Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου - Λειμώνος Λέσβου
από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»Θεοφύλακτου Νικομήδειας
Θεοφύλακτος ου Θεός φύλαξ
«Και σαρκός εξόριστος ως και πατρίδος θείος Θεοφύλακτος ου Θεός φύλαξ».
Σήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί, εορτάζομε τη μνήμη του αγίου και ενδόξου ιερομάρτυρος και ομολογητού Θεοφυλάκτου Επισκόπου Νικομήδειας.
Το χαρακτηριστικό το μέγα και θαυμάσιο της ζωής του είναι ότι πέρασε τον χρόνο εξόριστος χάριν της αληθείας των δογμάτων της αμωμήτου μας θρησκείας. Γι΄ αυτό και ο ιερός Υμνογράφος στο ιαμβικό δίστιχο του Συναξαρίου λέγει: «και σαρκός εξόριστος, ως και πατρίδος, θείος Θεοφύλακτος ου Θεός φύλαξ».
Ας γνωρίσωμε όμως περισσότερο την αγία ζωή του.
Γεννήθηκε στην ανατολή. Από μικρόν όμως η θεία πρόνοια του κατηύθυνε τα διαδήματα του και τον προώριζε σε θέσι ηψηλή! κατά θεία λοιπόν επίνοια έφυγε μικρός από τον τόπο του και ήλθε στη Βασιλεύουσα.
Εκεί εγνώρισε τον μυστικό σύμβουλο του αυτοκράτορος τον εξ απορρήτων ή ασικρίτη όπως λέγεται στα λατινικά, ο όποιος και εκτίμησε πολύ το χαρακτήρα του και την ακτινοβολούσα στο πρόσωπο του αρετή του και τον επρόσλαβε στην υπηρεσία του στα Ανάκτορα. Ο Ταράσιος, αυτό ήταν το όνομα του εξ απορρήτων του αυτοκράτορος, άνδρας τέλειος κατά Θεό και άγιος «θεία βουλή και ψηφώ» αναδείχτηκε επαξιώτατα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και πάντοτε στο νου του είχε την επάξια προαγωγή και τοποθέτησι επί του λυχνοστάτου του πνευματικού λύχνου του πιστού του συνεργάτου Θεοφύλακτου.
Έκτισε λοιπόν προς το σκοπόν αυτό μεγαλοπρεπέστατο και επιβλητικώτατο Μοναστήρι στην εισβολή του Ευξείνου Πόντου στο όποιο πρώτους πρώτους αδελφούς και Μοναστές εγκατέστησε τους αγαπητούς του και εκλεκτούς του Θεού Μιχαήλ (τον μετέπειτα επίσκοπο Συνάδων) και Θεοφύλακτο, τον σημερινόν άγιο.
Εκεί διέπρεψαν και οι δυο «επ' αρετή και αγιότητι» και η φήμη τους ξεχύθηκε σ' όλες τις πόλεις τις γύρω. Έφθασε δε περισσότερο λαμπρή και ευχάριστη στα «ευήκοα ώτα» του Ταρασίου του αγιωτάτου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως ο όποιος και αμέσως τους εκάλεσε στον ευκτήριον οίκο του Πατριαρχικού οίκου και συντομώτατα τους ανέδειξε τον Μιχαήλ μεν Επίσκοπο Συνάδων το δε Θεοφύλακτο επίσκοπο της μεγάλης πόλεως Νικομήδειας.
Τα κατορθώμοττα της πίστεως του Θεοφύλακτου ήταν πράγματι μεγάλα. Ήταν πραγματικός ποιμένας και διδάσκαλος αληθινός Πατέρας και αδελφός, προστάτης και πρόμαχος των αδικούμενων προθυμότατος και προϊστάμενος των έργων των καλών.
Πολλούς ιερούς υπερμεγέθεις και μεγαλόπρεπους ναούς ανοικοδόμησε Νοσοκομεία για τους πόλους αρρώστους της εποχής του ίδρυσε και με ορφανοτροφεία και κέντρα μερίμνης των χηρών και των γερόντων, καθιδρύματα της χριστιανικής αγάπης και ελπίδος την πόλι της
Νικομηδείας επλούτισε.
Ο δε αγιώτατος Πατριάρχης Ταράσιος υστέρα από εννέα χρόνων πατριαρχεία «μετέστη προς Κύριον» και διάδοχος του αναδείχτηκε άνδρας επίσης ζηλωτής και άγιος ο Νικηφόρος ο μετέπειτα ομολογητής της Πίστεως.
«Τόδε δη τότε» «ελεεινόν συμπίπτει πράγμα». Ο Λέων ο Γ' ο Ίσαυρος εκήρυξε τον πόλεμο κατά των αγίων εικόνων, τις όποιες εθεωρούσε είδωλα και διέταξε να τις απομακρύνουν από τις Εκκλησίες και τα εικονοστάσια των σπιτιών, και τους τιμώντες τις αγίες και ιερές εικόνες εικονολάτρες ωνόμαζε και απηνώς εδίωκε.
Ο αγιώτατος όμως Πατριάρχης Νικηφόρος ανέπτυξε οργανωμένη την αντίδρασι και την αντίστασι κατά του αιρετικού και βλάσφημου αυτοκράτορος, ευρύτατο δε μέτωπο μαχητών παρέστησε στο βασιλέα εμπείρων και αρίστων πνευματικών στρατηγών και πολεμιστών τους «λογάδες» αγίους πατέρες τους οποίους ο ίδιος εκάλεσε ήτοι τους «Αιμιλιανόν Κυζίκου, και Ευθύμιον των Σάρδεων, Ιωσήφ Θεσσαλονίκης, Ευδόξιον Αμορίου, Μιχαήλ Συνάδων, συν πολλοίς άλλοις και τον μακάριον Θεοφύλακτον».
Όλοι λοιπόν αυτοί οι άνιοι «λογάδες» Αρχιερείς με επιχειρήματα ατράνταχτα από τη Γραφή απέδειξαν στον άσεβη αυτοκράτορα την πλάνη του και του υπέδειξαν να μην αφήση «αμεταμέλητον την καρδίαν του». Άλλα τα αυτιά του Λέοντα του Ισαύρου έμειναν κλειστά «ωσεί ασπίδος κωφής και βυούσης τα ώτα αυτής». Είδαν οι άγιοι Πατέρες ότι η ιερή τους προσπάθεια κατ' ουδέν ωφέλησε το Βασιλέα, ο άγιος όμως Θεοφύλακτος με την παρρησία η οποία τον διέκρινε τον ήλεγξε δριμύτερα και μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα ιστορικά και αξιομνημόνευτα του αντέτεινε: «Οίδα ότι της ανοχής του Θεού και μακροθυμίας καταφρονείς, άλλ' ήξει επί σε εξάπινα δεινός όλεθρος, και η καταστροφή όμοια καταιγίδι, και ούχ ευρήσεις τον ρυόμενον».
Ως ήταν επόμενο, ο βασιλεύς «θύμου πλησθείς, απαντάς υπερορία καταδικάζει» όλους τους εξώρισεν άλλο σε άλλο τόπο και τον άγιο και ομολογητή Θεοφύλακτο στο Φρούριο των Κυδερραιωτών πού λεγόταν «Στρόβηλος».
Τριάντα χρόνια έκαμεν εκεί εξόριστος μακρυά από το ποίμνιο του και αποστερημένος του δικαιώματος της ελευθερίας «και τη εκ της αλλοτρίας κακουχία εγκαρτερών, προς Κύριον εξεδήμησεν».
Μετά από λίγα χρόνια επί της ευσεβέστατης βασίλισσας Θεοδώρας και Μεθοδίου του αγιωτάτου Πατριάρχου, «το τίμιο σώμα του οσίου πατρός ημών Θεοφύλακτου εκ της υπερορίας ανακομίζεται και κατατίθεται εν Νικομήδεια εν τω υπ' αυτού κτισθέντι ναώ».
Απέθανε ο άγιος στην εξορία. Τι μ' αυτό; Δεν δοξάσθηκεν από το Θεό;
