Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
(+24 Αὐγούστου)
Η ΝΗΣΤΕΙΑ
Ἔχομε χρέος οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοί νά νηστεύουμε. Καί νηστεύουμε πάντοτε.
Ἀλλά πιό πολύ ἔχουμε ὑποχρεώση νά νηστεύουμε: τήν Τετάρτη γιατί τότε πρόδωσε ὁ Ἰούδας τόν Κύριο· καί τήν Παρσκευή, γιατί Τόν ἐσταύρωσαν οἱ Ἑβραῖοι.
Ἀκόμη πιό πολύ ἔχουμε ὑποχρέωση νά νηστεύουμε τίς Σαρακοστές.
Αὐτές τίς νηστεῖες τίς ἐνομοθέτησαν μέ φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καί οἱ ἅγιοι Πατέρες.
Ἡ νηστεία μᾶς βοηθεῖ νά νεκρώνουμε τά πάθη μας, νά ταπεινώνουμε τό σῶμα μας, νά καταλαβαίνουμε ὅτι μποροῦμε νά ζήσουμε καί πιό ἁπλᾶ καί πιό φτωχικά.
Τί σημαίνει αὐτό; Ἄς τό ἱδοῦμε
* * *
Ἐγώ μπορῶ νά ζῶ τρώγοντας γύρω στό μισό κιλό ψωμί. Ὅταν τρώω αὐτήν τήν ποσότητα ὁ Θεός μέ εὐλογεῖ. Γιατί αὐτό μοῦ χρειάζεται. Ὅταν ἐγώ θέλω περισσότερο, ἐκεῖνο πού τρώω παραπάνω, χαράμι, ὁ Θεός τό καταριέται. Αὐτό ἔπρεπε νά διατεθῆ σέ ἄνθρωπο πού πεινάει.
Τό καταλάβατε τό νόημα τῆς νηστείας; Νηστεύουμε, γιατί ὁ Χριστός εἶναι ἀγάπη. Καί θέλει νά ἔχουμε ἀγάπη. Καί νά νηστεύουμε καί ἐμεῖς ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί γιά τούς ἀδελφούς μας.
Σεῖς ἐδῶ, ἀδελφοί μου, πῶς πηγαίνετε ἀπό νηστεία; Τίς τηρεῖτε τίς σαρακοστές; Καί τήν Μεγάλη Σαρακοστή; Κάνετε καί τριήμερο; Κρατᾶτε νηστεία ἀπό τήν Καθαρή Δευτέρα τρεῖς ἡμέρες χωρίς καθόλου φαΐ;
Ὅποιος τό κάνει, νά τό ξέρει εἶναι μεγάλο καί ἅγιο ἔργο.
* * *
Ὁ πατριάρχης Ἀβραάμ εἶχε πολλή ἀγάπη. Καί εἶχε τό σπίτι του πάντοτε ἀνοιχτό. Καί ὅπου φτωχός, τόν περιμάζευε! Καί χωρίς ξένο καί φτωχό, ποτέ δέν καθόταν νά φάει ψωμί!....
Καί λοιπόν, ὁ διάβολος τόν φθόνησε. Καί ἐστάθη στόν δρόμο καί ἐμπόδιζε τούς ἀνθρώπους νά περνοῦν ἀπό τόν δρόμο πού περνοῦσε ἔξω ἀπό τό σπίτι τοῦ Ἀβραάμ.
Ἐβγῆκε λοιπόν ὁ Ἀβραάμ στόν δρόμο καί περίμενε, νά περάσει φτωχός. Ἐπερίμενε τρεῖς ἡμέρες νηστικός. Καί βλέποντας τήν καλωσύνη του ὁ Κύριος κατέβηκε ὁ ἴδιος καί πέρασε μπροστά του σάν ξένος καί φτωχός. Καί ὁ Ἀβραάμ Τόν ἐπῆρε στό σπίτι του καί τόν ἐφίλεψε. Καί ἀφοῦ ἔφαγε, ἐξαφανίστηκε.
Μετά τό κατάλαβε ὁ Ἀβραάμ ὅτι οἱ τρεῖς ξένοι πού δέχθηκε στό σπίτι του, ἦσαν ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό ἅγιο Πνεῦμα. Καί ἐδόξασε τόν Θεό.
* * *
Λοιπόν, ἀδελφοί:
Ὅσο πιό πολύ νηστεύει κανείς τόσο πιό μεγάλη εὐλογία ἔχει.
Ὅποιος κρατάει τό τριήμερο ἔχει πολύ μεγάλη εὐλογία· μισθό πολύ.
Ἀλλά καί μιά μόνο ἡμέρα νά νηστεύσει ὁ ἄνθρωπος καλά, πολύ ὠφελεῖται.
(Διδαχή Δ΄, διασκευή).
ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΩ
Ὅταν τό 1999 γινόταν στό Σηάτλ τῆς Ἀμερικῆς ἡ Σύνοδος Κορυφῆς τῶν ὀκτώ πλουσιοτέρων χωρῶν τοῦ κόσμου, κυκλοφόρησε στούς δρόμους αὐτῆς τῆς μεγαλούπολης ἕνα ποίημα κάποιου ἀκτιβιστῆ, μέ τόν τίτλο «Γιατί εἴμαστε ἐδῶ;» Ἀνάμεσα στά ἄλλα ἔλεγε:
«Ἐπειδή ὁ κόσμος πού ὀνειρευτήκαμε ἐξαφανίζεται,
ἐπειδή τά παιδιά λιμοκτονοῦν στίς σκιές τῶν πολυτελῶν γιώτ
καί τῶν οἰκονομικῶν συνόδων κορυφῆς...
εἴμαστε ἐδῶ, γιά νά σᾶς ποῦμε, ὅτι ψάχνουμε γιά κάτι ἄλλο,
πού δέν ἀγοράζεται μέ δολλάρια,
ὅπως εἶναι ἡ ζωντάνια τῆς φύσης καί ἡ τιμιότητα στήν ἐργασία.
Εἴμαστε ἐδῶ, γιατί μιά φωνή μέσα μας, μιά μνήμη στό αἷμα μας, μᾶς λέει:
- Δέν εἶσαι μόνο μιά τράπεζα ἤ ἕνα ταμεῖο·
δέν εἶσαι ἡ τυφλή κορυφή ἑνός κύματος, πού ἔχει ξεχάσει τήν Πηγή της...
Δέν εἴμαστε ἐδῶ γιά νά ψευτομπαλώσουμε τούς νόμους σας.
Εἴμαστε ἐδῶ, γιά νά ἀλλάξουμε ἐμᾶς καί ἐσᾶς ἀπό τά μέσα πρός τά ἔξω!
* * *
Πολύ ὀρθόδοξο ἀκούγεται τό κήρυγμα μετανοίας τοῦ ἀμερικανοῦ ἀκτιβιστῆ. Μόνο πού δέν εἶναι ἀρκετές οἱ σωστές διαπιστώσεις καί οἱ γενικόλογες διακηρύξεις. Χρειάζεται κάτι πιό συγκεκριμένο, γιά νά ἀρχίσει αὐτή ἡ περιπόθητη ἀλλαγή ἀπό τά μέσα πρός τά ἔξω!
Κάποια «ἄκρη» μποροῦμε νά βγάλουμε, μελετώντας καλύτερα τό γνωστό τροπάριο, πού ἀρχίζουμε νά ψάλλουμε στήν Ἐκκλησία μέ τήν ἀρχή τοῦ Τριωδίου:
Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα·
ὀρθρίζει γάρ τό πνεῦμα μου πρός ναόν τόν ἅγιόν σου,
ναόν φέρον τοῦ σώματος ὅλον ἐσπιλωμένον...
Μέ ἄλλα λόγια, πρέπει κατ’ ἀρχήν νά κάνουμε μιά ἀπαραίτητη ἐξωτερική μεταφορά: Νά μεταφέρουμε τόν βρώμικο «ναό» τοῦ πνεύματός μας, δηλαδή τό σῶμα μας, μέσα στόν ἅγιο καί καθαρό Ναό τοῦ Θεοῦ, δηλαδή στήν Ἐκκλησία Του! Καί μάλιστα, ὄχι ὅταν ... μεσημεριάσει! Ἀλλά ... ἀρκετά νωρίς τό πρωί! Ἀπό τόν ὄρθρο!
Ἑπομένως, εἶναι πολύ ἀπίθανο νά ἀνοίξουν ἐσωτερικά «οἱ πύλες τῆς μετανοίας», ἄν δέν ξεκινήσουμε μέ κάποια ἐξωτερική θυσία ... ὕπνου, θυσία σωματικῆς ἀναπαύσεως!
* * *
Ὅσο πιό πολύ συμμετέχομε στίς τόσο πλούσιες ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὄχι μόνο κουβαλώντας τό σῶμα μας στόν Ναό ἀλλά καί συγκεντρώνοντας τόν νοῦ μας στήν προσευχή, τόσο πιό πολύ
γνωρίζουμε τόν Χριστό καί ἀναγνωρίζουμε τήν Θυσία Του·
συνειδητοποιοῦμε τήν ἀνάγκη καθαρισμοῦ τοῦ «ἐσπιλωμένου» μας σώματος·
θεραπευόμαστε ἀπό τά πάθη τῆς πολυκέφαλης ἀπληστίας·
ἀρχίζουμε νά ἀλλάζουμε ἀπό τά μέσα πρός τά ἔξω, μετανοώντας εἰλικρινά· καί παύοντας τήν καταραμένη συνήθεια νά κατηγοροῦμε γιά ὄλα τούς ἄλλους...
Ἀρχιμ. Β.Λ.
ΟΔΥΝΗ ΚΑΙ ΦΩΣ
Στίς 27 καί 28 Ὀκτωβρίου, στήν Πρέβεζα, χειροτονήθηκε διάκονος καί ἱερέας ὁ πολύ γνωστός, ὁμότιμος καθηγητής τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Κωνσταντῖνος Μπέης.
Ὁ διαπρεπής νομικός καί τώρα κληρικός π. Κωνσταντῖνος, στήν ὁμιλία του κατά τήν χειροτονία του σέ ἱερέα εἶπε καί τά ἑξῆς, γιά τό πῶς βλέπει τό ἔργο τοῦ ἱερέως.
* * *
Δέν εἶναι εὔκολη ἡ προσπάθεια νά πλησιάσει ὁ κληρικός τόν πονεμένο ἄνθρωπο καί νά τοῦ ἐμφυσήσει τή χαρά τοῦ Κυρίου. Ἀσφαλῶς θά συναντήσει δυσπιστία, ἀκόμη καί ἀποστροφή. Ὅμως σέ τέτοιες στιγμές πού ὁ κληρικός ἐνδέχεται ν᾿ ἀποκαρδιώνεται καί νά λυγίζει, σάν βάλσαμο ἀναδύεται ἡ πίστη πώς δέν εἴμαστε μόνοι στήν προσπάθεια. Ὑπάρχουν κάποια σεβαστά, ὅσο καί σεμνά, ἀναστήματα στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, πού μέ τό ἦθος καί τήν πίστη των μποροῦν νά παραδειγματίζουν καί νά ἐμψυχώνουν. Καί ὑπάρχει τό πλῆθος τῶν ψυχῶν τῶν ὁσίων, τῶν μαρτύρων καί τῶν ἀναχωρητῶν, πού στήν ὀδυνηρῆ πορεία δυό χιλιάδων χρόνων πόνεσαν, καί μέ τήν πίστη των νίκησαν τή θλίψη τοῦ κόσμου τούτου.
Δέν μπορῶ νά προβλέψω, ἄν καί πόσο θ᾿ ἀντέξω μέ σταθερότητα καί συνέπεια σ᾿ αὐτήν τή δύσκολη πορεία πρός τήν ὀδύνη πού, ὡς ἱερέας, εἶμαι ἕτοιμος νά ξεκινήσω σήμερα, μέ στόχο νά μεταλαμπαδεύω στήν ὀδύνη καί στήν ἀπόγνωση τήν ἐλπίδα, τό θάρρος, ἀκόμη καί τό φῶς τῆς χαρᾶς, στήν ὁποία μας κάλεσε ὁ Χριστός.
Ἔχω ὅμως τήν εἰλικρινή διάθεση νά προσπαθήσω.
Νά προσπαθήσω, πῶς;
Τώρα στό ξεκίνημα, πού προβληματίζομαι, ἡ σκέψη μου προσανατολίζεται πρός δυό ἄξονες:
πρῶτον, νά ἔχω κατανόηση καί ἀξιόπιστο λόγο ἀνακούφισης στίς σχέσεις μου μέ τόν πονεμένο ἄνθρωπο, πού θά μοῦ ἐμπιστευθεῖ τήν ἐξομολόγησή του, καθώς θά προσδοκᾶ τό δικό μου μερίδιο ἀνυπόκριτης συμμετοχῆς στή δική του ὀδύνη, παρηγοριά καί ἀναπτέρωση τοῦ θάρρους του γιά τή ζωή, καί
δεύτερον, νά συμβάλλω κατά τό δυνατόν στό νά καλλιεργῶ, γιά ὅσους θά μέ πλησιάζουν, περιστάσεις, πού θά τούς βοηθοῦν ν᾿ ἀνεβαίνουν κλίμακα ἀνάτασης τῆς ψυχῆς πρός οὐρανόν. Κλίμακα ἔκφρασης. Μ᾿ ἐπίγνωση τοῦ ὅτι, γιά τόν ἄνθρωπο, πού νιώθει τήν ἀνάγκη τῆς προσευχῆς, δίπλα στόν ἀξιόπιστο λόγο συνεποῦς συμπαράστασης, ὑπάρχει καί ἡ μυσταγωγία τῆς αἰσθητικῆς ἔκφρασης τῆς νοσταλγίας γιά ἕναν ἄλλο κόσμο, πέρ᾿ ἀπό τό φράχτη τῆς δικῆς μας ἐγκόσμιας καί σταθερής ἐναντιοτροπῆς: ἀπό τή μιά μεριά, ἐξουσιαστικῆς καί ἁρπακτικῆς βαναυσότητας, καί ἀπό τήν ἄλλη, τῆς ἀνιδιοτελοῦς χαρᾶς στό φῶς τοῦ Ἰησοῦ.
* * *
Εἴθε, ὁ Κύριος μας Ἰησοῦς Χριστός, νά στηρίζει τόν νέο ἱερέα πρωτοπρεσβύτερο π. Κωνσταντῖνο, στόν δρόμο τῆς νέας του, ἐκκλησιαστικῆς πλέον, διακονίας.
Α Ξ Ι Ζ Ε Ι;
Κατά τόν τρίτο αἰώνα μετά Χριστό, τόν καιρό τῶν διωγμῶν, ζοῦσε στήν Ἀντιόχεια μιά ὄμορφη κοπέλλα, ἡ Πελαγία· ἀπό γένος ἔνδοξο καί πλούσιο.
* * *
Μία ἡμέρα ὁ τότε ἄρχοντας τῆς Ἀντιοχείας ἔμαθε, ὅτι ἡ Πελαγία ἧταν χριστιανή. Καί ἔστειλε στρατιῶτες νά τήν συλλάβουν. Καί ἐκεῖνοι ἔτρεξαν καί περικύκλωσαν τό σπίτι της.
Ἡ Πελαγία ἔτυχε καί ἦταν μόνη της· χωρίς γονεῖς, χωρίς φίλους, χωρίς καμμιά ἀπολύτως ἀνθρώπινη ὑποστήριξη καί βοήθεια· ὅμως δέν τρόμαξε, οὔτε ταράχθηκε.
Πῶς τά κατάφερε; Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Ἐπειδή, ἐσωτερικά δέν ἦταν μόνη. Ἐπειδή εἶχε κοντά της τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖνος τήν στήριζε. Ἐκεῖνος τῆς ἔδινε θάρρος. Ἐκεῖνος τῆς ἔδιωχνε τόν φόβο». (Ὁμιλία εἰς τήν ἁγίαν μάρτυρα Πελαγίαν τήν ἐν Ἀντιοχείᾳ, P.G. 50, 580-582).
Βγαίνει, λοιπόν, ἡ Πελαγία καί λέει στούς στρατιῶτες:
-Περιμένετε λίγο νά ἀλλάξω ροῦχα καί ἔρχομαι.
Μπαίνει πάλι στό σπίτι της. Καί ὕψωσε χέρια καί βλέμμα στόν οὐρανό καί προσευχήθηκε ὥρα πολλή, παρακαλώντας τόν Θεό νά τήν βοηθήσει, νά μήν παραδοθῆ στούς στρατιῶτες· ἀλλά νά φύγει ἀπό τήν ζωή αὐτή ἁγνή καί παρθένος. Γιατί τό ἤξερε, ὅτι ἄν ἔπεφτε στά χέρια τῶν στρατιωτῶν ἐκείνων, θά εὕρισκαν τήν εὐκαιρία, νά ἱκανοποιήσουν ἐπάνω της ὅλες τίς νεανικές τους ἐπιθυμίες. Κάτι τό ἀνεπίτρεπτο. Γιά κάθε ἄνθρωπο. Ἀφοῦ τό σῶμα μας δέν μᾶς ἀνήκει. Δέν εἶναι στήν ἀπόλυτη διάθεσή μας νά τό κάνουμε ὅ,τι θέλουμε. Ἀλλά ἀνήκει στόν Κύριο (Α΄ Κορ. 6, 13 καί 19). «Τό σῶμα, οὐ τῇ πορνείᾳ, ἀλλά τῷ Κυρίῳ· καί ὁ Κύριος τῷ σώματι».
* * *
Καί ἀφοῦ τελείωσε τήν προσευχή της, ἔπεσε ἀπό τόν ἐξώστη τοῦ σπιτιοῦ της καί ἄφησε τήν τελευταία της πνοή πάνω στό πλακόστρωτο τῆς αὐλῆς.
Καί λοιπόν; Ὁ Χριστός ἐδέχθη τόν θάνατο τῆς Πελαγίας κάτω ἀπό τέτοιους ὅρους σάν θυσία εὐάρεστη ἐνώπιόν Του.
Μά εἶναι ποτέ δυνατό αὐτό; (λένε κάποιοι). Δέν εἶναι ὁ θάνατός της αὐτοκτονία;
-Ναί, ἀπαντᾶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τόν ἐδέχθη! Καί ὄχι μόνο τόν ἐδέχθη. Ἀλλά καί κάτι περισσότερο!
- Κατέβηκαν ἄγγελοι καί ἐφρόντισαν τό νεκρό της σῶμα. Καί ἀρχάγγελοι καί τό ἐτίμησαν. Καί ὁ Χριστός ὁ ἴδιος κατέβηκε. Γιά νά τιμήσει τήν μάρτυρα. Καί ἡ Πελαγία ἔλαβε διπλό βραβεῖο: τῆς παρθενίας καί τοῦ μαρτυρίου. Διπλή δόξα. Διπλή τιμή.
* * *
Τό παράδειγμα τῆς μάρτυρος Πελαγίας εἶναι κυριολεκτικά γιά μᾶς ὁδηγητικό.
Μᾶς δείχνει, τί ἀξία ἔχει ἡ καταφρονεμένη σήμερα σωματική ἁγνότητα.
Μᾶς δείχνει, ἀκόμη, τί λάθος κάνουν ἐκεῖνοι, πού δέν ζοῦν μέ ἁγνότητα μέχρι τόν γάμο τους.
Μᾶς δείχνει, ὅτι τό σῶμα δέν πρέπει νά τό βλέπουμε, ὑπό τό πρίσμα τῶν βιολογικῶν λειτουργιῶν του, ἀλλά κάτω ἀπό τό φῶς τοῦ θελήματος τοῦ Κυρίου.
Τό σῶμα τῷ Κυρίῳ. Οὐ τῇ πορνείᾳ.
Ἀρχιμ. Ν.Κ.