λοιπόν όλα αυτά, αδελφοί μου, χαρακτηριστικά αυτού του μεγάλου Αγίου του οποίου σήμερα τιμούμε τη μνήμη και γι’ αυτό ακριβώς ό,τι και να πει κανείς στην περίπτωση αυτή είναι προορισμένο να αποδειχθεί ανεπαρκές.
Εκείνο όμως που μένει, και πρέπει να μείνει, σήμερα στην σκέψη μας και στην καρδιά μας είναι αυτό που διέσωσε η παράδοση, ότι δηλαδή ο Ιωάννης, ο οποίος εκήρυξε ακριβώς σ’ αυτή την περιοχή του κόσμου και έζησε εδώ, σε βαθύτατη ηλικία γήρατος δεν μπορούσε, κατά την παράδοση, πλέον ούτε να πει ούτε να κάνει τίποτε άλλο, παρά να περιφέρεται και να λέγει μόνον τρεις λέξεις στους ανθρώπους: «αδελφοί αγαπάτε αλλήλους». Σαν να συνόψιζε μέσα σ’ αυτές τις τρεις λέξεις όλα όσα είχε να πει με το Ευαγγέλιο, με τις Επιστολές και με την Αποκάλυψή του, με όλη του τη ζωή.
Και δεν είναι τυχαίο αυτό, αδελφοί μου. Την στιγμή αυτή, που ενώ αξιωνόμεθα με τη χάρη του Κυρίου να τελούμε την Θεία Λειτουργία, αισθανόμεθα τον άγιο Ιωάννη να περιφέρεται εδώ ανάμεσά μας και να μας λέγει τα ίδια λόγια. Να απευθύνει αυτά τα λόγια πρώτα σε μας, τους πιστούς χριστιανούς και ιδιαίτερα τους Ορθοδόξους. Να καταλάβουμε ότι χωρίς την αγάπη δεν μπορούμε να είμεθα πιστοί εις το κήρυγμα και μήνυμά του.
Την αγάπη αυτή την απευθύνει ο άγιος Ιωάννης προς τους εγγύς και τους μακράν, προς τον κόσμο ολόκληρο, μάλιστα δε προς τους λαούς της Οικουμένης. Τους λαούς τους οποίους τους καλεί σε αγάπη. Διότι τίποτε δεν είναι πιο σημαντικό από την αγάπη μεταξύ των λαών, όταν μάλιστα οι λαοί αυτοί συμβαίνει να γειτνιάζουν μεταξύ τους.
Αυτό το μήνυμα της αγάπης, Παναγιώτατε Δέσποτα, εσείς εκάνατε σκοπό της ζωής σας, σκοπό της υψηλής διακονίας σας. Το μεταφέρετε όπου και αν βρεθείτε. Και με το μήνυμα αυτό αποδεικνύεσθε πιστός διάδοχος του Αποστόλου Ιωάννου. Αποδεικνύεσθε πιστός ερμηνευτής τους Ορθοδόξου Εκκλησίας και Παραδόσεώς μας.
Και με τον τρόπο αυτό, επιτρέψτε μου ακόμη να πω, αποδεικνύεσθε και προφήτης. Διότι η αγάπη τελικά θα νικήσει το μίσος! Είναι πιο ισχυρή από όλα!
Έχουμε δείγματα! Αρχίζουμε να ψηλαφούμε το μεγαλείο και τα θαύματα της αγάπης. Η αγάπη που κηρύξατε, Παναγιώτατε, και που κηρύσσετε όπου και αν βρίσκεσθε, δίνει δείγματα απτά, όπως η σημερινή Θεία Λειτουργία.
Δείγματα τα οποία θα δούμε ακόμη και εις το μέλλον. Διότι ακριβώς αυτό συμβαίνει στη Θεία Λειτουργία! Ο χρόνος γίνεται μέλλον, ο χρόνος δεν μας καθηλώνει στο παρελθόν. Μας απελευθερώνει από το παρελθόν. Το μίσος μας κρατάει στο παρελθόν. Ο χρόνος της Θείας Λειτουργίας μας απελευθερώνει και μας ανοίγει το μέλλον. Ακριβώς αυτό κάνει η αγάπη.
Γι’ αυτό η αγάπη είναι ο ίδιος ο Θεός. Γι’ αυτό, μόνον ζώντας την αγάπη, ζούμε και γνωρίζουμε, τον ίδιο τον Θεό.
Αυτό το μήνυμα, Παναγιώτατε και αγαπητοί μου αδελφοί, ηχεί σήμερα στην καρδιά μας σε αυτόν τον ιερό χώρο. Και, με την ευλογία σας Παναγιώτατε, επιτρέψτε μου να ευχηθώ το μήνυμα αυτό να στεριώσει. Οι τοίχοι αυτοί οι ιστορικοί να το εκπέμπουν συνεχώς. Και με το μήνυμα αυτό να ενώνονται οι άνθρωποι και οι λαοί και να αξιωθούμε να γνωρίσουμε τον αληθινό Θεό αγαπώντας ο ένας τον άλλο. Ακόμη περισσότερο, ακόμη πιο βαθιά. Αμήν!
πηγή: Περιοδικό Διάβαση, Μάιος - Ιούνιος 2003,
αναδημοσίευση από: http://www.antifono.gr/portal/index.php/
και http://exagorefsis.blogspot.com/
