(Ανάτυπο από την ΙΑ' τόμο Επετηρίδος

Ιδρύματος Νεοελληνικών Σπουδών)

Κάθε χρόνο ο εορτασμός εθνικών επετείων και συγκεκριμένα της 25ης Μαρτίου, της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, μας φέρνει στο νου την ιερά μνήμη των ηρώων και των αγωνιστών. Μία σημαντική και μαρτυρική μορφή, την οποία στις ημέρες μας πρέπει ιδιαιτέρως να ενθυμούμεθα, είναι και ο Ρήγας Βελεστινλής. Εκτός από τον Θούριό του, που είναι το ευρύτερα γνωστό έργο του, ο Ρήγας μας άφησε και σπουδαία πολιτικά κείμενα, στα οποία συνδυάζονται η επαναστατική διάθεση, η φιλοπατρία, ο σεβασμός στην Ορθόδοξη Παράδοση, η πίστη στα ανθρώπινα δικαιώματα και οι δημοκρατικές ιδέες της εποχής εκείνης. Αξίζει να παραθέσουμε μία προτροπή του Ρήγα από το σχέδιο Συντάγματος, την "Νέα Πολιτική Διοίκηση", όπως την ωραματίσθηκε για να εφαρμοσθή σε μία ελεύθερη Ελλάδα. Γράφει στο άρθρο 22:

"Όλοι χωρίς εξαίρεσιν έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η Πατρίς έχει να καταστήση σχολεία εις όλα τα χωρία δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδία. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη. Να εξηγούνται οι παλαιοί ιστορικοί συγγραφείς, εις δε τας μεγάλας πόλεις να παραδίδεται η γαλλική και ιταλική γλώσσα, η δε ελληνική να είναι απαραίτητος". Βλέπουμε την έμφαση που δίνει ο Ρήγας στους ιστορικούς συγγραφείς, διότι προφανώς κατανοούσε ότι χωρίς γνώση Ιστορίας δεν μπορεί να καλλιεργηθή εθνική συνείδηση και αγωνιστικό φρόνημα.

Το μήνυμα του Ρήγα είναι λίαν επίκαιρο για την εποχή μας. Μέσω των εθνικών επετείων προσπαθούμε να διατηρήσουμε άσβεστη την εθνική μνήμη και να τονώσουμε. την εθνική συνείδηση του λαού μας. Ομιλίες, παρελάσεις, εκδηλώσεις σε σχολεία, ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, άρθρα και άλλα μέσα χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό. Εξ άλλου η Εκκλησία μας, οι Ένοπλες Δυνάμεις και το εκπαιδευτικό μας σύστημα συντελούν με διαφόρους τρόπους στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης και στην αφύπνιση των εθνικών αντανακλαστικών των Ελλήνων εντός και εκτός Ελλάδος. Όμως ακούονται τον τελευταίο καιρό και ωρισμένες φωνές, που επιχειρούν να μας πείσουν ότι όλα αυτά είναι ξεπερασμένα και άχρηστα διότι -λέγουν- έχουμε εισέλθει στην "εποχή της παγκοσμιοποιήσεως".

Πράγματι είναι γεγονός ότι στον οικονομικό, εμπορικό και επενδυτικό τομέα τα σύνορα πέφτουν συνεχώς. Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα διεθνή χρηματιστήρια, η αλληλεπίδραση μεταξύ των κεφαλαιαγορών, το Διαδίκτυο (Internet), η Ευρωπαϊκή Ένωση, όλα αυτά και πολλά άλλα συντελούν στην διευκόλυνση των συναλλαγών και δίδουν την εντύπωση ότι οπισθοχωρεί και εξασθενεί σημαντικά η δύναμη του έθνους, του εθνικού παράγοντος και του εθνικού κράτους. Καλό είναι, λοιπόν, να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους και να προσδιορίσουμε τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου της παγκοσμιοποιήσεως.

Είναι έμφυτη η τάση σε μια μερίδα ανθρώπων να πιστεύουν ότι δια της αναπτύξεως των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των κρατών θα σταματήσουν οι εχθρότητες και θα επικρατήση ειρήνη. Δεν πρόκειται για νέα αντίληψη. Ανιχνεύεται και σε προηγούμενες δεκαετίες. Το 1910 ο Άγγλος συγγραφεύς Νόρμαν Άγκελ (Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης) στα έργα του προέβλεπε την επικράτηση της παγκοσμίου ειρήνης μέσω των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Είχε πιστέψει ότι η παγκοσμιοποίηση είχε ήδη επικρατήσει και προφήτευε το τέλος των πολέμων και των εθνικών εγωϊσμών! Διεψεύσθη οικτρά. Παρά τις ανεπτυγμένες εμπορικές σχέσεις μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Αυστρουγγαρίας, το 1914 εξερράγη ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Το διεθνές εμπόριο δεν νίκησε τα εθνικά συμφέροντα.

Την ίδια αφελή προσήλωση -μέχρι θεοποιήσεως θα λέγαμε- στον πολιτικό ρόλο των εμπορικών σχέσεων επιδεικνύουν σήμερα και ωρισμένοι συμπατριώτες μας, ακόμη και κάτοχοι σημαντικών θέσεων. Μας έλεγαν ότι τα ελληνοαλβανικά προβλήματα θα λυθούν δια της επιχειρηματικής δραστηριότητος. Κάποιοι το πίστεψαν και είδαν τα εργοστάσιά τους να καίγωνται στην "εξέγερση των καλάσνικοφ" το 1997. Ενώ μάλιστα η Ελλάς συντηρεί περίπου 500.000 Αλβανούς εργαζομένους, η Αλβανία παρέδωσε τα δύο σημαντικώτερα λιμάνια της στην Τουρκία. Κάτι αντίστοιχο μας πρότειναν ωρισμένοι για τα Σκόπια: "Ανοίξτε μερικά μπακάλικα και οι ανιστόρητες διεκδικήσεις των ψευδομακεδόνων θα αμβλυνθούν"! Κι όμως μόλις άρχισαν οι ελληνικές επενδύνσεις στο γειτονικό μας κρατίδιο, τότε ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Θ. Πάγκαλος εδέχθη την δυσάρεστη έκπληξη περί δήθεν "μακεδονικής" μειονότητος στην Ελλάδα. Ας μην λησμονούμε και το πείραμα των ελληνοτουρκικών επιχειρηματικών σχέσεων. Μόλις ξέσπασε η υπόθεση Οτσαλάν, ο εκπρόσωπος των Τούρκων επιχειρηματιών μας δήλωσε ότι γι' αυτούς το εθνικό συμφέρον προηγείται του οικονομικού. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι εμπορικές συναλλαγές δεν καταργούν τα έθνη και τις εθνικές ιδιαιτερότητες.

Πιστεύω ακόμη ότι και ως προς τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία υπάρχει μία διόγκωση ή μία παραπληροφόρηση. Παρά τις τάσεις για παγκοσμιοποίηση το εθνικό κράτος ανθίσταται σθεναρά. Σημειώνω χαρακτηριστικά ότι: Παρά την εφαρμογή της ελεύθερης διακινήσεως προσώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εν τούτοις μόνον το 1% των εργαζομένων προέρχεται από άλλη χώρα-μέλος. Επίσης τα ευρωπαϊκά κεφάλαια, που είναι επενδεδυμένα σε άλλη χώρα, διαφορετική από την χώρα προελεύσεώς τους, αποτελούν μόνο το 2% των επενδύσεων εντός του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου. Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη ο συνολικός τζίρος (κύκλος εργασιών) των: εξαγωγικών επιχειρήσεων εκφράζει μόνο το 3% του συνολικού τζίρου των χωρών αυτών. Όσον αφορά δε τις ΗΠΑ, όπου καλλιεργείται ιδιαιτέρως η θεωρία της παγκοσμιοποιήσεως, ενδιαφέρει να γνωρίζουμε ότι το 90% των αμερικανικών κεφαλαίων είναι επενδυμένο σε μετοχές αμερικανικών συμφερόντων, άρα μόνο το 10% είναι... παγκοσμιοποιημένο.

Το έθνος, το εθνικό κράτος, η εθνική συνείδηση δεν πεθαίνουν τόσο εύκολα, όσο θα ήθελαν κάποιοι κήρυκες του διεθνισμού και υποστηρικτές ενός α-εθνικού χαρακτήρος για την χώρα μας. Το περίεργο, μπορώ να πω και εξοργιστικό, είναι ότι ωρισμένοι κονδυλοφόροι στην Ελλάδα προσπαθούν να μας πείσουν ότι για να είμαστε καλοί ... Ευρωπαίοι πρέπει να απεμπολήσουμε την ιστορική μας μνήμη και την εθνική μας συνείδηση. Τα γεγονότα τους διαψεύδουν, διότι αποδεικνύουν ότι σε όλες τις σοβαρές χώρες της Ευρώπης και του κόσμου η εθνική υπερηφάνεια και η αίσθηση του εθνικού συμφέροντος, αλλά και της εθνικής ιδιοπροσωπείας παραμένουν στοιχεία ισχυρότατα. Ας θυμηθούμε κάποια πρόσφατα γεγονότα:

Σε όλον τον ευρωπαϊκό χώρο παρατηρούμε την εμφάνιση ή επανεμφάνιση εθνικών κρατών. Τσεχία, Σλοβακία, Ουκρανία, Κροατία, Σλοβενία, ακόμη και τάσεις για Σκωτικό κράτος (!) και έπεται συνέχεια... Πού είναι η υποχώρηση του εθνικού παράγοντος; Ο Γάλλος Πρωθυπουργός Λιονέλ Ζοσπέν δήλωσε τον Ιανουάριο του 1999 ότι καλή μεν είναι η ευρωπαϊκή ιδέα, αλλά προηγείται η έννοια του έθνους και το μεγαλείο της Γαλλίας. Ο Γερμανός πρώην Διοικητής της Ομοσπονδιακής Τραπέζης Χάνς Τιτμάγιερ, όταν μιλούσε με τους άλλους Κεντρικούς Τραπεζίτες της Ευρώπης για το ΕΥΡΩ, παράλληλα έκανε κήρυγμα για τις γερμανικές εθνικές διεκδικήσεις προς ανατολάς! (βλ. το βιβλίο του Μπέρναρντ Κόνολλυ: Η σάπια καρδιά της Ευρώπης, εκδ. Λιβάνη). Η Μεγάλη Βρεταννία και η Γαλλία, καίτοι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, αρνήθηκαν να εντάξουν το πυρηνικό τους οπλοστάσιο υπό ευρωπαϊκό έλεγχο, διότι πρόκειται για θέμα "υψίστου εθνικού συμφέροντος". Στην Ιταλία, στο κέντρο της πρωτεύουσας Ρώμης, υπάρχει μία σειρά χαρτών μεγάλου μεγέθους επάνω σε τοίχο, οι οποίοι παριστούν την γεωγραφική επέκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στην χώρα μας δεν υπάρχουν πουθενά αντίστοιχοι χάρτες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ στην Αθήνα δεν υπάρχει ούτε ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου!

Η δυναμική του εθνικού παράγοντος φαίνεται και από τα διαλυτικά φαινόμενα στο Βέλγιο. Ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως κιvδυνεύει να διαλυθή σε δύο κράτη λόγω των σοβαρών διαφορών μεταξύ Φλαμανδών (Ολλανδοφώνων) και Βαλλόνων (Γαλλοφώνων). Φαίνεται επίσης και στο επίπεδο των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων. Η Ισπανία αντέδρασε σύσσωμη όταν οι Αρχές της Ευρωπαϊκής Ενώσεως της ζήτησαν να αλλάξη το αλφάβητό της -συγκεκριμένα μια περισπωμένη στο γράμμα Ν- για να προσαρμοσθή στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που κατασκευάζουν άλλες χώρες-μέλη. Για να δούμε δε τι γίνεται και εκτός Ευρώπης, ας πάμε στην Ιαπωνία, μία χώρα που θαυμάζουμε όλοι για την υψηλή τεχνολογία της. Όταν προτάθηκε προ δέκα ετών η κατάργηση των ιδεογραμμάτων και η εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου, οι Ιάπωνες ακαδημαϊκοί συνέστησαν ειδική επιτροπή μελέτης και κατέληξαν ότι: Ο κόπος που καταβάλλουν οι νεαροί μαθητές για να μάθουν τα ιδεογράμματα αποτελεί την βάση του Ιαπωνικού οικονομικού θαύματος! Διαπιστώνεται ότι όλοι σέβονται την εθνική τους γλώσσα και δεν σπεύδουν άκριτα να επιφέρουν αλλαγές, πλην των Ελλήνων, που καταργήσαμε τόνους και πνεύματα, χωρίς να προηγηθή σοβαρή μελέτη των συνεπειών!

Η ιστορική μνήμη, η εθνική και θρησκευτική ταυτότητα -ειδικά για μας τους Ορθοδόξους Έλληνες- η Παράδοση, η Γλώσσα, η έννοια του Έθνους και του εθνικού συμφέροντος αποτελούν στοιχεία απαραίτητα για την επιβίωσή μας. Παρά τις σειρήνες της παγκοσμιοποιήσεως όλοι οι λαοί προτάσσουν την εθνική τους ιδιαιτερότητα. Το Έθνος, ως έννοια, ως ιδέα, ως βίωμα, ως ζωντανή πραγματικότητα παραμένει πρωταρχικός παράγων της κοινωνικής και της διεθνούς εξελίξεως. Τα Έθνη δεν πέθαναν, όπως θα ήθελαν οι πάσης φύσεως διεθνιστές.

Ως Έλληνες έχουμε υποχρέωση να αντισταθούμε στις ισοπεδωτικές τάσεις του υλισμού, του ευδαιμονισμού και στις αρνητικές πλευρές της παγκοσμιοποιήσεως και ευρισκόμενοι στο κατώφλι της τρίτης χιλιετίας καλόν θα ήτο να θυμηθούμε τον Ηρόδοτο, ο οποίος μας διδάσκει τους παράγοντες διατηρήσεως της εθνικής συνειδήσεως και ταυτότητος. Το όμαιμον, το ομόγλωσσον, τα κοινά των Θεών ιδρύματα, το ομότροπον:

1) Το όμαιμον, η κοινή καταγωγή, υπήρξε ανέκαθεν ενωτικό στοιχείο του Ελληνισμού. Σήμερα οφείλουμε να καλλιεργήσουμε τον υγιή πατριωτισμό και την ιστορική μας συνείδηση, μακριά από κάθε τάση φυλετισμού και σωβινισμού, αλλά παράλληλα καταπολεμώντας κάθε αίσθημα εθνικής μειονεξίας και ηττοπαθείας.

2) Το ομόγλωσσον εκ πρώτης όψεως μας προβληματίζει, διότι η ελληνική γλώσσα είναι μοναχική μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Δεν ανήκει σε κάποια από τις μεγάλες συνομοταξίες γλωσσών. Όμως οι πολιτικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη μας επιτρέπουν να αντικρίσουμε και να αξιοποιήσουμε μία νέα πραγματικότητα. Πολλά εκατομμύρια Ορθοδόξων της Αν. Ευρώπης, υποψήφια μέλη -νωρίτερα ή αργότερα- της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, χρησιμοποιούν το βυζαντινογενές κυριλλικό αλφάβητο. Ρώσοι, Ουκρανοί, Σέρβοι, Βούλγαροι κ.α. ανήκουν γλωσσικά μεν στην σλαβική οικογένεια, αλλά το αλφάβητό τους είναι ελληνογενές. Το σπουδαιότερο, όμως, μέλημά μας είναι εμείς οι ίδιοι οι Έλληνες να γνωρίζουμε καλά την γλώσσα μας και να διδασκώμαστε και τις παλαιότερες μορφές της. Χωρίς αίσθηση γλωσσικής συνέχειας, δεν οικοδομείται και η ιστορική συνέχεια.

3) Τα κοινά των Θεών ιδρύματα, δηλαδή η θρησκεία. Συνδετικό στοιχείο των Ελλήνων από τα προχριστιανικά χρόνια, πολύ δε περισσότερο μετά την διάδοση της Χριστιανικής Αληθείας. Σε δύσκολες στιγμές, όταν χανόταν ακόμη και η γλώσσα, η Ορθόδοξη Πίστη διεφύλαττε το εθνικό φρόνημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τουρκόφωνοι Καππαδόκες επί Τουρκοκρατίας. Έμειναν προσηλωμένοι στο Γένος, διότι δεν απώλεσαν την Ορθόδοξη Πίστη τους. Ο δε κορυφαίος Άγγλος Βυζαντινολόγος Σερ Στήβεν Ράνσιμαν παρατηρεί: Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας η εκκλησία κατώρ­ θωσε να επιβιώση και μαζί της επεβίωσε και ο ελληνικός λαός.

4) Το ομότροπον, τα κοινά ήθη και έθιμα. Πέραν των καθαρώς λαογραφικών στοιχείων η παράδοσή μας διασώζει ζωογόνα στοιχεία για την απάνθρωπη εποχή, στην οποία ζούμε. Ιδιαιτέρως επισημαίνω τον ρόλο του οικογενειακού θεσμού. Παρά την αύξηση των διαζυγίων η οικογένεια παραμένει η σπονδυλική στήλη της κοινωνίας μας και η διατήρηση του ρόλου της θα βοηθήση την αποφυγή ακραίων φαινομένων ηθικής και εθνικής παρακμής.

Θα προσπαθήσουμε. Πρέπει να προσπαθήσουμε. Δεν είναι πάντοτε εύκολο να αντισταθούμε στα αρνητικά φαινόμενα, με τα οποία ξεκινά η τρίτη χιλιετία. Όμως έχουμε οδηγό την ελληνορθόδοξη Παράδοση και την Ιστορία του Γένους μας, που μας διδάσκουν την ελπίδα και την αισιοδοξία. Θα καλλιεργήσουμε την ιστορική μνήμη και την εθνική μας συνείδηση και για την δική μας και για τις επόμενες γενεές. Και θα έχουμε ως σύμβουλό μας τον Κωστή Παλαμά, που μας διδάσκει:

Κι αν είναι πλήθος τ' άσχημα

κι αν είναι τ' άδεια αφέντες

φτάνει μια σκέψη, μια ψυχή

φτάνεις εσύ, εγώ φτάνω

να δώση νόημα στων πολλών την ύπαρξη ένας φτάνει. 

Κι εμείς είμαστε πολύ περισσότεροι από ένας.

Αρκεί να το πιστέψουμε.

Αναδημοσίευση από: http://exagorefsis.blogspot.com/2009/06/blog-post_7477.html

Πηγή: http://www.i-m-patron.gr/biblioparousiash/istorikh_mnhmh.html