Ὁ παπα-ΝικόλαςΑναδημοσίευση κειμένων από το περιοδικό «Πειραϊκή Εκκλησία»,
αρ. φύλλου 202, Μάρτιος 2009
Παπα-Νικόλας Πλανᾶς, ὁ νέος Ἅγιος τῆς Ὀρθοδοξίας
τοῦ Μακαριστοῦ Μητροπολίτου Πατρῶν κυροῦ Νικοδήμου
Τὸ κείμενο αὐτὸ ἀποτέλεσε εἰσήγηση
πρὸς τὴν Διαρκῆ Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
περὶ τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς ἁγιότητος τοῦ ὁσίου Νικολάου τοῦ Πλανᾶ.
Εἰς τὴν πόλιν τῶν Ἀθηνῶν, παρὰ τοὺς παλαιοὺς στρατῶνες καὶ τὴν πλατεῖαν «Μοναστηρακίου» ὑπῆρχε ἰδιωτικὸν παρεκκλήσιον, ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Προφήτου Ἐλισαίου – εἰς τὴν ὁδὸν Ἄρεως 14. Ἀργότερον κατηδαφίσθη. Εἰς τὸ ἐκκλησάκι αὐτὸ ἐλειτούργει ὁ «ἁπλοῦς» τὸν τρόπον σεβάσμιος ἱερεὺς Νικόλαος Πλανᾶς, ἐκ τῆς νήσου Νάξου καταγόμενος. Ἀκαταπόνητος, περίπου ἐπὶ πεντηκονταετίαν (1884-1932) ἐτέλει καθημερινῶς τὴν θ. Λειτουργίαν, πλὴν Σαββάτων καὶ Κυριακῶν καὶ ἐπισήμων ἑορτῶν, ὁπότε ἱεροῦργει εἰς τὴν ἐνορίαν του, τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος – Ἰλισσοῦ ἀρχικῶς καὶ ἀκολούθως εἰς τὴν τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου τῆς ὁδοῦ Βουλιαγμένης. Τὴν δὲ Μ. Τεσσαρακοστὴν ἐτέλει καθ’ ἑκάστην Προηγιασμένας λειτουργίας.
Τὴν ἐποχὴ ἐκείνην ποὺ ἐχειροτονήθη (Διάκονος τὴν 28ην Ἰουλίου 1879 καὶ Πρεσβύτερος, μετὰ πενταετίαν τὴν 2α Μαρτίου 1884, ἄγων τὸ 33ο ἔτος τῆς ἡλικίας του) ἡ πόλις τῶν Ἀθηνῶν, κατὰ μαρτυρίαν τοῦ ἰδίου, «ἔφθανεν ἀπὸ τὴν Ἀκρόπολη ὣς τὴν Παναγίαν Βλασαροῦ» (παρὰ τὸν Ἅγιον Φίλιππον – Μοναστηρακίου). Καὶ αἱ ἐνορίαι ἀπηρτίζοντο ἀπὸ ἐλαχίστας οἰκογενείας (13 οἰκογενείας ἡ τοῦ Ἁγ. Παντελεήμονος καὶ 8 οἰκογενείας ἡ τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου, ἀμφότεραι διαδοχικῶς τῆς ἐφημερίας τοῦ π. Νικολάου Πλανοῦ!).
Ἀπέριττος λειτουργὸς
Ὁ ἀπέριττος λειτουργὸς τοῦ Θεοῦ ἦτο ἠσκημένος εἰς τὴν λιτότητα. Ὀρφανὸς πατρὸς ἀπὸ τῆς ἡλικίας τῶν 14 ἐτῶν, ἦλθεν εἰς Ἀθήνας μετὰ τῆς μητρός του καὶ τῆς μόνης ἀδελφῆς του, ἀφοῦ ἐμοιράσθη μετὰ τῆς ἀδελφῆς τὴν πατρικὴν περιουσίαν, ἀξιόλογον ἴσως, ἀλλ’ ἐδέησε νὰ ἐνεχυριάσῃ τὸ μερίδιόν του, χάριν ἐμπεριστάτου συμπατριώτου του, χωρὶς ποτὲ νὰ τὴν ἀνακτήσῃ. Καὶ διέμεινε πτωχός.
Κατ’ ἐπιθυμίαν τῆς μητρός του, δεκαεπταετὴς ἐνυμφεύθη τὴν Ἑλένην τὸ γένος Προβελεγγίου, ἐκ Κυθήρων. Καὶ ἀπέκτησεν υἱὸν ἐξ αὐτῆς, τὸν Ἰωάννην⋅ ἀλλ’ ἡ σύζυγος ἀπέθανε κατὰ τὸν τοκετόν. Ὁ ἴδιος ἀφιέρωσεν ἔκτοτε, νεαρώτατος, τὸν ἑαυτόν του εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὴν Ἐκκλησίαν. Καὶ γενόμενος ἱερεὺς ἠρκεῖτο συνήθως εἰς τεμάχιον ἄρτου καὶ ὀλίγα χόρτα, τὰ ὁποῖα συνέλεγε μόνος του, ἐνίοτε δὲ καὶ εἰς ὀλίγον γάλα ποὺ τοῦ προσέφεραν ποιμένες τῆς περιοχῆς, ἐρημικῆς τότε, καὶ σήμερον πολυανθρωποτάτης καὶ ἀστικῆς, ἐν μέσαις Ἀθήναις. Καὶ τὰ ἐλάχιστα διδόμενα εἰς αὐτὸν χρήματα ἢ ἄλλο τι διέθετεν εἰς ἀγαθοεργίας. Ὅ,τι τοῦ ἐδίδετο τὸ ἔδιδεν εὐθύς, εἰς ὀρφανά, εἰς σπουδαστάς, εἰς πτωχὰς οἰκογενείας, διὰ τὸν ἐπιούσιον καὶ τὰς ἀνάγκας ποὺ ἀνεκάλυπτε καὶ ἐκάλυπτεν ἀθορύβως, ἀφανῶς καὶ μὲ πᾶσαν ἐχεμύθειαν.
Πλοῦτος καὶ θησαυρός του, καὶ κέντρον καὶ ἄξων τῆς ζωῆς καὶ τῆς ὑπάρξεώς του ἦτο ἡ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ὁ ναὸς τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τελούμενα ἐν αὐτῷ.
Προφανῶς καὶ κατ’ ἀλήθειαν ἐχαρακτηρίσθη ὡς «ὁ λειτουργικώτερος ἱερεὺς τῆς ἐποχῆς μας, ἄνθρωπος τῆς προσευχῆς, τοῦ ὁποίου ἡ ζωὴ ὑπῆρξε συνεχὴς διακονία τοῦ θυσιαστηρίου, ἀληθὴς μύστης τῆς χάριτος, τὴν ὁποίαν, διὰ τῶν ἔργων καὶ τοῦ παραδείγματός του, μετέδιδεν εἰς τοὺς πιστούς» (Θ. Ἠ. Ἐγκυκλοπαίδεια, τ. 10, Ε. Ν. Τζιράκης). Κατὰ πλήρη ἐφαρμογήν, θὰ προσθέσωμεν, τοῦ ἀποστολικοῦ παραγγέλματος⋅ «τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν» (Β΄ Τιμ. 2, 6).
«Ἀπὸ φυλακῆς πρωίας μέχρι νυκτός» διέτριβεν εις τὸν Ναόν, κατὰ τὸ ψαλμικὸν «ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων⋅ ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου» (Ψαλ. 83-1). Ἤρχιζε τὴν ἱερὰν Ἀκολουθίαν τὸ πρωὶ καὶ ἐτελίωνε τὰς μεταμεσημβρινὰς καὶ πολλάκις τὰς ἀπογευματινὰς ὥρας! Κατὰ δὲ τὴν ἱερὰν Προσκομιδὴν τῶν Τιμίων Δώρων ἐμνημόνευεν σωρίαν ὀνομάτων. Διετήρει ὅλα τὰ κοινῶς λεγόμενα «ψυχοχάρτια» ποὺ τοῦ ἔφερον – ἔστω καὶ μὲ μίαν δραχμὴν ἢ μίαν δεκάραν συνοδευόμενα – καὶ τὰ ἐμνημόνευε συνεχῶς καὶ ἀδιαλείπτως, ἐπὶ ὥρας καθ’ ἑκάστην. Λέγεται δὲ ὅτι, φειδόμενοι τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης του, κάποτε ἐκ τῶν ὑπηρετούντων αὐτὸν κατὰ τὴν Θ. Λειτουργίαν, ἀφαιροῦσαν μέρος ἐξ αὐτῶν, διὰ νὰ τὸν ἀνακουφίσουν.
Ἔνθεος ζῆλος
Ἀλλ’ ὄχι ἁπλῶς τὸ μῆκος καὶ ἡ διάρκεια τῆς ἱερουργίας ἦτο ἐνδεικτικὴ τοῦ ἐνθέου ζήλου του. Ἔτι μᾶλλον συνήρπαζεν ἡ κατάνυξις, ἡ αἴσθησις τῆς ἁγιότητος τοῦ ἱερουργοῦντος καὶ ἡ μεταδιδομένη γαλήνη καὶ ὁ μετεωρισμὸς τοῦ ἐκκλησιάσματος πρὸς τὰ ἄνω «οὗ ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος» (Κολ. 3, 1). Ἀναφέρονται μαρτυρίαι παιδιῶν ὅτι τὸν ἔβλεπον μετάρσιον, μὴ πα τοῦντα ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ὥρᾳ θ. Λειτουργίας!
Ὀνομασταὶ καὶ ἀλησμόνηται εἶναι αἱ ἀγρυπνίαι, τὰς ὁποίας ἐτέλει εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγ. Ἐλισαίου. Ἱερατικῶς συνέπραττε μετ’ αὐτοῦ ὁ ἱερεὺς τῆς ἐνορίας μου (ἁγ. Νικολάου «Πευκακίων» - Ἀθηνῶν), π. Ἀντώνιος Νικηφόρος, ἐκ Θουρίας Καλαμῶν (†1937).
Κατ’ ἐπανάληψιν δὲ τὸν ἠκολούθησα, κατὰ τὰ μαθητικά μου χρόνια καὶ μοῦ ἐδόθη ἡ εὐκαιρία – ἡ εὐλογία μᾶλλον – νὰ ἴδω ἱερουργοῦντα τὸν μακαριστὸν π. Νικόλαον Πλανᾶν.
Ἦτο πολὺ μικρὸς τὸ δέμας. Καὶ κυρτὸς πλέον σωματικῶς ἐκ τῆς ἡλικίας. Θὰ ἀναφέρω ὅμως ὁποῖον σεβασμὸν καὶ εὐλάβειαν ἐνέπνεε τὸ πρόσωπόν του καὶ ἡ παρουσία του. Εἰς μίαν ἀγρυπνίαν μετέβημεν μαζὶ μὲ τὴν μητέρα μου. Ἀναγνώστης ἐγὼ τότε – χειροθετημένος ὑπὸ τοῦ προκατόχου μου μητροπολίτου Πατρῶν καὶ ἔπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Θεοκλήτου Παναγιωτοπούλου († 8.1.1962), τότε βοηθοῦ ἐπισκόπου Σταυρουπόλεως – ἀνέγνωσα πολλάκις τῶν ἱ. ἀναγνωσμάτων. Ἐνῷ δέ, πέρα τὸ μεσονύκτιον, ἀνεγίνωσκον τὴν ἀκολουθίαν τῆς Θείας Μεταλήψεως, ἐσημειώθη μικρὰ κίνησις τοῦ ἐκκλησιάσματος διανοίγοντος δίοδον καὶ ὑποκλινομένου εὐλαβῶς.
Ἡ μητέρα μου ἐνόμισεν ὅτι εἰσήρχετο Ἀρχιερεύς, ἵνα ἱερουργήσῃ καὶ ἐπὶ τῇ εἰσόδῳ του ὁ λαὸς ἔκυπτε τὴν κεφαλήν, διὰ νὰ λάβῃ τὴν εὐλογίαν του. Ἀντ’ αὐτοῦ ὅμως βλέπει μικρόσωμον ἱερέα εἰσερχόμενον ὑπὸ τὴν τόσον ἔκδηλον εὐλάβειαν τῶν ὑποδεχομένων αὐτὸν χριστιανῶν. Ἦτο ὁ π. Νικόλαος Πλανᾶς. Τὸ κεντρικὸν πρόσωπον τῆς ἱερουργίας. Μὲ ταπεινὴν ὄψιν καὶ φωνήν. Καὶ μὲ πανθομολογουμένην ἁγιότητα, ἐνώπιον τῆς ὁποίας ὑπεκλίνοντο εὐλαβῶς οἱ γινώσκοντες αὐτόν. Ἠξιώθημεν νὰ ἁγιασθῶμεν διὰ τῆς εὐλογούσης χειρός του⋅ καὶ νὰ κονωνήσωμεν τῆς χάριτος διὰ τῆς ὑπ’ αὐτοῦ τελεσιουργηθείσης θείας Εὐχαριστίας.
Μὲ τοὺς δύο Ἀλεξάνδρους
Παλαιότερον εἰς τὰς παννυχίδας αὐτὰς ἐπλαισιώνετο ἀπὸ τοὺς γνωστοὺς διηγηματογράφους Ἀλέξανδρον Παπαδιαμάντην καὶ Ἀλέξανδρον Μωραϊτίδην (ἔπειτα μοναχὸ Ἀνδρόνικον) «ἄδοντας καὶ ψάλλοντας ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῶν τῷ Κυρίῳ», εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Προφήτου Ἐλισαίου.[…]
Ὅταν ἔφθασεν εἰς ὥριμον γῆρας (ὀγδοηκοντούτης), ἐκάμφθη ὑπὸ τὸ βάρος τῶν κοπώσεων. Καὶ μετὰ ἐννεάμηνον παροπλισμόν του (ἀπὸ Ἰουνίου 1931 μέχρι καὶ Φεβρουαρίου 1932) ἐκτὸς ἐνεργοῦ ἱερατείας, λόγῳ ἐξαντλήσεως τῶν σωματικῶν του δυνάμεων, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὴν 2αν Μαρτίου 1932, ἐπέτειον τῆς εἰς πρεσβύτερον χειροτονίας του.
«Τὸ τέλος αὐτοῦ – γράφει ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης πρ. Παραμυθίας Τίτος Ματθαιάκης, διατελέσας πνευματικὸν τέκνον τοῦ ἀοιδίμου γέροντος – ὑπῆρξε τέλος ὄντως ἁγίου. Συνωμίλει μετὰ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ἱκετεύων αὐτὸν ὅπως λάβῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ καὶ ἀναπαύσῃ τὸ βεβαρημένον σῶμά του. Ἔζησεν ὡς δίκαιος καὶ ἐκοιμήθη ὡς ἅγιος τὸν ὕπνον τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ ἠρέμως…»
Ἡ εἴδησις τῆς κοιμήσεως αὐτοῦ διεδόθη ἀστραπιαίως εἰς τὴν ἐνορίαν του καὶ καθ’ ἅπασαν τὴν πόλιν τῶν Ἀθηνῶν. Τὸ σεπτὸν σκήνωμά του, μετακομισθὲν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου (τῆς ὁδοῦ Βουλιαγμένης), ἐτέθη εἰς προσκύνημα ἐπὶ τριήμερον, «τῇ ἐπιμόνῳ ἀξιώσει τῶν ἐνοριτῶν αὐτοῦ – συνεχίζει ὁ πρ. Παραμυθίας Τίτος – χωρὶς νὰ προηγηθῇ οὐδεμία ταρίχευσις αὐτοῦ οὐδὲ νὰ ὑποστῇ ἀλλοίωσίν τινα».
Χιλιάδες λαοῦ στὴν κηδεία του
Χιλιάδες λαοῦ συνέρρευσαν, ἄνθρωποι πάσης ἡλικίας καὶ τάξεως, ἵνα προσκυνήσουν τὸ σεπτὸν αὐτοῦ σκήνωμα. Ἐκηδεύθη τῇ 5ῃ Μαρτίου ἐν μέσῳ χιλιάδων λαοῦ. Τῆς κηδείας αὐτοῦ προέστη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χρυσόστομος Παπαδόπουλος (†1938), ὁ ὁποῖος ἐκφωνήσας ἐπικήδειον λόγον, ἀνεφέρθη εἰς τὰς πολλὰς καὶ σπανίας ἀρετὰς τοῦ κοιμηθέντος… ἐξάρας δεόντως τὰ πολλὰ αὐτοῦ χαρίσματα καὶ τὴν ἐξαίρετον ἱερατικὴν αὐτοῦ δράσιν ἐν τῷ ἀμπελῶνι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὡς ἀπόδειξιν δὲ τῆς μεγάλης τιμῆς ἠξιώθη οὗτος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐπεκαλέσθη τὸ πλῆθος τῶν πιστῶν, ὅπερ παρηκολούθησε τὴν κηδείαν αὐτοῦ. Κατόπιν ἀνεφέρθη εἰς τὴν φήμην τὴν ἀγαθήν, ἣν ἀπέκτησε ὡς ἐξομολόγος καὶ παρωμοίασεν αὐτὸν πρὸς «μεγάλον» τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν Πατέρα».
«Ἡ κηδεία αὐτοῦ ἐνεθύμιζεν ἡμέραν Μεγάλης Παρασκευῆς. Ὡς δ’ ἐὰν ἐπρόκειτο περὶ κηδείας Πατριάρχου ἢ Βασιλέως, ὁ λαὸς εἶχε κατακλύσει τὴν πλατεῖαν τοῦ Ναοῦ καὶ τὰς παρόδους, ἡ συγκοινωνία εἶχε διακοπῇ, ἐπιμόνῳ δ’ ἀξιώσει αὐτοῦ δὲν ἐτάφη εὐθὺς ἀμέσως μετὰ τὴν ἀκολουθία τῆς κηδείας. Περαιωθείσης τὴν 12ην μεσημβρινὴν ὥραν, ἀλλὰ περὶ τὴν 4ην ἀπογευματινήν, ἀφοῦ περιεφέρθη ἐπὶ τῶν ὤμων τῶν εὐσεβῶν αὐτοῦ ἐνοριτῶν τὸ σκήνωμα αὐτοῦ εἰς τὰς κυριωτέρας ὁδοὺς τῆς ἐνορίας ταύτης… Τὸ τί ἐπηκολούθησε κατὰ τὰς τέσσαρας ταύτας ὥρας μέχρι τῆς ταφῆς αὐτοῦ δὲν περιγράφεται. Ὅλοι ὡμίλουν περὶ γενομένης εἰς αὐτοὺς ἐκ μέρους τοῦ κοιμηθέντος καλωσύνης, βοηθείας, παρηγορίας, σωτηρίας. Τοὺς πάντας εἶχεν εὐεργετήσει καθ’ ὅλην τὴν μακρὰν ἱερατικήν του ὑπηρεσίαν. Ἐτάφη εἰς ἀνοιγέντα τάφον παρὰ τῷ ἱερῷ βήματι τοῦ ναοῦ τούτου(Περιοδ. «Ἐκκλησία» ἔ. 1966, σελ. 632).
Δημοσιεύματα ἐκκλησιαστικῶν ἐντύπων
Ἔγραψαν σχετικῶς περὶ αὐτοῦ τὰ τότε ἐκδιδόμενα φύλλα: Ἡ «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» τῆς 12ης Μαρτίου 1932, μεταξὺ ἄλλων «Κατὰ τὰ ὑπερπεντήκοντα ἔτη τῆς ὑπηρεσίας του ὁ ἀείμνηστος ἱερεὺς Νικόλαος διὰ τῆς ἐξομολογήσεως ἐγνωρίσθη εὐρύτατα, χιλιάδες δὲ πιστῶν προσήρχοντο πρὸς αὐτόν. Ἤσκει ἐπ’ αὐτῶν, διὰ τῆς ἱεροπρεπείας του καὶ τῶν μεγάλων ἀρετῶν ὑφ’ ὧν περιεκοσμεῖτο εὐεργετικωτάτην ἐπίδρασιν».
Ὁ «ΙΕΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ» τῆς 1ης Ἀπριλίου 1932 ἔγραφεν: «Ὁ παπα-Νικόλαος τῶν ἀγρυπνιῶν τοῦ Ἁγίου Ἐλισαίου ἀπεδήμησεν εἰς τὴν αἰώνιον χαράν… Λέγων προσευχὰς ἐφαίνετο ἐμπνευσμένος. Ὁ πλοῦτός του ἦτο ἡ εὐτέλεια τῆς περιβολῆς του⋅ ἡ δόξα του, ἡ καλωσύνη καὶ ἡ προθυμία του νὰ ἐξυπηρετεῖ τοὺς ζητοῦντας τὴν φωτισμένην διάνοιάν του⋅ ἡ ἐξωτερική του ἐμφάνισις, συγκριτικῶς πρὸς τὰς ἐπιδεικτικὰς ἐμφανίσεις, ἦτο ἀνυπαρξία ἀξίας τινός, ἀλλὰ διὰ μέσου αὐτῆς τῆς ἀνυπαρξίας ἐφαίνετο τὸ μεγαλεῖον τῆς ἐσωτερικῆς ἁγιότητος… Ἦτο φοβερὸν φαινόμενον ἐξουθενητοῦ τῆς ἐπιδεικνυομένης πορφύρας καὶ βύσσου, τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου… Δίκαιο εἶναι νὰ κληθῇ ζωντανὴ εἰκὼν μακαρίου «πτωχοῦ τῷ πνεύματι» χριστιανοῦ ἀξίου τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, καθ’ ἃ ὁ Κύριος ρητῶς ἐδίδαξε καὶ ἐχαρακτήρισε».
Οἱ «ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΑΙ» ἔγραψαν «…Ὁ ἀείμνηστος ἱερεὺς ἦτο τύπος σεμνοῦ καὶ εὐσεβεστάτου κληρικοῦ, κεκοσμημένου ὅλων τῶν ἀρετῶν, διὸ καὶ ἀπήλαυε τοῦ γενικοῦ σεβασμοῦ καὶ τῆς ἀγάπης ἐκ μέρους τῆς κοινωνίας».
Ἡ ἐφημερὶς «ΕΣΠΕΡΙΝΗ» τῆς 7ης Μαρτίου 1932, μεταξὺ ἄλλων, γράφει «… Εἶναι ἄπειροι ἐκεῖνοι ποὺ ἐσώθησαν ἀπὸ τὴν ἐλεημοσύνην τοῦ ἱερέως αὐτοῦ… Ὑπολογίζεται ὅτι ἀπὸ τῆς προχθὲς παρήλασαν πρὸ τῆς σοροῦ του καὶ τὸν ἠσπάσθησαν περισσότεροι τῶν ὀκτὼ χιλιάδων…».
Ἡ αὐτὴ δὲ ἐφημερὶς τῆς 6ης Μαρτίου 1932 δημοσίευσε εἰς τὴν 1ην σελίδα τὴν φωτογραφίαν τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς ὑπὸ τοὺς τίτλους «Τὰ σπάνια ἀνθρώπινα φαινόμενα τῆς ἐποχῆς μας». « Ἕνας ἅγιος ἱερεὺς ποὺ ἀπέθανε πάμπτωχος. Τὸν θρηνοῦν χιλιάδες πιστῶν». «Ὁ Νικόλαος Πλανᾶς καὶ τὸ χριστιανικώτατον ἔργον του. Ὑπῆρξε ὁ μοναδικὸς προστάτης χιλιάδων πτωχῶν. Πᾶν ὅ,τι συνέλεγε τὸ ἐμοίραζεν ἀμέσως. Ἡ αὐτοθυσία του θὰ μείνῃ ἀλησμόνητος. Τὰ ὁράματα ποὺ εἶδε πρὸ τοῦ θανάτου του. Ἦλθεν ἕνας ἄγγελος καὶ ἐκάθησε παρὰ τὸ προσκέφαλό του».
Θαυμασταὶ ἰάσεις ἀσθενῶν
Τελευταῖον πρέπει νὰ μνημονεύσωμεν ὅτι καὶ θαύματα μαρτυροῦνται τελεσθέντα διὰ τῶν εὐχῶν καὶ τῆς ἐνώπιον τοῦ Κυρίου παρρησίας του. Εἰς ἐκδοθὲν περὶ αὐτοῦ βιβλίον, ὑπὸ τὸν τίτλο «Ὁ παπα-Νικόλαος Πλανᾶς – ὁ ἁπλοϊκὸς ποιμὴν τῶν ἁπλῶν προβάτων» (Ἐκδ. Οἶκος «Ἀστήρ» Α.Ε. Παπαδημητρίου, Ἀθῆναι 1965. Πρόλογος Φ. Κόντογλου, Ἐπίλογος Ἀρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου) ἡ συγγραφεὺς μοναχὴ Μάρθα, ἐκ τοῦ ἀμέσου περιβάλλοντος τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος καὶ τακτικὴ συνοδὸς αὐτοῦ, διηγεῖται τινὰ ἐκ τῶν θαυμάτων τῶν ὑπ’ αὐτοῦ συντελεσθέντων ὑπὸ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Περὶ ἑνὸς δ’ ἐξ αὐτῶν (μνημονευομένου ἐν σελ. 37-38) ὁ προδιαληφθεὶς Μητροπολίτης πρ. Παραμυθίας Τίτος βεβαιοῖ ὅτι «ἔτυχε νὰ εἶναι παρὼν ὅτε συνέβη τοῦτο, ἐπαληθεύσαντος τοῦ λόγου τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ⋅ «κἂν θανάσιμόν τι πίωσιν, οὐ μὴ αὐτοὺς βλάψῃ» (Μαρκ. 16, 18). Πρόκειται δὲ διὰ «τὸ φάρμακον μὲ τὸ ὁποῖον ἐτέλεσε τὴν θείαν Λειτουργίαν, ὅπερ κατὰ λάθος παρέλαβε μεθ’ ἑαυτοῦ, ἀντὶ τοῦ νάματος» (Περιοδ. «Ἐκκλησία», ἔνθ. ἀνωτ., ἔ. 1966, σ. 631).
Ἐν δὲ τῷ περιοδικῷ «Ἐνορία» τοῦ Ἀνδρέου Κεραμίδα, ἀρθρογραφῶν περὶ αὐτοῦ ὁ ἱερεὺς Ἰωάννης Ἀδαμόπουλος – ἐφημέριος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Κωνσταντίνου Ὁμονοίας, Ἀθηνῶν γνωρίσας προσωπικῶς τὸν ἀείμνηστον τῷ 1930 καὶ συνδεθεὶς στενῶς μετ’ αὐτοῦ ὡς διάκονος, γράφει τὸ καὶ ἀνωτέρω μνημονευθέν, ὅτι «παιδάκια ἀθῶα – κατὰ τὰς μαρτυρίας πολλῶν – τὸν ἔβλεπαν ἱστάμενον ὑψηλότερον τοῦ ἐδάφους ὅταν ἱερουργοῦσεν». Ἱστορεῖ δὲ καὶ τέσσερα ἐκ τῶν γνωσθέντων θαυμάτων αὐτοῦ, λίαν χαρακτηριστικά, δύο θαυμαστὰς ἰάσεις ἀσθενῶν, θαυμαστὴν κάλυψιν στρατιώτου ἐν πολέμῳ καὶ ἡμέρωσιν ἀποθηριωθέντος ἁμαξηλάτου μετὰ θεραπείας τοῦ ἡμιθανοῦς ἵππου του καὶ ἀνανήψεως καὶ μετανοίας τοῦ βλασφήμου ἐκείνου, ὅστις ἐφεξῆς ἀφωσιώθη εἰς τὸν γέροντα «καὶ τὸν πηγαινοέφερνε ἀπὸ τὸ σπίτι του εἰς τὸν Προφήτην Ἐλισαῖον». (Περιοδ. «Ἐνορία» ἔ. 1949, σελ. 296 καὶ 313-14). Ἱκανὰ ταῦτα, νομίζομεν, καὶ ἐνδεικτικὰ τῆς ἁγιότητας τοῦ ἀνδρός.
Ἐν ὄψει δὲ πάντων τῶν ἀνωτέρω, ἐκ τῶν ὁποίων διαπιστοῦται ἡ γενικὴ ἔξωθεν μαρτυρία τῆς ἁγιότητος τοῦ ἱερέως Νικολάου Πλανᾶ οὐδεμία οὐδαμόθεν ὑπῆρξε διαμφισβήτησις αὐτῆς. Νωπαὶ δὲ εἶναι ἐξ ἄλλου εἰς τὰς ἀκοὰς ἡμῶν μαρτυρίαι φθάσασαι μέχρις ἡμῶν διὰ στόματος πολλῶν ἐπιζώντων μέχρι πρότινος πνευματικῶν αὐτοῦ τέκνων καὶ ἄλλων ἐκ τοῦ κύκλου τοῦ περιβάλλοντος καὶ τῆς μετ’ αὐτοῦ ἀναστροφῆς «εἰδότων τὴν αὐτοῦ θεάρεστον βιοτὴν καὶ πολιτείαν», εὐλαβῶς εἰσηγούμεθα τὴν ὑπὸ τῆς καθ’ ἡμᾶς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας ἀνομολόγησιν τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ καὶ τὴν ἐνέργειαν τῶν δεόντων διὰ τὴν ὑπὸ τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐπίσημον ἀνακήρυξιν ταύτης καὶ καθορισμὸν τῆς ἑορτίου μνήμης αὐτοῦ τῇ 2ᾳ Μαρτίου ἑκάστου ἔτους, ἐπετείῳ τῆς τὲ χειροτονίας αὐτοῦ ὡς πρεσβυτέρου καὶ τῆς μακαρίας κοιμήσεως αὐτοῦ ἐν Κυρίῳ.
Ὁ παπα-Νικόλας ἀπὸ τὸν Ἅη-Γιάννη τοῦ Ἀγροῦ
του Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
…«Μεταξὺ τῶν ὑπαρχόντων ἱερέων ὑπάρχουσιν ἀκόμη πολλοὶ ἐνάρετοι καὶ ἀγαθοί, εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία. Εἶναι τύποι λαϊκοί, ὠφέλιμοι, σεβάσμιοι. Ἂς μὴν ἐκφωνοῦσι λόγους. Ἠξεύρουσιν αὐτοὶ ἄλλον τρόπον πῶς νὰ διδάσκωσι τὸ ποίμνιον. Γνωρίζω ἕνα ἱερέα εἰς τὰς Ἀθήνας. Εἶναι ὁ ταπεινότερος τῶν ἱερέων καὶ ὁ ἁπλοϊκώτερος τῶν ἀνθρώπων.
Δία πᾶσαν ἱεροπραξίαν ἂν τοῦ δώσης μίαν δραχμήν, ἢ πενήντα λεπτά, ἢ μίαν δεκάραν, τὰ παίρνει. Ἂν δὲν τοῦ δώσης τίποτε, δὲν ζητεῖ. Διὰ τρεῖς δραχμὰς ἐκτελεῖ παννύχιον Ἀκολουθίαν, Λειτουργίαν, Ἀπόδειπνον, Ἑσπερινόν, Ὄρθρον, Ὥρας, τὸ ὅλον διαρκεῖ ἐννέα ὥρας. Ἂν τοῦ δώσης μόνον δυὸ δραχμάς, δὲν παραπονεῖται. Κάθε ψυχοχάρτι, φέρον τὰ μνημονευτέα ὀνόματα τῶν τεθνεώτων, ἀφοῦ ἅπαξ τοῦ τὸ δώσης, τὸ κρατεῖ διὰ πάντοτε. Ἐπὶ δυό, τρία ἔτη ἐξακολουθεῖ νὰ μνημονεύη τὰ ὀνόματα. Εἰς κάθε προσκομιδὴν μνημονεύει δυὸ ἢ τρεῖς χιλιάδας ὀνόματα. Δὲν βαρύνεται ποτέ. Ἡ προσκομιδὴ παρ’ αὐτῷ διαρκεῖ δυὸ ὥρας. Ἡ Λειτουργία ἄλλας δύο. Εἰς τὴν ἀπόλυσιν τῆς Λειτουργίας, ὅσα κομμάτια ἔχει ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ, ἀπὸ πρόσφορα ἢ ἀρτοκλασίαν, τὰ μοιράζει ὅλα εἰς ὅσους τύχουν. Δὲν κρατεῖ σχεδὸν τίποτε.
Μίαν φορὰν ἔτυχε νὰ χρεωστῆ μικρὸν χρηματικὸν ποσόν, καὶ ἤθελε νὰ τὸ πληρώση. Εἶχε δέκα ἢ δεκαπέντε δραχμάς, ὅλα εἰς χαλκόν. Ἐπὶ δυὸ ὥρας ἐμετροῦσεν, ἐμετροῦσεν, ἐμετροῦσε, καὶ δὲν ἠμποροῦσε νὰ τὰ εὕρη πόσα ἦσαν. Τέλος εἷς ἄλλος χριστιανὸς ἔλαβε τὸν κόπον καὶ τοῦ τὰ ἐμέτρησεν. Εἶναι ὀλίγον τι βραδύγλωσσος καὶ περισσότερον ἀγράμματος. Εἰς τὰς εὐχάς, τὰς περισσοτέρας λέξεις τὰς λέγει ὀρθάς, εἰς τὸ Εὐαγγέλιον, τὰς περισσοτέρας ἐσφαλμένας. Θὰ εἴπητε, διατί ἡ ἀντίθεσις αὐτή; Ἀλλὰ τὰς εὐχὰς τὰς ἰδίας ἀπαγγέλλει καθ’ ἑκάστην, ἐνῷ τὴν δεῖνα περικοπὴν τοῦ Εὐαγγελίου θὰ τὴν ἀναγνώση ἅπαξ ἢ δὶς ἤ, τὸ πολύ, τρὶς τοῦ ἔτους, ἑξαιρέσει ὡρισμένων περικοπῶν συχνά, ἀλλ’ ἀτάκτως ἐπανερχομένων, ὡς εἰς τοὺς Ἁγιασμούς, εἰς τὰς Παρακλήσεις. Τὰ λάθη ὅσα κάμνει εἰς τὴν ἀνάγνωσιν, εἶναι πολλάκις κωμικά. Καὶ ὅμως ἐξ ὅλων τῶν ἀκροατῶν του, ἐξ ὅλου τοῦ ἐκκλησιάσματος, κανείς μας δὲν γελᾶ. Διατί; Τὸν ἐσυνηθίσαμεν καὶ μᾶς ἀρέσει. Εἶναι ἀξιαγάπητος. Εἶναι ἁπλοϊκὸς καὶ ἐνάρετος. Εἶναι ἄξιος τοῦ πρώτου Μακαρισμοῦ τοῦ Σωτῆρος.
Τώρα ὑποθέσατε ὅτι αὐτὸς ὁ ἴδιος ἱερεὺς εἶχεν ἐξέλθει ἀπὸ ἱεροδιδασκαλεῖον, παλαιὸν ἢ νέον. Θὰ εἶχε διαφορὰν ἐπὶ τὸ βέλτιον; Θὰ ἦτο πασαλειμμένος μὲ ὀλίγα ἀτελῆ, κακοχώνευτα καὶ συγκεχυμένα γράμματα, μὲ περισσότεραν οἴησιν καὶ ἀξιώσεις. Θὰ ἦτο διὰ τοῦτο καλύτερος;»
Ο απλοϊκός ποιμήν των απλών προβάτων
του Φώτη Κόντογλου
Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ὁ παπα-Νικόλας Πλανᾶς,
ὁ ἁπλοϊκὸς ποιμὴν τῶν ἁπλῶν προβάτων», ἐκδ. Ἀστήρ.
Τὸ πανάγιο καὶ γλυκύτατο στόμα, ποὺ ὅ,τι εἶπε εἶναι ἀλήθεια, λάλησε καὶ τοῦτα τὰ λόγια ποὺ ἀναπαύουν τὴν καρδιὰ κάθε ἀνθρώπου: «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται. Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται».
Ὅσο κουραστικὸς εἶναι ὁ κακὸς καὶ πονηρὸς ἄνθρωπος, ἄλλο τόσο ξεκουραστικὸς εἶναι ὁ καλὸς καὶ εὐλαβής.
Ὁ προφήτης Δαυὶδ λέγει γιὰ τὸν κακόν: «ὑπὸ τὴν γλῶσσαν αὐτοῦ κόπος καὶ πόνος». Κ’ οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τὸν κακὸ τὸν ἄνθρωπο πολὺ σωστὰ τὸν λέγανε «μοχθηρόν», ποὺ θὰ πῆ «κουραστικός». Κι αὐτὸς ὁ δυστυχὴς ἄνθρωπος δὲν εἶναι μοναχὰ κουραστικὸς γιὰ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ κι ὁ ἴδιος εἶναι κουρασμένος ἀπὸ τὶς πονηρὲς ἔγνοιες του, ἐνῷ ὁ καλόψυχος καὶ ἁπλὸς εἶναι ξεκούραστος.
Γι’ αὐτὸ ὁ Κύριος εἶπε: «Ἐλάτε σὲ μένα οἱ κουρασμένοι κ’ οἱ φορτωμένοι, κ’ ἐγὼ θὰ σᾶς ξεκουράσω». Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια δὲν κάλεσε κοντά του μοναχὰ ὅσους εἶναι κουρασμένοι ἀπὸ τὶς θλίψεις καὶ τὶς δυστυχίες τῆς ζωῆς, ἀλλὰ κάλεσε κ’ ἐκείνους ποὺ εἶναι κουρασμένοι καὶ φορτωμένοι μὲ τὶς μάταιες γνώσεις, μὲ τὶς μάταιες φροντίδες καὶ μὲ τὶς πολύπλοκες πονηριὲς ποὺ ρίχνουν τὸν ἄνθρωπο στὴν ἀπελπισία τῆς ἀπιστίας.
Ἡ ὁμιλία τοῦ καλοῦ ἀνθρώπου ξεκουράζει καὶ εἰρηνεύει, γιατὶ εἶναι ἴσια, ἁπλὴ κ’ εἰλικρινής, κ’ ἡ ψυχή μας εὐχαριστιέται νὰ τὸν ἀκούη, σὰν τὸν στρατοκόπο ποὺ ξεδιψᾶ ἀπὸ τὸ δροσερὸ νεράκι τῆς ἐρημικῆς βρυσούλας.
Ὁ κόσμος ἂς πορεύεται στὸν δρόμο του, «εἰς τὴν εὐρύχωρον ὁδὸν τὴν ἀπάγουσαν εἰς τὴν ἀπώλειαν» (Ματθ. ζ΄ 13).
Οἱ λίγοι ποὺ ξεστρατίζουνε ἀπ’ αὐτὸν τὸν δρόμο, ζοῦνε μὲν κρυφὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, περιφρονημένοι καὶ περιπαιγμένοι, μὰ αὐτοὶ ἔχουνε τὴ μακάρια ἐλπίδα, ποὺ εἶναι «ἀθανασία πλήρης». Οἱ ἄλλοι εἶναι, κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, «οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα».
Γιὰ τοῦτο κι ὁ μακάριος καὶ ἀθῶος γέροντας, ὁ παπα-Νικόλας ὁ Πλανᾶς, ἔζησε χαρούμενος σὰν νἄτανε παιδάκι, «ἐν ἱλαρότητι», μ’ ὅλες τὶς πίκρες ποὺ πέρασε, ἐπειδὴ εἶχε μέσα του τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ποὺ λέγεται Παράκλητος, δηλαδὴ Παρηγορητής, γιατὶ ὅποιος εἶναι φωτισμένος ἀπ’ αὐτό, ἔχει τὴν παρηγοριὰ ποὺ νικᾶ ὅλες τὶς πίκρες, κι ἀχτινοβολᾶ τὸ πρόσωπό του. Σ’ αὐτὸν ἡ περιφρόνηση γίνεται εὐπρόσδεκτη μὲ χαρά, ἡ φτώχεια κ’ ἡ στέρηση γίνεται πλοῦτος, ἡ κακομεταχείριση ἀλλάζει σὲ τιμή, τὸ μίσος σὲ ἀγάπη, ἡ ἀπελπισία σὲ μακάρια ἐλπίδα, ἡ θλίψη σὲ χαρά.
Ἀληθινά, εἶναι βλογημένοι καὶ καλότυχοι ὅσοι καταλάβανε γρήγορα τὴν πίκρα ποὺ βρίσκεται μέσα στὶς χαρὲς τοῦ κόσμου καὶ πήγανε κοντὰ στὸν Χριστὸ ποὺ μακάρισε «τοὺς πτωχοὺς τῷ πνεύματι, τοὺς πενθοῦντας, τοὺς πραεῖς, τοὺς ἐλεήμονας, τοὺς καθαροὺς τῇ καρδίᾳ, τοὺς εἰρηνοποιούς».
Οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸ σαρκικὸ φρόνημα ἂς τοὺς νομίζουν δυστυχισμένους, παραπεταμένους, περιφρονημένους, ἀκοινώνητους, ἄχαρους, στερημένους, πικραμένους. Αὐτοὶ οἱ καλότυχοι ἔχουν πάρει δῶρο ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ ἀλλάζουν θαυμαστὰ τὸ πένθος σὲ χαρά, τὸ δάκρυο σὲ ἀγαλλίαση, καὶ σὲ ὅσα εἴπαμε παραπάνω. Σ’ αὐτοὺς γίνεται τὸ μυστήριο ἐκείνης τῆς θαυμαστῆς καταστάσεως ποὺ λέγεται ἀπὸ τοὺς Πατέρας «χαρμολύπη ἢ χαροποιὸν πένθος». Τοῦτα εἶναι τὰ δῶρα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ποὺ εἶναι ἀκατανόητα στοὺς σαρκικοὺς ἀνθρώπους, καὶ ποὺ γιὰ νὰ τὰ πῆ κανένας μεταχειρίζεται καὶ καινούργιες λέξεις, ὅπως εἶναι ἡ «χαρμολύπη». Αὐτὴ εἶναι ἡ καινούργια γλώσσα ποὺ εἶπε ὁ Χριστὸς πὼς θὰ λαλήσουν ὅσοι θὰ πιστέψουν σ’ αὐτόν: «Γλώσσαις λαλήσουσι καιναῖς» (Μαρκ. ιστ΄ 17).
Γιὰ τὸν χριστιανό, δὲν ὑπάρχει δραστικώτερο δίδαγμα ἀπὸ τὸ νὰ διαβάζη τὴ ζωὴ ἑνὸς ἁγίου, πρὸ πάντων ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ ἔζησε στὸν καιρό του, καὶ ποὺ φάνηκε πὼς ἤτανε ἅγιος ἀπὸ μόνος του, χωρὶς νὰ συντελέση σ’ αὐτὸ μήτε κανένας θόρυβος γι’ αὐτόν, μήτε κανένα ἐγκώμιο εἰπωμένο ἀπὸ κάποιον ἐπίσημον ἄνθρωπο. Μάλιστα, ἐκεῖνος ποὺ τὸν πιστέψανε γιὰ ἅγιο, φαινότανε ἀπὸ κάθε τί ποὺ ἔκανε καὶ ποὺ ἔλεγε, πὼς δὲν εἶχε καμμιὰ ἰδέα γιὰ τὴν ἁγιωσύνη του, ἀλλὰ τὸ δάκρυο γιὰ τὶς ἁμαρτίες του δὲν ἔλειπε ἀπὸ τὰ μάτια του, ἐνῷ προσπαθοῦσε νὰ ζῆ κρυμμένος καὶ μοναχιασμένος, «ὡς στρουθίον μονᾶζον ἐπὶ δώματος».
Ἡ χαρά του κ’ ἡ ζωή του ἤτανε νὰ λατρεύη τὸν Θεὸ «ἡμέρας καὶ νυκτός», νὰ κάνη Λειτουργίες, ἀγρυπνίες, ἑσπερινούς, παρακλήσεις, ἁγιασμούς, εὐχέλαια, μνημόσυνα.
Ἔξω ἀπὸ αὐτά, ζωὴ καὶ εὐτυχία δὲν ὑπῆρχε γιὰ τὸν γέροντα, γιὰ τὸν «παππού», γιὰ τὸν παπα-Νικόλα, κατὰ τὸν προφήτη Δαυὶδ ποὺ λέγει: «Μίαν ᾐτησάμην παρὰ Κυρίου, ταύτηνζητήσω, τὸ κατοικεῖν με ἐν οἴκῳ Κυρίου πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου. Τοῦ θεωρεῖν με τὴν τερπνότητα Κυρίου, τοῦ ἐπισκέπτεσθαι τὸν ναὸν τὸν ἅγιον αὐτοῦ» (Ψαλμ. κστ΄ 4).
Καὶ μὲ τὴν ἄσβεστη δίψα ποὺ εἶχε νὰ ἱερουργῆ, μαζὶ μὲ τὴν ἁπλοϊκὴ συνοδεία του παράσερνε καὶ τοὺς ἀδιάφορους καὶ τοὺς ἀκατάνυκτους, καὶ τοὺς ἔκανε χριστιανούς. Ἡ συνοδεία του ἤτανε τὰ τέκνα του, υἱοὶ καὶ θυγατέρες τοῦ Χριστοῦ, εὐλογημένη συντροφιά, ποὺ στὴ μέση εἴχανε τὸν ἀθῶο γέροντα γιὰ ὁδηγό, τὸν καλὸν ποιμένα, ποὺ ὁδηγοῦσε τὰ πρόβατά του στὰ καλὰ καὶ δροσερὰ λειβάδια τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Ὅλη ἡ ἔγνοια κ’ ἡ φροντίδα τοῦ γέροντα ἤτανε ἡ σωτηρία τῶν προβάτων. Τὰ πονοῦσε, ἐπειδὴ δὲν ἤτανε «ὁ μισθωτός», ποὺ ἀφήνει τὰ πρόβατα καὶ φεύγει.
Καὶ πὼς δὲν ἤτανε «μισθωτός» τὸ φανερώνει ὅλη ἡ ζωή του, ποὺ τὴν πέρασε χωρὶς νὰ ἀποκτήση τίποτα. Μὲ τὰ χρήματα δὲν εἶχε καμμιὰ συνάφεια, ὅπως εἴπαμε πρωτύτερα. Ὅ,τι τοῦ δίνανε γιὰ νὰ λειτουργήση καὶ γιὰ νὰ μνημονέψη, ἀπὸ τὸ ἕνα χέρι τὰ ἔπαιρνε κι ἀπὸ τ’ ἄλλο τὰ ἔδινε. Τὰ πρόβατά του ἤθελεν ν’ ἀνακουφίση, κ’ ἐκεῖνος ἂς ἤτανε πεινασμένος, διψασμένος, κουρασμένος, μὲ στεγνὸ λαρύγγι, ὕστερ’ ἀπὸ χιλιάδες ὀνόματα ποὺ εἶχε μνημονέψει. Ἐπὶ χρόνια ἔσερνε μαζί του δέματα ἀπὸ χαρτιὰ κιτρινισμένα, ποὺ ἀπάνω σ’ αὐτὰ ἤτανε γραμμένα ἕνα πλῆθος ἀκαταμέτρητο ὀνόματα κεκοιμημένων. Ὤ! Τί ἀπίστευτη ἁπλότητα καὶ ἀγαθότητα! Καὶ πόσο μακάριοι θὰ εἶναι ὅσοι τεθνεῶτες μνημονευθήκανε ἀπὸ ἕναν τέτοιον ἱερέα!
Μεγάλο καὶ ψυχοσωτήριο παράδειγμα γιὰ μᾶς εἶναι ἡ ζωὴ ἑνὸς τέτοιου ἀνθρώπου στὸν σημερινὸν καιρὸ ποὺ φούντωσε ἡ ἁμαρτία, καὶ ποὺ τὴν κάθε λογῆς ἀκολασία τὴν ἔχουν συνηθίσει τόσο οἱ ἄνθρωποι, ὥστε νὰ ἔχουν γίνει ἀναίσθητοι. Στοὺς πλέον σκοτεινοὺς καιρούς, ποὺ κρύβεται τὸ λαμπερὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων, ἡ φιλανθρωπία του φανερώνει ἀνάμεσά μας κάποιον ἀπεσταλμένο του, γιὰ νὰ μᾶς στερεώση στὴν πίστη μὲ τὴν πολιτεία του, κι ἂς μὴ λέγη πολλὰ λόγια. Τέτοιος ἀπεσταλμένος ἤτανε ὁ παπα-Πλανᾶς, ποὺ μήτε γράμματα γνώριζε, μήτε εἶχε τὴν εὐκολία στὰ λόγια ποὺ ἔχουν ἐκεῖνοι ὁποῦ συνηθίζει ὁ κόσμος νὰ τοὺς λέγη θεολόγους, καὶ ποὺ σπουδάζουν στὰ πανεπιστήμια καὶ στ’ ἄλλα σχολειὰ καὶ παίρνουν διπλώματα. Γνώρισμα τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἡ ἁπλότητα τῆς καρδιᾶς ποὺ φέρνει τὴν πίστη. Κι ὅπου ὑπάρχει ἀληθινὴ κι ἀμετασάλευτη πίστη, φανερώνουνται ὅλα τὰ πνευματικὰ χαρίσματα καὶ δῶρα τοῦ Θεοῦ.
Ὅλ’ αὐτὰ τὰ οὐράνια χαρίσματα τὰ εἶχε λάβει ἀπὸ τὸν Κύριον ὁ παπα-Νικόλας. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἄφθαρτα διαμάντια στολίζανε ἐκεῖνο τὸ φτωχοντυμένο γεροντάκι, ποὺ στάθηκε ὁ πιὸ ταπεινὸς ἀπὸ τοὺς ταπεινούς. Γιὰ τοῦτο ἡ θεία χάρη σκήνωσε μέσα του, κατὰ τὸν λόγο τῆς Γραφῆς ποὺ λέγει: «Ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ’ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντά μου τοὺς λόγους;» ( Ἠσ. ξστ΄ 2).
Ποιός ἄρχοντας, ποιός βαθύπλουτος ἔζησε σὰν τὸν παπα-Πλανᾶ, ποὺ δὲν εἶχε «ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνη»; Ποιός δοξασμένος ἀγαπήθηκε ὅσο ἀγαπήθηκε ἐκεῖνος ποὺ κρυβότανε γιὰ νὰ μὴ τὸν δῆ κανένας; Ποιός ρήτορας στάθηκε πιὸ ἐκφραστικὸς ἀπὸ τὸν παπα-Νικόλα, ποὺ ψεύδιζε σὰν νἄτανε κανένα νήπιο; Κι ἀληθινά, ποιός ἤτανε πιὸ πλούσιος ἀπὸ τὸν ἁγιασμένον αὐτὸν γέροντα, ἀφοῦ τὰ εἶχε ὅλα στὴ ζωή του, χωρὶς νὰ κρατᾶ μία δραχμὴ στὴν τσέπη του; Αὐτὸς ζοῦσε σὰν ἐκείνους τοὺς βλογημένους ποὺ λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος πὼς ἤτανε «μηδὲν ἔχοντες καὶ τὰ πάντα κατέχοντες». Ζητοῦσε πρῶτα τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, κι ὅλα τὰ ἄλλα «προσετίθεντο αὐτῷ (Μαρκ. δ΄ 24). Τὸ πιὸ μικρὸ νόμισμα δὲν βραδυαζότανε στὴν τσέπη του. «Γιατί, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, «ἐκεῖνος ὁποῦ ἔχει φυλαγμένα χρήματα, εἶναι ἀδύνατο νὰ πιστεύη καὶ νὰ ἐλπίζη στὸν Θεό». Καὶ τοῦτο εἶναι φανερὸ ἀπὸ ἐκεῖνα ὅπου εἶπε ὁ Χριστὸς καὶ Θεός μας: « Ὅπου ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν» (Ματθ. στ΄ 21).
