ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ
Τήν 21η Ἰουνίου 2012 ἐκοιμήθη ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπλίτης μας κυρός Μελέτιος. Τά λόγια πού ἀκολουθοῦν ἀποτελοῦν ἔκφραση τῆς ἀγάπης καί τῆς τιμῆς μας πρός τόν μακάριο πατέρα μας, μικρό ἀντίδωρο στήν δική του θυσιαστική ἀγάπη.
* * *
«Ὑποθέτω ὅτι ἡ κορυφαία στιγμή τῆς ζωῆς σας ἦταν ἡ ἡμέρα τῆς χειροτονίας σας. Κάνω λάθος;» ρώτησε τόν ἀοίδιμο Μητροπολίτη Μελέτιο δημοσιογράφος τοπικῆς ἐφημερίδας τῆς Πρέβεζας . Καί ὁ Μητροπολίτης ἀπάντησε:
«Ἡ κορυφαία καί πιό ἱερή στιγμή στήν ζωή ὅλων μας εἶναι ἡ στιγμή πού βαπτιζόμαστε καί παίρνομε τήν σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ. Ἐξ ἴσου κορυφαία ἱερή στιγμή γιά μένα ἦταν ἡ ἡμέρα, πού ἀφιέρωσα τήν ζωή μου στόν Χριστό καί ἔγινα μοναχός».
Ὁ Νικοπόλεως Μελέτιος γεννήθηκε τό 1933 στήν Ἀλαγονία Μεσσηνίας καί βαπτίσθηκε ἀπό τόν ἀοίδιμο ἱερέα Ἰωάννη Ἀρφανάκη, πρότυπο εὐλαβοῦς κληρικοῦ.
Σπούδασε Θεολογία (1952-1956) καί Φιλοσοφία (1957-1960) στό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν.
Γιά τήν νεανική του ἡλικία ὁ ἴδιος ἐξομολογεῖται: «Ἐκείνη τήν περίοδο πέρασα μιά βαθειά κρίση. Οἱ ἰδέες τοῦ διαφωτισμοῦ καί τά συνθήματα περί ‘θανάτου τοῦ Θεοῦ’ μέ εἶχαν ἀγγίξει. Ὅμως ὁ Θεός δέν μέ ἄφησε νά χαθῶ. Ἕνα ‘τυχαῖο’ διάβασμα τοῦ βίου τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου Χριστιανουπόλεως (†17 Μαΐου) μέ ἔκαμε καί ἄρχισα νά ψάχνομαι καί νά ψάχνω. Ἔτσι, τότε, διάβασα πολύ τήν Καινή Διαθήκη. Καί ὁ εὔσπλαγχνος Κύριος μοῦ ἔκλεισε ἄλλες πόρτες καί μέ ὁδήγησε σέ ἕνα Μοναστήρι».
Ἐκάρη μοναχός στήν Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βελανιδιᾶς Μεσσηνίας τό 1954, ὅπου ἐμαθήτευσε «παρά τούς πόδας» τῶν (κατά τήν μαρτυρία του) ἁγίων μοναχῶν Ἀμβροσίου, Πολυκάρπου καί Παγκρατίου, «πού ἔλαμπαν μέ τίς ἀρετές τους σέ ταπείνωση, ἀδιάλειπτη προσευχή καί ἀσκητικό φρόνημα», καί τῶν ἱερομονάχων Ἀλεξάνδρου (ἡγουμένου) καί Ἱερωνύμου, «πού συνδύαζαν τήν βαθειά εὐσπλαγχνία τους μέ τόν ἔνθεο ζῆλο γιά τήν σωτηρία ψυχῶν».
Τότε εὐτύχησε νά γνωρίσει στήν Καλαμάτα τήν πελώρια προσωπικότητα, πού ἤδη κυριαρχοῦσε στήν πόλη, τόν π. Ἰωήλ Γιαννακόπουλο. Ἀλληλοπεριχωρήθηκαν ἀνάμεσά τους ὁ θαυμασμός, ἡ πνευματική πατρότητα καί ἡ διδασκαλία. Συνδετικός τους κρίκος ἦταν ἕνας μακάριος μικρασιάτης κληρικός, ὁ τότε Πρωτοσύγκελλος π. Ἀγαθάγγελος Μιχαηλίδης, τόν ὁποῖο ἀργότερα (ὁ Μελέτιος) στόν λόγο τῆς χειροτονίας του σέ ἀρχιερέα, τόν μνημόνευσε ὡς «τόν ἀγαθόν τῆς ζωῆς του ἄγγελον».
Χειροτονήθηκε διάκονος τό 1954 καί ἱερέας τό 1959 καί ὑπηρέτησε 12 χρόνια ὡς ἱεροκήρυκας τῆς Μητροπόλεως Μεσσηνίας. Γι’ αὐτήν τήν περίοδο ὁ ἴδιος καταθέτει: «Ἦταν ἡ εὐτυχέστερη περίοδος τῆς ζωῆς μου. Ζοῦσα μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Κήρυττα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Καί μάθαινα τήν πορεία τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ μέσα στίς ψυχές τῶν ἁπλῶν δούλων τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐκλεκτῶν ἱερέων Του. Μέσα στήν ταπείνωσή τους οἱ ἱερεῖς τῆς Μεσσηνίας στήν συντριπτική τους πλειοψηφία ἦταν κολοσσοί ἁγιωσύνης».
Τό 1967 ὁ νεοεκλεγείς ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος τόν κάλεσε νά ἀναλάβει τήν Γραμματεία τοῦ Γραφείου Διεκκλησιαστικῶν καί Διορθοδόξων Σχέσεων, ὅπου ἐργάστηκε τά ἑπόμενα 12 χρόνια.
Κατά τήν διάρκεια τῆς νέας του διακονίας, ἀλλά καί ἀργότερα ὡς ἐπίσκοπος, συμμετέσχε:
α) σέ Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις στά πλαίσια τῆς Προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου. Ἰδιαίτερη ἦταν ἡ συμβολή του στίς Β΄ καί Γ΄ Διασκέψεις στήν Γενεύη (1982 καί 1986) καί εἰδικότερα στήν σύνταξη τοῦ ὁριστικοῦ κειμένου ἐπί τοῦ θέματος «Ἀναπροσαρμογή τῶν περί νηστείας ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων συμφώνως ταῖς ἀπαιτήσεσι τῆς συγχρόνου ἐποχῆς».
β) στόν διάλογο μέ τούς Ἀντιχαλκηδονίους, στόν ὁποῖο ἡ σταθερή του τοποθέτηση ἦταν ὅτι «χωρίς πλήρη (ἐκ μέρους τῶν Ἀντιχαλκηδονίων) ἀναγνώριση καί συναρίθμηση τῆς Δ΄ Συνόδου ἕνωση δέν μπορεῖ νά γίνει».
Σχετικά μέ τό πρόβλημα τοῦ «Οἰκουμενισμοῦ» σέ σχετική του εἰσήγηση στήν Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας (Ὀκτώβριος 2003) ἐτόνισε: «Διάλογοι καί ἐπικοινωνίες μέ σχισματικούς, αἱρετικούς καί ἀλλοθρήσκους ἐπιτρέπονται ὑπό ἕνα ἄκρως ἀπαράβατο ὅρο: Μόνο ἄν σώζεται τό μήνυμα τῆς Μοναδικότητος τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας, ἡ ὁποία πραγματοποιεῖται μόνο μέσα στήν ΜΙΑ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, πού ἱστορικο-δογματικά καί κανονικά τεκμηριώνεται ὅτι εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας».
Ὡς πολύγλωσσος μετέφρασε πολλά βιβλία. Ἐκτός τῶν βίων καί τῶν διδασκαλιῶν πολλῶν ρώσων ἀσκητῶν (στάρετς) μετέφρασε α) π. Γ.Φλωρόφσκι: Ἀνατομία προβλημάτων τῆς πίστεως, ἀπό τά ρωσικά, β) Βλ. Λόσκι: Ἡ θέα τοῦ Θεοῦ, ἀπό τά γαλλικά, καί γ) ἀπό τά λατινικά: Διδύμου τοῦ Τυφλοῦ, Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθώς καί πολλά κείμενα τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου καί τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου. Κορυφαῖο ἔργο του εἶναι Ἡ Ε΄Οἰκουμενική Σύνοδος (Εἰσαγωγή-Πρακτικά-Σχόλια), τό ὁποῖο βραβεύτηκε ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν.
Ὡς ἐπίσκοπος (ἐξελέγη στή Μητρόπολη Νικοπόλεως τό 1980) ἔθεσε κύριο στόχο του τήν ἐξύψωση τοῦ κύρους τῆς ἱερωσύνης στήν συνείδηση τοῦ λαοῦ. Σέ συνέντευξή του τόνιζε: «Κλῆρο χρειαζόμαστε. ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ! Κλῆρο καλό! Ἄξιο τοῦ ὀνόματός του. Κλῆρο, πού θά μπορεῖ νά μαζέψει καί τό δεκαεξάχρονο ἀγοράκι, πού σέ μιά ἀποθέωση τοῦ ὑποκειμενισμοῦ του, θέλει νά ἔχει γνώμη ἴση ἄν μή καί μεγαλύτερη ἀπό ... τόν ἀπόστολο Πέτρο!»
Καί σέ παρόμοια συνάφεια δήλωσε: «Πρώτη προτεραιότητα στόν κληρικό εἶναι τό πνευματικό του βάρος. Ἄν δέν ὑπάρχει, τά ‘παρατράγουδα’ εἶναι νομοτελειακή συνέπεια... Εἶναι πολύ λυπηρό νά διαπιστώνεται ὅλο καί πιό πολύ στόν κλῆρο ἕνα καθαρά καριερίστικο ἐνδοκόσμιο φρόνημα». Γι’ αὐτό καί στήν ἐρώτηση: «Τί θά συμβουλεύατε ἕνα νέο ἐπίσκοπο;» ἀπάντησε: «Θά τοῦ ἔλεγα νά ἀσχοληθεῖ, ὅσο πιό πολύ μπορεῖ, μέ τήν εἰς βάθος καλλιέργεια τοῦ κλήρου του. ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ».
Ζώντας πάντοτε ὑποδειγματικά τήν μοναχική του ἀφιέρωση ἐνέπνευσε, ἐνθάρρυνε καί στήριξε πνευματικά του τέκνα στήν δημιουργία τῆς ἀνδρικῆς κοινοβιακῆς Μονῆς Προφήτη Ἠλία Φλαμπούρων (μέ 25 μοναχούς) καί τῆς γυναικείας Μονῆς Ἁγίου Δημητρίου Ζαλόγγου (μέ 12 μοναχές). Σχετικά μέ τόν ρόλο τῶν μοναχῶν ρωτήθηκε κάποτε: «Ὁ βαθμός ἀνάμιξης τῶν μοναχῶν στήν κοινωνία ἀποτελεῖ σχέδιο ἤ ἀνάγκη;» Καί ἀπάντησε: «Ἀνάγκη εἶναι. Ὄχι φιλοτιμία μας. Ἀνάγκη γιά τόν φωτισμό τοῦ λαοῦ. Στόχος μας δέν εἶναι νά ἀποκτήσει τό μοναστήρι κοινωνική προβολή. Τά πολλά ἀνοίγματα ὁδηγοῦν ἀργά, ἀλλά σταθερά, σέ ἐκκοσμίκευση. Ἐμεῖς πρέπει νά ζοῦμε στά μέτρα, πού ἀπαιτεῖ ὁ Θεός. Ἐκεῖνος θά βρῆ τρόπους νά σώσει τόν κόσμο Του, ‘ὅτι Αὐτῷ μέλει περί ἡμῶν’».
Θά προσέβαλλε ἴσως τήν μνήμη του τό νά ἀναφέρουμε ... πόσους ναούς ἤ πόσα πνευματικά κέντρα ἔκτισε. Συχνά διακήρυττε: «Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας δέν πρέπει νά στηρίζεται στόν ἐντυπωσιασμό, ἀλλά στήν ταπείνωση, τήν σιωπή καί τήν ἀφάνεια. Τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ δέν γίνεται μέ ντόρο».
Κάνοντας ἀπολογισμό τοῦ ἔργου του καί ἀπαντώντας στήν ἐρώτηση: «Ἔχετε ἥσυχη τήν συνείδησή σας ὅτι πράξατε τό ἄριστο;», εἶπε ἐξομολογητικά:
«Δέν εἶχα ποτέ, καμμιά ἡμέρα, ἥσυχη τήν συνείδησή μου ὅτι ἐπετέλεσα τό καθῆκον μου ὅσο ἔπρεπε. Κάνοντας ἀπολογισμό τῶν ἔργων μου γιά τόν Χριστό, βρίσκω ὅτι ποτέ δέν ἐξάντλησα γιά τό ἅγιο θέλημά Του ὅλες μου τίς δυνάμεις. Τόν παρακαλῶ νά ἀναπληρώνει τίς ἐλλείψεις μου μέ τήν χάρη Του καί μέ τό ἔλεός Του. Οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι Πέτρος καί Παῦλος κάνοντας ἀπολογισμό τῶν ἔργων τους, ἔλεγαν ὅτι αἰσθάνονται «δοῦλοι ἀχρεῖοι». Καί εἶχαν κάμει τόσα! Ἐγώ, τί νά εἰπῶ; Αἰσθάνομαι ἐντροπή, ὅταν τούς ἐνθυμοῦμαι».
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προφήτη Ἠλία Φλαμπούρων
(Περιοδικό ΘΕΟΛΟΓΙΑ, τ. 83/2012)