από το περιοδικό «ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ», Τεύχος 117
Μία πολύ ἐνδιαφέρουσα ἱστορική ἔρευνα ἦρθε πρόσφατα στό φῶς τῆς δημοσιότητος. Ἀφορᾶ τήν εὐθύνη τοῦ Γερμανικοῦ λαοῦ σε σχέση μέ τά ἐγκλήματα τοῦ Ναζισμοῦ κατά τῆς ἀνθρωπότητος. Μέχρι πρίν λίγα χρόνια εἶχε ἐπικρατήσει ἡ ἄποψη ὅτι τήν βασική εὐθύνη για τά ἐγκλήματα αὐτά εἶχε ὁ Ἀδόλφος Χίτλερ καί τό ναζιστικό καθεστώς πού ἐπέβαλε. Ὁ Γερμανικός λαός ἐθεωρεῖτο, οὔτε λίγο οὔτε πολύ, θύμα τοῦ καθεστῶτος. Χαρακτηριστικά ὁ συγγραφέας Τόμας Μάν ἔγραψε, ὅτι ὁ πόλεμος τοῦ Ναζισμοῦ ἐναντίον τῶν ἄλλων λαῶν, ἀποτέλεσε «ἔγκλημα εἰς βάρος τοῦ Γερμανικοῦ λαοῦ ἀπό τούς ἡγέτες του».
Μιά νέα ἱστορική προσέγγιση ὅμως ἔρχεται νά ἀνατρέψει αὐτή τήν ἀντίληψη. (βλ. ἄρθρο Νατάσας Μπαστέα, ΤΑ ΝΕΑ 22-10-2011) Βασικός ἐκπρόσωπός της ὁ Βρετανός ἱστορικός Ἴαν Κέρσοου πού θεωρεῖται διεθνῶς ὁ πλέον εἰδικός γιά τήν ναζιστική περίοδο και τόν ἀδόλφο Χίτλερ. Σύμφωνα μέ τόν Κέρσοου οἱ νεώτερες ἱστορικές ἔρευνες φέρνουν στό προσκήνιο τήν οὐσιαστική ἐμπλοκή τοῦ λαοῦ στά ἐγκλήματα τοῦ ναζισμοῦ, καί ἄρα ὁδηγοῦν στήν ἐνοχοποίηση τοῦ Γερμανικοῦ λαοῦ σέ πολύ μεγαλύτερο βαθμό ἀπό αὐτόν πού ἀπέδιδαν οἱ παλαιότερες ἱστορικές προσεγγίσεις. Ὅπως δήλωσε ὁ Κέρσοου στην ἐφημερίδα «Times»: «Ἐκεῖ πού κάποτε ἐθεωρεῖτο ὅτι τό καθεστώς καί ὁ Γερμανικός λαός βρίσκονταν σέ ἀντίθεση, τώρα ἱστορικά τούς βλέπουμε ὡς κάτι ἐνιαῖο. Δίνεται ἰδιαίτερη ἔμφαση στήν εὐρύτερη συναίνεση πού στήριξε τό ναζιστικό καθεστώς».
Σύμφωνα μέ τόν σέρ Ἴαν ὁ Χίτλερ ποδηγετοῦσε τίς μάζες ὄχι μόνο μέ τήν πολιτική προπαγάνδα καί τόν μηχανισμό τοῦ τρόμου ἀλλά και μέσῳ τοῦ οἰκονομικοῦ ἐλέγχου «τῶν στομαχιῶν τους», ὅπως ἀναφέρει χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα τό κράτος πρόνοιας χρηματοδοτούμενο ἀπό τήν λεηλασία τῶν περιουσιῶν τῶν Ἑβραίων καί τῶν κατακτημένων Εὐρωπαϊκῶν λαῶν, ἔδωσε στούς περισσότερους Γερμανούς ὑψηλό βιοτικό ἐπίπεδο σχεδόν μέχρι τούς τελευταίους μῆνες τοῦ πολέμου, ἀντίθετα μέ ὅσα συνέβαιναν κατά τήν διάρκεια τοῦ Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ὅταν ὁ κόσμος λιμοκτονοῦσε. «Οἱ Γερμανοί ἐξαγοράστηκαν» παρατηρεῖ ὁ σέρ Ἴαν. Ἐγνώριζαν ἄλλωστε πολύ καλά τά αἴτια τῆς δικῆς τους οἰκονομικῆς εὐμάρειας, κατά τήν συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Σύμφωνα μέ ἕναν ἄλλο ἱστορικό, τόν Φρέντερικ Τέιλορ, ὁ ὁποῖος ἔχει μελετήσει τίς ἐξελίξεις στήν Γερμανία μετά τόν πόλεμο, μέχρι και τήν δεκαετία τοῦ ’50, πολλοί Γερμανοί ἦταν ἀκόμη προσηλωμένοι στις ναζιστικές ἰδέες, γεγονός πού ἐπιβεβαιώνει τήν ταύτιση τοῦ Γερμανικοῦ λαοῦ μέ τόν ναζισμό.
Τό εὐχάριστο εἶναι ὅτι ἡ νέα γενιά τῶν Γερμανῶν ἔχει μεγαλύτερη ἀποστασιοποίηση ἀπό τούς προγόνους της, καί στέκεται πολύ πιό κριτικά ἀπέναντί τους. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ὁ σέρ Ἴαν Κέρσοου τιμήθηκε το 1994 μέ τό παράσημο τοῦ Ὀμοσπονδιακοῦ Σταυροῦ ἀπό τήν γερμανική Κυβέρνηση γιά τήν προσφορά του στήν ἱστορική ἔρευνα.
Ἀποδεικνύεται γιά ἄλλη μιά φορά ἡ μεγάλη εὐθύνη πού ἔχει ὁ λαός σέ κάθε ἱστορική συγκυρία. Δέν ἔχουν μόνο οἱ ἡγέτες εὐθύνη γιά τόν λαό ἀλλά καί ὁ λαός εἶναι ὑπεύθυνος γιά τούς ἡγέτες του. Κάθε στιγμή δείχνει τήν προθυμία ἤ τήν ἀπροθυμία του γιά τό ἄν θά ἀκολουθήσει τούς ἡγέτες του εἴτε πρός τήν ἀνόρθωση καί τό μεγαλεῖο, εἴτε πρός τήν κατάπτωση καί τήν αἰσχύνη. Ἡ εὐθύνη τοῦ λαοῦ εἶναι μεγάλη καί δέν πρέπει ποτέ να τήν ξεχνᾶ. Ἀντιθέτως ὀφείλει νά βρίσκεται σέ διαρκή ἐπαγρύπνηση, και νά ἐνεργεῖ πάντοτε μέ κριτήριο τό γενικό καλό καί ὄχι τό στενό ἀτομικό συμφέρον. Εἰδικά ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μπορεῖ νά μήν κατακτήσαμε ποτέ ἄλλους λαούς γιά νά τούς ἐκμεταλευτοῦμε οἰκονομικά, κατά κάποιο τρόπο ὅμως «ἐξαγοραστήκαμε» κι ἐμεῖς ἀπό τούς πολιτικούς ἡγέτες μας. Διότι τά τελευταῖα τριάντα χρόνια μᾶς ἔδωσαν τήν δυνατότητα νά καλοπεράσουμε καί νά ζήσουμε πάνω ἀπό τίς δυνατότητές μας στηριζόμενοι σέ δανεικά. Μᾶς διόρισαν στό Δημόσιο τά παιδιά μας χωρίς ἀξιοκρατία ἀλλά χατηρικά καί περιμένοντας ὡς ἀντάλλαγμα την ψήφο μας. Μᾶς ἐξασφάλισαν ἐπιδοτήσεις ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἔνωση χωρίς νά τίς ἀξίζουμε καί χωρίς νά εἴμαστε συνεπεῖς στίς ὑποχρεώσεις μας. Μᾶς ἔδιναν μισθούς καί ἐπιδόματα ὄχι ἀπό τά ἔσοδα τοῦ Κράτους ἀλλά ἀπό τά χρήματα πού δανείζονταν ἀπό τό ἐξωτερικό. Διότι τά ἔξοδα τοῦ Κράτους ἦταν πολλαπλάσια ἀπό τά ἔσοδα. Δέν μᾶς ἔλεγαν τήν ἀλήθεια ἀκόμη κι ὅταν πλησιάζαμε στήν καταστροφή. Ἀντίθετα μᾶς ἔδιναν ὑποσχέσεις καί μᾶς ἔταζαν λαγούς μέ πετραχήλια προκειμένου νά καταλάβουν τά ἀξιώματα καί τίς καρέκλες τῆς ἐξουσίας. Μέ ὅλα αὐτά καί πολλά ἄλλα, οἱ ἡγέτες μας μᾶς «ἐξαγόραζαν» καί ἐμεῖς (ὄχι ὅλοι φυσικά, δυστυχῶς ὅμως οἱ περισσότεροι) δεχόμασταν τήν ἐξαγορά.
Ἀποτέλεσμα; Ἡ θέση πού βρισκόμαστε σήμερα. Χρεοκοπημένοι, ἀπελπισμένοι, ἀδύναμοι καί ἀνίσχυροι. Ἡ Γερμανία εἶναι καί πάλι ἡ ἰσχυρή χώρα πού ρυθμίζει τά πράγματα. Αὐτή τήν φορά ὄχι στρατιωτικά ἀλλά οἰκονομικά. Κι ἐμεῖς σάν λαός αἰσθανόμαστε ὅτι εἴμαστε ὑπό κατοχή. Ἐνῶ ὅλα τά προηγούμενα χρόνια μᾶς εἴχανε πείσει οἱ ἡγέτες μας ὅτι ἤμασταν «ὁ κυρίαρχος λαός». Κι ἐμεῖς τό πιστεύαμε. Μόνο τώρα πού ἄδειασαν οἱ τσέπες μας ἔχουμε ἀρχίσει νά προβληματιζόμαστε. Τώρα ἴσως ἀρχίσει καί γιά μᾶς ἡ ἀποστασιοποίηση ἀπό τό ἁμαρτωλό παρελθόν μας.
Ἡ παράδοσή μας, ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας, οἱ ἀγῶνες καί οἱ θυσίες τῶν προγόνων μας μποροῦν νά ἀποτελέσουν τίς πηγές τῆς ἔμπνευσής μας γιά τήν νέα μας πορεία.
