από την στήλη «Κρίσεις και Σχόλια», του περιοδικού της ΠΕΘ «Κοινωνία»,

Ιανουάριος-Μάρτιος 2010, τεύχος 1

Το πρόβλημα της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων είναι αρκετά επίκαιρο, εξαιτίας τόσο του μεγάλου όγκου των οικονομικών μεταναστών, όσο και της ελεύθερης διακίνησης των πολιτών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Ο όρος πού καθημερινά ακούγεται σήμερα και γράφεται είναι η «πολυπολιτισμικότητα». Οι Έλληνες καλούνται να συμβιώσουν με ανθρώπους πού ο πολιτισμός τους είναι σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό διαφορετικός από τον δικό τους. Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση επιχειρείται σε επίπεδο Κοινωνικής θεωρίας η μελέτη του φαινομένου, ώστε η Ελλάδα να ανταποκριθεί με σωστό τρόπο στις προκλήσεις της εποχής μας. Δυστυχώς όμως, μεταξύ των θεωριών πού προτείνονται ή των λύσεων πού δίνονται είναι και η απεμπόληση της πολιτισμικής μας ιδιαιτερότητας και η πολιτισμική μας ταύτιση με τον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό! Ο ελληνικός πολιτισμός, ισχυρίζονται οι υποστηρικτές αυτής της άποψης, ενυπάρχει στον ίδιο τον ευρωπαϊκό· άρα και η ταυτότητα του σύγχρονου Έλληνα είναι η ίδια μ' εκείνη του Ευρωπαίου. Την παλιά θεωρία για το «όμαιμον, το ομόθρησκον και το ομόγλωσσον» δεν καταδέχονται καν οι άνθρωποι αυτοί να την μνημονεύσουν. Ευτυχώς, σ' αυτές τις παράταιρες απόψεις έχουν δοθεί αποστομωτικές απαντήσεις με επιστολές, μελέτες και επιφυλλίδες ( βλ. Θ. Ζιάκα « Πέρα από το άτομο - Το αίνιγμα της Ελληνικής ταυτότητας», έκδ. Αρμός, Π.Μ. Κητρομηλίδη «Η εθνική ταυτότητα ως δίλημμα και ως προοπτική», Χρ. Γιανναρά κ. ά.).

Από την πλευρά μας αρκούμαστε σε ελάχιστες μόνο επισημάνσεις. Κατ΄ αρχάς, δεν πρέπει να επηρεαζόμαστε απ' αυτό το σύμφυρμα του Ευρωπαϊσμού και της έντεχνης διαστρέβλωσης, ώστε να εκλαμβάνουμε το παρελθόν ως αμάρτημα και την εθνική συνείδηση ως ιεροσυλία. Αντίθετα, με σεμνή υπερηφάνεια οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε τη γλώσσα, την ιστορία και την ορθοδοξία μας ως ακατάλυτα βιώματα των Ελλήνων δια μέσου των αιώνων. Έπειτα, να μη λησμονούμε ότι «ο τύπος του Έλληνα είναι ο μανικός εραστής της ετερότητας», όπως σημειώνει ένας σύγχρονος στοχαστής. Ο Έλληνας κουβαλάει μέσα του ένα μακραίωνο παρελθόν και το γνωρίζει. Γι' αυτό και θέλει να ξεχωρίζει, να διακρίνεται, να τον αναγνωρίζουν οι άλλοι ως Έλληνα. Αυτό όμως το κερδίζει με την ενεργό του κοινωνία τόσο με τους ομοεθνείς όσο και με τους ξένους. Γι' αυτό, εξάλλου, και πρέπει να υπάρξουν βασικοί κανόνες κοινωνικής συνύπαρξης, ώστε η πολυπολιτισμικότητα να μην εκπέσει σε κοινωνική και ηθική Βαβυλωνία, αλλά να αποβεί αγωγός κοινωνικής συνοχής. Και τούτο θα συντελεσθεί με τη σοβαρότητα της Παιδείας μας και τη δημιουργικότητα του πολιτισμού μας.