Θεολόγου

Από την εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος», 7/1/2011

Μὲ τὴν προαιρετικὴ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἀναρωτιώμαστε ἂν θὰ μπορέσει ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐναρμονιστεῖ μὲ τὴν κατεξοχὴν χριστιανική ἀρετὴ τὴν ἀγάπη [1], ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἀπὸ τὴ μία βασικότατη ἰδιότητα τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνητοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τὴν ἀληθινή, αὐθεντικὴ ζωή[2].

“Ἡ ἀγάπη, ἡ ἀνιδιοτελὴς καὶ ἡ ἀνυστερόβουλη[3], μᾶς δημιουργεῖ τὸ αἴσθημα τῆς ψυχικῆς εὐφορίας καὶ τῆς ἀσφάλειας”[4]. Πῶς τὰ μέλη τῆς κοινωνίας θὰ μπολιαστοῦν στὴν Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ; Πῶς θὰ ἀναπτυχθεῖ ἡ ἀδελφικὴ ἀγάπη μὲ αἴσθηση εὐθύνης, φροντίδας καὶ σεβασμοῦ γιὰ κάθε ἀνθρώπινη ὕπαρξη; Πῶς ἡ μάνα θὰ φροντίζει καὶ θὰ διαφυλάττει τὴ ζωὴ τοῦ παιδιοῦ χωρὶς νὰ τὸ “ρίχνει” στὰ “σκαλοπάτια” κάποιου ἱδρύματος ἢ στὸν Καιάδα; Πῶς θὰ βιωθεῖ ἡ γνήσια ἀγάπη στὰ ἀνδρόγυνα, τώρα ποὺ τὰ διαζύγια αὐξάνονται μὲ θύματα τὰ παιδιά; Πῶς θὰ ἀγαπήσουμε τὶς ἀξίες, τὴ φύση καὶ τὸν πολιτισμό, τώρα ποὺ οἱ οἰκολόγοι καὶ οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες κρούουν τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου γιὰ τὸ οἰκοσύστημα;....Πῶς οἱ γιατροὶ θὰ σκύψουν μὲ ἀνιδιοτέλεια στοὺς ἀρρώστους τους (ψυχασθενεῖς, ψυχωτικούς, μανιοκαταθλιπτικούς, γέροντες καὶ κατάκοιτους μὲ ἄνοια, σκλήρυνση κατὰ πλάκας, σχιζοφρενεῖς κ.ἄ.) Πῶς ἡ ἐπιστήμη θὰ ὑπηρετεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὄχι τὴν καταστροφή του, δεδομένου, ὅτι κατὰ τὸν Πλάτωνα “πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη ἀρετῆς, ἀδικία ἐστί”; Πῶς ὁ στρατὸς θὰ ἔχει ὑψηλὸ φρόνημα, γιὰ νὰ ὑπερασπίζεται τὴν ἐδαφικὴ ἀκεραιότητα τῆς ἐνδόξου Χώρας μας, ποὺ τὴν πότισαν μὲ τὸ αἷμα τους οἱ ἥρωές μας, ποὺ πολεμοῦσαν “γιὰ τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ τὴν ἁγία καὶ τῆς Πατρίδος τὴν ἐλευθερία”; Τὸ θέλημα καὶ τὸ φρόνημα τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 ἐκφραζόνταν στὶς συνελεύσεις μὲ τὴν ἐπίκληση τῆς ὁμοουσίου καὶ ἀδιαιρέτου Τριάδος. Καὶ ὅμως ἐμεῖς ἐναντιονώμαστε σ᾽ αὐτοὺς μὲ τὴν ἀπορθοδοξοποίηση τῆς Πατρίδος μας. Δὲν θὰ τρίζουν τὰ κόκκαλα τῶν ἀγωνιστῶν αὐτῶν;

Ἡ προαιρετικὴ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν θὰ κάνει εὔκολη λεία τοὺς ἐφήβους στὶς θρησκευτικὲς σέκτες, στὸν Ἰνδουϊσμό, στὶς διάφορες αἱρέσεις, στὸν σατανισμό, τὴν παραθρησκεία, τὴν παραψυχολογία, τὴ μαγεία κ.ἄ.

Ποιὸ θὰ εἶναι τὸ ἀξιολογικὸ κριτήριο τοῦ ἐφήβου, ἡ εὕρεση τῆς προσωπικῆς του ταυτότητας καὶ ἐντελέχειας; (ἀπὸ τὸ “κατ᾽ εἰκόνα, στὸ καθομοίωση”). Χωρὶς Θεὸ ὅλα ἐπιτρέπονται. Ἀντίθετα μὲ τὸ Θεό ἀποκτᾶ νόημα ἡ ζωή καὶ οἱ ἀντιξοότητες, ὅταν εἰδωθοῦν μέσα ἀπὸ τὸ πρίσμα τῆς αἰωνιότητας, παίρνουν καινούργιο νόημα: “οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς”[5]. Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δὲν διασφαλίζει μόνο τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ, “Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς”[6].

Χωρὶς τὴν ὀρθοδοξία οἱ πειρασμοὶκαὶ τὰ προβλήματα γίνονται ἀφόρητα[7], ἡ ζωὴ παράλογη, μικρή, φευγαλέα[8], καὶ φτάνουν οἱ ἄνθρωποι μέχρι καὶ τὴν αὐτοκτονία (εὐθανασία, ναρκωτικά) καὶ τὴν ἄρνηση τῆς ζωῆς[9]. Ἀλλά, ἐκτὸς τὰ ὑπαρξιακὰ κοινωνικά, ψυχολογικά, ψυχιατρικὰ ἀποθέματα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἐκεῖνο, ποὺ ἀποτελεῖ ὁρόσημο καὶ τὸ κάνει ἀναπόφευκτο εἶναι τὸ μυστήριο τοῦ θανάτου, πού συγκλονίζει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ρίχνει στὴν ἀπελπισία καὶ τὸ μηδενισμό. Πῶς θὰ τὸν ἑρμηνεύσουν οἱ ἔφηβοι, ὥστε ἁργότερα ἢ καὶ στὴν ἡλικία τους, ὁ βιολογικὸς θάνατος προσφιλῶν προσώπων ἐγκλωβίζει τὸν ἔφηβο στὰ λίγα χρόνια τῆς ἐπίγειας ζωῆς, ἐνῶ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα [10];

Μὲ τὴν διδασκαλία τῶν θρησκευτικῶν ὁ ἄνθρωπος ἀναπτύσσει ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ζωῆς του καὶ ὁλοκληρώνεται ὠς μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτη προσωπικότητα. Ἔτσι δὲν ὑποτάσσεται στὰ πάθη καὶ σὲ κάθε εἴδους σεξουαλικὲς ἐκτροπές, ποὺ σκοτίζουν τὸ μυαλὸ (Φιλομοφυλία, παιδοφιλία, φετιχισμός, παρενδυσία, ἐπιδειξιομανία, σαδισμός – μαζοχισμός, ζωοφιλία, νυμφομανία καὶ σατυρίασις, ὁμαδικαὶ διαστροφαί[11]). Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἀποτελεῖ τροχοπέδη γιὰ τὸ ἄγχος[12], τὸν ἄκρατο καταναλωτισμὸ καὶ τὴν πλεονεξία [13]: “Φάγωμεν, πίωμεν, αὔ ριο γὰρ ἀποθνήσκομεν”[14]. Ἡ εποχή μας μοιάζει πολὺ μὲ τὴν Ρωμαϊκὴ ἐποχή, γιατὶ τείνουμε πρὸς μία παγκόσμια κυβέρνηση, μὲ ἑνιαία οἰκονομικὴ ἑνότητα μὲ τὸν συγκρητισμὸ τῶν θρησκειῶν καὶ μὲ τὴν ἐξάλειψη τῆς ἰδιαιτερότητας κάθε ἐπιμέρους πολιτισμοῦ. Τὸ σύνθημα τῆς ἐποχῆς εἶναι «ὁ ἄρτος καὶ τὸ θέαμα», ἐνῶ οἱ σεξουαλικὲς διαστροφὲς βαπτίζονται σεξουαλικὲς ἰδιαιτερότητες. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία προβάλλει τὸν ἄνθρωπο ὡς ψυχοσωματικὴ ἑνότητα τονίζοντας τὴν ἀλληλεπίδραση τῆς ψυχῆς μὲ τὸ σῶμα. Ἀπὸ ἐδῶ ἀπορρέει ἡ φροντίδα τοῦ χριστιανοῦ γιὰ τὸ σῶμα. Ὁ Τριαδικὸς Θεὸς εἶναι δημιουργὸς ὄχι μόνο τῆς ψυχῆς ἀλλὰ καὶ τοῦ σώματος[15], ἐνῶ ὁ βίαιος χωρισμὸς τῶν δύο αὐτῶν συστατικῶν, γίνεται μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ διαβόλου, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς οὐ “θελήσει θέλει τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ὡς τὸ ἐπιστρέψη καὶ σωθῆ”, “ἵνα μὴ τὸ κακὸν ἀθάνατον γέννηται” κατὰ τὸν Ἅγιον Γρηγόριον τὸν Θεολόγο.

Τὸ σῶμα δὲν εἶναι μόνο ἕνας βιολογικὸς ἢ μηχανιστικὸς ὀργανισμός, ἕνας ἀριθμὸς τῆς ἁλυσίδας τῆς παραγωγῆς καὶ τοῦ καταναλωτισμοῦ, ἀλλὰ ἀποτελεῖ α) ἔργο Θεοῦ, ἀδιάσπαστη ἑνότητα τῆς ψυχοσωματικῆς του ὀντότητας16, β)πρόσληψη τῆς ἀνθρωπίνης ὑποστάσεως ὑπὸ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ γ) ναὸ τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ[17]. “Καὶ ἐποίησεν ἀπὸ ἕν αἷμα καὶ ἀπὸ τὸ αὐτὸ πρωτόπλαστον ζεῦγος ὅλα τὰ ἔθνη ὁ Θεός, γιὰ νὰ κατοικοῦν σὲ ὅλη τὴν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Καὶ αὐτὸς ὥρισε γιὰ τὸ καθένα ἀπὸ τὰ ἔθνη αὐτὰ χρόνους ἐκ προτέρου προσδιωρισμένους ὑπὸ τῆς προνοίας του γιὰ τὴν ἐμφάνιση καὶ ἐξαφάνιση αὐτῶν, καθὼς καὶ τὰ σύνορα τῆς κατοικίας τους. Ὁ σπουδαιότερος σκοπός, γιὰ τὸν ὁποῖον ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὰ ἔθνη, εἶναι νὰ ζητοῦν ταῦτα τὸν Κύριον, ἐὰν θὰ κατώρθωναν ψηλαφητὰ διὰ τῆς σκέψεως νὰ τὸν εὕρουν, καίτοι αὐτὸς ὑπάρχει ὄχι μακριά, ἀλλὰ πολὺ κοντὰ πρὸς τὸν καθένα ἀπὸ ἐμᾶς”[18].

Σημειώσεις

1. «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστὶ» Ἰωάν. δ´, 8.

2. «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταὶ ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις Ἰωά. ιγ´, 35.

3. «ἐντολὴ καινὴν δίδωμι ὑμῖν ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς ἵνα καὶ ὑμεῖς ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. Ἰωάν. ιγ´, 34 καὶ «ἐγὼ εἰμὶ ὁ ποιμὴν ὁ καλός, ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων.

4. Ματακιὰ Ἀργύρη: Λεξικὸ ἐννοιῶν σελ. 9.

5. Ρωμ. η´, 18.

6. Ματθ. ε´, 44.

7. Ὁ Ἀπ. Παῦλος στήριξε ἀκόμη περισσότερο τὶς ψυχὲς τῶν μαθητῶν, προτρέποντάς τους νὰ μένουν ἀμετακίνητοι στὴν πίστη, λέγοντας ὅτι, ἐφόσον ὁ Θεὸς τὸ ὅρισε, πρέπει νὰ ὑπoστοῦμε πολλὲς θλίψεις γιὰ νὰ εἰσέλθουμε στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Παν. Τρεμπέλα: Ἡ Καινὴ διαθήκη μετὰ συντόμου ἑρμηνείας. Πράξεις ιδ´, 22.

8. «Ποία γὰρ ἡ ζωὴ ὑμῶν; ἀτμὶς γὰρ ἔσται ἡ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ ἀφανιζομένη. Ἰακ. δ´, 14.

9. «Μακάριος ἀνὴρ ὅς ὑπομένει πειρασμόν. Ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς, ὅν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν». Ἰάκ. α´, 12. «Ἰδοὺ μακαρίζομεν τοὺς ὑπομένοντας τὴν ὑπομονὴν Ἰὼβ ἠκούσατε, καὶ τὸ τέλος Κυρίου εἴδετε, ὅτι πολύσπλαγχνός ἐστιν ὁ Κύριος καὶ οἰκτίρμων». Ἰακ. ε´, 11. Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις, γινώσκοντες ὅτι τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν. Ἡ ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καὶ ὁλόκληροι, ἐν μηδενὶ λειπόμενοι». Ἰακ. Α´, 2–4.

10. Ἰωάν. η´, 35.

11. Φιλιπποπούλου Γ. : Κλινικὴ ψυχιατρικὴ σελ. 173 –183.

12. «Οἱ ἐνθνικοὶ καὶ οἱ εἰδωλολάτρες, ποὺ ἀγνοοῦν ὁλοτελῶς τὰ ἀσυγκρίτου ἀξίας οὐράνια ἀγαθά, ζητοῦν ὅλα αὐτὰ τὰ μάταια καὶ φθαρτά, ὡς τὰ μόνα σοβαρὰ καὶ ἀπαραίτητα. Σεῖς ὅμως μὴ ἀνησυχῆτε γι᾽ αὐτά, γιατὶ ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος γνωρίζει ὅτι ἔχετε ἀνάγκη ἀπὸ ὅλα αὐτὰκαὶ συνεπῶς θὰ σᾶς τὰ δώσει αὐτός. Ζητεῖτε πρωτίστως καὶ κυρίως τὰ πνευματικὰ ἀγαθὰ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν, ποὺ ὁ Θεὸς ζητεῖ ἀπὸ σᾶς ὡς ὅρο, γιὰ νὰ σᾶς χαρίσει τὰ ἀγαθὰ αὐτά, καὶ τότε ὅλα αὐτὰ τὰ ἐπίγεια θὰ σᾶς δοθοῦν μαζὶ μὲ ἐκεῖνα. Μὴ κυριευθῆτε λοιπόν, ἀπὸ ἀνήσυχη φροντίδα γιὰ ὅσα ἐνδέχεται νὰ παρουσιασθοῦν κατὰ τὴν αὐριανὴ ἡμέρα. Γιατὶ αὐτὴ θὰ φροντίσει γι᾽ ὅσα θὰ σᾶς συμβοῦν κατ᾽ αὐτήν. Ἀρκεῖ γιὰ τὴν ἡμέρα ἡ δική της σκοτούρα καὶ ταλαιπωρία». Τρεμπέλα Παν.: Ἡ Καινὴ Διαθήκη μετὰ συντόμου ἑρμηνείας σελ. 26 Ματθ. στ´, 32–34.

13. «ἔστιν δὲ πορισμὸς μέγας ἡ εὐσέβεια μετὰ αὐταρκείας• οὐδὲν γὰρ εἰσηνέγκαμεν εἰς τὸν κόσμον δῆλον ὅτι οὐδὲ ἐξενεγκεῖν τι δυνάμεθα• ἔχοντες δὲ διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα. Οἱ δὲ βουλόμενοι πλουτεῖν ἐμπίπτουσιν εἰς πειρασμὸν καὶ παγίδα καὶ ἐπιθυμίας πολλὰς ἀνοήτους καὶ βλαβεράς, αἵτινες βυθίζουσιν τοὺς ἀνθρώπους εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν. ῾Ρίζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία, ἧς τινες ὀρεγόμενοι ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πίστεως καὶ ἑαυτοὺς περιέπειραν ὀδύναις πολλαῖς». Α´ Τιμ. Στ´, 6–10.

14. Α´ Κορ. ιε´, 32.

15. Μητσοπούλου Νικ.: Θέματα ὀρθοδόξου ἡθικῆς Θεολογίας. Α´ σελ. 126.

16. «Αἱ φιλοσοφικαὶ καὶ ψυχιατρικαὶ βάσεις τῆς Ψυχοσωματικῆς Ἰατρικῆς». Ψυχοσωματικὴ ἀντίδρασις τοῦ δέρματος, ψυχοσωματικὴ ἀντίδρασις καρδιαγγειακοῦ συστήματος, τοῦ ἀναπνευστικοῦ συστήματος, τοῦ μυοσκελετικοῦ συστήματος, τοῦ τριχωτοῦ τῆς κεφαλῆς, τῶν ἐνδροκρινῶν ἀδένων, τοῦ νευρικοῦ συστήματος, τοῦ γαστρεντερικοῦ συστήματος κ.ἄ. Φιλιπποπούλου Γ.: Κλινικὴ ψυχιατρικὴ σελ. 389–404.

17. Μητσοπούλου Νικ.: Θέματα ὀρθοδόξου ἠθικῆς Θεολογίας. Α´ σελ. 127.

18. Τρεμέλα Παν.: Ἡ Καινὴ Διαθήκη μετὰ συντόμου ἑρμηνείας σελ. 554 Πρ. ιζ´, 26–27

Πηγή: http://thriskeftika.blogspot.com/2011/01/blog-post_685.html