ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Μητροπολίτου Μελετίου

Μέ ἀφορμή τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἄς σταθοῦμε νά ρίξουμε μιά ματιά στήν εἰκόνα τῆς ἑορτῆς.

Τήν κυττάζουμε. Καί τί βλέπουμε;

Βλέπουμε μία ἄλλη φάση ζωῆς· μιά ἄλλη ζωή.

Ἡ Παναγία νεκρή στό φέρετρο.

Γύρω της οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι. Καί κάποιοι ἱερωμένοι μέ ἄμφια.

Καί πιό πάνω; Κάτι πού φωνάζει, ὅτι: Αὐτό πού βλέπετε δέν εἶναι φαντασία· ἀλλά καί δέν ἐκφράζει ὅλη τήν ἀλήθεια.

Κάτω, ἔχουμε μιά ὠμή πραγματικότητα.

Καί ἀπό ἐπάνω, στέκει ὄρθιος μέσα στό φῶς τῆς θεϊκῆς Του δόξας ἡ χαρά τοῦ κόσμου, ὁ Κύριος καί Σωτήρας μας, ἡ Ζωή τοῦ κόσμου, ὁ ΧΡΙΣΤΟΣ. Καί κρατάει στά ἄχραντα χέρια Του, τήν Παναγία μητέρα Του, σάν νεογέννητο βρέφος φασκιωμένο! Εἶναι μιά εἰκόνα, πού μιλάει δυνατά, καί λέει: Ὅπως ὁ ἄνθρωπος μόλις γενιέται, βγαίνει σέ μιά ζωή χίλιες φορές ἀνώτερη καί καλύτερη, ἀπό ὅ,τι στήν κοιλιά τῆς μάνας του, ἔτσι καί ἡ Παναγία φεύγοντας ἀπό ἐδῶ ἐπῆγε σέ μιά νέα ζωή χιλιάδες φορές καλύτερη! Κοντά στόν Χριστό. Στά χέρια τοῦ Χριστοῦ. Στήν χαρά τοῦ Χριστοῦ.

Ἀπό τόν θρόνο τοῦ Χριστοῦ ἐκπηγάζει ἕνας μεγάλος ποταμός· μέ ὁλοκάθαρο κρυστάλλινο νερό, τό ὕδωρ τῆς ζωῆς. Καί ποτίζει τόν κόσμο ὅλο. Καί ὅπου περνάει δίνει ζωή καί χαρά. Ἐκεῖ νικιέται ὁ θάνατος.

Λέγει ὁ Κύριος ὁ Χριστός:

Ἐγώ εἶμαι ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος· ἡ ἀρχή καί τό τέλος. Ἔγινα νεκρός· πέθανα! Ἀλλά νά, ζῶ. Καί ὅποιος πιστεύει σέ μένα, παίρνει ἀπό ἐμένα ζωή, ζωή ἀληθινή· ζωή γιά πάντα!

Καί ὅποιος πιστεύει στόν Χριστό, ξέρει, ὅτι κοντά στόν Χριστό δέν ὑπάρχει θάνατος. Δέν ἔχουν θέση δάκρυα καί θρῆνοι καί μοιρολόγια! Καί γι᾿ αὐτό κηδεύοντας τό ἅγιο σῶμα τῆς Παναγίας οἱ πανεύφημοι ἀπόστολοι ἔχαιρον! Καί φυσικά μαζί τους χαίρομε καί ἐμεῖς!

Αὐτά ὅμως, κάποιοι: δέν θέλουν νά τά βλέπουν· δέν θέλουν νά τά ἀκοῦνε. Καί δέν τά καταλαβαίνουν. Καί μένουν μόνοι! Μόνοι καί ξένοι στόν κόσμο. Τυφλοί καί κουφοί. Ἄγευστοι καί ἀμύητοι σ᾿ ἐκεῖνα, πού ἔφερε καί μᾶς προσφέρει, ὁ ἀρχηγός τῆς πίστης μας, ὁ Χριστός· γιά νά ὀμορφήνει τήν ζωή μας.

Καί τό ἀποτέλεσμα; Ὁ σύγχρονος κόσμος ἔχει μαυρίλα καί παγεράδα στόν ἔσω κόσμο, στήν ψυχή. Καί γιά νά ἀμβλύνει τήν πικρή αὐτή κατάσταση, ἀναζητάει μέ μανία στιγμές ἡδονῆς· τάχα νά ζεστάνουν τήν παγωνιά του· καί νά φωτίσουν, γιά κάποια στιγμή, τό ζοφερό σκοτάδι τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου.

Ἡ Παναγία δέν νοιάστηκε ποτέ γιά τίς ἰδέες καί τά φιλοσοφήματα τῶν ἀνθρώπων, πού ἔχασαν τόν δρόμο τους, καί φαντάσθηκαν ὅτι κέντρο τῆς ζωῆς εἶναι τό σῶμα τους. Ἔζησε ψάχνοντας γιά ὅλο καί καλύτερη χρήση ὁλόκληρου τοῦ ἑαυτοῦ της (σῶμα, ψυχή καί πνεῦμα). Ἀγωνίσθηκε μέ συνέπεια καί ἔφθασε ψηλά. Καί ὁ Κύριος τήν ἄμειψε χιλιοπλάσια.

Μέσα σ᾿ αὐτό τό πνεῦμα, οἱ γνήσιοι μαθητές τοῦ Κυρίου μας οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι τότε πού ἑτοίμαζαν τήν κηδεία τῆς Θεομήτορος, μέ δέος ἔβλεπαν τό ἅγιο σῶμα της, πού ὑπηρέτησε τήν σωτηρία μας· καί μέ λιγυρή φωνή, τῆς ἔψαλλαν:

 Ὑπεραγία Θεοτόκε, φεύγοντας ἀπό τήν γῆ γιά νά συναντήσεις τόν Υἱόν σου στούς οὐρανούς, σῶζε πάντοτε τόν λαό τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι κατά χάριν κληρονόμοι τῆς Βασιλείας Του (β΄ κανών ἑορτῆς, τροπάριο Θ΄ ὠδῆς).

ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ!

Τό 1992, μία πολυπληθής ὁμάδα ἐπιστημόνων-κοσμολόγων ὁλοκλήρωσε μετρήσεις (μέσῳ δορυφόρου) καί ὑπολογισμούς πού ἀποδείκνυαν ὅτι ἡ Μεγάλη Ἔκρηξη (=Big Bang) εἶναι ἡ πιό σωστή καί πιό πιθανή θεωρία γιά τήν δημιουργία τοῦ σύμπαντος. Ὅτι δηλ. τό σύμπαν ξεκίνησε τήν χρονική στιγμή μηδέν, ἀπό ἕνα σημεῖο (!), μέ μιά τρομακτική ἔκρηξη! Στό ἐρώτημα ποιός «ἄναψε» τήν πρώτη φλόγα, δέν ὑπάρχει ἐπιστημονική ἀπάντηση. Πολλοί ἐπιστήμονες, καί τότε καί τώρα, ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ ἀπάντηση εἶναι μόνο θεολογική!

            Ὅταν ὁ Γεώργιος Σμούτ, ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς παραπάνω ὁμάδας, ἀνακοίνωσε τά νέα στούς ἐπιστήμονες καί στούς δημοσιογράφους, ἄρχισε τήν ὁμιλία του, λέγοντας:

            -Μπορεῖτε νά κάνετε ἐλεύθερα τόν σταυρό σας, εἶναι σάν νά εἴδαμε τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ (!).

            Ἔγινε σάλος στό τύπο, ἀλλά ὁ Σμούτ δήλωσε: Ἔτσι εἶναι! Δέν μπορῶ νά  πάρω πίσω αὐτό πού εἶπα! (Simon Singh, Ἡ Μεγάλη Ἔκρηξη, ἔκδ. Τραυλός, Ἀθήνα 2005, σελ. 530).

*            *            *

            Αὐτά ἀπό τήν ἐπιστήμη. Ἐμεῖς, ὡς χριστιανοί, «βλέπομε» τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ; Καί ποῦ;

            Εἰσαγωγικά, ὅπως καί οἱ ἐπιστήμονες, στά θαυμάσια ἔργα τῆς Δημιουργίας Του.

Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος:

            -Τά ἀόρατα τοῦ Θεοῦ, δηλ. ἡ αἰώνια δύναμή Του καί ἡ θεϊκή του ἰδιότητα, μποροῦν νά γίνουν ὀρατά μέ τό νοῦ, μέσα στή Δημιουργία, ἀπό τότε πού ἔγινε ὁ κόσμος (Ρωμ. 1,20).

            Σαφέστερα  «βρίσκουμε» τόν Θεό σέ ὅλη τήν ἁγία Γραφή. Ἰδιαίτερα στά εὐαγγέλια, ὁ Χριστός μᾶς μιλάει γιά τήν Ἁγία Τριάδα καί γιά τό ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ. Τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ ἔχουν στόχο νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους νά καταλάβουν καλά αὐτά τά πράγματα καί νά «ἰδοῦν» τόν Θεό πού ἀποκαλύφθηκε στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

            Ὑπάρχει κάτι μεγαλύτερο σ᾿ αὐτήν τήν ζωή; Ναί. Νά ἰδεῖ ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό, ὅπως εἶδαν τόν Χριστό, οἱ τρεῖς μαθητές του, στό ὅρος τῆς Μεταμορφώσεως. Τότε πού ἔλλαμψε τό πρόσωπό Του ὡς ὁ ἥλιος καί φάνηκε λίγο ἡ δόξα τῆς θεότητάς Του. Αὐτό εἶναι δῶρο τοῦ Χριστοῦ στούς ἁγίους Του.

            Ὅμως, γιά ὅλους μας, ὁ Χριστός, κάνει κάτι περισσότερο. Λέγει δηλ. στόν ἀπόστολο Θωμᾶ:

            -Ἐπειδή μέ εἶδες, ἐπίστεψες. Μακάριοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι, ἄν καί δέν μέ εἶδαν, ἐπίστευσαν (Ἰωάν. 20,29).

            Πῶς καί πότε γίνεται αὐτό; Ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:

            -Μακάριοι ἐκεῖνοι πού μέ τήν πίστη βλέπουν τόν ἀόρατο. Ποῦ; Στά ἄχραντα μυστήρια. Στή Θεία Κοινωνία. Αὐτός πού κάθεται στά δεξιά τοῦ Πατρός καί ὑμνεῖται ἀπό τούς ἀγγέλους κρατεῖται στά δικά μας ἁμαρτωλά χέρια. Δέν μᾶς συντρίβει. Δέν μᾶς ἀποφεύγει. Ἀλλά προτρέπει. Λάβετε φάγετε. Λάβετε πίετε (Εἰς τόν ἅγιον ἀπόστολον Θωμᾶν, γ’, P.G. 59, 696).

            Ἀρχιμ. Ν. Κ.

ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Φῶς ἡ τεκοῦσα, Θεοτόκε, σκοτισθέντα μέ νυκτί ἁμαρτημάτων, φωταγώγησον Σύ, φωτός οὖσα δοχεῖον...

            Αὐτό ἐπαναλαμβάνουμε τά βράδυα τῶν παρακλήσεων τοῦ δεκαπενταυγούστου στούς Ναούς. Δηλαδή: Σύ Θεοτόκε πού γέννησες τό Φῶς (Χριστό), φωταγώγησε κι ἐμένα πού μέ καλύπτει τό σκοτάδι τῶν ἁμαρτημάτων μου, Σύ πού ἔγινες δοχεῖο τοῦ Φωτός...

            Ὅλοι πιστεύουμε ὅτι εἴμαστε ἀνοιχτομάτηδες. Ἀκόμα καί ὅσοι ψάλλαμε κάθε ἀπόγευμα τοῦ δεκαπενταυγούστου αὐτόν τόν ὕμνο! Ἀτυχῶς γιά τούς περισσότερους δέν μᾶς «μίλησε». Ἐπαναλάβαμε λόγια ἀλλ᾿ ὄχι νοήματα. Χαρήκαμε τόν ἦχο ἀλλά ὄχι τό περιεχόμενο. Μείναμε στήν ἀτμόσφαιρα καί δέν μπορέσαμε νά δοῦμε τήν πρόταση! Τέλος πάντων. Ἄς σκύψουμε νά ἀφουγκραστοῦμε τί μᾶς λέει καί τί μᾶς προτείνει.

            Βλέπει κανείς μέ δύο τρόπους. Μέ τά βιολογικά μάτια καί μέ τά ἐσωτερικά μάτια (τῆς καρδιᾶς). Βλέπει τά ἔξω, τά περιστατικά καί τά ἀντικείμενα καί συγχρόνως δέν μπορεῖ νά τά ἀξιολογήσει, νά βάλει προτεραιότητες! Τί νά τό κάνει πού βλέπει; Τυφλός πορεύεται. Γιά νά τό ἀντισταθμίσει, φωνάζει ὅτι δέν χρειάζεται! Κολλάει μόνο στά βλεπόμενα.

            Ὅταν κανείς εἶναι τυφλός ἐσωτερικά, στά μάτια τῆς ψυχῆς, δέν μπορεῖ νά δεῖ δύο πράγματα: Τήν ὀμορφιά καί τούς κινδύνους! Δέν μπορεῖ νά χαρεῖ αὐτά πού ἔφτιαξε ὁ Θεός καί δέν μπορεῖ νά ἀποφύγει τούς κινδύνους πού ὑπάρχουν.

            Βλέπω μέ τά μάτια.

            Βλέπω καί μέ τήν «καρδιά» (Καί δέν ἐννοοῦμε τά συναισθήματα!). Τί βλέπω;

            Τήν ἀξία καί τήν σειρά στά πράγματα τῆς ζωῆς. Αὐτό εἶχε ἀποκτήσει ἡ Παναγία καί γι᾿ αὐτό τήν θαυμάζουμε καί τήν ἀγαπᾶμε. Ἤξερε ποῦ θά ἑστιάσει τήν προσοχή τῆς καρδιᾶς της. Ἤξερε τί εἶναι ὄμορφο καί τί ἁπλῶς ὡραῖο, πού ὅταν ἡ «ὥρα» του περάσει γίνεται δύσμορφο καί ἀδιάφορο.

            Δέν εἶχε μάτια γιά νά βλέπει μόνο τήν «πεπονόφλουδα» στό δρόμο της, ἀλλά καί τήν ὀλισθηρότητα τῶν παθῶν τῆς καρδιᾶς, πού «προτείνονται» ὡς εὐχαρίστηση καί τελικῶς καταλήγουν φυλακή καί δεσμωτήριο. Δέν ἔβλεπε μόνο τό σκουλήκι στό μῆλο πού κρατοῦσε στά χέρια της, ἀλλά καί τήν «εἰσβολή» στήν ζωή της τῶν δαιμονικῶν προτάσεων-προτροπῶν στά διλήμματα καί τίς ἀποφάσεις τῆς ζωῆς. Δέν ἔβλεπε μόνο τήν λακκούβα στήν ὁποία κινδύευε νά πέσει ἄν δεν πρόσεχε, ἀλλά καί τόν «λάκκο τοῦ ἐγωϊσμοῦ» πού κινδυνεύει κανείς νά βουλιάξει, χωρίς ἐλπίδα ἐλευθερίας ἀπό τήν κόλαση τοῦ αὐτοεγκλεισμοῦ.

            Ἡ Παναγία ἔβλεπε γιατί ἀγαποῦσε τό ὄντως ΦΩΣ πού εἶναι ὁ Χριστός· αὐτό τῆς λέμε μέ τό τροπάριο. Ἀξιολογοῦσε τόν ἑαυτό της ὡς «σκοτισθέντα» καί τήν φώτισε ὁ Χριστός.

            Ἐμεῖς; Ἐμεῖς βασανιζόμαστε ἀπό τό κόμπλεξ τοῦ... ἀνοιχτομάτη καί μένουμε τυφλοί. Τυφλοί πού δέν βλέπουν οὔτε τήν ὀμορφιά οὔτε τούς κινδύνους τοῦ κόσμου. Τυφλοί πού καμαρώνουν γιατί «βλέπουν» τήν πεπονόφλουδα καί τό σκουλήκι καί τήν λακκούβα, ἐνῶ εἶναι ἔκδοτοι καί παραδομένοι σέ πάθη καί ἐγωϊσμούς.

            Τελικά ἔχει δίκιο ἐκεῖνος ὁ μεγάλος νομπελίστας: «Νομίζω ὅτι ὅλοι εἴμαστε τυφλοί ὅσο κι ἄν κάνουμε πώς βλέπουμε. Ὅλοι, ὅσο περισσότερο καμαρώνουμε ὅτι εἴμαστε ἀνοιχτομάτηδες, τόσο πιό τυφλοί γινόμαστε».

            Γιορτάζοντας τήν Παναγία καί θέλοντας νά βλέπουμε μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ τήν ἀξία καί τήν σιερά τῶν πραγμάτων τῆς ζωῆς μας, ἄς τήν παρακαλέσουμε νά φωτίσει τήν σκοτισμένη καρδιά μας νά δεχτεῖ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ.

Ἀρχιμ. Θ.Μ.

Ο ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ

                        Ὁ γαλλορουμάνος συγγραφέας Εὐγένιος Ἰονέσκο εἶπε κάποτε: «Δυό πράγματα δέν μποροῦμε νά κοιτάξουμε κατάματα: τόν ἥλιο καί τόν θάνατο».

            Στίς 15 Αὐγούστου γιορτάζουμε τήν Κοίμηση μιᾶς Γυναίκας, πού κατάφερε νά κοιτάξει κατάματα καί τά δύο: ΚΑΙ τόν Ἀληθινό Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, ΚΑΙ τόν θάνατο. Μάλιστα ἡ Παναγία, τόν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, τόν Χριστό (πού εἶναι ἀσύγκριτα ἀνώτερος ἀπό τόν κτιστό ἥλιο, ἀφοῦ εἶναι ὁ Δημιουργός του), ὄχι ἁπλῶς... Τόν εἶδε ἀλλά καί Τόν γέννησε! Τόν ἔφερε στόν κόσμο! Τόν ἔκανε ὁρατό καί γιά μᾶς! Ἐξ αἰτίας Της Τόν εἴδαμε κι ἐμεῖς!

            Ἡ μεγάλη αὐτή δωρεά τοῦ Θεοῦ σ’ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους ἦταν καρπός τῆς λαχτάρας τῆς Παναγίας νά ἀναζητεῖ συνεχῶς τό Φῶς τοῦ Θεοῦ. Μέ τόν κόπο τῆς προσευχῆς Της καί τῆς καθαρῆς ζωῆς Της ἀξιώθηκε νά ἀποκτήσει «μάτια», πού δέν ἤθελαν ποτέ... νά χάνουν ἀπό μπροστά τους τό Φῶς τοῦ Ἀληθινοῦ Θεοῦ! Καί ὁ Θεός Τῆς χάρισε κάτι ἀσύγκριτα μεγαλύτερο ἀπό τό νά μπορεῖ νά Τόν βλέπει: Τήν ἔκανε ΜΗΤΕΡΑ Του! Τήν ἔκανε Μητέρα τοῦ Ἀληθινοῦ Φωτός καί τῆς Ἀληθινῆς Ζωῆς!       

            Καί, ἔστω κι ἄν κάποια στιγμή εἶδε αὐτόν τόν Ἥλιο... νά δύει καί νά μπαίνει στόν Τάφο, ἔστω κι ἄν τά μάτια Της Τόν ἔχασαν γιά λίγο καί εἶδαν κατάματα τήν φρίκη τοῦ θανάτου, ὅμως Ἐκεῖνος τήν ἀξίωσε, πρώτη Αὐτή νά Τόν ἰδεῖ Ἀναστημένο καί Νικητή τοῦ θανάτου. Καί ἔτσι νά βεβαιωθῆ πρώτη Αὐτή ὅτι ὁ Ἥλιος – Υἱός Της διέλυσε ὁριστικά τά σκοτάδια τοῦ θανάτου, καί μετέτρεψε τόν θάνατο σέ μετάβαση πρός τήν Ἀληθινή Ζωή.

            Γι’ αὐτό ἀκριβῶς, καί τόν θάνατό Της τόν εἶδε κατάματα καί τόν «ἔζησε», ὄχι σάν ἕνα βούλιαγμα στό μηδέν καί στό σκοτάδι, ἀλλά σάν μιά συνάντηση μέ τό ὁλοφώτεινο καί γλυκύτατο Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ Της, πού ἦλθε νά πάρει στήν ἀγκαλιά Του τήν ψυχή τῆς Παναγίας Μητέρας Του! Ὁ θάνατός Της, δηλαδή δέν ἦταν τίποτε ἄλλο, παρά μιά συνάντηση μέ τόν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, τόν Χριστό!

*    *    *

            Ἡ Κοίμηση τῆς Θεοτόκου θυμίζει καί σ’ ἐμᾶς ὅτι, ἄν θέλουμε νά μποροῦμε νά βλέπουμε κατάματα τόν θάνατό μας, ὅπως τόν εἶδε ἡ Παναγία, θά πρέπει νά ἀναζητήσουμε καί νά ἀγαπήσουμε ἀπό τώρα τόν Νοητό Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, τόν Χριστό. Χρειάζεται ἀπό τώρα νά λαχταρᾶμε νά βλέπουμε τό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ (ἀγαπώντας καί τηρώντας τό θέλημά Του), γιά νά ἔχουμε τήν ἐλπίδα ὅτι τήν ὥρα τοῦ θανάτου μας θά Τόν συναντήσουμε πιό ζωντανά ἀπό ὅ,τι ἐδῶ.

            Ὅσο λοιπόν μαθαίνουμε νά βλέπουμε κατάματα τόν Ἥλιο-Χριστό ἀπό ἐδῶ, τόσο θά μπορέσουμε νά βλέπουμε κατάματα καί νά ἀναμένουμε τόν θάνατό μας, σάν λυτρωτική συνάντηση μέ τόν Χριστό.

            «Θεός Κύριος καί ἐπέφανεν ἡμῖν· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». Αὐτός πού μᾶς φανερώθηκε εἶναι ὁ Ἴδιος μέ Αὐτόν πού ἔρχεται. Ἄν εἴμαστε ἐδῶ μαζί Του, θά εἴμαστε καί ἐκεῖ μαζί Του γιά πάντα!

Ἀρχιμ. Β. Λ.