Η νηστεία είναι εντολή του Θεού. Η πρώτη. Η πιο παλιά από όλες. Την έδωκε στον Αδάμ μέσα στον παράδεισο.

             Το νόημα της νηστείας ήταν: με το όπλο της νηστείας να συνηθίσουν οι άνθρωποι στην υπακοή στο Θεό και στην πάλη κατά του διαβολου.

             Ο Xριστός, ετόνισε ακόμη περισσότερο την αξία της νηστείας.

Είπε: "Το γένος τουτο ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή κι νηστεία". Δηλαδή με τη νηστεία πολεμάμε τον διάβολο και τον νικάμε.

'Όταν δεν νηστεύωμεν, μας νικάει. Η Εκκλησία για να ρυθμιστεί, καλά η ζωή των Χριστιανών και να μην γίνονται υπερβολές, καθώρισε τι πρέπει να τρώμε την κάθε ημέρα και εποχή. Έτσι έχουμε.

            Hμέρες αυστηρής νηστείας:

            Είναι η Tετάρτη και η Παρασκευή όλου του χρόνου και ιδιαίτερα των περιόδων νηστείας (σαρακοστών). Νηστεία σημαίνει, φαγητό xωρίς λάδι.

            Την Παρασκευή νηστεύουμε επειδή Παρασκευή εσταυρώθει ο Κύριος, σταυρώvουμε με την νηστεία μας τον κακό εαυτό μας, για να μας ελεήσει τους ανάξιους, όπως ελέησε τον σταυρωμένο ευγνώμονα ληστή.

            Την Tετάρτη για να ενθυμούμεθα ότι ένας φίλος του Τον πρόδωσε ημέρα Τετάρτη, και να το συνηδειτοποιούμε ότι κι εμείς, παρ' ότι είμαστε φίλοι του, είναι δυνατό, αν δεν προσέχουμε και δεν αγωνιζόμεθα, να Τον προδώσουμε.

            'Όταν τις ημέρες που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία συμπέσει κάποια εορτή, γίνεται "κατάλυση" (δηλ. χαλάρωση της νηστείας): αν είναι εορτή αγίου τρώμε λάδι. αν είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου τρώμε ψάρι.

            Οι ημέρες Δευτέρα, Tρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλ. τρώμε απ' όλα ό,τι Θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών.

            Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλ. χωρίς λάδι. 'Όλο το xρόνo ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, δηλ. το Μεγάλο Σάββατο, επειδή την ημέρα αυτή ο Xριστός είναι σωματικά στον τάφο και η ψυχή Του έχει κατέβει στον Άδη να αναστήσει τον προπάτορα Αδάμ.

          Σαρακοστές  είναι οι εξής:

         1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή:

           Aρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου. Γίνεται προς τιμήν του Χριστού και ιδίως του Πάθους του για μας.

Κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή γίνονται οι εξής καταλύσεις:

          ΄Οποια   μέρα και αν πέσει του Ευαγγελισμού τρώμε ψάρι. και των αγίων 40 Μαρτύρων τρώμε λάδι. Το ίδιο και στις 26 Μαρτίου εορτή της Συνάξεως αρχαγγέλου Γαβριήλ.

          2. Η νηστεία των Χριστουγέννωv:

Από 15 Νοεμβρίου μέχρι και 24 Δεκεμβρίου. Κατά την νηστεία αυτή τρώμε ψάρι (όλες τις ημέρες πλην Τετάρτης και Παρασκευής) από την αρχή μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου (του Αγίου Σπυρίδωνα). ΣυνηΘίζουν οι Χριστιανοί πολύ αξιέπαινα και δεν τρώνε ψάρι την πρώτη εβδομάδα για να κοινωνήσουν την μεγάλη εορτή των Εισοδίων της Παναγίας μας.

            3. Νηστεία της Παναγίας:

           Από 1 Αυγούστου μέχρι και 14 Αυγούστου. Νηστεύουμε προς τιμήν της Παναγίας και για την ψυχή μας. Επειδή και η Παναγία ενήστεψε 15 ημέρες, πριν από την Κοίμησή της για την ψυχή της.

Αν εκείνη ενήστεψε για την ψυχή της, τι πρέπει να κάνουμε εμείς;

Η νηστεία είναι αυστηρή. Ψάρι τρώμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος μας (6 Αυγούστου).

          4. Νηστεία των Αγίων Αποστόλων:

Από την Δευτέρα μετά την Kυριακή των Αγίων Πάντων μέχρι τις 28 Ιουνίου. Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή. 'Όλες τις άλλες  ημέρες,   τρώμε αν θέλουμε ψάρι, μέχρι τις 24 Ιουνίου (Γενέθλιον του Προδρόμου). Από 25 μέχρι 28 Ιουνίου νηστεύουμε αυστηρότερα  προς τιμήν των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αν η εορτή   της Παναγίας (15 Αυγούστου) και των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) πέσουν ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι. Αν πέσουν οποιαδήποτε άλλη ημέρα τρώμε από όλα.

           Αυστηρή Νηστεία κάνουμε και στις εξής ημέρες:

           1. 5 Ιανουαρίου (Παραμονή Θεοφανείων). Nηστεύουμε για να πιούμε την επομένη τον Μεγάλο Αγιασμό, που είναι κάτι το ανάλογο με τη Θεία Κοινωνία.

          2. 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού), γιατί είναι κάτι το ανάλογο με την Μεγάλη Παρασκευή.

           3. 29 Αυγούστου (αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου) σε ένδειξη πένθους για την άδικη θανάτωση του αγιοτέρου ανθρώπoυ της παγκόσμιας Ιστορίας (Aνώτερη από τον  Πρόδρομο είναι μόνο η Παναγία).

           Αν οι τρεις αυτές ημέρες τύχουν Σάββατο ή Kυριακή, τρώμε λάδι. Είπαμε: ένα Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μ. Σάββατο.

Και καμιά Kυριακή. Γιατί η Kυριακή είναι εορτή  χαρμόσυνη, εορτή της Ανάστασης του Χριστού.

         Περίοδοι Απολυτές.      

        Η Εκκλησία δεν καθώρισε μόνο περιόδους νηστείας,  καθώρισε και περιόδους "απολυτές" , που τρώμε από όλα,  όλες τις ημέρες  και  την Tετάρτη και την Παρασκευή. Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:

         1. Το Δωδεκαήμερο.

Δηλ. από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Iανουαρίου, με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων, που νηστεύουμε για να πιούμε τον Μεγάλο Αγιασμό.    

         2. Η Διακαινήσιμος, δηλ. η εβδομάδα του Πάσχα.

         3. Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των αγίων Πάντων).     

         4. Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής:

- Την πρώτη εβδομάδα (του Τελώνου και Φαρισαίου) τρώμε όλες τις ημέρες από όλα.

- Την δεύτερη εβδομάδα ( από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω ) τρώμε από όλα, αλλά νηστεύουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι, - Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας, όλες τις ημέρες΄ τρώμε και την Tετάρτη και την Παρασκευή.

(Από το "Προσευχητάριο" της Ιεράς Μητρόπολης Νικοπολέως και Πρεβέζης).

            Οι Νηστείες εν συντομία

1)  ΝΗΣΤΕΙΑ  των  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Από τις 15 Νοεμβρίου μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου:

~ Νηστεύουμε κρέας, γαλακτερά.

~ Τετάρτη και Παρασκευή νηστεύουμε και λάδι - κρασί.

Τρώμε  ψάρι Σάββατο - Κυριακή από 21 Νοεμβρίου των Εισοδίων της Θεοτόκου έως 17 Δεκεμβρίου.

2) ΜΕΓΑΛΗ  ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι το Μεγάλο Σάββατο.

~ Νηστεύουμε κρέας, γαλακτερά, ψάρι, λάδι, κρασί.

Τρώμε  λάδι – κρασί  Σάββατο  και  Κυριακή ( εκτός του Μεγάλου Σαββάτου).

Τρώμε ψάρι στις 25 Μαρτίου του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

3) ΝΗΣΤΕΙΑ  των  ΑΓΙΩΝ  ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Από την Δευτέρα μετά την Κυριακή των  Αγίων Πάντων μέχρι την παραμονή των  Αγίων  Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (28 Ιουνίου ).

 ~ Νηστεύουμε κρέας, γαλακτερά.     

 ~ Τετάρτη και Παρασκευή νηστεύουμε και λάδι - κρασί.

Τρώμε  ψάρι,  εκτός  Τετάρτης  και  Παρασκευής.

4) ΝΗΣΤΕΙΑ  της  ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Από την 1 έως 14 Αυγούστου.

~ Νηστεύουμε κρέας, γαλακτερά, ψάρι, λάδι, κρασί.

Τρώμε λάδι - κρασί Σάββατο - Κυριακή.      

Τρώμε ψάρι στις 6 Αυγούστου τής Μεταμορφώσεως.

Νnστεύουμε κρέας, γαλακτερά, ψάρι, λάδι, κρασί όλες  τις Tετάρτες  και  Παρασκευές της  χρονιάς (εκτός  αν  υπάρχει  κάποια  κατάλυση) και τις πιο κάτω μέρες :

α) 14 Σεπτεμβρίου τής Υψώσεως τού τιμίου Σταυρού, β) 24 Δεκεμβρίου Παραμονή Χριστουγέννων, γ) 5 Ιανουαρίου Παραμονή των Φώτων, δ) 29 Αυγούστου  Αποτομή τού Τιμίου Προδρόμου.  Αν οι τέσσερις ημερομηνίες πέσουν Σάββατο ή Κυριακή, γίνεται κατάλυση λαδιού - κρασιού.

Κατάλυση  εις  πάντα  γίνεται:  α) Μετά  το  Πάσχα,  όλη  την  Εβδομάδα  της  Διακαινησίμου, β)  Μετά  την  Πεντηκοστή,(μέχρι   της  Κυριακής  των  Αγίων  Πάντων), γ)  Από   τις  25  Δεκεμβρίου  μέχρι  και  τις  6  Ιανουαρίου(εκτός  της  παραμονής  των  Θεοφανείων).