Ζωηφόρος

Η ψευδαίσθηση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας, του Theodor Petrov,

Η ψευδαίσθηση

της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας

του Theodor Petrov

All animals are equal, but some animals are more equal than others

George Orwell, “Animal Farm.A Fairy Story”

Ο Winston Churchill είχε πει ότι, αν κάποιος θέλει να αναζητήσει επιχειρήματα εναντίον της δημοκρατίας δεν έχει παρά να μιλήσει πέντε λεπτά με έναν ψηφοφόρο! Φυσικά τότε ο Άγγλος πολιτικός δε γνώριζε ότι επιχειρήματα εναντίον της δημοκρατίας θα ήταν δυνατόν να ανακαλύψουμε στον 21ο αιώνα και στο χώρο της σύγχρονης θεολογικής σκέψεως, μάλιστα δε τα επιχειρήματα αυτά θα τα εξέφραζε με τον πλέον επίσημο τρόπο ο Προκαθήμενος της αριθμητικά μεγαλύτερης Ορθοδόξου Εκκλησίας – ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος.

Όλα ξεκίνησαν το 2000, όταν στην ιωβηλαία Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας ενεκρίθησαν οι «Αρχές του Κοινωνικού Δόγματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας» (σ.τ.Σ.: στα αγγλικά: http://www.mospat.ru/index.php?mid=90). Σύμφωνα με έναν από τους στενότερους συνεργάτες του Πατριάρχου Κυρίλλου, τον π. Vsevolod Chaplin, το κίνητρο για τη σύνταξη του κοινωνικού δόγματος ήταν η επίμονη απαίτηση εκ μέρους της Κοινωνίας προς την Εκκλησία να προσφέρει απαντήσεις στα επίκαιρα εκκλησιαστικά και κοινωνικά ζητήματα μετά από 70 χρόνια περιορισμών της εκκλησιαστικής ζωής. Τη δεκαετία του 1990, σημείωνε στις 19 Φεβρουαρίου 2003 στη γερμανική πόλη Mülheim ο π.  Vsevolod, ακούγονταν διάφορες φωνές στην Εκκλησία, γι’ αυτό και ήταν απαραίτητο να παρουσιάσουμε μια συστηματοποιημένη και ισορροπημένη θέση, τολμηρή και ασυμβίβαστη άποψη. Το κοινωνικό δόγμα καλεί τον κόσμο να αλλάξει και όχι το αντίθετο. (σ.τ.Σ.: στα ρωσικά: http://archipelag.ru/agenda/strateg/konfess/basis/y14/).

Πώς πρέπει να αλλάξει ο κόσμος; «Εμείς δε θεωρούμε τη δημοκρατία αγαθό, δήλωνε ο Chaplin. Η δημοκρατία δεν είναι ένα ιδανικό πόσο δε μάλλον ένα είδωλο». Κατά την άποψή του η τυπική εισαγωγή της δημοκρατίας οδηγεί σε κραχ! Στη Δύση, επιμένει ο π. Vsevolod, πριν από την εδραίωση του δημοκρατικού συστήματος προηγήθηκε μια μακρά «παιδαγωγική» παράδοση μιας αυστηρότερης μορφής οργανώσεως του κράτους. «Για μας, θεωρεί ο π. Vsevolod, η ιστορία των τελευταίων ετών δεν είναι πρόοδος αλλά παλινδρόμηση, εφόσον μεγαλύτερη σημασία έχει η ηθική κατάσταση της κοινωνίας και όχι η μορφή του κρατικού συστήματος».

Η κοινωνία, λοιπόν, απαίτησε από την Εκκλησία της Ρωσίας να δώσει «τολμηρές και ασυμβίβαστες απαντήσεις» σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα. Ο Nikolai Mitrokhin, επιστημονικός συνεργάτης του «Κέντρου ανατολικοευρωπαϊκών μελετών» της Βρέμης παρουσιάζει στο άρθρο του «Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Ρωσίας την περίοδο 2000-2008: μελέτη ορισμένων δομικών προβλημάτων. Πίστη και κοινωνία – η κοινωνία και το κράτος: παράδοση versus εκσυγχρονισμού» (Русская православная церковь в России в 2000-2008 годах: очерк некоторых структурных проблем. Вера и церковь – общество и государство: традиция versus модернизация, στην ιστοσελίδα Portal-Credo.ru) ορισμένα ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα κοινωνικών ερευνών των τελευταίων ετών, αναφέρει ο Mitrokhin, περίπου το 55-60% των Ρώσων πολιτών από τα τέλη της δεκαετία του 1990 θεωρούν εαυτούς ορθοδόξους. Όμως η δήλωση «είμαι ορθόδοξος», σχολιάζει ο Mitrokhin, κάθε άλλο παρά σημαίνει και την ενεργό συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας.

Στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών της Ρωσίας αποκαλύπτουν ότι μόνο το 3% του πληθυσμού συμμετέχει στον εορτασμό του Πάσχα. Στις μεγάλες πόλεις ο αριθμός κυμαίνεται στα όρια του 1%. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Mitrokhin, η τακτική προσέλευση στις ακολουθίες αφορά μόνο το 0,5% του πληθυσμού. Μόλις το 7%, όπως αναφέρει ο Mitrokhin, προσέρχεται σποραδικά στην εκκλησία, ενώ όπως αποδεικνύουν έρευνες μεταξύ των κληρικών, λιγότερο από το 10% παντρεύεται στην εκκλησία και περίπου το 30-40% ζητάει τη θρησκευτική ταφή.

Η κοινωνία του 3% ζήτησε από την Εκκλησία της Ρωσίας να δώσει «τολμηρές και ασυμβίβαστες απαντήσεις» στα καυτά κοινωνικά προβλήματα;

Φαίνεται όμως ότι η ρωσική κοινωνία δεν ικανοποιήθηκε από τις απαντήσεις που της παρείχε το «Κοινωνικό Δόγμα», γι’ αυτό και οκτώ χρόνια μετά τη δημοσίευση του κειμένου αυτού, στράφηκε, για άλλη μια φορά, προς την Εκκλησία της Ρωσίας και απαίτησε από αυτή να της δώσει «τολμηρές και ασυμβίβαστες απαντήσεις» για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Έτσι, στην Αρχιερατική Σύνοδο του 2008 ο τότε μητροπολίτης Κύριλλος παρουσίασε τις «Βάσεις της διδασκαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα» (σ.τ.Σ.: στα αγγλικά: http://www.mospat.ru/index.php?mid=463).

Το νόημα αυτών των θέσεων συνίσταται στο ότι ο αμαρτωλός, η αμαρτωλότητα του οποίου ζημιώνει όχι μόνο τους πλησίον του (οικογένεια, φίλους, συνεργάτες κλπ.) αλλά και κατά προέκταση και την ίδια την πατρίδα του («!»), δεν μπορεί να απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα με τον αναμάρτητο. Σύμφωνα με τον Πατριάρχη Κύριλλο η «αποκληρικοποίηση» και η φιλελευθεροποίηση των μεσαιωνικών μοναρχιών, όπως επίσης και η διείσδυση της ιδέας του φιλελευθερισμού στη δυτική θεολογία, ήδη από την εποχή του Διαφωτισμού, οδήγησε σήμερα τον κόσμο στον πολιτισμό του μεταμοντέρνου, δηλαδή στην αποκάλυψη (σ.τ.Σ.: βλ.: http://risu.org.ua/ukr/religion.and.society/other_art/article;31177/).

Το 2007 δημοσιεύεται στο περιοδικό «Politichesky Klass», No. 2, εκτενές άρθρο του π. Vsevolod Chaplin με τίτλο «Πέντε αξιώματα του ορθοδόξου πολιτισμού» (σ.τ.Σ.: στα ρωσικά: Пять постулатов православной цивилизации - http://pravaya.ru/side/584/11462). Στην εισαγωγή του άρθρου ο π. Vsevolod δηλώνει ότι «αποφασιστικά και εθελοντικά η Δύση απομακρύνθηκε από εκείνο το χριστιανικό παρελθόν, το οποίο κάποτε στερέωνε τις σχέσεις της με τη Ρωσία, παρά τις θρησκευτικές διαφορές και τους πολέμους. Επιστρέφει ή όχι η Δύση στις πηγές της; Ίσως, υπό την επίδραση του Ισλάμ, όμως σύντομα θα μάθουμε αν αυτό είναι έτσι. Ταυτόχρονα ο δικός μας, ορθόδοξος πολιτισμός, ακόμα και αν τον εξετάζουμε σαν μέρος ενός μεγαλύτερου πολιτισμού, μπορούμε να σκεφτούμε τι μπορούμε να προτείνουμε στην Ευρώπη και στην Αμερική αν, τέλος πάντων, θεωρούμε ότι είμαστε ένα από τα κέντρα του ευρωατλαντικού κόσμου και όχι η περιφέρειά του».

Στη συνέχεια ο π. Vsevolod παρουσιάζει τα «πέντε αξιώματα» αυτού του ορθόδοξου πολιτισμού. Ιδού ορισμένες από τις απόψεις του: Η αποστολή της κοινωνίας και του κράτους πρέπει να είναι πνευματική.

Το ορθόδοξο κομμάτι της κοινωνίας πρέπει να φροντίζει για τη σωτηρία του ανθρώπου, ότι δε βοηθάει σε αυτή πρέπει να περιορισθεί.

Το ιδανικό κοινωνικό σύστημα είναι… το θεοκρατικό, ενώ αναγνωρίζεται ως απαράδεκτη η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, την οποία προσπαθούν να επιβάλουν στα ορθόδοξα κράτη οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Ο χριστιανός πρέπει να είναι υποδειγματικός πολίτης οποιουδήποτε πολιτικού ή κρατικού συστήματος.

Κύριο χαρακτηριστικό του «ορθόδοξου πολιτισμού» είναι η απόλυτη αφοσίωσή του στο ιδανικό της ενότητας λαού και εξουσίας. Εκκλησία, λαός και εξουσία είναι ένα. «Εκκλησία, Απολυταρχία και λαός», όπως έγραφε ο υπουργός παιδείας του τσάρου Νικολάου Α΄ κόμης Sergey Symionovich Uvarov (υπουργός παιδείας 1833-1849).

Η αξία της προσωπικότητας είναι μεγάλη, όμως μεγαλύτερη από την αξία της ελευθερίας της εκφράσεως είναι η αξία των ιερών συμβόλων. Η προσωπικότητα δεν είναι ποτέ απολύτως  αυτόνομη και η ζωή της στη γη είναι αναπόσπαστη από το συνοδικό σώμα του λαού.

Ο ορθόδοξος πολιτισμός υφίσταται ως ανεξάρτητο κέντρο ενός νομικού και πολιτικού πολιτισμού, είναι δε απαραίτητη η δημιουργία μιας διεθνούς κοινότητας ορθοδόξων χωρών και λαών.

Το 2007 ο π. Vsevolod προετοίμαζε την κοινή γνώμη για την παρουσίαση μετά από ένα χρόνο των «Βάσεων της διδασκαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα». Κατά την άποψή μας σημασία δεν έχει τόσο η σχεδόν «ρατσιστική» προσέγγιση της ιδέας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εφόσον τα νομικά δικαιώματα του πολίτη προσδιορίζονται από το αν αυτός, κατά την άποψη της «Εκκλησίας – Ιεράς εξετάσεως», είναι αμαρτωλός ή μη, και η ριζική της αντίθεση με τη «Γενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» αλλά ο όρος «ορθόδοξος πολιτισμός», ο οποίος δημιουργεί κάποιες «συνειρμικές» αναφορές στη θεωρία του Samuel Huntington και τον οποίο, όρο, ήδη χρησιμοποιούν κατά κόρον όλα τα επίσημα όργανα του Πατριαρχείου Μόσχας.

Ουσιαστικά αυτό που προτείνει το Πατριαρχείο Μόσχας είναι η ιδέα ενός «πολιτισμού», αποκομμένου από τη δυτικοευρωπαϊκή χριστιανική πολιτισμική παράδοση. Ενός πολιτισμού, από τον οποίο έχει αφαιρεθεί η οικουμενική διάσταση του Χριστιανισμού και ο οποίος θα ευρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση με τη «διεφθαρμένη» Δύση. Αξίζει να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι σύμφωνα με τον Chaplin η Δύση, η οποία απομακρύνθηκε από τις χριστιανικές αξίες που κάποτε στερέωναν τις σχέσεις της με τη Ρωσία, απώλεσε την ικανότητα να συνδιαλέγεται με τη Ρωσία! «Your tale, sir, would cure deafness», όπως θα έλεγε ο William Shakespeare.

Βεβαίως στο σημείο αυτό τίθεται το λογικό ερώτημα: ποια είναι η άποψη του Κρεμλίνου για όλες αυτές τις «πνευματικές ασκήσεις»; Κατ’ αρχήν πρέπει να σημειώσουμε ότι κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τόσο στο εσωτερικό (όπως δείχνουν οι αριθμοί), ακόμα δε περισσότερο στο εξωτερικό (με εξαίρεση, υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις, το Βατικανό) αυτές τις απόψεις. Όμως όλες αυτές οι προσπάθειες καταβάλλονται κυρίως για εσωτερική κατανάλωση και στα πλαίσια της διαμορφώσεως μιας «εθνικής ιδέας», μεγάλης ή μικρής δεν έχει σημασία, η οποία θα εξυπηρετεί, πρώτα από όλα, καθαρά πολιτικούς σκοπούς.

Η ρωσική κοινωνία πρέπει να πεισθεί ότι η πολιτική του κράτους δε στηρίζεται σε κάποια αμιγώς πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα (φυσικό αέριο, εμπόριο όπλων κλπ.), αλλά οι ενέργειές της κατευθύνονται από αυτή τη νέα «εθνική ιδεολογία». Τώρα αν μερικές φορές ο «κοινωνικός εταίρος» το παρακάνει… Ε τότε, όπως λέει μια ρωσική παροιμία, «άσε το παιδί να παίζει, αρκεί να μην κλαίει»!

πηγή: http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=514

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel