Σπάνια ἀντιμετωπίζουμε τή διαφορετικότητα τοῦ ἄλλου θετικά διότι τότε θά ἔπρεπε ἀναγκαστικά νά δοῦμε τόν ἑαυτό μας περισσότερο κριτικά. Τί ἄλλο εἶναι, ὅμως, ἡ διαφορετικότητα τοῦ ξένου παρά ἡ ἐξιδιασμένη κατάθεσή του στόν κοινό πολιτισμό τῆς ἀνθρωπότητας; Μέ τά προτερήματά καί τά μειονεκτήματά της βέβαια, ὅπως καί ἡ δική μας κατάθεση. Μόνο μιά λογική αὐτάρκειας θά μποροῦσε νά ἀπορρίπτει ἐξ ἀρχῆς τά καλά πού προέρχονται ἀπό τή διαφορετικότητα.

Ἐπί πλέον, μόνο μία στάση πού μαρτυρεῖ ἀνασφάλεια θά μποροῦσε νά φοβᾶται τή διαφορετικότητα. Ὑπό κάποιες προϋποθέσεις ἡ διαφορετικότητα τοῦ ἄλλου ἐπιτρέπει ἕνα ἀληθινότερο κοίταγμα τοῦ ἑαυτοῦ μας, διότι μᾶς φέρνει ἀντιμέτωπο μέ τόν καθρέφτη καί μᾶς βγάζει ἀπό τό κλειστό μας σύστημα ἀναφορᾶς. Ἕνας λαός μέ σιγουριά γιά τήν ταυτότητά του καί χωρίς σύνδρομα ἀνασφάλειας καί μειονεξίας αἰσθάνεται εὐγνωμοσύνη πρός τόν διαφορετικό διότι κάνει καλύτερο τόν ἴδιο. Αὐτά ὅλα τά κατανοοῦμε καλύτερα ἄν τά ἐξετάσουμε ὑπό τό πρῖσμα τῶν ἁγίων Τριών Ιεραρχών.

Ἄν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ἀντιμετώπιζαν τό ξένο καί τό διαφορετικό πολωτικά, θά ἀρνιόντουσαν τή συνάντηση καί τήν ὤσμωση μέ τόν ἑλληνισμό. Τό ἀποτέλεσμα θά ἦταν ἕνας χριστιανισμός κατώτερος ἀπό αὐτόν πού ζοῦμε σήμερα. Ὁ ἑλληνισμός ἀποτελοῦσε ἕναν ριζικά διαφορετικό πολιτισμό ἀπό τόν ἰουδαϊκό. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες, λόγῳ τῆς σοφίας καί τῆς ἁγιότητάς τους, χωρίς νά τό γνωρίζουν οὐσιαστικά ἐφάρμοσαν τή λογική τῶν ζώντων ὀργανισμῶν: τό κύτταρο βρίσκεται σέ διαρκῆ ἀνταλλαγή τῆς ὕλης μέ τά γειτονικά του κύτταρα καί μέ τό αἷμα πού κυκλοφορεῖ μέσα στά ἀγγεῖα. Ἡ ἀνταλλαγή αὐτή εἶναι ἀπαραίτητη προκειμένου τό κύτταρο νά μή νεκρωθῆ καί, ἔμμεσα, προκειμένου νά διατηρήσει τήν ταυτότητά του. Διότι νεκρό καί ἀποσυντεθειμένο παύει νά ἔχει ταυτότητα.

Οἱ πολιτισμοί, ἐπειδή εἶναι ζωντανοί, βρίσκονται σέ διαρκῆ ἀνταλλαγή καί ὤσμωση. Ἔτσι ἐμπλουτίζονται οἱ ἴδιοι ἀφ’ ἑνός, ἐνῶ ταυτόχρονα συμβάλλουν σέ μεγαλύτερη προσέγγιση καί καλύτερη κατανόηση τῶν ἀνθρώπων. Χωρίς αὐτή τήν ἀλληλεπίδραση τῶν πολιτισμῶν οἱ διάφοροι λαοί καί τά ἔθνη θά παρέμεναν ἀπολύτως ξένα καί ἀκατανόητα τό ἕνα γιά τό ἄλλο. Καί φυσικά, αὐτό θά κατέληγε σέ ἀκόμη μεγαλύτερη ἐχθρότητα ἀπό αὐτή πού βλέπουμε σήμερα, ἀφοῦ τό ἄγνωστο τό φοβόμαστε. Καί, φυσικά, χωρίς αὐτή τήν κινητικότητα καί ἀνάμιξη τῶν πολιτισμῶν δέν θά ἦταν δυνατό ἡ Ἐκκλησία νά ἐπιτελέσει τό ἱεραποστολικό ἔργο τῆς διάδοσης τοῦ Εὐαγγελίου.

Πῶς, ὅμως, θά διαφυλαχθῆ ἡ ταυτότητα μέσα σέ αὐτή τήν ἀέναη ἀνταλλαγή; Πῶς θά προληφθῆ ἡ ἀλλοίωσή της καί ἡ ἔκπτωση τοῦ ψηφιδωτοῦ τῶν ἐθνῶν σέ ὁμοιομορφία; Πάλι ἡ βιολογία δίνει τήν ἀπάντηση. Στό ἐσωτερικό τοῦ κυττάρου βρίσκεται ὁ πυρήνας, ὁ ὁποῖος καθορίζει τή συγκεκριμένη μορφή πού ὀφείλει νά ἔχει τό κύτταρο αὐτό, τήν ἐξειδίκευσή του, τό ἄν θά γίνει κύτταρο ὀστοῦ ἤ καρδιᾶς ἤ ἐγκεφάλου κ.ο.κ. Ἀπό τήν ἄποψη τοῦ γενετικοῦ ὑλικοῦ, βέβαια, ὅλοι οἱ πυρῆνες τῶν κυττάρων ἑνός σώματος ἔχουν τίς ἴδιες πληροφορίες. Αὐτό εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό διότι ὑποδηλώνει ὡς πρός τό θέμα μας τή θεμελιώδη ὁμοιότητα ὅλων τῶν ἀνθρώπων, τήν κοινή ἀνθρώπινη φύση τους, τή βάση δηλαδή τῆς ἀμοιβαίας κατανοήσεως καί ἀγάπης.

Ἀλλά σέ κάθε πυρήνα ὁρισμένα μόνο γονίδια ἐνεργοποιοῦνται, ἐκεῖνα πού θά ἐξασφαλίσουν τή διαφοροποίηση τοῦ κυττάρου. Ἔτσι καί στούς λαούς, ὁρισμένες ἀπό τίς ἀνθρώπινες ἰδιότητες ἀναπτύσσονται περισσότερο καί ἄλλες συρρικνώνονται, συντελώντας ἔτσι στήν ἰδιοπροσωπία τῶν ἐθνῶν. Ἡ ἀνταλλαγή στοιχείων μέ ἄλλους λαούς δέν συνιστᾶ κίνδυνο γιά τήν ἰδιοπροσωπία ἄν παραμένει ἄθικτος ὁ πυρήνας, ἐκεῖνα δηλαδή τά βασικά χαρακτηριστικά πού γιά μᾶς συγκροτοῦν τήν ἑλληνικότητα (καί γιά τόν πιστό τήν ἐκκλησιαστικότητα).

Στήν περίπτωση τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὁ πυρήνας βρισκόταν στήν χριστιανική τους συνείδηση, ἡ ὁποία δέν ἔπρεπε μέ κανένα τρόπο να προδοθῆ ἀπό τή συνάντηση μέ τόν ἑλληνισμό. Πράγματι, ἀπό αὐτόν ἔλαβαν τό γλωσσικό καί ἐννοιολογικό ἔνδυμα τῶν ἀληθειῶν τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ καί καμμία ἀπό τίς θεολογικές καί κοσμολογικές ἀντιλήψεις του.

Γι’ αὐτό κάθε πολιτισμός πρέπει νά ξεκαθαρίσει ποιά εἶναι τά θεμελιώδη γνωρίσματά του, ἔτσι ὥστε νά τά περιφρουρήσει δεόντως καί νά ἀποφύγει τόν κίνδυνο τοῦ συγκρητισμοῦ και τῆς σχετικοποίησης. Ταυτόχρονα, ὅμως, χρειάζεται νά ἀναλάβει τό θαρραλέο ἐγχείρημα τοῦ διαλόγου μέ ἄλλους πολιτισμούς καί τῆς ἀνταλλαγῆς στοιχείων μεταξύ τους. Ὁ σεβασμός μας στήν ἰδιαιτερότητα κάθε ἀνθρώπου καί κάθε λαοῦ δέν πρέπει νά εἶναι ἁπλῶς συμβατικός, ἐπειδή αὐτό ἐπιτάσσουν ἡ καλή συμπεριφορά καί ἡ ἀνάγκη γιά εἰρηνική συνύπαρξη. Χρειάζεται νά ὑποκινεῖται ἀπό τό γνήσιο ἐρώτημα γιά τή δική του κλήση. Δέν θά ὑπαγορεύσουμε ἐμεῖς τήν κλήση τοῦ Θεοῦ γιά τούς ἀδελφούς μας, ἀλλά θά τούς βοηθήσουμε νά τήν ἀνακαλύψουν, νά τήν ἀνασύρουν ἀπό τά βάθη τῆς ὑπάρξεώς τους. Ὅπως τό διατυπώνει ὁ Γάλλος Ὀρθόδοξος θεολόγος Παῦλος Εὐδοκίμοφ, «στό σχηματισμό τῆς κουλτούρας καί τῶν πολιτισμῶν ἡ Ἐκκλησία ἔχει νά πεῖ τόν προφητικό της λόγο, πού εἶναι λόγος μάρτυρα… Κάθε λαός βρίσκει μιάν ἱστορική ἀποστολή καί τήν κάνει δική του, οἰκοδομεῖται γύρω ἀπ’αὐτήν καί ἀργά ἤ γρήγορα συναντᾶ τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Ἡ παραβολή τῶν ταλάντων μιλᾶ γι’ αὐτό τό ἀξιολογικό ἐπίπεδο πού προτείνεται στήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου… Ὁ Θεός τό θέλησε ἔτσι, ἡ Βασιλεία Του νά μήν εἶναι βατή παρά μέσῳ τοῦ χάους αὐτοῦ τοῦ κόσμου· δέν εἶναι μόσχευμα ξένο στά ὄντα τοῦ κόσμου, ἀλλά ἡ ἀποκάλυψη τοῦ βάθους τοῦ ἴδιου τοῦ κόσμου».

Εἴμαστε κεκλημένοι στό χρέος τῆς διαρκοῦς ἐπίγνωσης πώς οἱ πολιτισμοί ἀποτελοῦν φαινόμενο προσωρινό διότι ἐπιτρέπουν στόν Θεό νά ἔλθει σέ κοινωνία μέ τόν ἄνθρωπο στόν συγκεκριμένο χῶρο καί χρόνο. Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά ὑπάρχει ὁπωσδήποτε ἡ ἑτερότητά μας ἐξαγιασμένη ἀλλά δέν θά ὑπάρχουν πολιτισμοί διότι θά εἶναι περιττοί. Καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι προορισμένη ἀπό τή φύση της νά βαδίζει ἀγαπώντας τόν κόσμο ἀλλά μέ τό βλέμμα στραμμένο στό ἐσχατολογικό της μέλλον.

Ὅπως τονίζει ὁ καθηγητής Μαντζαρίδης, «ἡ ἀληθινή παγκοσμιότητα προωθεῖται μόνο μέ παγκόσμιους ἀνθρώπους· μέ πρόσωπα πού προσεγγίζουν κενωτικά καί συγχωρητικά ὁλόκληρο τόν κόσμο, ὁλόκληρη τήν ὁμοούσια ἀνθρωπότητα».Ὅσο περισσότερο χωρᾶμε τόν διαφορετικό ἄνθρωπο μέσα στήν καρδιά μας, τόσο περισσότερο προσεγγίζουμε τή βίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ὁ καθολικός Ἄνθρωπος. Διότι καί αὐτή ἡ ἀλήθεια τοῦ ἄλλου, ἡ παράξενη καί ἀκατανόητη ἀπό μᾶς πολλές φορές, διαθέτει τόν δικό της τόπο στόν Χριστό πού εἶναι ἡ Ἀλήθεια.

πηγή: http://stavrodromi.wordpress.com

Αναδημοσίευση από: http://exagorefsis.blogspot.com/2009/06/httpstavrodromiwordpresscom.html