Ζωηφόρος

Η ιστορική εξέλιξη της εννοίας της τιμωρίας, του Β. Δ. Μακρυπούλια,

Η ιστορική εξέλιξη-ή αντεξέλιξη-

της εννοίας της τιμωρίας

του Β. Δ. Μακρυπούλια

Δρ φιλοσοφίας

Ως γνωστόν ο σοφός Πλάτων στο διάλογό του Πρωταγόρας προχωρεί σε μία ολοκληρωμένη αλλά καινοφανή για τα δεδομένα της εποχής του θεωρία και άποψη γύρω από το θέμα της τιμωρίας. Ετυμολογικά το ρήμα τιμωρέω-ώ  σημαίνει βοηθώ και συνάδει απόλυτα με την Πλατωνική θεωρία της τιμωρίας. Διότι ο μέγας Αθηναίος φιλόσοφος αντιμετωπίζει το θέμα της τιμωρίας τελείως νοητικά. Θέλοντας να ξυπνήσει το βαθύτερο νού του κάθε ανθρώπου, αντιμετωπίζει την τιμωρία ως βοήθεια που αποσπά το Υποκείμενο από τη λήθη ,από το σπήλαιο που ευρίσκεται, και το προχωρεί σε καλύτερες και ανώτερες σε σχέση με το Αγαθό σκέψεις και πράξεις. Η φράση του Πλάτωνος στον Πρωταγόρα είναι σαφής: «Κανείς δεν τιμωρεί και δεν κολάζει τους ανθρώπους επειδή έκαναν αδικία και μόνο. Όποιος με αυτόν τον τρόπο τιμωρεί αντιμετωπίζει τους ανθρώπους σαν τα άγρια θηρία. Τιμωρεί κανείς με λόγο προκειμένου να μην επαναληφθεί η άδικη πράξη και ο άνθρωπος να πράξει επιτέλους λογικά». Το αξιολοογικό βήμα που επιχειρείται είναι τεράστιο. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως έλλογη οντότητα, ως μία συνεχής πορεία σκέψης και πράξης του Καλού. Η τιμωρία είναι βοήθεια αφύπνισης νοητικής του εφησυχασμένου ανθρώπου,  η οποία τον βοηθά να ανακαλύπτει συνεχώς δυνάμεις και τρόπους μιάς καλύτερης και ανώτερης ζωής.

Επίσης ο Αριστοτέλης προτείνει ένα ολοκληρωμένο ηθικό σύστημα το οποίο στηρίζεται στην αυτοσυνειδησία και στην αυτοεκτιμήση του ανθρώπου και βέβαια συνοψίζεται στη θεωρία του μεγάλου φιλοσόφου ότι τελικά υπάρχει σχέση ανάμεσα στην τιμωρία και στην κάθαρση. Στα Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης προχωρεί πολύ μακριά στο θέμα της παραβατικής πράξης και της τιμωρίας. Διακρίνει την τιμωρία από τον κολασμό. Η τιμωρία γίνεται για να βοηθηθεί ο παράνομος ,να φωτισθεί από το καλό και να μην παρανομήσει ξανά, ο κολασμός γίνεται για να ικανοποιηθεί ο πάσχων .Το κακό είναι άγνοια του καλού, άρα η τιμωρία σε κάθε περίπτωση πρέπει να αφυπνίζει τις λογικές δυνάμεις και  κατηγορίες στον παραβάτη προκειμένου αυτός να επανέλθει στο δρόμο της μεσότητας και της ενδελεχούς ηθικής πράξης. Η τιμωρία ως βοήθεια συνδέει τον άνθρωπο με την ανώτερη σκέψη και την σχετική πράξη. Τον οδηγεί στην κάθαρση, τον αυτοσυνειδητοποιεί σε σχέση με την ανακάλυψη μέσα του ενός ανωτέρου εαυτού ο οποίος επιζητεί ανώτερες πράξεις.

Μέσα στους επομένους αιώνες τα ιερά νάματα της Ελληνικής φιλοσοφίας λησμονήθηκαν ,η έννοια της τιμωρίας μέσα από την επικράτηση διαφόρων αυτοκρατοριών έχασε το φιλοσοφικό της υπόστρωμα και θεωρήθηκε ένα άλογο μέσο επιβολής σκέψεων και πράξεων της εξουσίας στους αντιφρονούντες αλλά βέβαια και στους παράνομους. Στα χρόνια του Διαφωτισμού, όταν επιχειρήθηκε μία λογική επανεξέταση του όλου θέματος, εμφανίσθηκε ο Τσεζάρε Μπεκαρία, ο οποίος επανέφερε τη λέξη και την έννοια της τιμωρίας σε κάπως πιο νοερούς και βαθυτέρους σκοπούς.Η τιμωρία στον αιώνα των φώτων θεωρήθηκε με ένα κάπως βαθύτερο νόημα λές και συνδεόταν με το αντίστοιχο Πλατωνικό. Η τιμωρία σκοπό έχει να αφυπνίσει τον παραβάτη και τον παράνομο, να τον συνετίσει και όχι να τον εξουθενώσει. Δεν έχει σκοπό να τον ισοπεδώσει ως προσωπικότητα. Αντιθέτως επιδιώκει να τον αναγκάσει θα μπορούσαμε να πούμε να θυμηθεί όσα πρέπει και όσα χρειάζονται προκειμένου να γίνει ένας καλός και χρήσιμος πολίτης. Η μέθοδος του Νεύτωνα όπως φαίνεται μέσα από  το έργο του «Μαθηματικές αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας» περνάει και στη θεωρία της τιμωρίας του Μπεκαρία. Κατά συνέπεια η πίστη του Νεύτωνα ότι υπάρχει μία κεντρική δύναμη που διέπει τα πάντα καθίσταται στην κοινωνική φιλοσοφία του Μπεκαρία επίσης κεντρικός μοχλός. Υπάρχει ο νούς ο οποίος μπορεί να γίνει κεντρική αιτία των ανθρωπίνων πράξεων. Αρκεί ο άνθρωπος να αφυπνισθεί νοητικά. Η τιμωρία προς αυτό το σκοπό βαδίζει και έχει εξιλεωτικό και όχι εξουθενωτικό χαρακτήρα.

Οι διαφωτιστές απευθύνονταν στο λογικό του ανθρώπου και στην πίστη ότι η τιμωρία πρέπει να έχει βελτιωτικό χαρακτήρα και να συμβαίνει όταν ο άνθρωπος παρουσιάζει νοητική λήθη που εμποδίζει την αξιολογική του πρόοδο. Τιμωρώ κάποιον όταν θεωρώ ότι έχει ξεχάσει την έννοια του ωραίου και του καλού για τον εαυτό του και την ανθρωπότητα. Τιμωρώ κάποιον όταν μπορώ να αφυπνίσω το λόγο μέσα του και να τον αναγκάσω να βελτιωθεί μέσα από την έναρξη μίας λογικής ζωής. Ο Ιησούς δεν θα τιμωρούσε ποτέ τον φοροφυγά διότι η τιμωρία απευθύνεται στον νοητικό άνθρωπο άρα ο Ιησούς θα τιμωρούσε τον επιλήσμονα του Αγαθού. Με σκοπό πάντα ο πεπτωκώς άνθρωπος να θυμηθεί το δρόμο προς το καλό.

Στην σημερινή υλική και μαζοκαταθλιπτική εποχή που ζούμε, το πνεύμα και η αξία του ωραίου και του καλού πνέει τα λοίσθια. Οι περισσότεροι είναι απορροφημένοι από το κυνήγι του πλούτου και του καθημερινού επιουσίου. Αν  σκεφθούμε ότι η σημερινή εποχή έχει ανάγκη την ύλη και την τεχνολογία η τιμωρία σκοπό έχει να αφυπνίσει τον άνθρωπο σε αυτούς τους τομείς. Η τιμωρία συμβαίνει από αυτόν που έχει εξουσία προς αυτόν που έχει την ανάγκη κολασμού με κριτήριο τις γενικά ισχύουσες ηθικές και γνωστικές αρχές. Στη σημερινή εποχή όπου η ύλη είναι το πάν η τιμωρία δεν έχει σκοπό να αφυπνίσει κανένα ανώτερο ηγεμονικό και νοητικό μέγεθος και εαυτό στον άνθρωπο. Ο νομοθέτης σήμερα δεν τιμωρεί αυτόν που δεν ξέρει την ιστορία της Ελλάδος και άρα δεν μπορεί να συνεισφέρει στην πολιτειακή βελτίωση της Πατρίδος. Αντίθετα στην Αρχαία Αθήνα της άμεσης δημοκρατίας αυτό το θέμα ήταν αιτία τιμωρίας. Πραγματικά στη σημερινή εποχή κανείς δεν τιμωρεί αυτόν που παρουσιάζει άγνοια, λήθη του ωραίου αφ΄ ής στιγμής στην εποχή μας όλα επιτρέπονται.

Επειδή ακριβώς στην εποχή μας η ύλη κυριαρχεί η τιμωρία είναι ευθυγραμμισμένη σε αυτή τη συχνότητα. Ο άνθρωπος πρέπει να πληρώνει τους φόρους αλλιώς η φυλακή παραμονεύει. Κάθε μορφή ηθικής ή νοητικής παραξενιάς συγχωρείται στο βωμό της ελευθερίας του ατόμου. Εκτός από τη φοροδιαφυγή. Το μόνο ικανό σήμερα κριτήριο τιμωρίας είναι η ύλική φοροδιαφυγή. Συζητάμε για μία αντιπλατωνική έννοια της τιμωρίας. Αυτός που δεν πληρώνει πρέπει να εξοντωθεί. Ο Μπεκαρία έχει πλήρως λησμονηθεί. Για κάποια ευρώ μπορεί κάποιος να βρεθεί στη φυλακή. Δεν θα συμβεί όμως το ίδιο εάν είναι αμόρφωτος και πολιτικά άχρηστος. Ενώ ο Πλάτων κάνει αγώνα γνωσιολογικής αφύπνισης του ατόμου και η τιμωρία ως βοήθεια είναι αρωγός σε αυτή την προσπάθεια ,ο σημερινός νομοθέτης δεν ασχολείται με τον νεκρό πολιτικά ή τον αμόρφωτο άνθρωπο. Σιγά-σιγά η τιμωρία γίνεται μία βάναυση τακτική άντλησης πόρων οικονομίας για ένα κράτος που δεν αναπτύσσεται. Ουσιαστικά γίνεται ένα μέσο ελέγχου των μαζών προκειμένου να εκλείψει κάθε διαφορετική συμπεριφορά και γνώμη. Διότι πληρώνοντας όσα επιθυμεί το σημερινό κράτος σημαίνει ότι όλη την ημέρα εργάζεσαι και από το άγχος δεν έχεις καιρό τίποτε να σκεφθείς. Άρα η τιμωρία σήμερα δεν είναι βοήθεια αφύπνισης του ανωτέρου ανθρώπου αλλά μέσο χειραγώγησης και κατάπτωσης ψυχολογικής του σύγχρονου πολιτισμένου ανθρώπου.

Ένας κόσμος τέλειος δεν έχει ανάγκη καμμιάς τιμωρίας. Οι φωτισμένοι είναι ατιμώρητοι δηλαδή δεν έχουν χρεία βοηθείας. Το να φυλακίζεις στο σημερινό αιώνα ανθρώπους για θέματα χρημάτων σημαίνει ότι τους αντιμετωπίζεις ως άγρια ζώα. Αυτή η τιμωρία είναι άχρηστη διότι δεν πείθει αλλά φοβίζει. Οδεύοντας προς τον αιώνα του τέλους επιτακτικά επιβάλλεται μεγάλη δόση βοηθείας και υγιούς τιμωρίας που σκοπό θα έχει την αφύπνιση του νοός και όχι την αναπόφευκτη και μόνο ελάφρυνση της τσέπης.

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

Αγιοι της Λεσβου

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel