Ὅμως τί εἶναι ὁ Σταυρός; Ποία ἡ σημασία Του γιά μᾶς; Ποία ἡ σημασία Του γιά τόν ἴδιο τόν Κύριο Ἰησοῦ καί τόν ἄναρχο πανάγαθο Πατέρα καί τό ἅγιο Πνεῦμα;
Τά ἐρωτήματα αὐτά δέν εἶναι τυχαῖα. Καί ἡ ἀπάντηση σ᾿ αὐτά δέν εἶναι κάτι τό ἀδιάφορο. Εἶναι ζήτημα σωτηρίας. Π.χ. Εἶναι ποτέ δυνατόν, ὅταν δύο λένε γιά τόν Σταυρό: ὁ ἕνας ὅτι εἶναι ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Χριστιανῶν, ὁ ἄλλος ὅτι εἶναι μυσαρός καί δαιμονικός (π.χ. οἱ χιλιαστές) νά εἶναι καί οἱ δύο εὐάρεστοι στό Θεό;
Πρῶτο βῆμα γιά τήν σωτηρία δέν εἶναι ἡ ὁποιαδήποτε πίστη, ἔστω καί βαθειά, ἀλλά ἡ ὀρθή καί σώζουσα πίστη.
Ἡ μή ὀρθή πίστη βλασφημεῖ καί ὑβρίζει τόν Θεόν, καί ὅσοι τήν ἔχουν εἶναι θεοστυγεῖς καί θεομίσητοι, ἔστω καί ἄν κάνουν ἔργα θαυμάσια καί ἔχουν μεγάλη θυσία.
Ἄλλά ἄς ἰδοῦμε:
Α΄. Τί εἶναι ὁ Σταυρός;
Ὄχι βέβαια ὅ,τι ὁ καθένας φαντάζεται. Αὐτό πού φανταζόμαστε εἶναι φαντασιοπληξία μας. Ἡ ἀλήθεια μᾶς παρεδόθη ἀπό τόν Κύριο, τούς Ἀποστόλους καί τούς Πατέρες.
Πηγή τῆς σοφίας, πηγή τῆς Ἀλήθειας, ἤ μᾶλλον ἡ Σοφία καί ἡ Ἀλήθεια εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
Ὁ Κύριος λοιπόν νοσταλγοῦσε τόν Σταυρό. Ἔλεγε μέ ἀδημονία «βάπτισμα ἔχω βαπτισθῆναι καί πῶς συνέχομαι ἕως οὗ τελεσθῇ αὐτό»! (Λουκ. 12,50).
Γιατί ἐνοσταλγοῦσε τόν Σταυρό; Γιά δύο λόγους: Ἐπειδή ἦταν ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου. Καί ἐπειδή ἦταν γιά τόν Ἴδιον δόξα καί ὕψωση.
Ὅταν ἔφθασε ἡ ὥρα νά σταυρωθῆ ὁ Κύριος εἶπε: «ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου» (Ἰωάν. 12,16) Πῶς θά δοξαζόταν; Μέ τόν θάνατό Του καί τόν Σταυρό Του! Συνεπῶς: Δόξα Του, ὄργανο τῆς δόξης Του καί σημεῖο τῆς δόξης Του εἶναι ὁ Σταυρός. Καί πραγματικά ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος παρατηρεῖ: «Δόξαν ἔλεγεν τόν Σταυρόν».
Ἄς δοῦμε τώρα τί δόξα ἦταν γιά τόν Χριστό ὁ Σταυρός.
Τί ἦταν ὁ Χριστός; «Φῶς ἐκ Φωτός, Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, ὁμοούσιος τῷ Πατρί». Ὁ ἕνας τῆς Τριάδος. Ὁ Θεός τῆς δόξης. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει γιά τούς Ἑβραίους: «Τόν Κύριον τῆς δόξης ἐσταύρωσαν» (Α΄ Κορ. 2,8). Τόν Κύριον τῆς δόξης!
Θά ἐρωτήση κανείς μέ τό δίκιο του: Καλά, μά μπορεῖ νά δοξασθῆ περισσότερο ἀκόμη ὁ Κύριος τῆς δόξης; Ὑπάρχει γι᾿ Αὐτόν αὔξηση δόξης καί προσθήκη δόξης;
Ἡ ἀπάντηση εἶναι: Ὄχι.
Καί ὅμως ὁ Σταυρός εἶναι γιά τόν Χριστόν δόξα. Πῶς; Ἀπάντηση: Μπορεῖ μιά γυναίκα νά εἶναι καί μητέρα καί παρθένος; Ὄχι. Καί ὅμως ἡ Παναγία ἦταν. Μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος νά εἶναι ταυτόχρονα καί νεκρός καί ζωντανός; Ὄχι. Καί ὅμως ὁ Χριστός ὅταν εὑρίσκετο «νεκρός» στόν τάφο, ὄχι ἁπλῶς ἦταν ζωντανός ἀλλά καί ζωοδότης· καί ὁ τάφος του ζωοδόχος, ὄχι «πτωματοδόχος».
Συνεπῶς ὁ Σταυρός εἶναι δόξα τοῦ Κυρίου μας. Καί συνεπῶς δόξα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἑνός καί μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ μας.
Β΄ Ὁ σταυρός ὅμως δέν εἶναι μόνον δόξα γιά τόν Κύριόν μας τόν ἴδιον. Εἶναι καί τό ὄργανο τῆς φανέρωσης τῆς δόξης Του στόν κόσμο.
Ποία εἶναι ἡ μεγαλύτερη φανέρωση τῆ δόξης τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο; Ἡ εὐσπλαγχνία Του. Τό ἔλεός Του. Πῶς μᾶς ἐδόθησαν; «Ἰδού γάρ ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρά ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ». Διά τοῦ Σταυροῦ ἡ Καταλλαγή. Διά τοῦ Σταυροῦ ἡ Συγχώρηση. Διά τοῦ Σταυροῦ ἡ Υἱοθεσία. Διά τοῦ Σταυροῦ τό Ἅγιον Πνεῦμα. Τά πάντα διά τοῦ Σταυροῦ.
Γι᾿ αὐτό τήν ἡμέρα τῆς χαρᾶς τῆς Ἀναστάσεως λέγομε: «Ἰδού γάρ ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρά ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ». «Σταυρόν ὑπομείνας δι᾿ ἡμᾶς θανάτῳ θάνατον ὤλεσε».
Διά τοῦ Σταυροῦ ἦλθε ἡ χάρις καί ἡ δωρεά τοῦ Θεοῦ. Διά τοῦ Σταυροῦ καί διανέμεται.
Ἄς δοῦμε πῶς.
Στήν Ἁγία Γραφή ὁ Σταυρός ὀνομάζεται «σφραγίς» καί «σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου».
Σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ. Καί ἐπειδή εἶναι σφραγίδα τοῦ Παντοδυνάμου, εἶναι καί αὐτή παντοδύναμη, φρίκη καί τρόμος τῶν δαιμόνων. Ὅπως λέγει ἡ Ἀποκάλυψη (κεφ. 7,2 καί 9,4) ὅσοι ἔχουν τήν σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀπρόσβλητοι ἀπό τόν Διάβολο.
Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μεταδίδεται μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ πού κάνει ὁ ἱερεύς ἐπάνω στό ἁγιαζόμενο. Στά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας, παντοῦ, σέ ὅλα ἀνεξαιρέτως μπορεῖ νά εἰπῆ κανείς τά σημεῖα, ἡ εὐλογία τοῦ ἱερέως ὀνομάζεται «σφραγίς». Καί ὅπως ξέρομε ἡ εὐλογία τοῦ ἱερέως εἶναι πάντοτε ἕνας «Σταυρός».
Ἄς πάρωμε ἕνα παράδειγμα.
Ἡ πρώτη εὐχή πού παίρνει ὁ ἄνθρωπος εἶναι «εὐχή εἰς τό κατασφραγίσαι βρέφος τῇ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ μετά τήν γέννησιν αὐτοῦ».
Τότε ὁ ἱερεύς «σφραγίζει τό μέτωπον τοῦ βρέφους» λέγων τήν εὐχήν: «Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, σημειωθήτω ὁ Σταυρός τοῦ μονογενοῦς Σου Υἱοῦ ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ κ.λ.π., ἵνα κατά τάς ἐντολάς Σου πολιτευσάμενος καί φυλάξας τήν σφραγίδα ἄθραυστον, τύχῃ τῆς μακαριότητος τῶν ἐκλεκτῶν σου».
Τήν σφραγίδα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὁ Διάβολος δέν μπορεῖ νά τήν θραύσῃ. Ἀτυχῶς τήν θραύομε ἐμεῖς μέ τίς ἁμαρτίες μας.
Δέν πρέπει νά κουραζόμαστε νά λέμε τά ἴδια πράγματα, ὅταν εἶναι ἡ θεία σοφία.
Ὁ Σταυρός εἶναι ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι μιά «ἀφηρημένη ἔννοια». Εἶναι δύναμη. Ἡ ἴδια θεία παντοδυναμία. Θυμηθῆτε τά λόγια τῆς Γραφῆς: «Τῷ πλήθει τῆς δόξης σου συνέτριψας τούς ὑπεναντίους» (Ἐξόδου 15, 7).
Ἄρα ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, ἡ σφραγίδα Του, εἶναι δύναμη γιά μᾶς καί συντριβή τοῦ διαβόλου. «Σταυρός ὁ φύλαξ πάσης τῆς Οἰκουμένης. Σταυρός ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας. Σταυρός βασιλέων τό κραταίωμα. Σταυρός πιστῶν τό στήριγμα. Σταυρός ἀγγέλων ἡ δόξα καί τῶν δαιμόνων τό τραῦμα».
Γ΄. Ἀκόμη ὅμως ὁ Σταυρός εἶναι τό «σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (Ματθ. 24,30). Τό σημεῖον πού τήν ἡμέρα τῆς Δευτέρας παρουσίας θά φανῆ στόν Οὐρανόν γιά νά ἐξέλθουν οἱ πιστοί εἰς ἀπάντησιν τοῦ ἐρχομένου, Νυμφίου καί Βασιλέως.
«Σημεῖον» σημαίνει σημάδι, σημαία, σύνθημα. Καί πραγματικά. Ὁ Σταυρός εἶναι ἡ σημαία τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ. Στολίζει τίς Ἐκκλησίες, τίς εἰκόνες, τά σπίτια, τά στήθη μας, κάθε τι πού εἶναι τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Σταυρός εἶναι τό σημάδι, ἀπό τό ὁποῖο οἱ πιστοί γνωρίζουν τόν Χριστό καί Θεό τους, ὁ Χριστός στούς δούλους του, οἱ πιστοί ἀναγνωρίζουν ὁ ἕνας τόν ἄλλον.
Λοιπόν. Ἔχω τόν Σταυρό, ἤ κάνω στόν Σταυρό μου σημαίνει δίνω μαρτυρία σέ ὅλο τόν κόσμο, ἀπό τόν Κύριο καί Παμβασιλέα καί Σωτῆρα μου μέχρι καί τοῦ χειροτέρου ἐχθροῦ του, τοῦ διαβόλου, ὅτι εἶναι μέλος τῆς βασιλείας Του, Χριστιανός, Ὀρθόδοξος.
Ὅποιος δέν κάνει τόν σταυρό του, δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τή βασιλεία τοῦ Χριστοῦ.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἀκολουθοῦν τόν ἅγιο ἀπόστολο Παῦλο πού ἔλεγε: «Ἐμοί μή γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμή ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Γαλ. 6,14). Δηλ. δέν ἤθελε νά ἔχει καμμία ἄλλη καύχηση, ἐκτός ἀπό τόν Σταυρό.
Καί ὅμως μερικοί μισοῦν τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Ποῖοι; Οἱ αἱρετικοί καί ἰδίως οἱ χιλιαστές. Ποιό εἶναι τό κατάντημά τους ἐξ αἰτίας αὐτοῦ;
Ἄς ἀφήσωμε νά μᾶς τό περιγράψει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος. «Ὁ λόγος ὁ τοῦ Σταυροῦ», λέγει «τοῖς μέν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δέ σωζομένοις, ἡμῖν, δύναμις Θεοῦ ἐστιν» (Α΄ Κορ. 11,18). Τί θεωροῦν τόν Σταυρό οἱ αἱρετικοί; Μωρία καί μίασμα. Τί εἶναι; Ἀπολλυμένοι, χαμένοι, παγιδευμένοι στοῦ Διαβόλου, κατηραμένοι. Τί εἶναι γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους ὁ Σταυρός; Δύναμις. Τί εἴμαστε ἐμεῖς; Σωζόμενοι.
Ἄλλο ἕνα ἀκόμη. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔγραφε στούς Φιλιππησίους: Πολλοί δέν βαδίζουν καλά. Σᾶς μίλησα πολλές φορές γι᾿ αὐτούς «νῦν δέ καί κλαίων λέγω, ὅτι εἶναι ἐχθροί τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ὧν τό τέλος ἀπώλεια» (Φιλ. 3,18).
Γιά τούς ἐχθρούς τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ ὁ Παῦλος λέγει: τό τέλος τους εἶναι ἡ ἀπώλεια. Καί κλαίει γι᾿ αὐτούς. Καί μαζί του τούς θρηνοῦν οἱ ἄγγελοι καί οἱ δίκαιοι καί Ἐκεῖνος πού εἶπε:
«Ἱερουσαλήμ, Ἱερουσαλήμ, ποσάκις ἠθέλησαν ἐπισυναγαγεῖν τά τέκνα σου, καί οὐκ ἠθελήσατε», καί ἔκλαυσε γιά τήν ἀπώλειά τους.
Ἄς τελειώσωμε μέ τά λόγια τοῦ τροπαρίου τῆς ἑορτῆς.
«Δεῦτε, πιστοί, τό ζωοποιόν ξύλον προσκυνήσωμεν, ἐν ᾧ Χριστός ὁ βασιλεύς τῆς δόξης ἑκουσίως χεῖρας ἐκτείνας ὕψωσεν ἡμᾶς εἰς τήν ἀρχαίαν μακαριότητα, οὕς ὁ ἐχθρός, δι᾿ ἡδονῆς συλήσας, ἐξορίστους Θεοῦ πεποίηκε. Δεῦτε, πιστοί, ξύλον προσκυνήσωμεν, δι᾿ οὗ ἠξιώθημεν τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν συντρίβειν τάς κάρας».
Μητροπολίτου Νικοπόλεως κυροῦ Μελετίου