Από το περιοδικό «Ελεύθερη Πληροφόρηση»,

τεύχος 287 16/10/2010 και τεύχος 291 16/12/2010

Σύγχρονοι Ὀρθόδοξοι Τοῦρκοι (Ι)

(Στό ρωσικό διαδικτυακό τόπο www.pravoslavie.ru/english βρήκαμε δημοσιευμένη μιά ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη. Στόν πρόλογο διαβάζουμε: «Στήν Τουρκία, χῶρο τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἔχουν ἀπομείνει πολύ λίγοι Ἕλληνες στίς ὀρθόδοξες ἐνορίες. Αὐτοί συμπληρώνονται, σέ κάποιο βαθμό, ἀπό Ρώσους, πού ἐγκαθίστανται μόνιμα ἐκεῖ. Ὑπάρχουν ὅμως στό Πατριαρχεῖο καί Τοῦρκοι, πού ἔχουν γίνει ὀρθόδοξοι. Τελευταῖα, ὁ ἀριθμός τους αὐξάνει. Ἤδη, ὀρθόδοξη γραμματεία τυπώνεται γι᾿ αὐτούς στά τούρκικα, καί ἐμφανίζονται στό τύπο ἄρθρα σχετικά μέ τους νεομεταστραφέντες. Ὁ Ἀχμέτ καί ἡ Νεζλά εἶναι δύο ἀπό τούς χίλιους, ἤ κάτι τέτοιο, Τούρκους, πού ἔχουν ἁλλάξει πίστη· καί, ἀντίθετα πρός ἄλλους, δέν τό κρύβουν καθόλου. Ἔδωσαν συνέντευξη σ᾿ ἕνα βουλγάρικο διαδικτυακό τόπο, τό «Dveri na Pravoslavieto», σχετικά μέ τήν ἱστορία τους καί διηγήθηκαν τήν πνευματική τους ἀναζήτηση, πού τούς ὁδήγησε στήν Ὀρθοδοξία, καί τί σημαίνει νά εἶναι κανείς Χριστιανός στήν Τουρκία». Δημοσιεύουμε παρακάτω τή συνέντευξη σέ μετάφραση ἀπό τά ἀγγλικά καί σημειώνουμε ὅτι ἀνάλογη συνέντευξη, μέ μικρές διαφορές, τοῦ ἴδιου αὐτοῦ ζευγαριοῦ εἶχε δημοσιεύσει ἡ δική μας «Καθημερινή» στίς 12/12/2007).

     -Ὁ τουρκικός τύπος ἑρμηνεύει τό φαινόμενο τοῦ νά βαπτίζονται σύγχρονοι ἄνθρωποι στήν Τουρκία, ὡς ἐπιστροφή Τούρκων πολιτῶν ἑλληνικῆς ἤ ἀρμενικῆς καταγωγῆς στίς ρίζες τους. Μήπως ἡ δική σας ἐθνική καταγωγή ἔπαιξε κάποιο ἀποφασιστικό ρόλο στό νά γίνετε Χριστιανοί; Ἀχμέτ: Ἡ ἐθνική καταγωγή ἔπαιξε σέ κάποιες περιπτώσεις ρόλο, ὄχι ὅμως στή δική μας περίπτωση. Ὅσον ἀφορᾶ ἐμένα, ἔχω γεννηθεῖ στήν Καππαδοκία, καί ἔχω συγγενεῖς, πού ἦλθαν ἀπό τόν Καύκασο. Ἀπ᾿ ὅτι γνωρίζω κανείς στήν οἰκογένειά μου δέν εἶχε χριστιανικό μπαγκράουντ.

     Νεζλά: Ἡ μητέρα μου ἦταν ἀπό τήν Καβάλα καί ὁ πατέρας μου ἦταν πόντιος. Κάποιοι συγγενεῖς μου μιλούν ρωμαίικα. Ἡ ἀπόφαση ὅμως νά γίνω Ὀρθόδοξη ἦταν δική μου προσωπική ἐπιλογή, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν καταγωγή μου.

     -Κατά τήν ἱστορία, ἡ τουρκική ταυτότητα ἦταν τόσο πολύ δεμένη μέ τό Ἰσλάμ πού πολλοί Τοῦρκοι εἶναι ἀδύνατο νά δεχθοῦν ὅτι μπορεῖ νά εἶναι κανείς Τοῦρκος χωρίς νά εἶναι Μουσουλμάνος. Ποιά εἶναι ἡ δική σας ἄποψη;

     Ν.: Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πολλοί ἄνθρωποι δέν σέ θεωροῦν «Τοῦρκο», ἄν ὁμολογεῖς μιά ἄλλη θρησκεία· εἰδικά ἄν εἶσαι Χριστιανός ἤ Ἰουδαῖος. Νομίζουν ὅτι ἀνήκεις ὄχι μόνο σέ μιάν ἄλλη θρησκεία, ἀλλά καί σέ μιάν ἄλλη ἐθνικότητα.

     Α.: Αὐτό μπορεῖ νά ἑρμηνευθεῖ μέ ἀναφορά σέ ἱστορικές αἰτίες. Ἡ Ὁθωμανική τάξη διαχώρισε τίς ἐθνικές ὁμάδες σέ «μιλλέτια» μέ κριτήρια θρησκευτικά. Π.χ., ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι ἀποτελοῦσαν ἕνα «Ὀρθόδοξο Ἔθνος», ἡ δέ διοίκηση δέν ἐνδιαφερόταν γιά τήν πραγματική τους ἐθνικότητα, ἄν ἦταν δηλαδή Βούλγαροι, Σέρβοι ἤ Ἕλληνες. Στήν Καππαδοκία, ἀπ᾿ τήν ὁποία κατάγομαι, ἡ θρησκεία ἦταν αὐτή, πού χώριζε τούς κατοίκους σέ Ρωμιούς καί Τούρκους. Οἱ Ὀρθόδοξοι στήν περιοχή Talas, ἀπ᾿ τήν ὁποία προέρχομαι, μιλοῦσαν τούρκικα ὡς μητρική τους γλῶσσα, ἀκόμα καί τή λειτουργία τήν ἔκαναν στά τούρκικα. Ὅμως ἡ μετοχή τους στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τούς κατέτασσε στό «Ρωμαίικο Λαό».

     Ἀπό τήν Τουρκική Ἱστορία γνωρίζουμε καί ἄλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Κατά τό παρελθόν, σέ πολλές περιοχές τῆς τουρκικῆς διασπορᾶς, τουρκικά φύλα δέχτηκαν τό Χριστιανισμό. Ὑπάρχουν Χριστιανοί Τοῦρκοι στήν Κεντρική Ἀσία, ὑπάρχουν οἱ Ὀρθόδοξοι Γκαγκαοῦζοι, (σ.μ. τουρκογενή φύλα κυρίως στή Ρουμανία), καί ὑπάρχουν χιλιάδες Τοῦρκοι, πού ἔχουν γίνει Χριστιανοί στήν ἴδια τήν Τουρκία. Τό ὅτι εἶναι Χριστιανοί δέν σημαίνει ὅτι ἔπαψαν νά εἶναι Τοῦρκοι. Ἐγώ εἶμαι τώρα Χριστιανός, ἀλλά εἶμαι συγχρόνως 100% Τοῦρκος, καί τά τουρκικά εἶναι ἡ μητρική μου γλῶσσα. Σήμερα ὁ διαχωρισμός τῶν ἀνθρώπων μέ βάση τόν θρησκευτικό προσανατολισμό τους εἶναι ἀναχρονισμός. Ἐν τούτοις πολλοί ἀκόμα ἐκπλήσσονται ὅταν ἀκοῦνε ὅτι ὁ α ἤ β Τοῦρκος εἶναι Χριστιανός, τά πράγματα ὅμως σιγά σιγά ὁμαλοποιοῦνται.

     -Ποιό εἶναι τό ἐπάγγελμά σας;

     Ν.: Σπούδασα διαιτολόγος καί προσφέρω ἐθελοντική ἐργασία. Α.: Ἐγώ εἴμουνα μάνατζερ σέ μεγάλη κρατική ἐπιχείρηση καί γιά κάποιο διάστημα ἔζησα στίς ΗΠΑ. Ἀργότερα ἔκανα μπίζνες στό Βέλγιο.

     -Ἀχμέτ, μήπως ἡ ἐπιθυμία σου νά γίνεις Χριστιανός γεννήθηκε τότε πού ζοῦσες καί ἐργαζόσουνα σέ χριστιανικά κράτη;

     Α.: Ὄχι, τό ἔδαφος εἶχε καλλιεργηθεῖ πολύ νωρίτερα. Ἀτυχῶς, ὁ Χριστιανισμός στήν Τουρκία θεωρεῖται σάν κάτι, πού ἔρχεται «ἀπέξω». Αὐτό εἶναι λάθος, γιατί ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι μέρος τῆς ἰστορίας τῆς περιοχῆς μας. Αὐτό μπορεῖ νά τό διαπιστώσει κανείς ἀπό τά προνόμια, πού παραχώρησε ὁ Μωάμεθ ὁ Πορθητής στό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως. Εἶχα κάποια ἰδέα γιά τό Χριστιανισμό ἀπό τά παιδικά μου χρόνια, μέσα ὄμως ἀπό τό πρίσμα τοῦ Ἰσλάμ. Πολλοί μουσουλμάνοι τρέφουν μεγάλη ἐκτίμηση γιά τούς χριστιανούς, ἡ ὁποία ἔχει σχέση μέ τό γεγονός ὅτι τό Κοράνι δέχεται τόν Ἰησοῦ σάν ἕνα προφήτη. Γενικά δέ, οἱ μουσουλμάνοι σέβονται ἐπίσης καί τήν Παναγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ὑποθέτω νά ἔχετε δεῖ τά πλήθη τῶν μουσουλμάνων, πού συρρέουν στίς ρωμαίικες Ἐκκλησίες τῆς Ἰσταμπούλ γιά νά προσκυνήσουν ἅγια λείψανα καί νά ζητήσουν ἀπό τούς ἁγίους βοήθεια. Στήν Τουρκία εἴμαστε ἔτοιμοι νά δεχτοῦμε τό μήνυμα τοῦ Χριστιανισμοῦ.

     Ἄν ὑπάρχουν προβλήματα, αὐτά ἔχουν νά κάνουν μέ τήν ἐκπαίδευση, καί ἀπ᾿ τίς δύο πλευρές, καί μέ τήν ἄγνοια. Π.χ., πολλοί μουσουλμάνοι δέν ἔχουν συλλάβει τή διδασκαλία περί Ἁγίας Τριάδος καί νομίζουν ὅτι λατρεύουμε τρεῖς θεούς καί ὅτι ὁ Χριστιανισμός εἶναι μιά πολιτική θρησκεία. Δέν τά λέω αὐτά ἀσκώντας κριτική στό Ἰσλάμ· ἐκθέτω τό γεγονός μόνο ὡς ἕνα παράδειγμα τοῦ πόσο ἀνημέρωτοι εἶναι.

     -Νεζλά, καί ἡ δική σου ἀναζήτηση ἄρχισε στήν Τουρκία;

     N.: Ναί, ὅταν σπούδαζα στό Πανεπιστήμιο. Ἡ οἰκογένειά μου εἶχε μιά γενική θρησκευτικότητα, χωρίς νά ἀκολουθεῖ κατά γράμμα ὅλες τίς ἐπιταγές τοῦ Ἰσλάμ. Θεωροῦσα τόν ἑαυτό μου Μουσουλμάνα, ἔως ὅτου ἄρχισε νά ἀποστασιοποιῦμαι ἀπό τό Ἰσλάμ κατά τή διάρκεια τῶν σπουδῶν μου στήν Ἄγκυρα. Οἱ γονεῖς μου μοῦ ἔδωσαν τήν ἐλευθερία νά ἀποφασίσω μόνη μου γιά τή σχέση μου μέ τή θρησκεία. Ὅταν ἦμουν στό Ἰσλάμ, ἔνιωθα κάτι κενό μέσα μου, πού ἀπαιτοῦσε πλήρωση. Διάβασα καί ἐρεύνησα. Καί ἔφτασα στό δρόμο πρός τήν Ὀρθοδοξία.

(Ἀκολουθεῖ τό β΄ μέρος).

Σύγχρονοι Ὀρθόδοξοι Τοῦρκοι (II)

     -Ἄρα, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ πορεία σας πρός τήν Ὀρθοδοξία ἦταν ἐπακόλουθο «τοπικῶν» ἐμπειριῶν, χωρίς ἐπιδράσεις ἀπό χώρους ἐκτός Τουρκίας;

     A.: Ἡ ὅποια ἐπίδραση ἀπό τόν ἀμερικανικό ἤ εὐρωπαϊκό Χριστιανισμό μόνο κακό μπορεῖ νά κάνει. Δέν ἔνιωσα ποτέ ἄνεση μέ τούς ἐκεῖ Χριστιανούς. Μέ ἀπωθοῦσαν μέ τόν Χριστιανισμό τους, πού τόν εἶχαν μεταβάλλει σέ ψυχοθεραπεία. Πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία τίς Κυριακές γιά νά βροῦν κάποιον νά μιλήσουν. Ἡ θρησκεία ὅμως ἔχει σά σκοπό νά γεμίσει ἄλλα κενά μέσα μας. Στήν Εὐρώπη ὁ Χριστιανισμός ἔχει περιοριστεῖ σέ μερικές περιόδους γιορτῶν χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο. Ἄς πάρουμε τά Χριστούγεννα γιά παράδειγμα. Πολλοί εὔχονται ὁ ἕνας στόν ἄλλο μέ τήν εὐχή «Καλές γιορτές» καί ὄχι «Καλά Χριστούγεννα». Στήν Εὐρώπη οἱ ἄνθρωποι ἔχουν μιά ἐπιφανειακή σχέση μέ τό Χριστιανισμό, χωρίς νά αἰσθάνονται τίποτα ἀπό τό πνευματικό του μήνυμα.

     -Σέ τί διαφέρουν οἱ Χριστιανοί στή χώρα σας ἀπό τούς Εὐρωπαίους;

     N.: Στό ὅτι βρίσκονται πολύ πιό κοντά στήν οὐσία καί τήν παράδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ.

     A.: Καί στό ὅτι εἶναι πιό θρῆσκοι.

     N.: Πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία κάθε Κυριακή, διαβάζουμε τήν Ἁγία Γραφή κάθε βράδυ, προσευχόμαστε μαζί, καί ἀγωνιζόμαστε νά ἐφαρμόζουμε τίς ἐντολές τῆς θρησκείας μας.

     -Ἔχετε ἐπαφές μέ τήν τοπική σας Ὀρθόδοξη κοινότητα;

     A.: Ἔχουμε στενές ἐπαφές γιατί πᾶμε στήν Ἐκκλησία κάθε Κυριακή. Ὑπάρχουν πολλοί εὐγενικοί ἄνθρωποι στή ρωμαίικη κοινότητα καί ἔχουμε κάνει πολλούς φίλους. Καθένας τους ἔχει νά μοιρασθεῖ κάτι μαζί μας. Λειτουργίες γίνονται σέ διάφορες Ἐκκλησίες. Ἐμεῖς πηγαίνουμε συχνά στήν Ἐκκλησία στό Νιχώρι. Ὁ Λάκης Βίγκας, ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας, μᾶς καλεῖ νά ποῦμε τό «Πάτερ ἡμῶν» στά τούρκικα.

     N.: Ναί, ἐγώ τό διαβάζω γιά ὅσους μιλᾶνε τούρκικα (γελᾶ).

     -Δέν εἶναι δύσκολο γιά σᾶς νά παρακολουθεῖτε τίς ἀκολουθίες, πού γίνονται στά ἑλληνικά;

     A.: Προετοιμαζόμαστε στό σπίτι γιά κάθε ἀκολουθία. Ἔχουμε μαζί μας καί μιά δίγλωσση Καινή Διαθήκη καί παρακολουθοῦμε τό τούρκικο κείμενο στά ἀναγνώσματα. Εἶναι σημαντικό νά καταλαβαίνουμε γιά νά μποροῦμε νά μετέχουμε. (σ.μ. Πρόσφατα, σέ μᾶς, στήν Ἑλλάδα, διακηρύσσεται τό ἐντελῶς ἀντίθετο!...).

     -Τό τραγικό σχίσμα τοῦ π. Εὐθυμίου ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως στή δεκαετία του 1920 καί ἡ δημιουργία τῆς σχισματικῆς «Τουρκικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», πού ἀκολούθησε, ἐμπόδισε σέ μεγάλο βαθμό τήν εἰσαγωγή τῆς τουρκικῆς γλώσσας στίς ἐνορίες τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πράγμα, πού ἐδῶ καί πολύ καιρό ἔχουν κάνει ἄλλες χριστιανικές ὁμολογίες.

     Α.: Ναί, πράγματι αὐτό συμβαίνει. Ἐλπίζουμε ὅτι μέ τόν καιρό θά ἔχουμε ἀκολουθίες στά τούρκικα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Σήμερα, μόνο τό Σύμβολο τῆς Πίστεως διαβάζεται στά τούρκικα. Πρέπει ἐπίσης κάποτε νά λυθεῖ τό πρόβλημα μέ τούς διαδόχους τοῦ π. Εὐθυμίου· δέν πρέπει νά ὑπάρχει ἔχθρα μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν. Ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι στήν Τουρκία πρέπει νά ὑπάγονται στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

     -Ἔχετε ἀντιμετωπίσει ἀρνητικές ἀντιδράσεις στόν κοινωνικό σας περίγυρο, μετά τή βάπτισή σας; Σᾶς ἔχει βλάψει κανείς;

     Α.: Δέν ἔχω ἀντιμετωπίσει τίποτα ἀρνητικό καί δέν μπορὼ νά πῶ πώς μέ ἔβλαψε κάποιος.

     N.: Δέν συνάντησα καμιά ἀρνητική συνέπεια. Ἡ οἰκογένειά μου παραξενεύτηκε, σεβάστηκε ὅμως τήν ἐπιλογή μου.

     -Νομίζετε ὅτι ὑπάρχουν πολλοί, πού θά ἤθελαν νά ἀκολουθήσουν τό παράδειγμά σας καί νά ἀσπασθοῦν τό Χριστιανισμό;

     Α. καί Ν.: Ναί, πολλοί.

     -Παρά ταῦτα, πολύ λίγοι ἔχουν βαπτισθεῖ.

     Ν.: Τό γεγονός εἶναι ὅτι πολλοί περισσότεροι εἶναι αὐτοί, πού ἔχουν βαπτισθεῖ, ἀπό ἐκείνους, πού «δείχνουν» ὅτι ἔχουν βαπτισθεῖ. Φοβοῦνται τίς ἀντιδράσεις τοῦ περιβάλλοντός τους. Εἶναι κρυπτο-Χριστιανοί.

     Α.: Ναί ὑπάρχει φόβος. Ἀλλ’ αὐτό πρέπει νά ἁλλάξει. Ἀκριβῶς ἡ στάση τῆς κοινωνίας πρός αὐτούς, πού ἁλλάζουν θρησκεία, πρέπει νά ἁλλάξει. Πάντως ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ἀσκεῖ προσηλυτισμό. Ἀντίθετα, θέτει αὐστηρούς ὅρους σ’ αὐτούς, πού προσέρχονται ἀπό μιά ἄλλη πίστη. Πρέπει νά περάσει κανείς ἀπό μιά μακρά περίοδο κατηχήσεως καί νά δοκιμαστεῖ ἡ εἰλικρίνειά του.

     -Δέν εἶναι λοιπόν εὐκολο νά εἰσέλθει κανείς στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

     Ν.: Ναί, παίρνει κάποιο χρόνο. Ἐμεῖς πάντως συνηγοροῦμε ἐκθύμως σ’ αὐτό.

     -Δεν σᾶς φοβίζουν οἱ ἐπιθέσεις ἐναντίον Χριστιανῶν, ὅπως, π.χ. ἡ δολοφονία τοῦ καθολικοῦ ἱερέα π. Σαντόρο στήν Τραπεζούντα ἤ οἱ φόνοι Χριστιανῶν στή Μαλάτυα; Ποιός νομίζετε ὅτι βρίσκεται πίσω ἀπό αὐτές τίς ἐπιθέσεις; Α.: Δέν νομίζω ὅτι κάτι τέτοιο μπορεῖ νά συμβεῖ στήν πρωτεύουσα. Ἡ χώρα ἁλλάζει αἰσθητά καθώς οἱ διαπραγματεύσεις γιά νά μπεῖ ἡ Τουρκία στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση συνεχίζονται. Εἶναι φυσικό, πάντως, κάποιες ριζοσπαστικές ὁμάδες νά ἀντιδροῦν σ’ αὐτές τίς ἁλλαγές. Αὐτές εἶναι σκοτεινές δυνάμεις, πού δέν ἔχουν νά κάνουν μέ τό κράτος. Βρίσκονται στό περιθώριο τῆς κοινωνίας.

(Τέλος)

Ὁ Σχολιαστής           

Πηγή: http://www.el-pliroforisi.gr/