Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε

στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Νικολάου Φιλοπάππου - Ἀθηνῶν τὴν 3-3-1963

«Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα»(ἀπολυτ. ἁγ. Θεοδ. Τήρ., 17 Φεβρ.)

Δὲν πᾶμε καλά, ἀγαπητοί μου. Αὐτὸ τὸ λένε ὅλοι. Δὲν πᾶμε καλὰ κοινωνικῶς καὶ ἐθνικῶς. Ἀλλ᾽ ἐγὼ περιορίζομαι στὸ ἠθικὸ καὶ θρησκευτικὸ μέρος, καὶ θὰ πῶ ὅτι δὲν πᾶμε καλὰ ἠθικῶς καὶ θρησκευτικῶς. Ζοῦμε σὲ ἐποχὴ δύσκολη. Δύσκολη ὄχι μόνο στὸ νὰ μπορέσῃ ὁ φτωχὸς νὰ ἐξοικονομήσῃ τὸ καρβέλι του. Εἶνε ἐποχὴ ἀπεριγράπτου διαφθορᾶς, ἐποχὴ ποὺ διέπραξε τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα. Καὶ ἐνῷ χύθηκαν ποτάμια αἷμα, ἐν τούτοις δὲ βλέπεις μετάνοια. Ὁ κόσμος ἑτοιμάζεται γιὰ ἀκόμα μεγαλύτερα ἐγκλήματα. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν πιεῖ ἀπ᾽ τὸ κρασὶ τοῦ διαβόλου, μέθυσαν, ἔχουν ζαλιστῆ, οἱ καρδιὲς ἔχουν μαυρίσει. Νομίζεις ὅτιὁ κόσμος ἔχει γίνει ἕνα ἀπέραντο θηριοτροφεῖο· αὐτὴ τὴν εἰκόνα παρουσιάζει ἀπὸ ἠθικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἀπόψεως. Θέλει νὰ ζήσῃ χωρὶς τὸ Θεό, νὰ λατρέψῃ νέα εἴδωλα. Θεὸς τοῦ κόσμου δὲν εἶνε πιὰ ὁ ἐσταυρωμένος Λυτρωτής· εἶνε ὁ μαμωνᾶς - τὸ χρῆμα, ἡ δύναμις - τὰ ὅπλα, ἡ γνῶσις - ἡ ἐπιστήμη.

Αὐτὰ ἀκοῦμε νὰ λένε. Ἀλλ᾽ ἐμεῖς γνωρίζουμε, ὅτι πέρα ἀπ᾽ αὐτὰ τὰ ἐγκόσμια ἁπλώνεται ἕνας ἄλλος κόσμος, ἀόρατος· πάνω ἀπ᾽ αὐτὲς τὶς δυνάμεις ὑπάρχει μιὰ ἄλλη δύναμις, τῆς ὁποίας ἀκριβῶς τὸ μεγαλεῖο ψάλλει σήμερα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία. Ἡ δύναμις αὐτή, ποὺ νικᾷ κάθε ἄλλη ―τὸ πιστεύουμε ἀπολύτως―, εἶνε ἡ πίστις. Κι ὅταν λέμε πίστι, δὲν ἐννοοῦμε μιὰ ὁποιαδήποτε πίστι· ἐννοοῦμε τὴν πίστι τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, τὴν πίστι ποὺ μᾶς παρέδωσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, τὴν πίστι τῶνἁγίων πατέρων, ποὺ ἔχει φθάσει ἕως ἐμᾶς.

Ἂν προσέξατε σήμερα τὸν ἀπόστολο, θὰ εἴδατε ὅτι μιὰ λέξις ἐπαναλαμβάνεται πολλὲς φορές, ἡ λέξις ἡ «πίστις»(Ἑβρ. 11,24,33,39· 12,2).

«Πίστει…», λέει. Κ᾽ ἐμεῖς σήμερα, ποὺ ἑορτάζουμε τὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ἂς δοῦμε μὲ λίγα λόγια τί κατορθώνει ἡ πίστις.

«Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα», λέει ἕνας ὕμνος(ἀπολυτ. ἁγ. Θεοδ. Τήρ., 17 Φεβρ.). Ἐὰν κανεὶς θέλει νὰ δῇ ποιά εἶνε τὰ κατορθώματα τῆς πίστεως, ἂς ἀνοίξῃ τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη, ἂς διαβάσῃ τοὺς βίους τῶν ἁγίων μαρτύρων καὶ τῶν ὁσίων. Θὰ δῇ ἀξιοθαύματα κατορθώματα. Οἱ ἄπιστοι τώρα τ᾽ ἀμφισβητοῦν,ἀλλὰ στὸ τέλος θ᾽ ἀναγκαστοῦν κι αὐτοὶ νὰ ὁμολογήσουν σὰν τὸ Θωμᾶ «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου»(Ἰω. 20,28)· θὰ σκύψουν τὸ κεφάλι ταπεινωμένοι μπρὸς στὸν Ἐσταυρωμένο καὶ στὴν Ὀρθόδοξο πίστι μας, καὶ θὰ ποῦν αὐτὸ ποὺ ἀκοῦμε σήμερα στὴ λιτανεία τῶν ἁγίων εἰκόνων· «Τίς Θεὸς μέγας ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν; σὺ εἶ ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν θαυμάσια μόνος»(Ψαλμ. 76,14-15).

«Ἐπιλείψει με ὁ χρόνος διηγούμενον»(Ἑβρ.11,32)τὰ κατορθώματα τῶν ἁγίων καὶ τῶν ἡρώων τῆς πίστεώς μας· δὲν ὑπάρχει χρόνος. Δὲν εἴμαστε ὅμως οὔτε ἐγὼ ἱκανός, μὲ δύναμι Χρυσοστόμου καὶ Βασιλείου, οὔτε σεῖς πρόθυμοι γιὰ μακρὲς διηγήσεις. Ἂς ἀναφέρουμε λοιπὸν συνοπτικῶς μερικὰ ἀπὸ τὰ παραδείγματα ποὺ περιγράφει ὁ σημερινὸς ἀπόστολος.

Τὸ πρῶτο παράδειγμα μεγάλης πίστεως εἶνε ὁ Μωυσῆς· «Πίστει Μωυσῆς μέγας γενόμενος…»(Ἑβρ. 11,24). Ὡς ἀρχηγὸς τῶν Ἰσραηλιτῶν, ποὺ βασανίζονταν τετρακόσα χρόνια κάτω ἀπὸ τὴ σκλαβιὰ τοῦ φαραώ, ὡδήγησε τὸ λαό του στὴν ἐλευθερία. Ἀλλὰ ὁ φαραὼ τοὺς κατεδίωξε μὲὅπλα, ἅρματα καὶ ἱππικό. Ὁ ἄοπλος λαὸς βρέθηκε σὲ δεινὴ θέσι· μπροστά τους ἡ Ἐρυθρὰ θάλασσα, πίσω τους ὁ φαραώ.

Ἀνθρωπίνως δὲν ὑπῆρχε σωτηρία. Ἀλλὰ τότε φάνηκε ἡ δύναμις τοῦ Θεοῦ. Ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι –δικαίωμά τους· ἀλλὰ καὶ δικαίωμα ἡμῶν τῶνΧριστιανῶν νὰ πιστεύουμε. Τὴν ὥρα ποὺ οἱ Ἑβραῖοι ἦταν ἕτοιμοι νὰ παραδοθοῦν, ὁ Μωυσῆς ἀτρόμητος στέκει μπροστὰ στὴ θάλασσα,ὑψώνει τὸ ῥαβδί του πάνω ἀπ᾽ τὰ νερά, κάνει τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ –δυὸ χιλιάδες χρόνια προτοῦ ἀκόμα παρουσιασθῇ ὁ τίμιος σταυρός–, κάνει σημεῖο σταυροῦ καὶ –ὤ τοῦ θαύματος–τὰ νερὰ σχίστηκαν, τραβήχτηκαν καὶ στάθηκαν δεξιὰ κι ἀριστερὰ σὰ νὰ ἦταν πέτρινα! Φάνηκε ὁ πυθμένας, ἄνοιξε διά δρομοςκαὶ μέσ᾽ ἀπ᾽ αὐτὸν βάδισε ὅλος ὁ λαός, ἄντρεςγυναῖκες παιδιά, μὲ τὸ Μωυσῆ. Πέρασαν ἀπέναντι «ἀβρόχοις ποσίν» , χωρὶς νὰ βρέξουν τὰπόδια τους. Πίσω τους ἀκολουθεῖ ὁ φαραὼ καὶτοὺς καταδιώκει μὲ τὰ ἅρματά του. Ἀλλὰ τότε ὁ Μωυσῆς ὑψώνει πάλι τὸ ῥαβδί του, κάνει τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, τὰ νερὰ ἐπανέρχονται στὴ φυσική τους θέσι, κλείνουν καὶ θάβουν ὅλη ἐκείνη τὴ στρατιά(βλ. ἔ.ἀ. 11,29).

Καὶ μόνο ὁ Μωυσῆς; Κι ὁ διάδοχός του, ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὅταν βρέθηκε μπροστὰ σὲ ἰσχυρὴ εἰδωλολατρικὴ πόλι, τὴν Ἰεριχώ, ποὺ ἦταν φρούριο, κάστρο ἄπαρτο, διὰ τῆς πίστεως τὴν κυρίευσε. Κατ᾽ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ τὴν κύκλωσαν οἱ Ἰσραηλῖτες ἐπὶ ἑπτὰ ἡμέρες καὶ τὴν τελευταία φορὰ σάλπισαν· τότε τὰ τείχη ἔπεσαν καὶ ἔτσι τὴν κατέλαβαν (βλ. ἔ.ἀ. 11,30. Ἰησ. Ναυ. κεφ. 6ο). Ὅταν κατόπιν νίκησε τοὺς Ἀμορραίους, ἐπειδὴτὴ νύχτα οἱ ἐχθροὶ θὰ διέφευγαν, χρειαζόταν χρόνος γιὰ νὰ ὁλοκληρωθῇ ἡ ἐπιχείρησις. Τότε ζήτησε ἀπὸ τὸν Κύριο κάτι πρωτάκου στο, ποὺ δείχνει τὴ μεγάλη του πίστι· ζήτησε νὰ παραταθῇ ἡ ἡμέρα ἐκείνη! «Στήτω ὁ ἥλιος», εἶπε (Ἰησ. Ναυ. 10,12). Καὶ ὁ Θεὸς τὸν ἄκουσε κι ὁ ἥλιος στάθηκε πράγματι, κ᾽ ἔτσι δόθηκε καιρὸς στοὺς Ἰσραηλῖτες νὰ τελειώσουν τὴν ἐκκαθάρισι.

Καὶ στὸν βίο τοῦ Δαυῒδ (βλ. Ἑβρ. 11,32) βλέπουμε, ὅτι εἶνε «μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα».Τί ἦταν αὐτός; ἕνας μικρὸς βοσκός, ἕνα ἄσημο τσοπανόπουλο δεκαοχτὼ ἐτῶν. Καὶ ὅμως τόλμησε νὰ μονομαχήσῃ μὲ τὸν περιβόητο γίγαντα Γολιάθ, ποὺ ἦταν τετραπηχιαῖος, ἕνα βουνὸ ἀπὸ σάρκες καὶ κόκκαλα. Καὶ τὸν νίκησε· μὲ μιὰ σφεντόνα καὶ πέντε λιθάρια ἀπ᾽ τὸ ποτάμι τὸν ἔρριξε κάτω νεκρό(βλ. Α΄ Βασ. κεφ. 17ο)

«Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα». Φαίνεται αὐτὸ καὶ στὸν βίο τοῦ προφήτου Δανιήλ· τὸν ἔρριξαν μέσα στὸ λάκκο καὶ διὰ τῆς πίστεως «ἔφραξε στόματα λεόντων»(Ἑβρ. 11,34).

Διαβάστε καὶ γιὰ τοὺς Τρεῖς Παῖδας, νὰ δῆτε ὅτι τοὺς ἔρριξαν μέσα στὸ φλογισμένο καμίνι καὶ αὐτοὶ μὲ τὴν προσευχή τους «ἔσβεσαν δύναμιν πυρός»(ἔ.ἀ.· βλ. Δαν. κεφ. 3ο-4ο). Ὄντως «μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα». –Αὐτὰ εἶνε παλιά, παππούλη, θὰ μοῦ πῆτε· αὐτὰ ἔγιναν «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ» …Ὄχι, ἀδελφοί μου.

Ἡ πίστις μας δὲν παλιώνει · εἶνε βέβαια παλαιά, ἀλλὰ εἶνε καὶ νέα. Ὁ Χριστὸς ζῇ καὶ «βασιλεύει εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων» (Ἀπ. 11,15). Ἐκεῖνα, ποὺ ἔγιναν στὰ παλιὰ τὰ χρόνια, γίνονται καὶ σήμερα, καὶ θὰ γίνωνται μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων. Ὅταν ἡ πατρίδα μας ἦταν τετρακόσα χρόνια σκλαβωμένη στοὺς Τούρκους κι ὅλα «τἄσκιαζε ἡ φοβέρα καὶ τὰ πλάκωνε σκλαβιά», σᾶς ἐρωτῶ, τί ἦταν ἐκεῖνο ποὺ τὴν κράτησε ζωντανή; Κι ἂν ἐμεῖς τὸ ἀρνηθοῦμε, θὰ τὸφωνάξουν οἱ πέτρες, τὰ λαγκάδια καὶ τὰ μοναστήρια μας τὰ ρημαγμένα· τὴν κράτησε ἡπίστις ἡ Ὀρθόδοξος. Ποιό ἦταν ἐκεῖνο ποὺ ἔκανε μιὰ φούχτα Ἑλλήνων χωρικῶν, σχεδὸν ἀόπλων, νὰ νικήσῃ μιὰ ἀπέραντη Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία; Ἡ πίστις! ἀπαντᾷ ἡ ἱστορία. Καὶ τί εἶνε ἐκεῖνο πάλι ποὺ μᾶς κρατάει, τόσα χρόνια τώρα, ὀρθίους ἐπάνω στὰ βράχια μας τὰ ποτισμένα μὲ αἷμα; Ἡ πίστι μας, ἡ πίστι τῶν πατέρων μας, ἡ πίστι ἡ Ὀρθόδοξος. «Μεγάλα τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα».

Σήμερα ἀγαπητοί μου, ποὺ εἶνε ἡμέρα θριάμβου καὶ κυματίζουν τὰ λάβαρα τῆς Ἐκκλησίας μας στὴν περιφορὰ τῶν ἁγίων εἰκόνων, ἂς θυμηθοῦμε τοὺς μάρτυρας καὶ ὁμολογητὰς τῆς πίστεώς μας. Ἂς θυμηθοῦμε τὰ αἵματα καὶ τὸν ἄφθαστο ἡρωισμὸ ποὺ ἔδειξαν ἐκεῖνοι γιὰ νά ᾽χουμε ἐμεῖς σήμερα πατρίδα καὶ θρησκεία ἐλευθέρα. Ἂς θυμηθοῦμε ὅλους αὐτοὺς καὶ ἂς φωνάξουμε· «Τῶν τῆς Ὀρθοδοξίας προμάχων καὶ διδασκάλων αἰωνία ἡ μνήμη» (Συνοδ. Ὀρθοδ.) .Ἡ Ἀποκάλυψις λέει, ὅτι θά ᾽ρθουν χρόνοι ποὺ θ᾽ ἀνοίξῃ ἡ κόλασι καὶ θὰ βγοῦν θηρία λυσσασμένα καὶ ἁρπακτικά (θηρία ἐννοεῖ μεγάλα καὶ ἰσχυρὰ βασίλεια). Τὸ ἕνα θὰ μοιάζῃ μὲ λιοντάρι, τὸ ἄλλο μὲ ἀρκούδα, τὸ ἄλλο μὲτίγρι καὶ λεοπάρδαλι, τὸ ἄλλο μὲ λύκο. Θὰ παρουσιασθοῦν στὴ σκηνὴ τοῦ κόσμου καὶ θ᾽ ἀρχίσῃ μάχη. Ποιό θὰ νικήσῃ; Ἄλλοι θὰ περιμένουν νὰ νικήσῃ τὸ ἕνα, ἄλλοι τὸ ἄλλο. Ἀλλ᾽ ὄχι. Ξαφνικὰ αὐτὰ ἐξαφανίζονται καὶ νικητὴς ὅλων ἀναδεικνύεται –ποιός; Τὸ ἀρνίον τὸ ἐσφαγμένον, ὁ Ἐσταυρωμένος(Ἀπ. 17,14).

Τὸ πιστεύω ἀκραδάντως· ἡ πίστις τῶν Ὀρθοδόξων θὰ νικήσῃ ἀπ᾽ ἄκρου εἰς ἄκρο τῆς γῆς. Οὔτε αἱρέσεις οὔτε σχίσματα οὔτε θρησκεῖες. Ἡ νίκη θὰ εἶνε τῶν ὀρθοδόξων, τοῦ ἐσφαγμένου ἀρνίου, τῶν στρατευμάτων ποὺ ἔχουν σημαία τὸ σταυρό.

Μὲ τὴν πίστι αὐτὴ ἂς ζήσουμε καὶ ἂς πεθάνουμε. Κι ὅταν ἔρθῃ ἡ τελευταία ὥρα τῆς ζωῆς μας νὰ ποῦμε κ᾽ ἐμεῖς ἐν τῇ πίστει τῇ ὀρθοδόξῳ· «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου»(Λουκ. 23,42).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος