Δρ φιλοσοφίας
Αγαπητές/οί συνάδελφοι.
Με έκπληξη διαπίστωσα ότι στο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου της Ιστορίας της Δ΄ Δημοτικού με γενικό τίτλο «δεσμοί των αρχαίων Ελλήνων» όλο το θέμα ανάλυσης αρχίζει και τελειώνει με τους Ολυμπιακούς αγώνες. Με απλά λόγια όλο το θέμα αρχίζει και τελειώνει με το αποτέλεσμα και όχι με το αίτιο. Όπως βέβαια πολύ καλά γνωρίζετε οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν το αποτέλεσμα των πραγματικών δεσμών ανάμεσα στους αρχαίους προγόνους μας και βέβαια ποτέ δεν θα είχαν υπάρξει εάν δεν είχαν συμβεί αυτά τα αίτια - τα οποία επαναλαμβάνω ουδαμού του βιβλίου αναφέρονται.
Ποια είναι αυτά τα αίτια; Ο «πατήρ της ιστορίας» ο Ηρόδοτος τα αναφέρει τόσο καλά και ξεκάθαρα ώστε να προκαλείται μεγάλη έκπληξη από το γεγονός της μη αναφοράς τους. Ο Ηρόδοτος λοιπόν ξεκαθαρίζει σαφέστατα την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων, μέσα από τους όρους όμαιμον, ομότροπον, ομόφυλον και ομόγλωσσον. Το κοινό αίμα ,οι κοινοί τρόποι - ήθη και έθιμα κ.α - η κοινή φυλή και η κοινή γλώσσα - η γλώσσα ως κάτι το κοινό φανερώνει όμοια κοσμοθεωρητική άποψη που ενώνει τους ανθρώπους – είναι τα αίτια που ενώνουν τους Έλληνες και τους ωθούν προς τη δημιουργία πολιτιστικών γεγονότων ένα εκ των οποίων είναι και οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Όπως αναφέρεται και στην Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, οι Ολυμπιακοί αγώνες συμβόλιζαν τον αγώνα του πνεύματος και της ψυχής αλλά και του σώματος. Συμβόλιζαν την προσπάθεια του ανθρώπου να πορευθεί στο στίβο του σύμπαντος ανακαλύπτοντας την αρχή και την τελική ενδελέχεια. Αλλά όμως γεννήθηκαν όταν οι Έλληνες ενώθηκαν με το όμαιμον, το ομότροπον, το ομόγλωσσον, το ομόφυλον. Γεννήθηκαν όταν οι Έλληνες ενώθηκαν με την εσωτερικότητα που αποπνέουν οι παραπάνω δυνάμεις, οι οποίες προκαλούν τη γένεση ενός υποκειμένου μοναδικού το οποίο παλεύει μέσα από την Ελληνική κοινωνία να φθάσει στον κόσμο του αγαθού - αποσυμβολοποίηση του αγώνα της Ολυμπιακής Ιδέας. Συζητάμε για το Ελληνικό υποκείμενο. Διότι πώς θα μπορέσετε ως εκπαιδευτικοί να απαντήσετε σε μία πιθανή ερώτηση μαθητού «γιατί κύριε ή κυρία στους Ολυμπιακούς αγώνες συμμετείχαν μόνον Έλληνες;».
Ας θυμηθούμε την απάντηση των μηδισάντων Θηβαίων προς το Μαρδόνιο «ακόμη και αν όλοι οι άνθρωποι συνασπισθούν ,είναι αδύνατον να καταβάλουν ως προς την ισχύ, τους ομοφρονέοντας Έλληνας». Αυτό το κείμενο που αποδεικνύει τους πραγματικούς δεσμούς των Ελλήνων βασίζεται σε μία λέξη η οποία ως παραγόμενη από την Ομηρική λέξη «φρην» γνώρισε στα χέρια του Πλάτωνα ένδοξη φιλοσοφική εκμετάλλευση. Έγινε φρην, μετέπειτα συνώνυμο του νοός, από εκεί προήλθε η βασικοτάτη αρετή της φρόνησης και της σωφροσύνης, η οποία δηλώνει την εκούσια βούληση των φωτισμένων ανθρώπων να εξέλθουν του σπηλαίου και να προχωρήσουν προς το αγαθό - αυτή τελικά η πορεία είναι ο τελικός συναγωγός δεσμός των αρχαίων Ελλήνων και η ταυτότητα των επιγιγνομένων πολιτισμών.
Αλήθεια όλα αυτά δεν περιέχονται και στο λόγο του Δημάρατου προς τον Ξέρξη «Βασιληά, η φτώχεια είναι μέν η αιωνία σύντροφος της Ελλάδος, η αρετή όμως της Ελλάδας πηγάζει από τη φύση της και καλλιεργείται από τη σοφία και τον ισχυρό νόμο»; Πρώτα υπάρχει η κοινότης του αίματος, της φυλής ,των τρόπων για τους αρχαίους Έλληνες και έπειτα μέσα από μία εσωτερική εξέλιξη αναπτύσσεται μία νοητική πορεία η οποία παράγει εκείνες τις ιδέες και τις αξίες που γεννούν την ελπίδα ενός καλυτέρου κόσμου.
Άραγε τα παιδιά μας δεν θα πρέπει με σεβασμό στα νοητικά όρια της ηλικίας της Δ΄ Δημοτικού να μάθουν κάτι από τα παραπάνω; Είναι δύσκολο να καταλάβουν τι σημαίνει κοινή γλώσσα, κοινά έθιμα, κοινή φυλή και κοινή πίστη. Όχι. είναι εύκολο και αποδεικνύει ότι σεβόμαστε τα παιδιά μας. Εξάλλου μετά τον Πολύβιο και την Ευριπίδεια ολβιότητα της ιστορικής επιστήμης ,επιβάλλεται να διδάσκουμε αλήθειες χωρίς προσθαφαιρέσεις κομματιών επειδή αυτή είναι η δεοντολογία της ιστορικής επιστήμης. Αλλοιώς – σύμφωνα με τη φράση του Πολυβίου-αναιρούμε την ιστορική επιστήμη. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τα παιδιά των συγχρόνων Ελλήνων δεν θα πρέπει να μάθουν όσα ανέφερα. Είναι ψέμματα; Όχι. Είναι αλήθεια. Άρα η επιστήμη που το όνομά της παράγεται από το ρήμα οίδα δεν θα πρέπει να υπηρετεί την αρετή της αληθείας;
Το πόσο αλήθεια είναι το ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι το αποτέλεσμα των Ελληνικών ιδιοτήτων αποδεικνύεται από το ότι εάν μόνο οι αγώνες ενώνουν, χωρίς να χρειάζονται βαθύτεροι δεσμοί, τότε η ποδοσφαιρόπληκτη σημερινή Ευρώπη, θα έπρεπε να είναι Παράδεισος. Τι θα απαντούσαμε σε ένα παιδί Δ΄ Δημοτικού που θα μας ρωτούσε να εξηγήσουμε γιατί σήμερα που τόσο προβάλλονται οι Ολυμπιακοί αγώνες από τη σύγχρονη τεχνολογία ο κόσμος δεν μπορεί να παράξει ένα σχολείο κοινής παιδεύσεως ώστε να γίνει πρυτανείον σοφίας;
Τέλος πάντων όσοι δάσκαλοι και γονείς δύνανται ας διδάσκουν όλα τα παραπάνω στα παιδιά τους. Ούτως ή άλλως αλήθειες θα διδάσκουν.
Είναι ευσπρόδεκτη κάθε απάντησή σας.
Με εκτίμηση
Β. Δ. Μακρυπούλιας
Δρ. φιλοσοφίας
