Ζωηφόρος

Θέλουν την Αγία Σοφία μουσουλμανικό τζαμί!

Για τους απανταχού ορθοδόξους η Αγία Σοφία ήταν και παραμένει η «μητέρα εκκλησία».

Για το σύγχρονο τουρκικό κράτος ο μεγαλοπρεπής βυζαντινός ναός αποτελεί ένα πρώτης τάξεως μουσείο αλλά κι ένα εξαιρετικό τουριστικό αξιοθέατο, που κάθε χρόνο συγκεντρώνει εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η Βασιλική της Κωνσταντινούπολης κινδυνεύει να ζήσει άλλη μία περιπέτεια στη μακραίωνη ιστορία της, μετατρεπόμενη (εκ νέου) σε μουσουλμανικό τέμενος.

Αυτό ζητούν 18 πολίτες της Τουρκίας, που πριν από μερικές ημέρες υπέβαλαν αίτημα στο τουρκικό κοινοβούλιο για τη μετατροπή της σε τζαμί. Μάλιστα, η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή έκανε κατ’ αρχήν δεκτή την υποβολή του αιτήματος και πλέον βρίσκεται στη φάση της εξέτασής του. Πριν αποφανθεί, θα λάβει υπόψη τη γνώμη διαφόρων φορέων, ιδρυμάτων και υπηρεσιών. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η όποια απόφαση δεν μπορεί παρά να είναι καθαρά πολιτική και να εξαρτάται από τη βούληση της τουρκικής κυβέρνησης.

Στην Τραπεζούντα

Ωστόσο οι Τούρκοι ετοιμάζονται να ανοίξουν ως τζαμί μια άλλη Αγία Σοφία, εκείνη της Τραπεζούντας. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, ο βυζαντινός ναός λειτούργησε επί αιώνες ως λατρευτικός χώρος των μουσουλμάνων, αλλά το 1960 η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να το μετατρέψει επίσης σε μουσείο. Τώρα όμως ο πρόεδρος της Γενικής Γραμματείας Βακουφίων, Αντνάν Ερτέμ, δηλώνει πως δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο ώστε η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας να λειτουργήσει ως τζαμί. Παράλληλα, δεν κρύβει την απογοήτευσή του που δεν μπορεί να γίνει το ίδιο με την Κωνσταντινούπολη. «Σκοπός μας είναι να ανοίξει και η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης τις πύλες της για προσευχή, αλλά δυστυχώς στο θέμα αυτό δεν είμαστε εμείς αρμόδιοι, αφού έχει γίνει μουσείο με απόφαση υπουργικού συμβουλίου. Αυτό είναι απόφαση της κυβέρνησης» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι «περιπέτειες» μιας μοναδικής εκκλησίας

Ο βυζαντινός ναός της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου Λόγου του Θεού Σοφίας, όπως είναι η πλήρης ονομασία της, αποτελεί μια μοναδική εκκλησία όχι μόνο από άποψη θρησκευτική και αρχιτεκτονική, αλλά και ιστορική. Από την ημέρα που εγκαινιάστηκε, την 27η Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ. έως και σήμερα, έχει «ζήσει» πολλές περιπέτειες και έχει υποστεί αναρίθμητες επεμβάσεις.

Η πτώση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους, των οποίων ηγείτο ο σουλτάνος Μωάμεθ στις 29 Μαΐου του 1453, σήμανε το τέλος της Αγίας Σοφίας ως χριστιανικής εκκλησίας. Μετά τη λεηλασία που υπέστη τις πρώτες ημέρες κατάληψης της Πόλης, ο σουλτάνος αποφάσισε την ανακαίνιση του ναού και τη μετατροπή του σε τζαμί. Κατά συνέπεια, σημαντικές αλλαγές αλλά και καταστροφές επήλθαν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της «μεγάλης εκκλησίας». Ο σταυρός πάνω από τον τρούλο αντικαταστάθηκε από την ημισέληνο, η εικόνα του Ιησού Χριστού του Παντοκράτορα στο εσωτερικό του τρούλου επιχρίστηκε, η Αγία Τράπεζα και οι εικόνες αφαιρέθηκαν, τα μωσαϊκά του ναού καλύφθηκαν με κονίαμα, ενώ οι τοιχογραφίες ασβεστώθηκαν. Επίσης, ο πρώτος μιναρές ανυψώθηκε στον περίβολο του ναού.

Στους αιώνες που ακολούθησαν αρκετοί σουλτάνοι ενδιαφέρθηκαν για τη συντήρηση της Αγίας Σοφίας ως τζαμί. Η πιο σημαντική παρέμβαση έγινε στα μέσα στο 19ου αιώνα από τους Ιταλοελβετούς αρχιτέκτονες Γκασπάρ και Τζιουζέπε Φοσάτι, που μεταξύ άλλων ενοποίησαν τον τρούλο και τους θόλους, ενίσχυσαν τις κολόνες και καθάρισαν τα ψηφιδωτά στον υπερώο. Νωρίτερα, κατά την ηγεμονία του σουλτάνου Σαλίμ του 2ου, είχε χτιστεί ο δεύτερος μιναρές, ενώ δύο ακόμη αντίστοιχα κτίσματα ανυψώθηκαν απότον Μουράτ τον 3ο. Η Αγία Σοφία λειτούργησε ως τζαμί για περίπου 482 χρόνια.

Η μετατροπή σε μουσείο

Η μετατροπή της «μεγάλης εκκλησίας» σε μουσείο αποφασίστηκε μόλις το 1935 από τον «πατέρα» του σύγχρονου τουρκικού κράτους, τον Κεμάλ Ατατούρκ. Συνέπεια της απόφασης αυτής ήταν να έρθουν ξανά στο φως κάποια από τα χαρακτηριστικά του ναού που σχετίζονται με τον ορθόδοξη-βυζαντινή ταυτότητά του. Ετσι, τα χαλιά αφαιρέθηκαν από το μαρμάρινο δάπεδο, ο σοβάς που κάλυπτε τα μωσαϊκά αφαιρέθηκε, ενώ περίτεχνες διακοσμήσεις, όπως το Ομφάλιον (το σημείο όπου γινόταν η στέψη των βυζαντινών αυτοκρατόρων) εμφανίστηκαν για πρώτη φορά μετά από αιώνες.

Ωστόσο κάποια ουσιαστική παρέμβαση για τη συντήρηση του ναού δεν έγινε και τα επόμενα χρόνια η κατάστασή του χειροτέρεψε. Η χάλκινη οροφή του παρουσίασε ρωγμές, με αποτέλεσμα το εισερχόμενο νερό να προκαλεί φθορές στα μωσαϊκά και τις ευαίσθητες τοιχογραφίες, ενώ η άνοδος των υπόγειων υδάτων αύξανε την υγρασία μέσα στο κτίριο και δημιουργούσε ένα περιβάλλον επιβλαβές όχι μόνο για τον διάκοσμο αλλά και για τη στατικότητα του ναού.

Με την οικονομική στήριξη του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων (WMF), το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού πραγματοποίησε από το 1997 έως το 2006 εργασίες συντήρησης της οροφής και του εσωτερικού της Αγίας Σοφίας. Ωστόσο σε ορισμένα τμήματα του ναού οι εργασίες συνεχίστηκαν έως το 2011, οπότε αφαιρέθηκαν οι τελευταίες σκαλωσιές.

Το «μουσείο» της Αγίας Σοφίας αποτελεί το δημοφιλέστερο τουριστικό αξιοθέατο της Τουρκίας, μαζί με το Τοπ Καπί και την αρχαία Εφεσο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέσα στο 2012 δέχθηκε περισσότερα από 3 εκατομμύρια επισκέπτες, αποφέροντας στα τουρκικά ταμεία περίπου 22 εκατομμύρια ευρώ από τις εισπράξεις των εισιτηρίων.

Και νέα ανακαίνιση

Παρά τις πολυετείς εργασίες, φαίνεται ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ικανοποιητικά και οι Τούρκοι ξεκινούν νέα ανακαίνιση της «μεγάλης εκκλησίας». Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του «Μουσείου της Αγίας Σοφίας» Χαγριουλάχ Τζενγκίζ που μίλησε στο πρακτορείο Ανατολή, θα υπάρξουν σημαντικές παρεμβάσεις τόσο σε «βυζαντινά σημεία» όσο και σε σημεία που είχαν προστεθεί επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Αυτή τη στιγμή τα σημεία τα οποία έχουν πάθει μεγάλη ζημιά είναι η βόρεια και η δυτική πλευρά. Τα σχέδια της ανακαίνισης πήραν χρόνο να ετοιμαστούν και ξεκινάμε άμεσα. Το έργο ανακαίνισης της Αγίας Σοφίας θα διαρκέσει 600 ημέρες και θα κοστίσει περίπου 12 εκατομμύρια λίρες, δηλαδή περίπου 5 εκατομμύρια ευρώ. Δεν φοβόμαστε το κόστος, καθώς προσπαθούμε να κρατήσουμε την Αγία Σοφία όρθια άλλα 1.500 χρόνια» ανέφερε ο κ. Τζενκίζ.

Ομογενείς παλεύουν να ξαναγίνει ορθόδοξη η «μεγάλη εκκλησία»

«Η Αγία Σοφία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του τουρκικού κράτους ως διεθνής τουριστική ατραξιόν, ως διεθνές παζάρι για την προώθηση υλικών αγαθών, για επιδείξεις μόδας και μουσικές συναυλίες. (...) Το γεγονός ότι δίνεται στο σύγχρονο τουρκικό κράτος το δικαίωμα και η ευκαιρία να πουλά εισιτήρια σε τουρίστες, να προωθεί την πώληση για επιδαπέδια πλακάκια και εξοπλισμό μπάνιου, να οργανώνει επιδείξεις μόδας και μουσικές συναυλίες και να διεξάγει διεθνείς εκδηλώσεις πασαρέλας κάτω από τις ιερές μορφές του Ιησού Χριστού και της Παναγίας είναι βάναυση ιεροσυλία».

Τα παραπάνω λόγια είναι μέρος της επιστολής που απηύθυνε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Αμερικανικού Κογκρέσου ο Ελληνοαμερικανός Κρις Σπύρου, ο οποίος ηγείται της οργάνωσης Παγκόσμια Ενορία της Αγίας Σοφίας. Στόχος της οργάνωσης είναι η επαναφορά του σημερινού «μουσείου» στην αρχική του υπόσταση ως ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία και στο πλαίσιο αυτό διεξάγει εδώ και χρόνια έναν πολυμέτωπο αγώνα.

Το 2011 η οργάνωση κατέθεσε προσφυγή στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της Τουρκίας, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2010 μέλη της εμποδίστηκαν να φτάσουν στην Κωνσταντινούπολη και να πραγματοποιήσουν Θεία λειτουργία στην Αγία Σοφία. Σύμφωνα με τον Κρις Σπύρου, ο Τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα είχε αναφέρει σε επιστολή του ότι η τέλεση λειτουργίας στο «Μουσείο της Αγίας Σοφίας» θεωρείται προκλητική ενέργεια που «υπονομεύει τον δημόσιο νόμο και τη δημόσια τάξη στην Τουρκία και όπως ισχύει σε κάθε δημοκρατική χώρα, τέτοιες ενέργειες δεν επιτρέπονται». Οι προσπάθειες, ωστόσο, έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια, με την οργάνωση να ζητά από το 2005 εγγράφως από την τουρκική κυβέρνηση να σταματήσουν οι βεβηλώσεις και όλες οι δραστηριότητες που προσβάλλουν την ιερότητα της Αγίας Σοφίας.

Πηγή: http://www.espressonews.gr/default.asp?pid=79&catID=1&artID=1608034

 

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

Αγιοι της Λεσβου

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel