Logo
Print this page

H Ορθόδοξη Λατρεία, του Σπύρου Κ. Τσιτσίγκου,

H Ορθόδοξη Λατρεία

του Σπύρου Κ. Τσιτσίγκου

Ἡ Δημιουργία, ἡ Πτώση καί ἡ Ἀπολύτρωση ἀποτελοῦν τούς τρεῖς κεντρικούς σταθμούς τῆς Ἱστορίας τῆς Θείας Οἰκονομίας. Αὐτά τά τρία διατρέχουν καί τό περιεχόμενο τῆς γέννησης, ἀνάπτυξης καί καθιέρωσης τῆς ὀρθόδοξης Θείας λατρείας.

Ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν ἄνθρωπο ἀποτελεῖ ἕνα οὐσιῶδες χαρακτηριστικό τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε καί προικίστηκε μέ ἱκανότητες κατάλληλες γιά νά λατρεύει τόν Θεό: νά προσεύχεται σ' Αὐτόν, νά δοξάζει Αὐτόν, νά ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ Αὐτόν, καί τελικά νά τελειοποιεῖται διά τῆς μετοχῆς του μέ Αὐτόν· μέ λίγα λόγια, νά φθάνει στή θέωση. Τό μυστήριο τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου μέ βάση τό <κατ' εικόνα> καί <καθ' ομοίωσιν> τοῦ Θεοῦ (Γεν. 1, 26), ἡ ὁποία "εἰκόνα" μέ τό Προπατορικό Ἁμάρτημα ξεθώριασε (ἀχρείωση) μέν ἀλλά δέν ἔσβησε

παντελῶς (ἀμαυρώθηκε ἀλλά καί μέ τήν "ἐν Χριστῷ" Ἀπολύτρωση ἀνανεώθηκε (ἀνακαινίστηκε), ἀποτελεῖ τό ἀνθρωπολογικό συστατικό τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς λατρείας.

Ἡ διά τῆς Πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου διακοπή τῆς ἐπι-κοινωνίας του μέ τόν Θεό καί ἡ προσκόλλησή του στά δημιουργήματα προξένησε τό πρόβλημα τῆς λατρείας καί ἀκολούθως τό πρόβλημα τῆς ὕπαρξης. Οἱ ἄνθρωποι λάτρευσαν τήν κτίση παρά τόν Κτίσαντα (Ρωμ. 1, 25). Ἡ λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἀντικαθιστᾶ τή δουλεία στόν κόσμο καί στίς δυνάμεις τῶν στοιχείων τῆς Φύσεως.

Ἡ παλινόρθωση τῆς ἀληθινῆς λατρείας γίνεται ὁρατή διά μέσου ὁλόκληρης τῆς Ἱστορίας τῆς σωτηρίας, συνιστώντας τό ἀποφασιστικότερο κριτήριο τῆς ζωῆς καί τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου. Ἔτσι, τά στάδια τῆς Πτώσης τοῦ ἀνθρώπου ἀντισταθμίζονται μέ τά στάδια τῶν Ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἀποκατάστασης τῆς λατρείας Του μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Ἀπ' τή μιά κυριαρχοῦν ἡ ἄγνοια τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀπελπισία τοῦ ἀνθρώπου, κι’ ἀπ' τήν ἄλλη τά στάδια τῆς ἀνανέωσης τῶν Ἀποκαλύψεων τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἀνθρώπινης ἐλπίδας γιά ἐπανένωση μέ τόν Πλάστη καί Σωτήρα. Σέ κάθε στάδιο τῆς ἐπιστροφῆς ἀντιστοιχεῖ μιά ἐπί πλέον λειτουργική πρόοδος στή λατρεία τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Χριστός, ὡς ὁ Ἀρχιερεύς ὅλης τῆς Ἀνθρωπότητας, κατευθύνει τή λατρεία μας, ἔτσι ὥστε αὐτή νά διενεργεῖ τή μετάθεση ἀπό τόν θάνατο στή ζωή, ἀπό τή φθορά στήν ἀφθαρσία, ἀπό τό ἐφήμερο καί πεπερασμένο τῆς δημιουργίας στή Χάρη τῆς θέωσης, στά ἐσώτατα <Ἅγια τῶν Ἁγίων> τοῦ Ἄκτιστου Φωτός καί τῆς αἰώνιας δόξας τῆς Ἁγίας Τριάδας. Ἡ θεανδρική (χριστολογική) λατρεία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς ἐπιτρέπει νά εἶναι ἐξίσου τόσο χριστοκεντρική ὅσο καί τριαδική, κινούμενη ἀπό τή Χάρη τῆς (ἔνσαρκης) Οἰκονομίας πρός τή Χάρη τῆς τριαδικῆς Θεολογίας (Τριαδολογίας).

Οἱ ἑφτά ὧρες τῆς καθημερινῆς προσευχῆς τῶν Ιουδαίων γίνονται στόν Χριστιανισμό ἑφτά ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Ἑκκλησίας: Ἑσπερινός, Ἀπόδειπνο, Μεσονυκτικό, Ὄρθρος καί οἱ Τρεῖς Ὥρες. Οἱ ἰουδαϊκές γιορτές, οἱ ὁποῖες ἦσαν ἐπικεντρωμένες γύρω ἀπό τό Πάσχα, μεταμορφώθηκαν σέ χριστιανικές γιορτές μέ ἐπίκεντρο τήν "Ἑορτή τῶν Ἑορτών καί Πανήγυριν τῶν Πανηγύρεων", τό Πάσχα τοῦ Κυρίου. Τό χριστιανικό Πάσχα εἶναι ἕνα ἐσχατολογικό γεγονός. Αὐτό ἔχει πραγματοποιηθεῖ· ὡστόσο, παραμένει διαρκῶς ἐνεργούμενο στόν αἰώνα. Ἐκτείνεται διαχρονικά σ' ὅλες τίς διαστάσεις τοῦ χωροχρόνου. Ἑορτάζεται κάθε Κυριακή, σέ κάθε γιορτή καί κάθε ἡμέρα. Ἔτσι, συνιστᾶ τήν κατ' ἐξοχήν Λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α, ὅπου ἑστιάζεται ὁλόκληρη ἡ ὀρθόδοξη λατρεία. Πρόκειται γιά τή Λειτουργία τῆς Καινῆς Διαθήκης, τήν ὁποία διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ συνῆψε ὁ Θεός μέ τούς Ἰουδαίους, τούς Ἕλληνες καί ὅλα τά Ἔθνη. Ἡ Λειτουργία αὐτή ἑνώνει τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν κεφαλή της, τόν Χριστό, εἰσάγοντάς το στή "Βασιλεία τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος".

Τό χριστιανικό Πάσχα, τό ὁποῖο λαμβάνει χώρα μέσα στή Θεία Λειτουργία, εἶναι ἕνα αἰώνιο γεγονός, τό ὁποῖο ἐλευθερώνει τόν κτιστό χρόνο ἀπό τά όριά του καί τήν αἰτιοκρατική του κίνηση. Ὁ πιστός, μέ τή συμμετοχή του στό μυστήριο τῆς βρώσης τοῦ Κυριακοῦ Σώματος, ἀποκτᾶ τή δύναμη τοῦ Ἀναστάντος καί τῆς αἰωνιότητας, τήν ὁποία ἡ ἀνθρώπινη φύση ἔχει πιά ἐνδυθεῖ "ἐν Χριστῷ". Μέσα στή Θ. Λειτουργία ὁ χρόνος φαίνεται νά σταματᾶ, καθώς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἡσύχως (βλ. Ἡσυχασμό) καί μυστικῶς ἐμφυσᾶ στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τή δική Του πνοή, τῆς αἰωνιότητας. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας προσεγγίζουν αὐτό τό ἀμόλυντο μυστήριο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ μέ δέος. Ἐνῶ ἡ ἑβραϊκή Λειτουργία ἀρχίζει μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ἡ χριστιανική ἀρχίζει μέ τήν τελική (ἐσχατολογική) πράξη τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ καί τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, ἤτοι τή Βασιλεία τῆς Ἁγίας Τριάδας.

Ἡ Θεία Λειτουργία δέν μεταβάλλει μόνο τόν χρόνο σέ αἰωνιότητα, ἀλλά ἐπίσης καί τίς διαστάσεις τοῦ χώρου. Ὁ χῶρος, ἐντός τοῦ ὁποίου τελεσιουργεῖται ἡ Θεία Μυσταγωγία, εἶναι ἅγιος, ὑπερβαίνοντας τή διαλεκτική τοῦ ἱεροῦ καί τοῦ κοσμικοῦ. Ὁ λειτουργικός χῶρος εἶναι τό Καθ-ολικό, ὅπου ὁ οὐρανός συναντᾶ τή γῆ. Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν λειτουργεῖ στόν ἄνθρωπο μέσα σ' ἕνα χῶρο μεταμορφωμένο καί ἀναστοιχειωμένο, δηλ. μέσα σέ μιά νέα δημιουργία. Ἔτσι, στόν Χριστιανισμό δέν ὑπάρχει ἕνα ἀποκλειστικό ἅγιο μέρος, ὅπως ἦταν γιά τούς Ἑβραίους ὁ Ναός τῶν Ἱεροσολύμων, ἐπειδή κάθε τόπος καθαγιάζεται, ἀποκτώντας τά ἱερά κέντρα του. Ὁμοίως, δέν ὑπάρχει μιά μόνο Ἀαρωνική ἀρχιερωσύνη, ἐφόσον ἡ Ἀρχιερωσύνη τοῦ Μελχισεδέκ εἶναι καθ-ολική. Οἱ νέες καθ-ολικές διαστάσεις τοῦ χώρου, ὅπως λειτουργοῦν μέσα στή Θεία Λειτουργία, ἀποτελοῦν τό νέο μυστήριο, τό ὁποῖο "σχετικοποιεῖ" κάθε παλιό χῶρο. Τό μέρος τοῦ καθεδρικοῦ ναοῦ, ὅπου τελεῖται ὑπό τοῦ ἐπισκόπου ἡ Θεία μυσταγωγία, σχετίζεται μυστικά καί πνευματικά μέ τή σκήτη τοῦ ἀσκητῆ, ἤ μέ τό μυστικό μέρος τῆς καρδιᾶς τοῦ κάθε Χριστιανοῦ.

Τελικά, ἡ Θεία Λειτουργία εἰσάγει ἕνα νέο εἶδος λατρείας. πρόκειται γιά ἕνα τρόπο πνευματικό, μυστηριακό, μυστικό (μυσταγωγικό). Τά ὑλικά στοιχεῖα τῶν Μυστηρίων μεταμορφώνονται σέ πνευματοφόρα, χωρίς ἐντούτοις νά χάνουν τήν ὑλική των ὑφή. Τό γεγονός αὐτό, πού συνδέει τό ὑλικό μέ τό πνευματικό, ἤ μᾶλλον ἀνοίγει τό πρῶτο στό δεύτερο, ἑνώνει τελικά τό Ἄκτιστο μέ τό κτιστό, τό Θεό μέ τόν ἄνθρωπο "ἐν" καί "διά" τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεανθρώπου. Τό μυστήριο τῆς Ἐνσάρκωσης εἶναι τό κλειδί γιά τήν ὁποιαδήποτε λατρευτική ἱεροπραξία. Ἐδῶ, μέσα στήν ἑνότητα τῆς ἱεροτελεστίας, ἡ ὁποία ἐπιτρέπει τή συμμετοχή στό μυστήριο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, βρίσκεται ὁ πυρήνας τῆς ὀρθόδοξης λατρείας. Ἔτσι, θεωρητικά ἡ λατρεία μπορεῖ νά ἰδωθεῖ πρακτικά καί ὑπαρξιακά. Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καθιέρωσε τόν Κανόνα τῆς λατρείας, δεδομένου ὅτι ἡ λατρεία ἀναφέρεται στήν ἐσώτατη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, ἀποτελώντας ζωτική ἀνάγκη του. Οἱ ἱεροί Κανόνες - Ὅροι (ὅρια = σύνορα) μᾶς ὑπενθυμίζουν τόν τρόπο-δρόμο τῆς ζωῆς. Δέν πρόκειται γιά κάποιο Σχολαστικιστικό (ἰουδαϊκό) Νομικισμό ἤ Παλαιοδιαθηκικό Νόμο, ὁ ὁποῖος ὑπηρετοῦσε τή σκιά, προσδοκώντας τήν οὐσία - Ἀλήθεια, ἡ ὁποία δέν εἶχε ἔλθει ἀκόμα. ἡ νέα Κανονική τάξη τῆς Ἐκκλησίας ὑπηρετεῖ τήν Ἀλήθεια, δηλ. τήν οὐσία, καλώντας μας συμβολικά στήν ποίμνη τῆς αἰώνιας βρώσης. Ὁ Ὀρθόδοξος, πού ἀκολουθεῖ τόν λειτουργικό κανόνα τῆς λατρείας, εἰσέρχεται στά <Ἅγια τῶν Ἁγίων> τοῦ νοητοῦ Παραδείσου, καί ἐκεῖ, φωτισθείς ἀπό τό Ἄκτιστο Φῶς τῆς Θείας μακαριότητας, παραδίδεται στόν ἀτελεύτητο ὕμνο τῆς λατρευτικῆς ζωῆς.

πηγή: http://www.antifono.gr/portal/index.php?option=com_content&view=article&id=1352:h-&catid=194:2009-07-07-11-16-47&Itemid=365

Zoiforos.GR

Latest from Zoiforos.GR

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR