Ζωηφόρος

Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης, του Ανδρέα Παν. Ιωακείμ Καθηγητού - Πρωτοψάλτου

Rate this item
(6 votes)

Ανδρέα Παν. Ιωακείμ Καθηγητού - Πρωτοψάλτου

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

ΤΗΣΨΑΛΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος

Λαμία 2013

 

***

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ Κ.Κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ο συγγραφεύς του ανά χείρας βιβλίου «Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής τέχνης» μουσικοδιδάσκαλος κ. Ανδρέας Ιωακείμ εν τη προσπάθεια του να προσφέρει εις τους μαθητάς των Σχολών Βυζαντινής Μουσικής ένα προσιτό εγχειρίδιο ψαλτικής, εκοπίασε και συνέγραψε το παρόν βιβλίο, το όποιον και προσφέρει εις το φιλόμουσο κοινό με την ευχή να χειραγωγηθούν με αυτό στο δρόμο της υψηπετούς βυζαντινής υμνολογίας και να γνωρίσουν τον πλούτο και το πνευματικό κάλλος της.

Ως Διευθυντής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως μας επί πολλά χρόνια και Ιεροπρεπής πρωτοφάλτης σαγηνευθείς εις τον χώρο της βυζαντινής υμνωδίας από της παιδικής του ηλικίας, με μουσική παράδοση του οικογενειακού του ιερατικού περιβάλλοντος, ασχολούμενος συστηματικά με τον χώρο της εκκλησιαστικής μελοποιίας, κατέληξε, υστέρα από χρόνια εφαρμογής εν τη πράξει των επιστημονικών ερευνών του, στη συγγραφή του παρόντος ψαλτικού βοηθήματος, το όποιο κατά τους ειδήμονας είναι το τελειότερο και πληρέστερο από πάσης πλευράς.

Δι' αυτόν τον λόγον και ή καθ' ημάς Ιερά Μητρόπολις ανέλαβε την έκδοσιν του παρόντος ψαλτικού εγχειριδίου με την πεποίθησιν, ότι θα βοηθήσει τους ασχολούμενους με την Βυζαντινήν μουσικήν, ιερείς, ιεροψάλτας και μαθητάς, ώστε να βελτιώσουν τις μουσικές γνώσεις τους, να εκκλησιαστικοποιήσουν το ψαλτικό ήθος τους και να καταστήσουν το αναλόγιο τόπον αινέσεως του Τριαδικού Θεού.

Συγχαίρομεν από καρδίας τον επιμελή, καλλίφωνον και σεμνόν συγγραφέα αγαπητό μας κ. Ανδρέα Ιωακείμ και ευχόμεθα πατρικώς εις όλην του την ζωήν να υμνεί τον Θεόν και να ευφραίνει τις ψυχές των πιστών.

Εν Λαμία τη 13η  Σεπτεμβρίου 2013

Μετά πατρικών ευχών

Ο  ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

Ο ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

***

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ   ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Εκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική αποτελεί βασικό και μεγάλης παιδαγωγικής σημασίας στοιχείο της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας. Δεν υπάρχει ακολουθία στην οποία να μη συμπεριλαμβάνεται και ένα μικρό η μεγάλο ασματικό μέρος. Μεταξύ των αιτήσεων, των ευχών, των δεήσεων και των αναγνωσμάτων, παρεμβάλλονται οι ψαλλόμενοι ύμνοι, με αποτέλεσμα να συντηρείται αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του εκκλησιάσματος και τα θεία ρήματα να διατηρούνται στη μνήμη των πιστών ευκολότερα, εξ αιτίας της μελωδίας και του ρυθμού, πού διευκολύνουν πάρα πολύ την απομνημόνευση.

Η Εκκλησιαστική μας μουσική πήγασε μέσα από τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και διαμορφώθηκε υπό την επίδραση του θεολογικού πνεύματος, το όποιο διαποτίζει όλες τις λειτουργικές τέχνες, πού υποβοηθούν και στηρίζουν το σωστικό έργο της Εκκλησίας.

Η βυζαντινή μελουργία δεν είναι μουσική κοσμική. Έχει ήθος και χαρακτήρα πνευματικό. Ο μελωδικός της πλούτος είναι πραγματικά ανεξάντλητος. Αυτός ό θησαυρός, πού αποτελεί σπουδαία εθνική παρακαταθήκη, για να συντηρηθεί και να μεταλαμπαδευτεί στις επόμενες γενεές, απαιτεί κόπους, θυσίες, προσπάθειες πολυετείς και προπαντώς πίστη και αυταπάρνηση.

Αξίζει όμως τον κόπο να εκδαπανηθεί ο κάθε μουσικοδιδάσκαλος, προκειμένου να διασώσει, στο μέτρο πού του επιτρέπουν οι δυνάμεις του και οι διάφορες συγκυρίες, όσα παρέλαβε από τους δασκάλους του και όσα ό ίδιος απεκόμισε από τις μακροχρόνιες μελέτες του, από την πείρα του αναλογίου και από την τριβή της διδασκαλίας του.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έλεγε ότι τίποτα δεν ανυψώνει την ψυχή, όσο ένας λειτουργικός ύμνος στον όποιο ο ρυθμός και η μελωδία ενώνονται σε μια πραγματική συμφωνία. Το έργο, λοιπόν, των μελοποιών και των μουσικοδιδάσκαλων, είναι ένα διακόνημα πολυτίμητο άλλα και ττολυεύθυνο. Βεβαίως και όσοι, με οποιονδήποτε τρόπο, συμβάλλουν στην καλλιέργεια και τη διάδοση της ψαλτικής τέχνης είναι άξιοι πολλών επαίνων.

Τα κυρία προσόντα του ιεροψάλτη

Όσοι αναλαμβάνουν το έργο της Ιερής Υμνωδίας στο ναό του Κυρίου, πρέπει να συγκεντρώνουν προσόντα αφενός φυσικά, αφετέρου γραμματικά και εκ τρίτου ηθικά.

Φυσικά προσόντα είναι η καλλιφωνία, το θείο τούτο δώρο, το όποιο λίγοι έχουν, η σχετική προς αυτό μουσική αντίληψη καθώς και η καλαισθησία. Ο ψάλτης πρέπει να είναι καλλίφωνος για να ακούγεται ευχαρίστως.

Λέγοντας «γραμματικά προσόντα» εννοούμε ότι ο ψάλτης πρέπει να έχει και ανάλογη εγκύκλια μόρφωση. Διότι τότε θα είναι σε θέση να κατανοεί και ως εκ τούτου να αποδίδει σωστά το περιεχόμενο των ύμνων και των αναγνωσμάτων και να μη καταντά άψυχο μουσικό όργανο. Ο εγγράμματος Ιεροψάλτης, μπορεί να εφαρμόζει την ψαλμική παραγγελία «ψάλλατε συνετώς» δηλαδή με κατανόηση της έννοιας των ύμνων. Επιπλέον θα είναι σε θέση να καθιστά το ψαλλόμενο καταληπτό και στους ακούοντες, διότι θα αποφεύγει τα λάθη, θα τονίζει όσα χρειάζονται ιδιαίτερο τονισμό, θα χωρίζει τις φράσεις αναλόγως της εννοίας και εν γένει θα ζωντανεύει οία της φωνής το ψαλλόμενο, ώστε να επιδρά περισσότερο στις ψυχές των ακουόντων.

Τα ηθικά προσόντα είναι όσα ανάγονται στο ήθος και τον χαρακτήρα του ιεροψάλτη. Εάν κάθε χριστιανός πρέπει να ζει βίον ευσέβειας και αρετής, το καθήκον αυτό βαρύνει ιδιαιτέρως τους λειτουργούς της Εκκλησίας, μεταξύ δε αυτών και τους ιεροψάλτες. Διότι αυτοί έχουν την υψηλή τιμή να προσφέρουν, εκ μέρους του χριστιανικού πληρώματος, λατρείαν αινέσεως και ευχαριστίας καθώς και ικεσίες προς τον άπειρο Δημιουργό και Πατέρα, τον Άγιο Θεό.

Με ιδιαίτερη χαρά προλογίζω τον ανά χείρας μουσικό τόμο με τίτλο «Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης», πόνημα του εκλεκτού νεαρού φίλου και συναδέλφου μουσικοδιδάσκαλου κ. Ανδρέα Ιωακείμ, καρπό πολυετούς μελέτης της παραδοσιακής πατριαρχικής μουσικής μας τέχνης.

Αφού φυλλομέτρησα και ανέγνωσα, ως ταπεινός εργάτης της Ιερής Τέχνης της εκκλησιαστικής μας μουσικής, τα διάφορα κεφάλαια του εν λόγω επιστημονικού έργου, με ιδιαίτερη χαρά διεπίστωσα την επιδεξιότητα του συγγραφέα στην πιστή απόδοση απάντων των κατεχωρημένων τεχνικών μουσικών συμβόλων.

Ο πολυμαθέστατος κ. Ανδρέας Ιωακείμ προσπάθησε και πέτυχε, παρά το νεαρόν της ηλικίας του, να προσφέρει λεπτομερώς άπαντα τα τεχνικά ζητήματα επί των οκτώ ήχων προκειμένου οι νέοι μαθητές με τη μελέτη και μόνο, άνευ, μπορώ να πω, διδασκάλου στην αρχή, να μπορέσουν να ξεκινήσουν την κοπιώδη άλλα σαγηνευτικότατη πορεία     κατάκτησης       της

εκκλησιαστικής μουσικής μας τέχνης.

Στον αγαπητό μου φίλο και συνάδελφο κ. Ανδρέα Ιωακείμ, έμπειρο, πλέον, γνώστη των δυσκολιών αλλά και της γοητείας αυτής της πορείας, εύχομαι όπως ο Κύριος, του οποίου το υπέρ Πάν Ονομα υμνολογεί, να του προσφέρει υγεία, ευλογία και δύναμη για εκδόσεις και άλλων μουσικών έργων.

Πειραιάς, 24 Ιουνίου 2013 Εορτή του Αγίου Πνεύματος

Αθανάσιος Πέττας

Πρωτοψάλτης Ι. Μ. Πειραιώς

***

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

«Ισαρίθμους γαρ τη ψάμμω ωδάς αν προσφέρωμέν Σοι, Βασιλεύ Άγιε,

ουδέν τελούμεν άξιον, ων δέδωκας ημίν...»

Ο στίχος από την ακολουθία των Χαιρετισμών προς την Υπεραγία Θεοτόκο συγκρίνει και αποτιμά την αξία πού έχει ή τέχνη της ανθρωπινής προς τον Θεό υμνολογίας, θεωρώντας την πενιχρό αντίδωρο των προς ημάς ευεργεσιών Του. Ταυτόχρονα, όμως, υπενθυμίζοντας «α δέδωκεν ημίν», παρωθεί τους πιστούς εις «τον αγώνα τον καλόν», τον επίπονο αγώνα καλλιέργειας της μουσικής αυτής τέχνης προς δόξαν Θεού. Αύτη, λοιπόν, η παρώθηση με οδήγησε, «εξ απαλών ονύχων», σε μία κοπιώδη αλλά μεστή χαράς προσπάθεια σπουδής της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, ανακάλυψης του μεγαλείου και της δύναμης της, καθώς και της πολυκύμαντης πορείας της στο πέρασμα των αιώνων.

Σε ηλικία 14 ετών, με την παρότρυνση του ιερέα πατέρα μου, ο όποιος ήθελε να έχει ψάλτη στο ναό να λέει ένα «κύριε ελέησον», βρέθηκα να υπηρετώ επίσημα το Ιερό αναλόγιο. Ο φόβος, η δειλία και η συστολή που με διακατείχαν μπροστά στον άγνωστο, για μένα, κόσμο της ιερής αυτής τέχνης καθώς και το βάρος της ευθύνης πού ένοιωθα, βρήκαν τη θεραπεία τους στην αρωγή, την καθοδήγηση και τις νουθεσίες των διδασκάλων μου, στη συνεχή μελέτη και επίμονη ερευνά για τον κάθε ύμνο που επρόκειτο να ψάλλω, κυρίως όμως στην αγαλλίαση και ευφροσύνη πού αισθανόμουν μετά το πέρας κάθε ακολουθίας, καθώς με διακατείχε μία ανεξήγητη χαρά, παρόμοια με εκείνη της μακαριάς Ελένης «ότε εύρε τον Τίμιον Σταυρόν».

Μουσική είναι η τέχνη και επιστήμη του μέλους. Έχει ως αντικείμενο τους ήχους και τον αρμονικό συνδυασμό τους, με απώτερο σκοπό την δημιουργία ενός ευχάριστου και αρμονικού ακούσματος, δηλαδή μιας μελωδίας. Σύμφωνα με τον Χρύσανθο τον εκ Μαδύτων είναι απαραίτητη για την επιβίωση κάθε έθνους. Όπως αναφέρει, «επειδή κάθε διάλεκτος έχει προσωδίαν ιδιαιτέραν, δία τούτο κάθε έθνος πρέπει να έχει και ιδιαιτέραν φωνητικήν μουσικήν, η οποία κατά την αρχήν δεν είναι άλλο, παρά πυρίχχαι ηρμοσμέναι με τα άσματα. Και πολλοί των κριτικών ιστορικών, εξετάζοντες εκάστου έθνους την διάλεκτον και την μουσικήν, απορούσι, ποιον από τα δυο συνέστη πρότερον, το λέγειν ή το ψάλλειν».

Απάντηση στην απορία πού διατυπώνει ο Χρύσανθος δεν μπορούμε και, φυσικά, δεν φιλοδοξούμε να δώσουμε. Σκοπός του παρόντος πονήματος είναι άλλος. Το ανά χείρας βιβλίο, λοιπόν, αναφέρεται στη θεωρία και την πράξη της ψαλτικής τέχνης, όπως την παρελάβαμε από τους σπουδαίους μουσικοδιδάσκαλους του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σκοπός του είναι να καλύψει την διδακτέα ύλη των Σχολών βυζαντινής Μουσικής, των Ωδείων, των Εκκλησιαστικών Σχολείων, αλλά και την ανάγκη οποιουδήποτε ορθοδόξου χριστιανού να ασχοληθεί με την Ιερή αυτή τέχνη. Συντάχθηκε στα πλαίσια διδασκαλίας των μαθητών της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος «Γερμανός ο Μελωδός» και διδάχθηκε πειραματικά επί δύο συναπτά έτη.

Το σχέδιο διαρθρώσεως του βιβλίου περιλαμβάνει πέντε μέρη.

Το πρώτο μέρος καλύπτει όλη σχεδόν τη διδακτέα ύλη του πρώτου έτους. Σ' αυτό αναφέρονται τα συστατικά του μέλους, οι χαρακτήρες ποσότητος, τα είδη των μέτρων και των ρυθμών, η υπερβατή ανάβαση και κατάβαση των φωνών, οι χαρακτήρες χρόνου, οι χαρακτήρες ποιότητος και τα σημεία αλλοιώσεων.

Στο δεύτερο μέρος αναφέρονται οι ήχοι και τα γένη της βυζαντινής Μουσικής, τα είδη της εκκλησιαστικής μελοποιίας, τα επείσακτα μέλη, οι φθορές και οι χρόες, τα συστήματα και τα σύνθετα μέτρα. Στην ουσία πρόκειται για την θεωρία που πρέπει να γνωρίζει ένας σπουδαστής κατά το δεύτερο και τρίτο έτος των σπουδών του.

Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει τη θεωρία όλων των ήχων. Ξεκινά με το διατονικό γένος και συνεχίζει με το χρωματικό και το εναρμόνιο. Η θεωρία του κάθε ήχου παρουσιάζεται συστηματοποιημένη και με αρκετά παραδείγματα έτσι ώστε να γίνεται όσο το δυνατόν πιο κατανοητή από τους σπουδαστές.

Το τέταρτο μέρος αναφέρεται στους σημαντικότερους κανόνες ορθογραφίας της βυζαντινής Μουσικής, σε τρόπους και τεχνικές φωνητικής εκτέλεσης, σε χρήσιμα στοιχεία για το αναλόγιο, και σε ιστορικά στοιχεία για την βυζαντινή Μουσική. Όλα τα περιεχόμενα αυτού του μέρους προσφέρουν γνώσεις και πληροφορίες τις όποιες οι σπουδαστές αναζητούν συχνότατα κατά τα πρώτα έτη σπουδών τους. Είναι χρήσιμα στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να ανεβούν με άνεση και υπευθυνότητα  στο  ιερό  αναλόγιο  και  να  προσφέρουν καρποφόρο και δημιουργικό έργο.

Το πέμπτο μέρος περιλαμβάνει μουσικό παράρτημα με επιλεγμένους ύμνους από τον κάθε ήχο για την εξάσκηση των σπουδαστών. Παρατίθεται επίσης βιβλιογραφία και ευρετήριο μουσικών ορών. Τέλος υπάρχει πίνακας με πανομοιότυπα από ανέκδοτα, κυρίως, χειρόγραφα βυζαντινής Μουσικής, προκειμένου ο σπουδαστής να γνωρίσει τον παλαιό τρόπο καταγραφής των ύμνων και την εξέλιξη της ψαλτικής τέχνης.

Παραδίδω το βιβλίο αυτό στο κοινό, επιθυμώντας ταπεινά, «του Κυρίου συνεργούντος», να βοηθήσω, το κατά δύναμιν, στη διάδοση, καλλιέργεια και προβολή της Εκκλησιαστικής μας Μουσικής, του πατρογονικού μας αυτού θησαυρού. Δεν φιλοδοξώ να φανώ ανώτερος των διδασκάλων μου. Απεναντίας, αξιοποιώντας τις συμβουλές τους και τις γνώσεις που απεκόμισα μαθητεύοντας κοντά τους, επιθυμώ να βοηθήσω, αυτούς που θέλουν να διδαχθούν την ιερή αύτη τέχνη. Μ' αυτές τις σκέψεις, παραβλέποντας κάθε δειλία και αδυναμία μου, τολμώ να εκδώσω το παρόν βιβλίο με την ευλογία της τοπικής Εκκλησίας, η οποία έρχεται αρωγός σε κάθε προσπάθεια προβολής της ψαλτικής τέχνης.

Καταλήγοντας, στρέφω τον νουν ευλαβώς και μεγαλοχρέως προς όλους εκείνους, πού χωρίς τη συμπαράσταση τους δεν θα ήταν δυνατή η σύνταξη και η ολοκλήρωση αυτής της εργασίας.

Πρωτίστως επιθυμώ να ευχαριστήσω τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. κ. Νικόλαο για την πατρική αγάπη, την καθοδήγηση και τις πνευματικές νουθεσίες πού μου προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια.

Βαθύτατες ευχαριστίες εκφράζω, επίσης, προς τους διδασκάλους και καθοδηγητές μου στην ψαλτική τέχνηκαι στην εξωτερική μουσική, για τις νιώσεις που απέκτησα κατά τα χρόνια της μαθητείας μου κοντά τους.

Όλοκάρδιες ευχαριστίες οφείλω στους γονείς μου πού με ανέθρεψαν και με γαλούχησαν στους κόλπους της Εκκλησίας και με οδήγησαν να γνωρίσω «εκ βρέφους» τα ιερά γράμματα.

Τέλος, επιθυμώ να ευχαριστήσω ενθέρμως τους φιλολόγους συναδέλφους κ. Αλεξάνδρα Βάμβακα και κ. Καλαντζή Χρήστο για τις επισημάνσεις και συμβουλές τους καθώς και τους κ. Δημήτρη Λόζο, Πουλίτσα Πύρρο και Λεμονά Νικόλαο για τη γενικότερη βοήθεια τους στη σύνταξη του βιβλίου.

Λαμία, 11 Ιουλίου 2013

Εορτή της Αγίας 'Όλγας

Ανδρέας Παν. Ιωακείμ

***

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φθιώτιδος κ. κ. Νικολάου         σελ. 11

Προλογικό σημείωμα      σελ. 13

Εισαγωγικά        σελ. 17

Εισαγωγή

0.1 Περί μουσικής          σελ. 23

0.2 Περί Βυζ. Εκκλησ. Μουσικές- σελ. 24

Πρώτο Μέρος

1.         Πρώτο Κεφάλαιο — Τα συστατικά του μέλους

1.1        Οι φθόγγοι της Βυζαντινής Μουσικής       σελ. 27

1.2        Μουσική κλίμακα            σελ. 28

1.3        Διαστήματα - Τόνοι        σελ. 29

1.4        Η γραφή της Βυζαντινής Μουσικής          σελ. 31

1.5        Μαρτυρίες των φθόγγων σελ. 32

2.         Δεύτερο Κεφάλαιο

2.1        Χαρακτήρες ή Σημεία Ποσότητας σελ. 36

2.2        Μουσική ανάγνωση        σελ. 39

3.         Τρίτο Κεφάλαιο

3.1        Περί χρόνου και ρυθμού  σελ. 41

3.2        Είδη μέτρων - ρυθμών    σελ. 42

3.3        Τοπικός ρυθμός  σελ. 43

4.         Τέταρτο Κεφάλαιο

Πλοκή ή Σύνθεση Χαρακτήρων

4.1        Σώματα και πνεύματα      σελ. 47

4.2        Χαρακτήρες πού υποτάσσουν και υποτάσσονται    σελ. 48

4.3        Υπερβατή ανάβαση και κατάβαση φωνών σελ. 53

5.         Πέμπτο Κεφάλαιο

Χαρακτήρες Χρόνου ή έγχρονες υποστάσεις

5.1 Χαρακτήρες πού αυξάνουν τον χρόνο σελ. 63

α. Κλάσμα         σελ. 63

β. Απλή σελ. 64

γ. Διπλή            σελ. 64

δ. Τριπλή           σελ. 65

5.2 Χαρακτήρες πού διαιρούν τον χρόνο   σελ. 66

α. Το γοργό       σελ. 67

Ύπορροή με γοργό         σελ. 70

Συνεχές ελαφρόν           σελ. 71

β. Το δίγοργο    σελ. 73

Υπορροή με δίγοργο       σελ. 76

γ. Το τρίγοργο   σελ. 76

δ. Παρεστιγμενα γοργά και δίγοργα         σελ. 77

5.3 Χαρακτήρες πού διαιρούν και αυξάνουν τον χρόνο (Μικτοί)      σελ. 80

α. Το αργό         σελ. 81

β. Το ημιόλιο ή τριημίαργο          σελ. 82

γ. Το δίαργο      σελ. 83

5.4        Σταυρός — Ύφέν - Κορώνα         σελ. 83

5.5        Σιωπές ή Παύσεις           σελ. 85

5.6        Πλήρες — Ελλιπές —Κενό μέτρο  σελ. 86

5.7        Χρονική ή Ρυθμική αγωγή           σελ. 87

6.         Έκτο Κεφάλαιο — Χαρακτήρες Ποιότητας (Χειρονομίες)

6.1        Τονικοί Χαρακτήρες        σελ. 89

6.2        Καλλωπιστικοί Χαρακτήρες          σελ. 95

7.         Έβδομο Κεφάλαιο — Σημεία Αλλοιώσεων

7.1        Δίεση - Ύφεση   σελ. 100

7.2        Μελωδικές ελεείς           σελ. 102

Δεύτερο Μέρος

1.         Πρώτο Κεφάλαιο

Οι ήχοι της Βυζαντινής Μουσικής

1.1        Περί οκτωηχίας  σελ. 105

1.2        Συστατικά και γνωριστικά των ήχων       σελ. 105

2.         Δεύτερο Κεφάλαιο

Τα γένη της Βυζαντινής Μουσικής

2.1        Ορισμός και είδη            σελ. 109

2.2        Διακρίσεις μαλακού και σκληρού γένους  σελ. 110

3.         Τρίτο Κεφάλαιο

Είδη Εκκλησιαστικής Μελοποιίας

3.1        Ειρμολογίκά μέλη           σελ. 112

3.2        Στυχηραρικά μέλη          σελ. 114

3.3        Παπαδικά μέλη   σελ. 115

4.         Τέταρτο Κεφάλαιο — Επείσακτα μελή      σελ. 117

5.         Πέμπτο Κεφάλαιο — Φθορές

5.1        Περί των φθορών           σελ. 122

5.2        Μετάθεση - Παραχορδή  σελ. 124

5.3        Μεταβολές         σελ. 125

6.         Έκτο Κεφάλαιο — Χρόες

6.1        Ζυγός    σελ. 128

6.2        Σπάθη   σελ. 129

6.3        Κλιτός   σελ. 131

7.         Έβδομο Κεφάλαιο — Συστήματα         σελ. 133

7.1        Σύστημα οκτάχορδο ή επτάφωνο ή διαπασών        σελ. 135

7.2        Σύστημα πεντάχορδο ή τετράφωνο ή τροχός        σελ. 135

7.3        Σύστημα τετράχορδο ή κατά τριφωνία     σελ. 136

8.         Όγδοο Κεφάλαιο —Σύνθετα μέτρα     σελ. 138

Τρίτο Μέρος

1.         Πρώτο Κεφάλαιο —Ήχοι διατονικού γένους

1.1        Ήχος Πρώτος     σελ. 143

1.2        Ήχος Πλάγιος του Πρώτου

1.2.1     Με βάση τον φθόγγο Πα σελ. 148

1.2.2     Με βάση τον φθόγγο Κ ε            σελ. 153

1.3        Ήχος Τέταρτος

1.3.1     Με βάση τον φθόγγο Δι  σελ. 156

1.3.2     Με βάση τον φθόγγο Πα σελ. 160

1.3.3     Με βάση τον φθόγγο Βου           σελ. 163

1.4        Ήχος Πλάγιος του τετάρτου

1.4.1     Με βάση τον φθόγγο Νη σελ. 166

1.4.2.    Με βάση τον φθόγγο Γα σελ. 169

2.         Δεύτερο Κεφάλαιο — Ήχοι χρωματικού γένους

1.1        Ήχος Δεύτερος  σελ. 172

1.2        Ήχος Πλάγιος του Δευτέρου        σελ. 179

3.         Τρίτο Κεφάλαιο — Ήχοι εναρμονίου γένους

3.1        Ήχος Τρίτος      σελ. 187

3.2        Ήχος Βαρύς η Πλάγιος του Τρίτου

3.2.1     Ήχος βαρύς εναρμόνιος με βάση τον φθόγγο Γα   σελ. 192

3.2.2     Ήχος βαρύς εναρμόνιος με βάση τον φθόγγο Ζω ύφεση    σελ. 196

3.2.3     Ήχος βαρύς διατονικός με βάση τον φθόγγο Ζω φυσικό    σελ. 199

Τέταρτο Μέρος

1. Πρώτο Κεφάλαιο

Ορθογραφία της Βυζαντινής Μουσικής

1.1        Ορθογραφία τον ίσου     σελ. 205

1.2        Ορθογραφία τον ολίγον  σελ. 206

1.3        Ορθογραφία των κεντημάτων      σελ. 208

1.4        Ορθογραφία της πεταστής           σελ. 208

1.5        Ορθογραφία της αποστρόφου      σελ. 209

1.6        Ορθογραφία της υπορροής          σελ. 210

1.7        Ορθογραφία των σημείων μουσικού τονισμού       σελ. 211

2.         Δεύτερο Κεφάλαιο — Η φωνητική εκτέλεση

2.1        Στάση του σώματος - Αναπνοή    σελ. 214

2.2        Απαγγελία εκκλησιαστικού μέλους           σελ. 214

2.3        Τοποθέτηση της φωνής  σελ. 216

2.4        Εκφώνηση αναγνωσμάτων          σελ. 220

3.         Τρίτο Κεφάλαιο

Χρήσιμα στοιχεία για το αναλόγιο

3.1        Κατάρτιση χορού ιεροψαλτών      σελ. 225

3.2        Ισοκράτη μα      σελ. 226

3.3        Έκταση φωνής   σελ. 227

4.         Τέταρτο Κεφάλαιο

Χρήσιμα στοιχεία για την Β. Μ.

4.1        Ιστορικά στοιχεία           σελ. 229

4.2        Ανάλυση μουσικών ορών            σελ. 231

4.3        Συνοπτικό τυπικό           σελ. 234

Πέμπτο Μέρος

Μουσικό παράρτημα       σελ. 243

Πανομοιότυπα    σελ. 262

Βιβλιογραφία     σελ. 273

Ευρετήριο μουσικών ορών           σελ. 277

***

Ανδρέα Παν. Ιωακείμ Καθηγητού - Πρωτοψάλτου

Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης

Α'  Έκδοση 2013

Copyright © Εκδόσεις Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος

Βιβλιοπωλείο «Το Ένθεον»

Σατωβριάνδου 11, 351 00 Λαμία

Τηλ.: 22310 36204

Ίστοσελίδα: www.imfth.gr

e-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Δημιουργικό - Εκτύπωση: next shop Θεμιστοκλέους 6, 35100 Λαμία

Τηλ.: 22310 23777

Εξώφυλλο: Έργο του αγιογράφου Δημ. Πανουργία

 

Οπισθόφυλλο: Βυζαντινό Διακοσμητικό - Από το βιβλίο του Π. Βαμπούλη «ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΗ», εκδόσεις «ΑΣΤΕΡΟΣ»

Login to post comments

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

Αγιοι της Λεσβου

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel