Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Μεγάλου
Η ΘΕΪΚΗ ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΗ
Ἄν ὁ Θεός ὁ παντοδύναμος ἤθελε νά κρίνει τόν δίκαιο αὐστηρά, κατά κυριολεξία θά τόν συνέτριβε κάτω ἀπό τό βάρος τῆς μεγαλωσύνης Του.
* * *
Ὅμως ὁ δίκαιος Ἰώβ, θέλοντας νά ἀποφύγει τήν μεγαλειώδη δύναμη τοῦ Κυρίου, κάνει ἔκκληση στόν Θεό, ἐπικαλούμενος τήν ἀσθένεια τοῦ Θεοῦ, τό ἀδύνατο σημεῖο Του: ἀφοῦ τό ἀσθενές τοῦ Θεοῦ, ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί (Α΄Κορ. 1,23).
Καί γι᾿ αὐτό ὁ Ἰώβ προσθέτει: Παρακαλῶ τόν Κύριο, νά μή μέ ἀντιμετωπίσει μέ τήν δυνατότητα πού ἔχει στά χέρια Του, νά μέ συνθλίψει μέ τό βάρος τῆς μεγαλωσύνης Του (Ἰώβ 23,6), ἀλλά νά στείλει τόν μονογενῆ Υἱό Του, νά κρίνει τά ἔργα μου μέ τό ἔλεός Του καί μέ τήν καλωσύνη Του. Καί τότε θά μπορέσω, καί ἐγώ, νά νικήσω τόν ἐχθρό μου, πού παραφυλάει νά μέ σκοτώσει, καί τότε, μόνο τότε, θά κριθῶ καί ἐγώ στό δικαστήριό Του ἀθῶος!
Ἄν ὁ μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ στεκόταν στήν δύναμη τῆς θεότητάς Του, καί ἔμενε ἀόρατος, δηλαδή χωρίς νά προσλάβει μέ τήν ἐνανθρώπισή Του τήν ἀδυναμία μας, πῶς θά μπορούσαμε ἐμεῖς, οἱ ἀσθενεῖς καί ἀδύναμοι, νά βροῦμε πρόσβαση στήν χάρη Του καί στό ἔλεός Του; Καί μάλιστα, ὅταν μᾶς ἔβλεπε κάτω ἀπό τό πρίσμα τῆς μεγαλωσύνης Του; Ἀντί νά μᾶς βοηθεῖ, θά μᾶς ἔκανε νά αἰσθανόμαστε τόν ἑαυτό μας νά συνθλίβεται κάτω ἀπό τό βάρος τῆς μεγαλωσύνης Του..
* * *
Ἐκεῖνος ὅμως πού εἶναι πιό δυνατός ἀπό τό κάθε τι, φανερώθηκε σέ μᾶς ἀδύναμος καί σέ ὅλα κόπηκε στά μέτρα μας, καί ἐπῆρε τήν δική μας ἀδυναμία, καί ἔτσι μᾶς ἀνέβασε στήν δική Του δύναμη τήν ἀκατάβλητη.
Ἐμεῖς, τόσο μικροί, δέν μπορούσαμε ποτέ, νά ἀνεβάσουμε τόν ἑαυτό μας στό ὕψος τῆς θεότητάς Του. Καί γι᾿ αὐτό, Αὐτός ὁ Κύριος, γιά μᾶς, γιά μᾶς τούς ἀνθρώπους, γιά τήν σωτηρία μας, κατέβηκε στή γῆ καί ἔγινε ἄνθρωπος. Καί ἐμεῖς, ἐνῶ ἤμαστε πεσμένοι κάτω, κολλημένοι στήν γῆ, στά γήϊνα, μᾶς ἐπῆρε στήν πλάτη του καί μᾶς ἀνέβασε στόν οὐρανό!
* * *
Ἔτσι ἀνέβηκαμε ἐμεῖς στόν οὐρανό. Καί ἔτσι ἀνεβαίνουμε ἐμεῖς στόν οὐρανό.
Μᾶς ἀνεβάζει ὁ Χριστός.
Μετάφραση: +ὁ Ν.Μ.
ΣΤΑΛΑ – ΣΤΑΛΑ
Ὅταν ρωτήθηκε ἕνας γνωστός σεναριογράφος, ποιό θεωρεῖ τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας, ἀπάντησε:
-Μεγαλύτερο πρόβλημα θεωρῶ τήν γενικευμένη διαφθορά, πού σταλάζει σιγά-σιγά ἀπό πάνω καί καθοδηγεῖ τόν λαό...
* * *
Δέν θά δοῦμε τό θέμα τόσο ...κοινωνιολογικά, ὅσο στό ἐπίπεδο τῆς προσωπικῆς πνευματικῆς ζωῆς.
Εἶναι φανερό ὅτι κάθε πνευματική καθίζηση ξεκινάει ἀπό κάποιες δῆθεν «ἀσήμαντες» ἀμέλειες καί ἀπό μερικά δῆθεν «ἀθῶα» «δέν πειράζει». Ἔτσι ἀρχίζουν οἱ συμβιβασμοί μέ τήν ἁμαρτία. Καί ἀπό τίς μικρές ὑποχωρήσεις φτάνουμε στό μεγάλο κατρακύλισμα. Οἱ μεγάλες πτώσεις ποτέ δέν συμβαίνουν ἀπότομα.
Ὁ ἅγιος Κασσιανός μᾶς διέσωσε τήν θαυμάσια διδασκαλία τοῦ ἀββᾶ Θεοδώρου ἀπό τήν Αἴγυπτο, ὁ ὁποῖος λέγει σχετικά:
* * *
«Ἕνα σπίτι, ὅσο παλιό κι ἄν εἶναι, ποτέ δέν καταρρέει ξαφνικά. Αὐτό μπορεῖ νά συμβῆ εἴτε ἀπό μιά βασική κατασκευαστική ἀτέλεια εἴτε ἀπό μακροχρόνια ἀμέλεια τῶν ἐνοίκων του.
Ἐνδέχεται, τό νερό, πού ἔμπαινε στήν ἀρχή σταγόνα-σταγόνα ἀπό κάποια σχισμή, νά προκάλεσε μέ τόν καιρό τό σάπισμα στόν σκελετό τῆς στέγης. Μπορεῖ τά ἀνοίγματα νά αὐξάνονταν λίγο-λίγο καί ἔτσι νά ἄρχισαν οἱ μεγαλύτερες καθιζήσεις. Τελικά, σέ μιά καταιγίδα, μπῆκε ἡ βροχή ὁρμητικά σάν χείμαρρος καί κατέρρευσε τό σπίτι. Λέει ἡ ἁγία Γραφή: «Ἀπό ὀκνηρία πέφτουν τά δοκάρια τῆς στέγης καί ἀπό τήν ἀμέλεια τοῦ νοικοκύρη θά στάξει τό σπίτι» (Ἐκκλ. 10, 18).
Αὐτή ἡ εἰκόνα δείχνει καθαρά τό τί μπορεῖ νά συμβῆ στήν ψυχή. Ὁ σοφός Σο¬λομώντας λέει κάτι σχετικό μέ διαφορετικούς ὅρους: «Οἱ σταγόνες», λέει, «πού στάζουν ἀπό τήν στέγη, θά βγάλουν τόν ἄνθρωπο τόν καιρό τοῦ χειμώνα ἔξω ἀπό τό σπίτι του» (Παροιμ. 27, 15).
Συγκρίνει πολύ ἐπιτυχημένα τήν ἀμελῆ ψυχή μέ τό σπίτι καί μέ τήν στέγη, τήν ὁποία ἀμελεῖ ὁ νοικοκύρης νά συντηρήσει. Ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς ἀμέλειας, φθάνουν μέχρι τήν ψυχή ἀνεπαίσθητες – στήν ἀρχή – προσβολές τῶν παθῶν, σάν πολύ μικρές σταγονίτσες βροχῆς. Ἄν, ὅμως, τίς παραμελήσουμε αὐτές τίς σταγονίτσες - ἐπειδή τίς θεωροῦμε ἀσήμαντες – σίγουρα θά ὑποστοῦμε τίς ἀκόλουθες ἐπιπτώσεις:
• Οἱ «σταγονίτσες» τῶν παθῶν θά διαφθείρουν μέ τόν καιρό τίς ἀρετές, πού ἀποτελοῦν τήν στέγη τοῦ σπιτιοῦ·
• ἔπειτα, τά πάθη θά φουντώσουν σάν πλημμύρα, πού θά κατακλύσει τήν ψυχή· καί
• στήν συνέχεια θά ἔλθουν οἱ «χειμωνιάτικες μέρες», δηλαδή ὁ καιρός τῶν δαι¬μονικῶν πειρασμῶν. Ἡ ἔφοδος τῶν δαιμόνων θά πέσει σάν καταιγίδα πάνω στήν ψυχή, καί θά τήν «ξεσπιτώσουν»· θά τήν διώξουν ἀπό τήν κατοικία τῶν ἀρετῶν.
Ἔτσι ἡ ψυχή θά ἀναγκαστεῖ νά ἐγκαταλείψει τήν ἀνάπαυση καί τήν εἰρήνη τῶν ἀρετῶν, δηλαδή ἕνα «τόπο», πού μέ τόσους κόπους καί τόσο πολυχρόνιες προσπάθειες εἶχε καταφέρει νά κατακτήσει!...» Τί κρῖμα!...
* * *
Πόσο ἐπιτακτικό εἶναι, ἑπομένως, τό νά ἐπισκευάζουμε ἀμέσως - μέ τήν σωστή μετάνοια - κάθε «χαραμάδα», πού πάει νά ἀνοίξει στήν στέγη τῆς ψυχῆς. ξυπνώντας ἀκόμη καί ἀπό τήν πιό μικρή σταγόνα πάθους πού νιώσαμε νά στάζει!
Ἀρχιμ. Β.Λ
ΕΥΧΗ ΣΕ ΜΙΑ ΓΙΟΡΤΗ
Κυριακή βράδυ. Φωταγωγημένο μέσα κι ἔξω εἶναι τό σπίτι. Ἑορταστική ἡ ἀτμόσφαιρα, γιατί ἑορτάζει τό νεώτερο μέλος τῆς οἰκογένειας, ἡ Εὐφροσύνη. Δέν ἔχει τά γενέθλιά της, οὔτε τήν ὀνομαστική της ἑορτή. Ἕνα ἄλλο χαρμόσυνο γεγονός ἑορτάζει ἡ οἰκογένεια. Τήν ἀπόκτηση τοῦ πτυχίου.
Μέ δῶρα, γλυκά καί λουλούδια ἔρχονται οἱ ἐπισκέπτες. Καί οἱ εὐχές πολλές καί διάφορες.
-Συγχαρητήρια! Καλή σταδιοδρομία!
-Σοῦ εὔχομαι πάντα εὐφροσύνη νά ἔχεις στή ζωή σου.
-Στίς χαρές σου!
Μιά παλαιά συμμαθήτριά της στό Γυμνάσιο καί τώρα φοιτήτρια τῆς Ἰατρικῆς, ἡ εὐθυμία, τῆς ἔδωσε μιά διαφορετική εὐχή.
-Σοῦ εὔχομαι, Εὐφροσύνη μου, καλή ψυχή!
Θύελλα διαμαρτυριῶν ξεσήκωσε ἡ εὐχή.
-Τί εἶπες, Εὐθυμία; Τρελλάθηκες; Καλή ψυχή σέ μιά κοπέλα εἰκοσιπέντε χρόνων; Θεός φυλάξοι.
-Τήν πείραξε φαίνεται ἡ ζέστη τήν Εὐθυμία, εἶπε κάποιος.
-Μά δέν ἔχει ζέστη!
-Ἴσως μέθυσε ἀπό τό λίγο κρασί πού ἤπιε.
Ἡ Εὐθυμία ἄκουσε ἀτάραχη τί διαμαρτυρίες καί, ὅταν σταμάτησε ὁ θόρυβος, πῆρε τό λόγο.
-Ἀκοῦστε, φίλοι μου! Σᾶς βεβαιώνω πώς οὔτε μέθυσα, οὔτε τρελλάθηκα. Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἔχω σώας τάς φρένας μου καί ξέρω τί λέω. Γνωρίζουμε ὅλοι ὅτι διφυής εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἀποτελεῖται ἀπό σῶμα καί ψυχή. Τό σῶμα εἶναι θνητό, ἡ ψυχή ἀθάνατη. Τό ἀθάνατο φυσικά ἔχει πολύ μεγαλύτερη ἀξία ἀπό τό θνητό. Γι᾿ αὐτό ὁ Χριστός ἐδίδαξε «Τί ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐάν κερδήσῃ τόν κόσμον ὅλον καί ζημιωθῇ τήν ψυχήν αὐτοῦ; ἤ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» (Μάρκ. 8, 36-37)
Ἀκούγοντας κάποιος τήν εὐχή «καλή ψυχή» αἰθάνεται ἄσχημα. Πηγαίνει ὁ νοῦς του στό θάνατο. «Καλή ψυχή νά παραδώσει στό Θεό». Δέν ἔχει ὅμως μόνο αὐτό τό νόημα ἡ εὐχή. Τήν καλή ψυχή δέν τή χρειαζόμαστε μόνο γιά τήν ὥρα τοῦ θανάτου, ἀλλά γιά ὅλα τά χρόνια τῆς ζωῆς μας. Κι ἔχει καλή ψυχή ἐκεῖνος πού φροντίζει νά τήν στολίζει μέ ὅλες τίς χριστιανικές ἀρετές. Τήν ἀγάπη, τήν πραότητα, τήν εὐγένεια, τήν ὑπομονή. Αὐτή ἡ ψυχή εἶναι ἀρεστή στό Θεό, ἀλλά καί στούς ἀνθρώπους. Μιά τέτοια ψυχή εὐχήθηκα νά ἔχει ἠ Εὐφροσύνη. Καί πρόσθεσε:
-Ζητῶ συγνώμη ἀπ᾿ αὐτούς πού ἐνοχλήθηκαν. Δέν ἀνακαλῶ ὅμως τήν εὐχή μου. Ἀντίθέτως τήν ἐπαναλαμβάνω καί τήν προσαυξάνω. Εὔχομαι καί στήν Εὐφροσύνη καί σέ ὅλους τούς παρευρισκομένους, μεγάλους καί μικρούς, καλή ψυχή!
(Ἀπό τό περιοδικό ΚΑΙΝΗ ΚΤΙΣΗ, Ὀκτ. 2003)
Ἁγίου Αὐγουστίνου (+430 μ.Χ.)
ΤΑ ΕΞΩ ΚΑΙ ΤΑ ΕΣΩ
«Ὁ διψῶν ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω».
Ὅποιος διψάει, ἄς τρέξει. Πῶς θά τρέξει; Ὄχι μέ τά πόδια. Ὄχι μέ κάποια μετακίνηση ἐξωτερική, σωματική. Ἀλλά μέ μιά κίνηση ἐσωτερική· μέ μιά κίνηση τοῦ ἔσω ἀνθρώπου. Ἀλλιῶς κάνομε μιά μετακίνηση μέ τό σῶμα· καί ἀλλιῶς μέ τήν καρδιά.
Μετακινεῖται σωματικά ἐκεῖνος πού μέ μιά κίνηση ἀλλάζει θέση. Μετακινεῖται ψυχικά, ἐκεῖνος πού μέ μιά κίνηση τῆς καρδιᾶς, ἀλλάζει ἐσωτερική διάθεση. Τό βλέπεις λοιπόν; Ἄν κάτι ἄλλο ἀγαποῦσες μέχρι τώρα, καί ἄλλο ἀγαπᾶς τώρα, δέν εἶσαι πιά ἐκεῖ πού ἤσουν· ἔχεις ἀλλάξει θέση καί διάθεση.
* * *
Ἔχομε δίψα ἐξωτερική· καί δίψα ἐσωτερική. Ἡ δίψα ἡ ἐξωτερική φαίνεται· ἡ ἐσωτερική δέν φαίνεται. Ναί· δέν φαίνεται· ἀλλά ἔχει πολύ πιό μεγάλη ἀξία ἀπό ἐκείνη πού φαίνεται. Γιατί γενικά ὁ ἔσω ἄνθρωπος ἔχει πολύ πιό μεγάλη ἀξία ἀπό τόν ἔξω.
Θέλεις παράδειγμα;
Λέμε γιά κάποιον: «Αὐτός ζεῖ ἄσχημα». Τό λέμε γιά ἐκεῖνον, πού ἀδιαφορώντας γιά τίς ἐπιταγές τοῦ ἔσω ἀνθρώπου, κάνει ὅ,τι τοῦ ζητάει ὁ ἔξω ἄνθρωπος, τό σῶμα!
Καί πάλι λέμε: «Αὐτός ζεῖ καλά». Καί ἐννοῦμε, ὅτι ὑπακούοντας στίς ἐπιταγές τοῦ ἔσω ἀνθρώπου, παραμερίζει ἀπό τήν ζωή του μερικές ἀπαιτήσεις τοῦ ἔξω ἀνθρώπου.
Θά εἰπεῖ κανείς: Καί λοιπόν, θά στερηθῶ ἐγώ κάθε χαρά καί κάθε ἡδονή, πού εἶναι τόσο γλυκειά, γιά ἕνα τίποτε;
Λάθος. Ὁ ἄνθρωπος δέν στερεῖται τίποτε περπατώντας στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ἀντίθετα· παίρνει πιό πολλή χαρά ἀπό τόν ἐσωτερικό του κόσμο, ἀπό ὅ,τι μπορεῖ νά πάρει ἀπό τόν ἐξωτερικό, ἀπό τό σῶμα του!
* * *
Ἔχεις προσέξει κάτι; Τό ἔχεις παρατηρήσει; Καί στόν ἄλλο, στόν κάθε φίλο μας καί ἀγαπητό μας, πιό πολύ μᾶς ἀρέσει ἡ ψυχή του, παρά τό σῶμα του.
Τί ἀγαπᾶς στόν φίλο σου; Τό σῶμα του, ἤ τήν ψυχή του; Γιατί τόν ἀγαπᾶς; Γιά τό σῶμα του, ἤ γιά τόν ἐσωτερικό του κόσμο; Γιά τίς ἀρχές του! Γιά τήν καλή του καρδιά. Γιά τόν ψυχικό του κόσμο. Γιά τόν ἔσω ἄνθρωπο. Μή μοῦ εἰπεῖς, ὅτι τόν ἀγαπᾶς μόνο καί μόνο, ἐπειδή εἶναι ὄμορφος, ἤ ἐπειδή εἶναι ἔξυπνος! Τόν ἀγαπᾶς, γιατί σέ ἀγαπάει.
Ἀκόμη καί οἱ πιό ἐρωτευμένοι, ἀκόμη καί ἐκεῖνοι πού τό διακηρύττουν ὅτι ἔχουν γοητευθῆ ἀπό τήν σωματική ὀμορφιά τοῦ ἰνδάλματός τους, ὅταν εὑρίσκουν στήν ἀγάπη τους ἀνταπόκριση, τά αἰσθήματά τους βαθαίνουν! Καί ἀντίθετα, ὅταν δέν εὑρίσκουν, ὀργίζονται, θυμώνουν, βρίζουν, βράζουν, μισοῦν!
Γιατί;
Γιατί ὁ ἔσω ἄνθρωπος ἔχει πάντοτε καί σέ ὅλα προτεραιότητα ἔναντι τοῦ ἔξω ἀνθρώπου!
* * *
Ἄν λοιπόν ἐκεῖνοι πού φαίνονται ὅτι ζητοῦν κατά προτεραιότητα τήν γλύκα τοῦ ἔξω ἀνθρώπου, σέ τελική ἀνάλυση ζητοῦν κατά προτεραιότητα τήν γλύκα τοῦ ἔσω ἀνθρώπου, φαντασθῆτε, πόση ἀξία ἔχει (σέ ὅλα· καί γιά ὅλη μας τήν ζωή!) ὁ ἔσω ἄνθρωπος.
Μετ.: + ὁ Ν.Μ.