Ζωηφόρος

Η απομάκρυνση του Θεού..., του Β. Δ. Μακρυπούλια,

Η απομάκρυνση του Θεού

και ο κατακερματισμός

του προσωπικού Υποκειμένου

στη Δύση

του Β. Δ. Μακρυπούλια

Δρ. φιλοσοφίας

«Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον» ακούγεται από καλλίφωνους ιεροψάλτες στις ορθόδοξες εκκλησίες τις Άγιες ημέρες των Χριστουγέννων. Πράγματι ο «άναρχος κατά τον Πατέρα» καταδέχεται να φορέσει ανθρώπινον σαρκίον, να ενανθρωπισθεί, να αποκτήσει ανθρώπινη υπόσταση, και όλο αυτό το οντικό συμβάν ετοιμάζεται θεολογικά να φιλοξενηθεί κάτω από τη σπουδαία ορολογία «ενανθρώπιση του Κυρίου». Από καθαρά φιλοσοφική άποψη προαλείφεται το αξιολογικό-ίσως και γνωσιολογικό- όριο και ορόσημο –γέφυρα θα μπορούσε κάποιος να πεί-ανάμεσα στον αρχαίο κόσμο και στο νέο κόσμο του χριστιανικού προσώπου-το οποίο πάντως ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει μέσα στην ανθρώπινη γραμματειακή δημιουργία από την απίστευτη σύλληψη του Περσέα, μέχρι τη θαυματουργή έλευση του Όσιρι και των διαφόρων παράξενων οντοτήτων πολλών και διαφόρων μορφών ποικίλων κοσμοθεωριών-Βαβυλωνιακής, των Ατζέκων κ.ο.κ.

Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε ότι το χριστιανικό πρόσωπο ,το οποίο λαμβάνει την αξιακή του έκφραση και σημασία μέσα από την ενανθρώπιση του Ιησού, είναι το αποτέλεσμα διεργασιών που ξεκίνησαν από τα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας και πολιτισμού μέχρι τη στιγμή κατάληξής τους στο σπήλαιο της Βηθλεέμ. Ο προβληματισμός του Παρμενίδη καταδεικνύει ακριβώς το ταξίδι από το αφηρημένο προς το συγκεκριμένο και συγχρόνως μας αναγκάζει να δούμε την οντική ανάγκη ενανθρώπισης του Ιησού, που δεν είναι άλλη από την επιβεβλημένη εξωτερικοποίηση της απόλυτης εσωτερικότητας του Θεού.

Είναι χαρακτηριστικός ο προβληματισμός του μεγάλου προσωκρατικού Παρμενίδη (Kirk,1983) «Άρα λοιπόν είναι σωστό να λέμε ότι αυτό το οποίο υπάρχει δεν θα μπορούσε να είναι ατελές. Διότι το ήδη υπάρχον δεν παρουσιάζει έλλειψη. Εάν αυτό ήταν ελλιπές όλα γύρω μας θα ήταν ελλιπή. Αυτό το οποίο υπάρχει πρέπει να είναι αντικείμενο σκέψης και το ίδιο να αποτελεί την αιτία κάθε σκέψης. Δεν μπορεί καμμία σκέψη να υπάρξει χωρίς την αιτία της σκέψης σε ό,τι έχει ειπωθεί μέχρι τώρα. Για αυτό το λόγο τίποτε δεν πρόκειται να υπάρξει δίπλα στο ήδη υπάρχον, από τη στιγμή κατά την οποία η μοίρα επέλεξε αυτό να είναι καθολικό και αμετάβλητο».

Το σημαντικό εδώ είναι να κατανοήσουμε το ταξίδι της οντολογίας ,ως μάχη περί το είναι και των τρόπων αυτού. Θεωρώ ότι η μεγάλη προσφορά του χριστιανικού προσώπου είναι η προβολή των τρόπων του Είναι και πράγματι αυτό αποτελεί μεγάλη συνεισφορά της χριστιανικής διανόησης. Δεν αποτελεί πρόβλημα το γεγονός ότι ο Παρμενίδης συζητεί περί του όντος ,και θέτει τις προϋποθέσεις αυτού. Ο Ελεάτης φιλόσοφος γνωρίζει ότι η οδός του Είναι προβάλλει ακλόνητη και τέλεια μέσα από την αυθυπαρξία της. Γνωρίζει όμως ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι ο τρόπος που η πτώση του Είναι σε γίγνεσθαι χάνεται μέσα σε ανυπότακτες δυνάμεις οι οποίες κάποτε θα κληθούν να επιστρέψουν στην αρχέγονη τελειότητα του ήδη υπάρχοντος. Το χριστιανικό πρόσωπο είναι ο καταλύτης σε αυτή την προσπάθεια και ήδη ο Ηράκλειτος συζητά για τον άνθρωπο με έναν τρόπο που θα μας θυμίσει χριστιανούς πατέρες. Ο τρόπος είναι η δύναμη του ανθρώπου να ταξιθετει τα οντικά κομμάτια και μέσα από την οδό να οδηγείται στην Ακρόπολη του Είναι. Ο σκοτεινός φιλόσοφος του γίγνεσθαι, προλογίζει τη σειρά του χριστιανικού προσώπου ,το οποίο ακριβώς την οντική οδό χαράσσει, όταν λέει «όσον αφορά το Λόγο, τον οποίο συγκεκριμένα έχω περιγράψει έως τώρα,οι άνθρωποι συχνά αποδεικνύουν ότι δεν ξέρουν τίποτε για αυτόν. Είναι σε ίδια κατάσταση οι άνθρωποι και πριν ακούσουν κάτι για το Λόγο αλλά και έπειτα αφού άκουσαν κάτι για αυτόν. Διότι αν και όλα κινούνται σύμφωνα με αυτόν τον Λόγο οι άνθρωποι μοιάζουν σαν και αυτούς που δεν έχουν καμμία εμπειρία για τίποτε ακόμη και αν έχουν εμπειρία λόγων και πράξεων χαρακτηριστικών του Λόγου… οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θυμούνται τι κάνουν αφού ξυπνήσουν, είναι σαν να μη θυμούνται τίποτε από την ώρα που κοιμούνται».

Θα πρέπει να προσέξουμε ότι με τον Ηράκλειτο οι δυνάμεις της οντολογικής Παρμενίδειας ίσως ενόρασης υποχωρούν και υποχθόνιες δυνάμεις του οντικού χάους επιζητούν να εξέλθουν και να ιδρύσουν το κράτος του συγκεκριμένου λόγου-το συνειδητό της χριστιανικής θεολογίας ,που συνεπάγεται τη συνειδητή βούληση του αυτεγνωσμένου προσώπου. Το ταξίδι από τον Παρμενίδη στον Ηράκλειτο περνά μέσα από την ιδέα και τον άνθρωπο της παρούσης διάστασης, περνά μέσα από το χαώδες ον το οποίο προσπαθεί να μορφοποιηθεί στην παρούσα διάσταση του Λόγου. Τελικά το χριστιανικό πρόσωπο είναι αντιοντικά συγκεκριμένο ή τουλάχιστον έχει προσαρμόσει το άπειρο Είναι σε συγκεκριμένες μορφές του Γίγνεσθαι σε τέτοιο βαθμό ώστε να συζητάμε ότι το ενυπόστατο είναι υπέρμυθικό, απολύτως συνθετικό, με την ενδελέχεια της ολοκλήρωσης που επέρχεται όταν ο άνθρωπος θυμηθεί τα πάντα και πράξει όσα η ανάμνηση τον απελευθερώνει να βιώσει.

Είναι χαρακτηριστική η άποψη την οποία υπεστήριξε στην Ισπανία το έτος 780 μ.Χ ο επίσκοπος Τολέδου Ελίπανδος(Τρεμπέλας,1980).Ο επίσκοπος λοιπόν εισηγήθη τον Υιοθετισμόν και υποστήριξε ότι ο Χριστός ήταν ως θεός φυσικός Υιός του Θεού ,ως άνθρωπος όμως γεννήθηκε ως κατά χάριν και υιοθεσίαν Υιός του Θεού. Στις απόψεις αυτές οι οποίες βέβαια συνεχίζουν την Νεστοριανή παράδοση στη Δύση θα πρέπει να επισημάνουμε την προσπάθεια σύνθεσης μιάς προσωκρατικής απροσδιοριστίας ,η οποία είναι θέση ,και της Σωκρατικής προσπάθειας των οριστικών και επαγωγικών λόγων ,η οποία είναι η αντίθεση. Η σύνθεση είναι βέβαια το πρόσωπο αλλά όχι ως ορθόδοξος ακριβής μέσος όρος. Η ισορροπία έχει πειραχθεί διότι αποκλείεται το άπειρο Είναι τόσο πολύ να υποχωρήσει προς την εξωτερικότητα. Οι δυνάμεις της εσωτερικότητας –το Είναι ως ενόραση-είναι πολύ περισσότερες από το γίγνεσθαι ως γνώση εξωτερικότητας. Ο Θεός ως Είναι δεν πίπτει σε ένα ισοδύναμο γίγνεσθαι. Το ον δεν φιλοξενείται σε γήϊναι καλούπια ,και το γίγνεσθαι χωρίζεται από το Είναι,η σκέψη από τη γνώση. Άλλο είναι η καθαρή σκέψη του Είναι και άλλο η γνώση διά του γίγνεσθαι. Αυτό έχει συνέπειες στο πρόσωπο. Ο  άνθρωπος δεν γνωρίζει το όλον αλλά μέρος αυτού. Τοκενό καλύπτεται από την εφηρμοσμένη γνώση που επέρχεται μέσα από απόδειξη. Γι αυτό ο Δυτικός κόσμος θα προκαλέσει την τομή στο Εγώ σε εγώ και εσύ. Το εγώ είναι το συνεχές που κυνηγά το εσύ.Η τεχνολογία ως συνεχώς αποδεικνύουσα πράγματα και καταστάσεις είναι η αλήθεια κατά χάριν όταν ντεϊστικά αποδιώξω το θεό στο σύμπαν. Εάν όμως κατά ορθόδοξο τρόπο αποδεχθώ την ορθοδοξία του Γρηγορίου του Παλαμά ότι οι άκτιστες ενέργειες πηγάζουν από το θεό και βιώνονται από τους ανθρώπους τότε το μη τεμνόμενος Εγώ απελευθερώνεται ως γνώση και βίωμα, ως ταύτιση σκέψης και βούλησης.

Ας σταθούμε όμως στο δυτικό δημιουργηθέν κενό ανάμεσα στην γνώση ως κάτι το αυθύπαρκτο και στη σκέψη που απλά και δειγματικά αποκαλύπτει μέρη και τρόπους της αληθείας. Το δυτικό ζητούμενο φαίνεται ότι ήταν ο εξοβελισμός του θεού στο άπειρο, ίσως διότι έπρεπε ο άνθρωπος να κληρονομήσει αξιολογικά το βασίλειο που λέγεται γή. Η γη ας νοηθεί το σύνολο της φύσης –ως συνόλου ιδιοτήτων-και του ανθρώπου –ας νοηθεί ο δυτικός άνθρωπος ως σύνολο μεταφυσικών γνώσεων του θεού που αποδιώχνει στο σύμπαν και των ιδιοτήτων που ο ίδιος θα αποκαλέσει ανθρώπινη φύση-αναφερόμαστε στις ιδιότητες θεμελίωσης μιας κοινωνίας που θα στηρίζεται σε λόγο και σε ανθρώπινη κυριαρχία πάνω σε αυτόν τον λόγο. Φαίνεται ότι το filioque  έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά, διότι παρασκεύασε ένα ανθρώπινο πρόσωπο εσωτερικά ικανοποιημένο με τη θεία καταγωγή του και εξωτερικά ικανό να πράξει όσα η εσωτερική του ενόραση του υποδεικνύει. Το filioque κάνει τον άνθρωπο της δύσης υπόλογο στο ορατό, στην υπόσταση, και τον απελευθερώνει από την οντική άπειρη πηγή. Εάν σκεφθούμε ότι η φύση κατά νεοπλατωνικό τρόπο θα ορισθεί μέσα από απορρέουσες δυνάμεις του ενός η κυριαρχία στην ορισθείσα πιά νέα παρούσα ανθρώπινη διάσταση αρχίζει. Αρχίζει η επί γής βασιλεία του ανθρώπου.

Δεν γνωρίζω εάν ο Αλκουίνος όταν κατά νεοπλατωνικό τρόπο υποστήριζε το filioque είχε όλα αυτά στο νού του.(Τρεμπέλας,1980).Ο Νεοπλατωνισμός των συγγραμμάτων του Αυγουστίνου είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, την στιγμή κατά την οποία καθιστούν τη φύση του θεού υπερούσια, και ουσιαστικά την απομακρύνουν από το μεθεκτικό βίωμα της προσωπικής σχέσης. Η επικράτηση της Ορθοδοξίας στην Εσπερία δεν θα οδηγούσε στη σημερινή κοινωνία παρακμής και αλλοτροίωσης. Ο παπισμός, στηριζόμενος σε έναν αντιοντολογικό νεοπλατωνισμό διώχνει το Εν διότι θεωρεί ότι οι απορροές αυτού και οι γενόμενες υποστάσεις επαρκούν ώστε ο άνθρωπος να υπηρετήσει το Επέκεινα. Το λάθος αυτό-το οποίο επαναλαμβάνω συμβαίνει συλλήβδην στην παπική θεολογία από το filioque έως το αναμάρτητο της Μαρίας-η μητέρα του Ιησού ήταν απηλλαγμένη σύμφωνα με τους παπικούς από το προπατορικό αμάρτημα- και το αλάθητο του πάπα-αποοντικοποιεί τον κόσμο και τον άνθρωπο και καθιστά το υποκείμενο έρμαιο των αντιληπτικών εμπειρικών παρατηρήσεών του. Η οντική συνέχεια χάνεται, και ο άνθρωπος θεοποιεί το νού ορίζοντας το πάν στα όρια της νέας καθαρά ντετερμινιστικής φύσης. Αυτό που σκοτώνει τον άνθρωπο της Δύσης συμβαίνει τώρα. Παντού μπαίνουν όρια ,ο άνθρωπος είναι το άθροισμα των αισθήσεών του, και αυτή η διαστρεβλωμένη εικόνα του Πλωτίνου επισυμβαίνει στη Δύση διότι ο άνθρωπος ηρεμώντας το μεταφυσικό του ζόφο ,μέσα από τη λατρεία των υποστάσεων και όχι της ουσίας, προχωρεί στην ανεξαρτητοποίηση του ορατού κομματιού του εαυτού του και του αισθητού αντικατοπτρισμού αυτού μέσα στη φύση.

Η αποκάλυψη του νέου «Μωϋσή» της Δύσης και των εντολών του εμπειρικού ανθρώπου συμβαίνει στο «Σινά» του Γαλλικού Διαφωτισμού. Ο άνθρωπος απομόνωσε την υπόσταση της φύσης ως συνόλου εκχειλιζουσών ιδιοτήτων και απέκρυψε ντεϊστικά την ενική απορροή τους. Μέσα από το filioque το βήμα φαντάζει πιο εύκολο τώρα. Οι υποστάσεις έχουν τις δυνατότητες του ενός,και ο άνθρωπος ζεί πλέον σε σχέση με την εξωτερικότητα και όχι με την εσωτερικότητα. Esse est percipi στην πιο ακραία εμπειρική μορφή ,και ο άνθρωπος οικοδομεί τον ακραίο κόσμο της ύλης ,διότι απομακρύνοντας το θεό γίνεται ο ίδιος θεός σε ό,τι μπορεί να εξουσιάσει. Εάν ο θεός ελέγχει το αόρατο, ο άνθρωπος του διαφωτιστικού λόγου ,της αυστηρά κυκλικά μηχανικά οριζομένης πεπερασμένα φύσης ,ελέγχει ό,τι το υλικό. Πάνω στη νήσο της υλικής φύσης ο ναυαγός άνθρωπος απολαμβάνει τη βασιλεία του στα μερικά στρέμματα υλικής φύσης που δημιούργησε και διά της τεχνολογίας ελέγχει. Όταν όμως ο ωκεανός του όντος με νέες δυνάμεις ζητήσει τη συνέχεια του οντικού ταξιδιού, αυτή η νέα αποκάλυψη του όντος θα διαλύσει τον πρόσκαιρο υλικό Παράδεισο του ανθρώπου της Δύσης.

Φαίνεται πολύ απλό. Ο άνθρωπος της Δύσης χρησιμοποίησε το θεό μέχρι να μάθει το μυστικό της κίνησης της φύσης. Φαίνεται ότι μέσα από το ενυπόστατο του θεανθρώπου ο άνθρωπος πίστεψε πολύ στο ότι μπορεί όλα να ενσαρκωθούν αρκεί να βρεθεί ο σωστός τρόπος. Ξαφνικά το ένα έσπασε σε εγώ και όλα τα άλλα είναι ο αντίπαλος. Ο τρόπος εδόθη από την Ορθόδοξη θεολογία της αρμονίας. Ο συνδυασμός της εσωτερικής γνώσης με την εξωτερικής εφαρμογή των γνώσεων στη φύση μπόρεσε να αναπτύξει την επιστήμη. Όταν ο Ιησούς ηρεμούσε τους ανέμους, έδειχνε΄ότι μέσα στη φύση υπάρχουν οι μηχανισμοί ώστε εάν σκεφθώ κάτι μπορώ με τη γνώση των φυσικών δυνάμεων να το πραγματοποιήσω. Η απομόνωση όμως της επιστήμης και η ντεϊστική δίωξη του Ιησού είχε τα γνωστά αποτελέσματα της σύγχρονης ειδωλολατείας που λέγεται δυτική τεχνολογία.

Η οντική συνέχεια φαντάζει η μόνη λύση στο παραπάνω αδιέξοδο. Ο άνθρωπος, ως συνεχές και αρμονικά ένα Εγώ θα πρέπει να νοιώσει την οντική απειρία του εν στιγμή υπάρχουν όλα, πέρα από τις αισθήσεις μου, και να προχωρήσει σε μία βαθύτερη σύλληψη του εαυτού του-κατά προτύπωση της θεολογίας του τελείου συνδυαστικού ορθοδόξου προσώπου..Ενός εαυτού ο οποίος θα είναι σύνολο δυνάμεων που θα τον οδηγήσουν προς τον κόσμο πέρα από την ύλη της τεχνολογίας και του εξωτερικού. Αυτός είναι ο κόσμος του όντος εκεί όπου όλα υπάρχουν μέσα από την αΐδια τελειότητά τους ,όλα υπάρχουν μέσα από την απόλυτη και καθεαυτή τελειότητα της αρμονίας. Μία αρμονία που διαφυλάσσεται από την σωστή αποκάλυψη όλων των οντικών δυνάμεων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. 

1.Π.Ν.Τρεμπέλας,Εγκυκλοπαιδεία της Θεολογίας, Αθήναι 1980,εκδ. «Ο Σωτήρ».

2.G.S.Kirk,T he presocratic philosophers,1990,Cambridge University Press.

3.Ι.Μ.Μποχένσκι,Ιστορία της σύγχρονης Ευρωπαϊκής φιλοσοφίας,1985,εκδ.Δωδώνη.

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

Αγιοι της Λεσβου

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel