Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου - Λειμώνος Λέσβου

από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»

***

Συνήγορος της πίστεως

«Θανών Κύριλλος της Αλεξάνδρου Πάπας

προ Κύριον μετήλθες πάντων κυρίων».

Και στις 18 Ιανουαρίου, ευσεβείς μου αδελφοί, συνεορτάζαμε με τον άγιο και μέγαν Αθανάσιο τη μνήμη του αγίου Κυρίλλου πατριάρχου Αλεξανδρείας, ένα μεν γιατί και οι δυο εκείνοι αοίδημοι πατριάρχες φάνηκαν στύλοι της ορθοδοξίας και εξωστράκισαν τις αιρέσεις του Αρείου και του Νεστορίου και άλλο διότι στις 18 Ιανουαρίου έφυγεν ο μέγας Κύριλλος από την Αλεξάνδρεια και ήλθε στην Έφεσο για να κατακεραυνώση το Νεστόριο.

Άλλα η καθ' αυτό μνήμη της κοιμήσεως του και της γεννήσεως του στον ουρανό είναι σήμερα, καθώς και το παραπάνω δίστιχο του Χριστόφορου Πατρικίου Μυτιληναίου μαρτυρεί: θανών Κύριλλος της Αλεξάνδρου Πάπας προς Κύριον μετήλθε πάντων Κυρίων».

Σήμερα λοιπόν, πού και άλλους αγίους εορτάζαμε ιδιαίτερα η αγία μας Εκκλησία τίμα και γεραίρει τη μνήμη του οικουμενικού διδασκάλου και μεγάλου της Αλεξανδρείας πατριάρχου Κυρίλλου.

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 375 μετά Χριστόν, από γονείς πλούσιους και επίσημους. Ήταν δε ανεψιός του πατριάρχη της Αλεξανδρείας Θεοφίλου. Εσπούδασε «πάσαν επιστήμην» της εποχής του, και ιδιαίτερα τη θεολογία.

Ήταν φιλέρημος και φιλομόναχος και γι΄ αυτό προκειμένου να υπηρέτηση την Εκκλησία του Χριστού σαν λειτουργός και πρεσβύτερος έζησε χρόνια ικανά μαζί με περίφημους ασκητές στην έρημο. Το 412 διαδέχτηκε το θείο του στον πατραρχικό της Αλεξάνδρειας θρόνο.

Η φλόγα του και ο ζήλος του για την αγία μας ορθόδοξη Εκκλησία τον ανάδειξαν υφαίστιο πνευματικό, το όποιο με τη λαδά του κατάχωσε και κατάκαψε τους σχισματικούς Νοδατιανούς, τούς Ιουδαίους - των οποίων πήρε τις συναγωγές και τους έδιωξεν από την πόλι, ενώ επέτρεψε στα πλήθη των ορθοδόξων να λεηλατήσουν τα σπίτια τους - και τους φιλοσόφους και ιδιαίτερα την φιλόσοφον Υπατία.

Αλλά ο δυναμισμός του σαν ορθοδόξου επισκόπου και οικουμενικού διδασκάλου φάνηκεν όταν ανεφάνη η φοβερή αίρεση του Νεστορίου ο όποιος δεν δεχόταν τον Κύριο μας τέλειο θεό και τέλειον άνθρωπο ούτε και την παναγία Μητέρα του ωνόμαζε Θεοτόκο, αλλά Χριστοτόκο. Έγραφεν ο άγιος προσωπικά στο Νεστόριο αναιρώντας την πλάνη του και επειδή δεν υποχώρησεν ο Νεστόριος, εκυκλοφόρησεν ο άγιος Κύριλλος και σχετική πατριαρχική εγκύκλιο προς τους Μοναχούς της Αιγύπτου με την οποίαν αναιρούσε την αίρεσι του Νεστορίου.

Το 430 με την πρωτοβουλία του αγίου Κυρίλλου συγκροτήθηκαν δύο τοπικές Σύνοδοι, στη Ρώμη υπό τον πάπα Κελαιστίνο και στην Αλεξάνδρεια υπό τον σημερινό μας άγιο, οι όποιες και καταδίκασαν τις αιρετικές δοξασίες του Νεστορίου. Η σύνοδος μάλιστα της Αλεξανδρείας με δώδεκα αναθεματισμούς διατύπωσε τις πλάνες του Νεστορίου, τις όποιες και ώφειλε να αποκήρυξη.

Το 431 με αυτοκρατορικό διάταγμα του Θεοδοσίου του δευτέρου συγκροτήθηκε στην Έφεσο της Μικράς Ασίας η τρίτη αγία Οικουμενική Σύνοδος στην οποία και προήδρευσεν ο αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος. Ο Νεστόριος ούτε παρουσιάστηκε.

Εκεί διέλαμψεν η αλήθεια. Οι άγιοι Πατέρες εν αγίω Πνεύματι συνελθόντες ανέκριναν και κατέκριναν τις αιρετικές του Νεστορίου δοξασίες, εγνώρισαν και επεκρότησαν τις συνοδικές αποφάσεις του Πάπα Ρώμης Κελαιστίνου και του αγίου Κυρίλλου και καταδίκασαν τον αιρετικό

Νεστόριο και την αίρεσί του.

Και βέβαια υπήρξαν αντιδράσεις πολλές και παρασυναγωγές έγιναν για να προσβάλουν το κύρος της τρίτης Οικουμενικής Συνόδου από αυτοκρατορικούς επιτρόπους φίλους του Νεστορίου και από μερίδα επισκόπων της Αντιοχείας πού δεν είχαν προσέλθη στην Έφεσο, αλλά ο ίδιος ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Β' αφού έλαβε γνώσι και των δυο διδασκαλιών κα! απόψεων επεκύρωσε τις αποφάσεις της Εφέσου και την καθαίρεσι και εξορία του Νεστορίου, ο όποιος και περιορίστηκε στην Μονή του αγίου Ευστρατίου της Αντιοχείας και υστέρα απομονώθηκε σε Όαση της γης Αιγύπτου οπού και απέθανε το 450.

Ο άγιος Κύριλλος ο ίδιος συνέταξε τον όρο της πίστεως της τρίτης Οικουμενικής Συνόδου τον όποιο και πρέπει με προσοχή να ακούσωμε!

«Ουχ η του Λόγου φύσις μεταποιηθείσα γέγονε σαρξ, άλλ' ουδέ ότι εις όλον άνθρωπον μετεβλήθη τον εκ ψυχής και σώματος. Εκείνο δε μάλλον ότι σάρκα εμψυχωμένην ψυχή λογική ενώσας ο Λόγος εαυτώ καθ' υπόστασιν, αφράστως τε και απερινοήτως γέγονεν άνθρωπος και κεχρημάτηκε υιός ανθρώπου. Ούτως ευρήσομεν τους αγίους πεφρονηκότας Πατέρας. Ούτω τεθαρρήκασι Θεοτόκον ειπείν την αγίαν Παρθένον, ουχ ως της του Λόγου φύσεως, ήτοι της θεότητας αυτού αρχήν του είναι λαβούσης εκ της αγίας Παρθένου, άλλ' ως γεννηθέντος εξ αυτής του αγίου Σώματος, ψυχωθέντος τελογικώς, ώ και καθ' υπόστασιν ενωθείς ο Λόγος, γεννηθήναι λέγεται κατά σάρκα».

Ο αυτός άγιος έγραψε το «Σύμβολον της Εφέσου», την 39η του δηλαδή επιστολή πού απέστειλε προς τον πατριάρχην Αντιοχείας Ιωάννη, και ακόμη πάμπολλα συγγράμματα ερμηνευτικά - των 12 προφητών, του Ησαΐου και του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου - απολογητικά, ως το «υπέρ της των χριστιανών ευαγούς θρησκείας προς τον εν αθέοις  Ιουλιανόν» και δογματικοπολεμικά ως οι «τρεις προσφωνητικοί λόγοι περί της ορθής πίστεως εις τον Κύριον ημών Ιήσουν Χριστόν» κατά του Νεοτορίου και ο διάλογος «περί αγίας τε και ομοουσίου Τριάδος.

Γι' αυτό και η Ε' Οικ. Σύνοδος τον εχαρακτήρισε  «συνήγορον της ορθής και αμωμήτου Πίστεως».