Όλα για την πατρίδα
Στων Υψηλάντηδων το αρχοντικό, στο Κισνώβ της Ρωσίας, δεκάξι του Φλεβάρη 1821.
Γύρω στο τραπέζι καθισμένα από τα πέντε αδέρφια οι τέσσερις, Αλέξανδρος, Δημήτριος, Νικόλαος και Γιώργος, και αντικρύ τους οι δυο γραμματικοί, ο Λασσάνης και ο Τυπάλδος, γράφουν την προκήρυξη. Η απόφαση πια η τρανή είναι παρμένη. Η ώρα μοιάζει με ιεροπρεπή και μυστική τελετή. Μέσα στην επίσημη σιωπή του Αλέξανδρου η φωνή αργή και γαλήνια χύνεται τριγύρω:
-Ναι, αδελφοί, λέγει, όλα τα προσφέρουμε θυσία πατριωτική-και τα δύο εκατομμύρια, που ο σουλτάνος, κατά τη συνθήκη(1), θα μας πληρώσει τον προσεχή Μάιο. Και τα χτήματα μας στη Βλαχία- η τιμή τους είναι έξι εκατομμύρια. Ας προσφέρουμε και τους βαθμούς και τους μισθούς, τους οποίους απολαμβάνουμε στη ρωσική υπηρεσία. Ας δώσουμε και τους ίδιους τους εαυτούς μας θυσία στο βωμό της πατρίδας. Έτσι μόνο θα εκτελέσουμε την παραγγελία του πατέρα μας(2) και θα εκδικηθούμε για τα βασανιστήρια που υπόφερε ο πάππος(3) μας και πέθανε από αυτά. Όλα ας τα δώσουμε στην πατρίδα! Ας κινήσουμε τον ιερό αγώνα, γι' αυτή...
Σηκώθηκε, βγήκε από την αίθουσα, μπήκε στο δωμάτιο της μητέρας του. Τη βρήκε με το πιο μικρό αδέρφι, το Γρηγόρη, δεκατέσσερω χρονών αγόρι, καθισμένο πλάι της. Αφού προσκύνησε τα πολυσέβαστα γεράματα της μάνας, της τρανής αρχόντισσας Ελισάβετ, της έδωσε το χέρι και την έσυρε σιγά στην αίθουσα, όπου επίσημη γινόταν των Υψηλάντηδων η συντυχιά.
- Μητέρα, είπε ο Αλέξανδρος, η σωτηρία της πατρίδας μπορεί να απαιτήσει και τη θυσία του χτήματος μας στην Κοζνίτσα, το οποίο δίνει έσοδα πενήντα τέσσερις χιλιάδες ρούβλια το χρόνο. Προσφέρεις το κτήμα αυτό στην πατρίδα;
Η αρχόντισσα Υψηλάντισσα δάκρυσε γλυκά:
- Παιδιά μου, είπε, εγώ προσφέρω εσάς τα φίλτατά μου και θα λυπηθώ τα ρούβλια;
Με τα τελευταία αυτά λόγια η προκήρυξη ήταν τελειωμένη και ο πρωτότοκος γιος υπόγραψε με το αριστερό του χέρι:
Αλέξανδρος Υψηλάντης
"Ιστορική ανθολογία " Γ. Βλαχογιάννης
1. Για αποζημίωση του αρχοντικού τους στην Κωνσταντινούπολη, που είχαν επιτάξει οι Τούρκοι.
2. Κωνσταντίνος Υψηλάντης, ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας (1799-1802). Στα 1802, με
την κήρυξη του ρωσοτουρκικού πολέμου, έφυγε στη Ρωσία.
3. Αλέξανδρος Υψηλάντης, ηγεμόνας της Βλαχίας (1796-98). Στα 1802 οι Τούρκοι τον έπιασαν στην Πόλη, τον βασάνισαν και πέθανε στη φυλακή.
Η τελευταία επιθυμία του Υψηλάντη
Ο υπασπιστής του Λασσάνης μπήκε στο δωμάτιο κρατώντας την εφημερίδα - το φύλλο του "Αυστριακού παρατηρητή".
- Έχει τίποτα για την Ελλάδα; ρώτησε με σβησμένη φωνή ο Υψηλάντης._
-"Ο κυβερνήτης της Ελλάδας Καποδίστριας, διάβασε ο Λασσάνης, έφτασε στη Μάλτα. Από εκεί τον παρέλαβε αγγλικό πλοίο και τον μεταφέρει στην Ελλάδα".
-Ας έχει δόξα ο Θεός, ψιθύρισε ο ετοιμοθάνατος και άρχισε να λέει αργά το "Πάτερ ημών...".
-Όταν έφτασε στο "...τον άρτον ημών", το πνεύμα του σκοτίστηκε. Προσπάθησε να εξακολουθήσει. Δεν μπόρεσε... Ξεψύχησε.
***
Η τελευταία επιθυμία του ήταν να του βγάλουν την καρδιά, να τη διατηρήσουν και να τη θάψουν στην Ελλάδα.
Η ελληνική παροικία της Βιέννης τον κήδεψε με τιμή.
Στο ελληνικό στρατόπεδο των Μεγάρων, όπου ο αδερφός του Δημήτριος Υψηλάντης ετοίμαζε τη δοξασμένη εκστρατεία και τη νίκη στη μάχη της Πέτρας - τελευταία σφραγίδα της ελληνικής ελευθερίας - εφτά χιλιάδες στρατιώτες, αφού έγινε επίσημο μνημόσυνο, πυροβόλησαν τρεις φορές και τα κανόνια με εικοσιμία βολές χαιρέτισαν το νεκρό του πρώτου αρχιστρατήγου της Ελλάδας.
"Φιλικοί" Σπ. Μελάς
Η θέση του Αλεξάνδρου Υψηλάντη στο φαινόμενο του όλου ελληνικού αγώνα για την ελευθερία είναι μεταξύ των μεγάλων πρωταθλητών.
Πολλοί ιστορικοί έχουν επικρίνει τον Υψηλάντη για τη διαχείριση του κινήματος του Φεβρουαρίου του 1821...
Παρά την ατυχία της επιχειρήσεως του, η ιστορική θέση του προσώπου του στον όλο αγώνα της ανεξαρτησίας προβάλλει επιβλητική. Διότι ετόλμησε να κηρύξει την Επανάσταση. Αυτή είναι η μεγάλη και πλήρης ιστορικής σημασίας πράξη του.
Από το αποτυχόν εκείνο κίνημα απεκομίσθη μέγα εθνικό κέρδος. Από αυτό υψώνεται σ' έναν από τους κύριους συντελεστές του Αγώνα.
"Η Ελληνική Επανάσταση" Δ. Κόκκινος
