Ζωηφόρος

Μάθημα Πατριωτισμού σε μια ιστορική επέτειο, του Σαράντου Καργάκου,

Μάθημα  Πατριωτισμού σε μια ιστορική επέτειο.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος - 

ο τελευταίος των Βυζαντινών, ο πρώτος των Ελλήνων

Ομιλία του κ. Σαράντου Καργάκου στις 29 Μαΐου 2009

στο Ιερό Κοινόβιο Οσίου Νικοδήμου

(Πεντάλοφος Γουμένισσας Κιλκίς,

Μετόχιο της Ιερας Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους)

Από τη διμηνιαία έκδοση του Συλλόγου

«Φίλοι Ιερού Κοινοβίου Αγίου Νικοδήμου»,

τεύχος 56, Μάιος-Ιούνιος 2009

(επιλεκτικά αποσπάσματα)

Μια προσευχή και μια δέηση, ένα αναμμένο κερί στη μνήμη όλων των Ρωμιών, πού κατά καιρούς και υπό διάφορες περιστάσεις πρόσφεραν τη ζωή τους θυσία υπερασπιζόμενοι τα ιερά και τα όσια της φυλής και της Πατρίδας, ήταν το εθνικό μνημόσυνο πού τέλεσε το Ιερό Κοινόβιο Όσιου Νικόδημου την Παρασκευή 29 Μαΐου 2009. Ένα μνημόσυνο πού τελείται ανελλιπώς κάθε χρόνο την ημερομηνία αυτή από ιδρύσεως της Μονής, στη μνήμη των μαρτυρικώς θυσιασθέντων προγόνων μας στις αλησμόνητες πατρίδες της Ρωμιοσύνης. Αφορμή, η θλιβερή επέτειος της αποφράδας εκείνης ημέρας πού αλώθηκε η Πόλη: η 29η Μαΐου 1453.

Μετά το μνημόσυνο, η συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα του ιερού ναού μεταφέρθηκε στη συνέχεια στο μεγάλο Αρχονταρίκι. Και εκεί κορυφώθηκε με την επίκαιρη όσο και θαυμάσια ομιλία του εκλεκτού προσκεκλημένου της φιλοξενούσης Μονής, ενός λαμπρού και αναγνωρισμένου συγγραφέα - ιστορικού: του κ. Σαράντου Ι. Καργάκου.

Τον διακεκριμένο και καταξιωμένο στις συνειδήσεις των εθνικά σκεπτόμενων Ελλήνων ομιλητή, παρουσίασε στο πυκνό ακροατήριο με σύντομο εισαγωγικό λόγο του ο αγαπητός φίλος του Ιερού Κοινοβίου κ. Γεώργιος Παπαδημητριού. Έκτος από τα πολλά προσόντα, τις συγγραφικές αρετές και τα χαρίσματα πού του απέδωσε, τον χαρακτήρισε «ασυμβίβαστο εθνικό αγωνιστή, άνθρωπο πού έχει τάζει τον εαυτό τον να φυλάει Θερμοπύλες, άνθρωπο πού αγωνιά για την πορεία και το μέλλον αυτόν του τόπου..., του οποίου τα βιβλία και τα συγγράμματα μας βοηθούν», όπως είπε, «να κρατούμε τα μάτια μας ανοιχτά και άγρυπνα και τις συνειδήσεις μας σε εγρήγορση».

Και πράγματι, οι χαρακτηρισμοί πού απέδωσε στον ομιλητή ο κ. Γ. Παπαδημητρίου, επαληθεύθηκαν πλήρως. Γιατί στην, διάρκειας μίας ώρας, ομιλία του ο κ. Καργάκος συγκίνησε με τον δυνατό και βαθυστόχαστο λόγο του το πυκνό ακροατήριο πού τον παρακολούθησε. Ήταν ένας λόγος στέρεος, κοφτός, γι' αυτό και δυνατός, νυγμούς καίριους για την σημερινή πορεία του ένθους. Ήταν μια ομιλία πού εξήρε την στρατιωτική, αλλά κυρίως την ηθική ανδρεία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου πού απογείωσε την ηρωική, ανυποχώρητη,   ασυνθηκολόγητη,   ασυμβίβαστη    στάση του  τελευταίου των Βυζαντινών   και   την   παρουσίασε ως πρότυπο στη σημερινή ζωή του  νεοέλληνα. Αυτή η ηθική στάση πού επέδειξε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αυτό το ήθος πού τον ανέδειξε πρώτο των Ελλήνων, και η επιμονή του εξαίρετου ομιλητή να τονίζει το ήθος αυτό ως το χαρακτηριστικό γνώρισμα του αληθινού Έλληνα, επέφερε στο τέλος μέσα στις ψυχές των ακροατών του την «κάθαρση» (πού την συναντούμε στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες) μπροστά σε όλα τα φαινόμενα υποτέλειας, ενδοτικότητας και συμβιβασμού της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ζωής, πού ζει τα τελευταία χρόνια ο τόπος αυτός…

Η ομιλία του κ. Σαράντου Καργάκου (Κωνσταντίνος Παλαιολόγος — ο τελευταίος των Βυζαντινών, ο πρώτος των Ελλήνων) αφύπνισε συνειδήσεις. Και πολλούς προβλημάτισε. Μακάρι να βρίσκονταν και άλλοι πολλοί ανάμεσα στους πολλούς εκείνης της ημέρας και να τον άκουγαν.

Σίγουρα θα έφευγαν από το Μοναστήρι εθνικά υπερήφανοι για την ηρωική στάση του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα. Και με αλλιώτικο, με διαφορετικό φρόνημα. Πιο πολύ Έλληνες στην ψυχή. Μα κυρίως θα έφευγαν προβληματισμένοι για το θλιβερό παρόν της σύγχρονης Ελλάδας, ιδιαίτερα μάλιστα σήμερα πού τα ηθικά και τα εθνικά αντανακλαστικά του νεοέλληνα βρίσκονται σε επικίνδυνη και θανατηφόρα νάρκωση...

Την συγκινητική αυτή εκδήλωση έκλεισε επιγραμματικά ο Καθηγούμενος του Ιερού Κοινοβίου Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος. Φανερά συγκινημένος από την ομιλία του κ. Σαράντου Καργάκου, του ευχήθηκε να του δίνει δύναμη ο Θεός να μεταφέρει το ηρωικό και ασυμβίβαστο πνεύμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας. «Και Πατρίδα μας δεν είναι μόνο τα στενά όρια της Ελλάδας», είπε χαρακτηριστικά, «αλλά εκεί οπού υπάρχει Ορθοδοξία και όπου υπάρχουν άνθρωποι. Γιατί δεν υπάρχει τόπος, όπου να μην υπάρχει Ρωμιός, όπου να μην υπάρχει Έλληνας. Κι αυτοί μεταφέρουν την Πατρίδα μας από τόπο σε τόπο και την μεγαλώνουν. Γιατί η Πατρίδα μας δεν είναι μόνο χώμα, είναι κυρίως ουρανός!».

Παρακάτω παρατίθενται επιλεκτικά, και με τρόπο σχεδόν... λακωνικό, λόγω περιορισμένου χώρου, τα σημαντικότερα (απ' όσα πολύ σημαντικά) ακούσθηκαν την ημέρα αυτή:

Στην αρχή της ομιλίας του ο κ. Σαράντος Καργάκος, αφού αναφέρθηκε στην σημασία της ιστορικής επετείου (μια ιστορική επέτειος είναι ήμερα νεκρών. Δεν είναι όμως ήμερα νεκρή, είπε...) τόνισε λέγοντας ότι οι Τούρκοι εδώ και αιώνες κρατούν το έδαφος της Πόλης αλλά εμείς κρατούμε το πνεύμα και την ψυχή της Πόλης... Η Πόλη, ως πνεύμα και ως ψυχή, δεν είναι εκεί, είναι εδώ. Από μας εξαρτάται, είπε, το αν κάποτε μεταφερθεί εκεί... Αν δηλαδή μέσα σε κάθε καινούργια γενιά φυτεύουμε έναν Μαρμαρωμένο Βασιλιά. Και κάποτε, κάποια γενιά, πιο άξια από εμάς, θα τον ξεμαρμαρώσει. Και θα συνεχιστεί το «χερουβικό» από το σημείο πού διακόπηκε. Και οι παπάδες της Αγιά-Σοφιάς θα υψώσουν πάλι τ' Άγια...

Καυτηριάζοντας τον ευδαιμονισμό του σύγχρονου τρόπου ζωής πού μας κάνει υλομανείς και υλόφρονες είπε ότι χρειάζεται να ξεμαρμαρώσει μέσα στην ψυχή μας ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς του θρύλου και να γίνει ζώσα ελπίδα, ζώσα πραγματικότητα στην καθημερινή μας συμπεριφορά. Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς εκφράζει την ιδέα του αδούλωτου, του   απροσκύνητου   και ανυπότακτου ανθρώπου.

Στη   συνέχεια  ο  εκλεκτός ομιλητής έπλεξε το  εγκώμιο για την ηρωική στάση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου μπροστά στον θάνατο. Αυτή η επιλογή του Κωνσταντίνου ήταν πού τον έκανε να αναστηθεί αμέσως στην ψυχή του λάου, να γίνει θρύλος, τραγούδι και σύμβολο. Γιατί σ' αυτόν ο λαός είδε τη θέληση για αντίσταση, τη διάθεση για θυσία... Γιατί έπεσε σαν Σπαρτιάτης: μαχόμενος. Μέσα του είχε κάτι από το φρόνημα του Λεωνίδα, κάτι από το φρόνημα των θερμοπυλομάχων... Μίλησε, έδρασε, πέθανε όπως ο ήρωας των Θερμοπυλών (Και εδώ ο γλαφυρός ομιλητής θύμισε στους ακροατές του την ελληνοπρεπή απάντηση του Κωνσταντίνου στην δελεαστική πρόταση του σουλτάνου να εγκαταλείψει την Πόλη...). Παρατρέχοντας ως γνωστά τα γεγονότα πού διεδραματίσθησαν στην Πόλη κατά τις τραγικές εκείνες ημέρες, ο κ. Καργάκος αναφέρθηκε εκτενώς στην ευφυή προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ως δεσπότης του Μυστρά (1443 - 1449), λίγο προτού στεφθεί αυτοκράτορας της Βασιλεύουσας, ο Κωνσταντίνος οραματίσθηκε τον συνασπισμό των Βαλκανικών λαών για την από κοινού αντιμετώπιση και αναχαίτιση της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής. Με αυτόν άρχισε η απελευθερωτική πορεία του Ελληνισμού, πού δυστυχώς δεν ολοκληρώθηκε, γιατί στο μεταξύ πεθαίνει ο αυτοκράτορας αδελφός του, Ιωάννης Η', το 1448 και τον αναπληρώνει στο θρόνο της Βασιλεύουσας. Στέφεται στον Μυστρά. Είναι ο τελευταίος βυζαντινός αυτοκράτορας... Φθάνει στην Πόλη και αρχίζει να οργανώνει την άμυνα της. Η στρατιωτική δύναμη της ήταν περιορισμένη και οι άνθρωποι διχασμένοι από τις θρησκευτικές έριδες και διαμάχες. Στο μεταξύ ανεβαίνει στον σουλτανικό θρόνο ο Μωάμεθ Β'. Ο Κωνσταντίνος αντιλαμβάνεται ότι έχει φθάσει η μεγάλη στιγμή της τελικής αναμετρήσεως. Όμως αγνόησε το θλιβερό παρόν, αδιαφόρησε για τον εαυτό του και ατένισε προς το ένδοξο παρελθόν. Έπρεπε να σταθεί αντάξιος των πιο ένδοξων προκατόχων του. Αυτό πού είχε, αυτό πού ήταν, δεν ήταν δικά τον, ανήκαν στο Γένος. Και το Γένος απαιτούσε θυσία, όχι παράδοση.

Ο Κωνσταντίνος δεν πολέμησε για να νικήσει, πολέμησε για να μην ηττηθεί η αξιοπρέπεια και η τιμή τον Γένους... Και έρχεται τελικά η ώρα της τελικής αναμετρήσεως... Η μάχη πάνω στα τείχη άρχισε. Μια μάχη άνιση. Ο Κωνσταντίνος, όπως ο (Αθανάσιος) Διάκος, πολεμούσε με σπασμένο σπαθί στην τελευταία φάση της μάχης. Κάποια στιγμή ένοιωσε ότι ήταν μόνος, ότι πολεμούσε μόνος. Οι γενναίοι είχαν πέσει. Πέφτει κι αυτός. Το πτώμα του ουδέποτε βρέθηκε. Ο λαός έθαψε τον Κωνσταντίνο στην ψυχή του. Και τον ανέστησε. Έτσι αναστήθηκε και το Γένος. Ο Κωνσταντίνος ξεμαρμαρώθηκε το 1821. Έγινε το πτηνό Φοίνικας, πού αναγεννάται οπό την τέφρα τον. Η αναγέννηση τον Κωνσταντίνου μέσα στη λαϊκή ψυχή δίνει σε κάθε κρίσιμη στιγμή νέα πνοή στο Γένος... Ο λαός ποτέ δεν πίστεψε στον θάνατο του... Όταν ένας άνθρωπος γίνεται με τη θυσία του Ιδέα και σύμβολο, ασφαλώς δεν πεθαίνει... Ζει και θα ζει, όσο το έθνος θα τον αναζητεί... Πολλοί ασφαλώς δεν θα ζήλευαν τη ζωή τον Κωνσταντίνου, θα ζήλευαν όμως τον θάνατο του. Και επειδή τον ζήλεψαν πάρα πολλοί άνθρωποι, κατόρθωσε το έθνος μας να αναστηθεί και να μεγαλουργήσει. Ο Κωνσταντίνος αυτό πού μας διδάσκει δεν είναι πώς να ζήσουμε, αλλά πώς να πεθαίνουμε. Ένας λαός πού φοβάται να πεθάνει, έχει αρχίσει ήδη να μυρίζει πτωμαΐνη. Και είναι πολλά τα κινούμενα πτώματα πού κινούνται ανάμεσα μας, πολλά τα φαντάσματα πού περπατούν πίσω από το πτώμα τους και κυριαρχούν στην άσαρκη ζωή μας. Όμως το ερώτημα που κάθε χρόνο θέτει αμείλικτο η 29η Μαΐου και η στάση του Κωνσταντίνου είναι: θα προχωρήσουμε στη ζωή χορτασμένοι και γονατισμένοι η απροσκύνητοι, έστω κι αν χάσουμε την κάλπικη ευημερία πού μας τρέφει, αλλά μας κάνει ότι έκανε τους συντρόφους του Οδυσσέα το μαγικό ραβδί της Κίρκης; Το ερώτημα λοιπόν είναι: αντίσταση ή υποταγή; Πάχος ή πάθος ελευθερίας; (Και εδώ, ο ελληνόψυχος ομιλητής, εν είδει παρενθέσεως, στηλίτευσε τα φαινόμενα καταναλωτισμού και ευδαιμονισμού της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας, αλλά και του ενδοτισμού κάποιων εγχώριων νεοϊστορικών). Και κατέληξε λέγοντας: αν συνεχίσουμε να φοβόμαστε τους νεκρούς μας, πού μας διδάσκουν την όρθια στάση, φοβάμαι ότι στο μέλλον η επέτειος της Αλώσεως θα πάψει να γιορτάζεται... Η λήθη του ενδόξου παρελθόντος είναι έγκλημα πού δεν διαγράφεται. Νεκροί θα μας δικάσουν και οι αγέννητοι πού θά' ρθουν, όπως λέει ο Παλαμάς... Διότι στους ανάξιους λαούς η ιστορική αμνησία δεν προσφέρει αμνηστία. Η λήθη του ένδοξου παρελθόντος είναι έγκλημα διαρκείας, γιατί παράγει και αναπαράγει την δουλοφροσύνη, τον γραικυλισμό και το ραγιαδισμό. Αλλ' εμείς όμως, όπως λέει ο Παύλος, «επ' ελευθερία εκλήθημεν». Αυτή είναι η μοίρα μας. Κι αν σήμερα, κάποια πράγματα φαίνονται σκοτεινά, αυτό δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει. Ο Γέρος τον Μοριά (και εδώ μνημόνευσε την περίφημη συνομιλία του με τον Άγγλο πλοίαρχο Χάμιλτον. Η απροσκύνητη και ασυμβίβαστη στάση του Γέρου κατά τη διάρκεια του Αγώνα άφησε ενεό και εμβρόντητο τον ξένο...), πού έκλεισε μέσα στην ψυχή του τον Παλαιολόγο μας έχει πει: «η ώρα η πιο σκοτεινή της νυκτός είναι λίγο πριν ξημερώσει... Η αυγή έρχεται μετά το πιο βαθύ σκοτάδι». Άς έχουμε ελπίδα λοιπόν. Ο Πλάτων, η μεγαλύτερη πνευματική φυσιογνωμία του αρχαίου κόσμου, το είχε πει με τρόπο επιγραμματικό: «Ημείς λήξομεν δαίμονα, ου δαίμων λήξει ημάς»... Να αισιοδοξούμε; Ναι, με μια διαφορά. 'Ότι αισιοδοξία σημαίνει πάλη. Για να αισιοδοξείς πρέπει να παλεύεις. Κι αυτή τη στιγμή φεύγω με μεγάλη αισιοδοξία, γιατί είδα το πάλεμα πού γίνεται σε μαρμαρένια αλώνια - σε τούτον τον τόπο -όπου αυτό το μεγαλειώδες κτίσμα είναι ένας καινούργιος τόπος που οι ρασοφόροι μας φυλάττουν Θερμοπύλες… Ο Κωνσταντίνος δεν απέθανε είναι εδώ!-

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel