Ρωσία,
Στις 31 Ιουλίου τα ρωσικά και ουκρανικά ΜΜΕ, που κάλυπταν την επίσκεψη του Πατριάρχου Μόσχας στην Ουκρανία, δημοσίευσαν την ακόλουθη δήλωσή του: «Χωρίς να δικαιολογούμε, αλλά καταδικάζοντας τα καταπιεστικά καθεστώτα, οφείλουμε, παρά ταύτα, να ξεχωρίσουμε τα καταπιεστικά καθεστώτα από τα απάνθρωπα. Για μένα ο ναζισμός είναι ένα απάνθρωπο καθεστώς, ο σταλινισμός – ένα καταπιεστικό».
Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι η δήλωση του Πατριάρχου Μόσχας αποτελεί μια απάντηση στην απόφαση της 3ης Ιουλίου 2009 του OSCE(Οργανισμός για την Ανασυγκρότηση και την Ασφάλεια στην Ευρώπη), η οποία εξισώνει το σταλινικό καθεστώς με το ναζιστικό. Είναι φυσικό ότι η δήλωση αυτή, ιδιαίτερα στην Ουκρανία όπου θεωρούν ότι η μεγάλη πείνα του 1932-1933 (Holodomor) ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής του Στάλιν εναντίον των Ουκρανών, ξεσήκωσε «θύελλα» διαμαρτυριών. Όμως, από τη άλλη πλευρά, τα ουκρανικά ΜΜΕ αναδημοσίευσαν μέρος από τη συνέντευξη του Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων Αρχιεπισκόπου Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα στο έντυπο EXPERT (15 Ιουνίου 2009), ο οποίος παρουσίαζε μια «εξοντωτική» εκτίμηση του σταλινικού καθεστώτος:
«Θεωρώ ότι ο Στάλιν ήταν ένα τέρας, ένα πνευματικό τερατούργημα, ο δημιουργός ενός τρομερού και απάνθρωπου συστήματος διοικήσεως, το οποίο στηριζόταν στο ψεύδος, στη βία και στην τρομοκρατία. Οργάνωσε τη γενοκτονία εναντίον του λαού της χώρα του και είναι προσωπικά υπεύθυνος για το θάνατο εκατομμυρίων αθώων. Από αυτή την άποψη ο Στάλιν μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με τον Χίτλερ... δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα GULAG (σ.τ.Σ: Gosudarstvenoye Upravleniye Lagerey – Κρατική Διεύθυνση Στρατοπέδων) και στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως».
Ας σημειώσουμε, για όσους πιθανώς έχουν ξεχάσει ή δε θέλουν να θυμηθούν, ότι το 1956, στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενώσεως) ο τότε Γενικός Γραμματέας Nikita Khrushchev είχε καταδικάσει στην περίφημη εισήγησή του την «σταλινική προσωπολατρία» και όλες τις αρνητικές της συνέπειες.
Η φαινομενική αντίθεση αυτών των δύο δηλώσεων αποτελεί ουσιαστικά την έκφραση μιας κοινής πολιτικής δύο διαστάσεων. Από τη μία πλευρά, η δήλωση του Ιλαρίωνα, αν εξαιρέσουμε τον αυθορμητισμό του Αρχιεπισκόπου Βολοκολάμσκ, ο οποίος είχε δημιουργήσει στο παρελθόν σοβαρά προβλήματα στο Πατριαρχείο Μόσχας (Λονδίνο – Επισκοπή Σούροζ, Ραβένα – η θεαματική αλλά άνευ ουσίας αποχώρησή του από το Διάλογο Ορθοδόξων – Καθολικών), στόχευε μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων στο εσωτερικό της Εκκλησίας της Ρωσίας, η οποία, όσο και αν ακούγεται παράξενο, επιδιώκει την αναθεώρηση της «καταδικαστικής αποφάσεως» του σταλινικού καθεστώτος. Με άλλα λόγια, αυτό που δεν μπορούσε να πει ο Πατριάρχης (και θα εξηγήσουμε παρακάτω το λόγο) το είπε- κατά την εκτίμηση μας- ο νέος Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων.
Από την άλλη πλευρά, η δήλωση του Πατριάρχου Κυρίλλου, η οποία εξισορροπεί κατά κάποιο τρόπο τη συναισθηματικώς φορτισμένη άποψη του υφισταμένου του, πρέπει να εξετασθεί υπό το φως μιας γενικότερης προσπάθειας του Κρεμλίνου να διαμορφώσει, επιτέλους, εκείνη τη «μεγάλη ιδέα», η οποία θα καλύψει το ιδεολογικό κενό, δηλαδή την παραίσθηση μιας γενικώς αποδεκτής ιδεολογίας που άφησε πίσω του το προηγούμενο καθεστώς... τουλάχιστον σε επίπεδο ΜΜΕ. Μια πλευρά αυτής της προσπάθειας αποτελεί και το πρόσφατο διάταγμα του Ρώσου Προέδρου Medvedev με τον πομπώδη τίτλο «Για την αντιμετώπιση της παραχαράξεως της Ιστορίας». Και πως αλλιώς μπορεί να χαρακτηρισθεί το ψήφισμα του OSCE παρά ως προσπάθεια παραχαράξεως της ιστορίας;! Γι' αυτό και ο Πατριάρχης Κύριλλος σε αυτή του τη δήλωση είχε χαρακτηρίσει ως απαράδεκτη την αναθεώρηση της ιστορίας, ιδιαιτέρως την ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. «Το ιστορικό ψεύδος γεννάει το ψεύδος της σύγχρονης ζωής», είχε τονίσει στη δήλωσή του ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Βεβαίως οφείλουμε να είμαστε αντικειμενικοί και να αναφέρουμε ότι ο OSCE, αναφερόμενος στο Σύμφωνο Molotov–Ribbentrop της 24ης (23ης) Αυγούστου 1939, λησμονεί τη Συμφωνία του Μονάχου της 29ης Σεπτεμβρίου 1938, την οποία υπέγραψε η δημοκρατική Ευρώπη προσπαθώντας να καθησυχάσει τον Χίτλερ και γι' αυτό του είχε τότε «χαρίσει» την Τσεχοσλοβακία.
Όμως ο Πατριάρχης Κύριλλος δε χρησιμοποίησε αυτό το επιχείρημα, ίσως επειδή θεωρεί ότι ο δεύτερος μεγάλος πόλεμος και οι τρομακτικές του συνέπειες για τη Σοβιετική Ένωση ήταν μια «Θεία τιμωρία» για την προδοσία της πίστεως, δηλαδή για την επικράτηση του αθεϊστικού καθεστώτος μετά το πραξικόπημα του 1917 (αυτό που συνήθως ονομάζεται «Οκτωβριανή Επανάσταση»). Την ψευδαίσθηση της αντιπαραβολής της Ρωσίας πριν και μετά το 1917 διαλύει ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Βολοκολάμσκ. Στην προαναφερθείσα συνέντευξη στην ερώτηση του δημοσιογράφου «Πως εκτιμάτε τις σχέσεις μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους κατά τα προεπαναστατικά χρόνια; Σήμερα υπάρχει μια νοσταλγία για εκείνη την εποχή, η οποία θεωρείται ως κάτι το ιδανικό...» απαντάει ως εξής:
«Αν όλα ήταν καλά στην προεπαναστατική Εκκλησία δεν θα συνέβαινε αυτή η μαζική αποχώρηση από αυτή πριν και μετά την επανάσταση. Ίσως να μη συνέβαινε και η ίδια η επανάσταση. Νομίζω ότι τις αιτίες της πνευματικής κρίσεως, οι οποίες οδήγησαν στην επανάσταση, αποκαλύπτει πολύ καλά στα απομνημονεύματά του ο πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Shavelsky (σ.τ.Σ.: Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό έργο: Шавельский Г.И. Воспоминания последнего протопресвитера Русской армии и флота. — Нью-Йорк: изд. им. Чехова, 1954 – Shavelsky G. I., Vospominaniya poslednego protopresvitera Russkoy armii i flota, New York, izd. im. Chekhova, 1954). Ήταν επικεφαλής των στρατιωτικών ιερέων και ευρισκόταν κοντά στην τσαρική οικογένεια, είχε προσωπικές επαφές με τον τσάρο. Γνώριζε θαυμάσια την Εκκλησία σε όλα της τα επίπεδα. Ουσιαστικά τα απομνημονεύματά του είναι μια συλλογή γεγονότων. Παρουσιάζει το μεγάλο βαθμό της πνευματικής αποσυνθέσεως που υπήρχε και στην Εκκλησία, και στο ρωσικό κράτος. Δείχνει αυτή την τεράστια απόσταση, η οποία χώριζε τον τσαρικό οίκο και τον λαό, παρά τη θερμή αγάπη των μελών της τσαρικής οικογένειας για τον λαό και την επιθυμία τους να τον πλησιάσουν, να τον καταλάβουν. Δείχνει εκείνο το χάσμα που υπήρχε ανάμεσα στην Εκκλησία και την ανώτερη ηγεσία της, από τη μια πλευρά, και την πραγματικότητα, από την άλλη. Εννοείται ότι στη θέση της Εκκλησίας στο κράτος πριν την επανάσταση υπήρχαν και πολλά θετικά. Όμως δεν πρέπει τώρα να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε εκ νέου την προεπαναστατική κατάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο μοντέλο σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους, το οποίο θα απέκλειε όλα εκείνα τα αρνητικά φαινόμενα στη ζωή της Εκκλησίας και της κοινωνίας που οδήγησαν στην επανάσταση». (στα ρωσικά http://www.expert.ru/printissues/expert/2009/23/interview_misiya_v_miru/)
Οι «κλασικοί» έλεγαν ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο σαν φάρσα. Και δεν είχαν άδικο.
Post Scriptum: Το πρώτο μέρος του τίτλου αυτού του σημειώματος Stalin vs Hitler είναι «δανεισμένο» από το ομώνυμο άρθρο του Vladimir Mozhegov (Portal-Credo.Ru).
πηγή: http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=416
